KONCEPCJA ROZWOJU

TURYSTYKI DLA

ROZTOCZAŃSKIEGO

PARKU NARODOWEGO

Justyna Brzostowska

Emilia Gadomska

I. ANALIZA

WEWNĘTRZNA

PARKU



Położenie parku



Roztoczański Park Narodowy leży w środkowo-wschodniej części

kraju, w województwie lubelskim. Obejmuje najcenniejsze

przyrodniczo obszary Roztocza.



Utworzony został w 1974 roku



Aktualna jego powierzchni wynosi 8483 ha, w tym lasy zajmują

8102 ha (95,5%). Ochroną ścisłą objęto 1029 ha (12,1%).



Park powstał na terenie Lasów Państwowych Nadleśnictw

Kosobudy i Zwierzyniec, będących wcześniej lasami Ordynacji

Zamojskiej.



Początki ochrony sięgają 1936r., kiedy to utworzono rezerwat

Bukowa Góra, który obecnie jest jednym z obszarów ochrony

ścisłej parku.



Historia Roztocza i obszaru parku jest ściśle związana

z powstałą w 1589 roku Ordynacją Zamojską. Kultura

materialna regionu jest bogata i przyciąga wielkie

rzesze turystów. W Zwierzyńcu jest zespół

budynków, w których mieściła się administracja

Ordynacji. W starannie odremontowanym domu

plenipotenta (zarządcy Ordynacji) mieści się obecnie

siedziba dyrekcji parku.

kultura materialna i turystyka

Kompleksy leśne parku podzielone są licznymi, głęboko

wcinającymi się enklawami i półenklawami gruntów

nieleśnych, których łączna powierzchnia przekracza 600

ha. Grunty te w połączeniu z obszarami zajętymi przez

fragmenty lasów państwowych i prywatnych powodują

silne rozczłonkowanie terenu parku oraz znacznie

utrudniają

prowadzenie

skutecznej

ochrony,

ale

przyciągają

zainteresowanie

turystów.

Przez

park

przebiegają 2 linie kolejowe i 5 odcinków dróg publicznych,

stanowiących istotne znaczenie dla turystyki.

Uwagę

zwraca

także

pięknie

architektonicznie

wkomponowana w otoczenie bryła wybudowanego w

1994r. Ośrodka Edukacyjno- Muzealnego. Ośrodek jest

czynny

codziennie

w

wyjątkiem

poniedziałków.

Wszystkim

zwiedzającym

proponuje:

wystawy

przyrodnicze i artystyczne, wycieczki z przewodnikiem,

projekcje filmów przyrodniczych, zajęcia dydaktyczne dla

dzieci i młodzieży, szeroką informację turystyczną oraz

zaprasza

do

korzystania

z

bogatych

zbiorów

bibliotecznych i czytelni.



Przez

teren

parku

przebiega

pięć szlaków

turystycznych: centralny, krawędziowy, partyzancki,

roztoczański i szlak obwodnica RPN im. A.

Wachniewskiej. Dla turystów udostępnione jest

dziewięć pieszych ścieżek poznawczych oraz trasa

rowerowa do Florianki.



Obszary parku i przyległe tereny były miejscem walk

Powstania styczniowego, I i II wojny światowej,

czego dowodem są mogiły w Zwierzyńcu i okolicy.

Szlaki turystyczne



ścieżka na Bukową Górę



ś. Historyczno-przyrodnicza do Wzgórza Polak



ś. Historyczno-przyrodnicza do Wojdy



ś. na Piaseczną Górę



ś. po wydmie do stawów ‘’Echo’’



ś. Aleją Aleksandra Wachniewskiego



ś. Dendrologiczna we Floriance



ś. Krajobrazowa we Floriance

Ścieżki poznawcze



Szlak krawędziowy



Sz. im. A. Wachniewskiej



Sz. roztoczański



Sz. partyzancki



Sz. Centralny Roztocza



Sz. Łącznikowy Zwierzyniec- Lipowiec



sz. Łącznikowy Józefów- Senderki

Szlaki piesze



Centralny szlak rowerowy Roztocza- trasa

rowerowa do Florianki



Trasa rowerowa Ziemi Józefowskiej



Trasa rowerowa Wzgórze Polak - Pogranicze

regionów



 Trasa rowerowa gminy Zamość



Krasnobrodzka trasa rowerowa

Trasy rowerowe

Pieszo, ścieżkami poznawczymi

Park posiada 7 ścieżek poznawczych poprowadzonych tak,

że ukazują najcenniejsze obiekty przyrodnicze, kulturowe i

historyczne. Zgodnie z zasadami zwiedzania grupy powyżej

10 osób zobowiązane są do poruszania się ścieżkami z

przewodnikiem posiadającym licencję wystawioną przez

Park. Niektóre ścieżki posiadają przewodniki lub inne

materiały dydaktyczne ułatwiające poznawanie Parku.

Formy zwiedzania  Roztoczańskiego Parku

Narodowego

Rowerem wyznaczonymi trasami

W Parku istnieje szlak rowerowy do Florianki.

Poruszających się tą trasą obowiązują karty wstępu.

Jest to łatwa droga o wielu walorach przyrodniczych,

krajobrazowych i kulturowych, bezpieczna, dogodna

dla wypraw rodzinnych. W sąsiedztwie Parku znajdują

się jeszcze dwa znakowane szlaki rowerowe:

Centralny

Szlak

Rowerowy

Roztocza

oraz

Krasnobrodzka Trasa Rowerowa.

Zaprzęgiem konnym wokół parku

W Parku prowadzona jest rezerwatowa i

stajenna hodowla konika polskiego. Możliwe

jest indywidualne zwiedzanie okolic Parku

bryczką. Do przejazdów bryczką doskonale

nadają się ogólnodostępne drogi przecinające

Park. Atrakcyjna jest trasa prowadząca na

punkty widokowe na polach Żurawnicy czy

też trasy po Roztoczu Szczebrzeszyńskim.

Samochodem drogami publicznymi

Park przecina około 56 km, ogólnie dostępnych,

malowniczych

dróg,

o

wybitnych

walorach

krajobrazowych,

którymi

można

dotrzeć

do

lokalnych ośrodków obsługi ruchu turystycznego.

Wewnętrzne drogi w Parku są niedostępne dla ruchu

kołowego. Jadąc ze Zwierzyńca, przecinając po

drodze Park, można dotrzeć drogą wzdłuż doliny

rzeki Wieprz do Krasnobrodu, a także Józefowa.

Kajakiem rzeką Wieprz

Roztocze posiada mało wód powierzchniowych.

Uprawianie turystyki wodnej jest możliwe na

rzece Wieprz i Tanew. Odcinek Wieprza,

przepływający przez Park jest bardzo trudny

wręcz niedostępny dla spływów ze względu na

mały przepływ jak i liczne meandry, małą

szerokość rzeki.

od 1987 r. zadania związane z turystyką zostały przydzielone trzem jednostkom

organizacyjnym parku:



działowi gospodarki rezerwatowej (opracowanie planów techniczno-gospodarczych,

ewidencja urządzeń turystycznych i wykonanych zadań, sprawozdawczość),



działowi naukowo-edukacyjnemu (oprowadzanie grup specjalistycznych, prowadzenie

spraw wydawniczych oraz inicjowanie i koordynowanie działalności edukacyjnej)



działowi administracyjnemu(stanowisko przewodnika parku).

Ważnym etapem w rozwoju funkcji turystyczno-edukacyjnych parku było powstanie w 1994 r.

Ośrodka Edukacyjno-Muzealnego (OEM). Udostępnianie parku dla turystyki wpisane zostało

w zakres działań podstawowych działu naukowo-edukacyjnego ośrodka na równi z

udostępnianiem dla nauki i edukacji.

Zmiany struktury organizacyjnej

RPN

Okresem, w którym prowadzono szczególnie intensywnie prace

przystosowujące park do recepcji turystów były lata 2007-2010. Utworzono

wówczas zespół udostępniania parku, który pozyskał znaczne ośrodki

zewnętrzne, głównie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska

i Gospodarki Wodnej w Warszawie, Fundacji EkoFundusz i

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Lublinie.

Od 2011 r. udostępnianie dla turystyki zostało przypisane nowemu działowi

społecznych funkcji parku, który powstał z połączenia działu naukowo-

edukacyjnego i zespołu udostępnia parku. We wrześniu 2011 r. rozpoczęło

działalność

Roztoczańskie

Centrum

Naukowo-Edukacyjne,

które

realizowało będzie m.in. cele związane z udostępnianiem parku dla nauki,

edukacji i turystyki – szczególnie rowerowej i poznawczej.

II. ANAIZA

ZEWNĘTRZNA

PARKU



SZCZEGÓŁOWY OPIS OSI PRIORYTETOWYCH REGIONALNEGO PROGRAMU

OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2007- NA LATA

2007-2013



1 Oś Priorytetowa I: Przedsiębiorczość i innowacje



2. Oś Priorytetowa II: Infrastruktura ekonomiczna .



3. Oś Priorytetowa III: Atrakcyjność obszarów miejskich i tereny

inwestycyjne

Działanie 3.1. Tworzenie terenów inwestycyjnych

Działanie 3.2. Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich



4. Oś Priorytetowa IV: Społeczeństwo informacyjne



5 Oś Priorytetowa V: Transport



6. Oś Priorytetowa VI: Środowisko i czysta energia

Projekty dotyczące turystyki w
województwie Lubelskim



7. Oś Priorytetowa VII: Kultura, turystyka

i współpraca międzyregionalna .

Działanie 7.1. Infrastruktura kultury i turystyki

Działanie 7.2. Promocja kultury i turystyki

Działanie 7.3. Współpraca międzyregionalna

8. Oś Priorytetowa VIII: Infrastruktura społeczna

9.Oś Priorytetowa IX: -Pomoc Techniczna



Lubelszczyzna posiada niezwykłe walory zarówno naturalne jak i kulturowe, dlatego

rozwój tej dziedziny może w znacznym stopniu przyczynić się do rozwoju regionu. Jednak

poważne niedobory w infrastrukturze turystycznej sprawiają, że potencjał regionu nie jest

w pełni wykorzystywany. Znaczenia nabiera również kwestia pielęgnacji regionalnego

dziedzictwa kulturowego. W czasach globalizacji wszelkie działania podejmowane na

poziomie regionalnym mogą być efektywne tylko wtedy, gdy są powiązane z procesami o

wymiarze ponadregionalnym. Czynnikiem stymulującym rozwój regionu jest wzmacnianie

współpracy międzyregionalnej.



Cel główny Osi Priorytetowej zostanie osiągnięty poprzez realizację następujących celów

szczegółowych:



poprawę atrakcyjności regionu oraz zwiększenie dostępności do dóbr kultury,



wypromowanie atrakcyjnego wizerunku Lubelszczyzny jako miejsca o dużej atrakcyjności

kulturalnej i turystycznej,



stworzenie efektywnych powiązań partnerskich w ramach współpracy międzyregionalnej

(w układzie sieciowym i dwustronnym).

Oś Priorytetowa VII: Kultura, turystyka i

współpraca międzyregionalna

.

1. Projekt pt. „Pięć zalewów - morze atrakcji” w ramach Regionalnego

Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013 Oś

priorytetowa VII: Kultura, turystyka i współpraca międzyregionalna,

Działanie 7.1. Infrastruktura kultury i turystyki, Kategoria III Infrastruktura

turystyki – projekty lokalne.

W ramach projektu w części dotyczącej Gminy Zwierzyniec planowana jest:



budowa ciągu pieszo-rowerowego wokół Zalewu Rudka;



wykonanie oświetlenia Zalewu Rudka;



ustawienie tablicy informacyjnej;



oznakowanie turystyczne (znaki odległościowe, znaki przebiegu);



budowa ambony widokowej.

Projekty dotyczące turystyki
RPN (aktualne)

2.

Projekt

pt. „Odtworzenie

zabytkowego

centrum

Zwierzyńca – serca Roztocza” w ramach Regionalnego

Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007-

2013 Oś priorytetowa VII: Kultura, turystyka i współpraca

międzyregionalna, Działanie 7.1 Infrastruktura kultury i turystyki,

Kategoria III Infrastruktura turystyki – projekty lokalne.

W ramach projektu planowane jest wykonanie:



modernizacji deptaka przy ul. A. Wachniewskiej w Zwierzyńcu;



modernizacji balustrady i posadzki mostu przy kościele św. Jana

Nepomucena w Zwierzyńcu;



oczyszczenia Stawu Kościelnego w Zwierzyńcu.

3. Projekt pt. „Zwierzyniec i Narol liderami

rozwoju kultury i turystyki Roztocza –

etap II” (projekt realizowany w partnerstwie

Gminy Zwierzyniec z Gminą Narol – Liderem

Projektu) w ramach Programu Operacyjnego

Rozwoju Polski Wschodniej 2007-2013,

Działanie

I.4

Promocja

i

współpraca,

Komponent: Współpraca, Obszar: Tworzenie

polityki rozwoju regionalnego



1. Projekt pt. „Utworzenie Biura Obsługi Ruchu Turystycznego

przy Zwierzynieckim Ośrodku Kultury i Rekreacji w

Zwierzyńcu” w ramach Programu Współpracy Przygranicznej.

W ramach projektu otwarto punkt informacji turystycznej działający

przy Zwierzynieckim Ośrodku Kultury i Rekreacji w Zwierzyńcu oraz

wydano w kilku językach foldery promujące gminę.



2.Projekt pt. „Organizacja bazy turystycznej przy Zalewie

Rudka w Zwierzyńcu”  Działanie 4 Różnicowanie działalności

gospodarczej na obszarach wiejskich, Komponent - Zwiększenie

atrakcyjności turystycznej obszarów wiejskich.

W ramach projektu wykonane zostały prace remontowe oraz

zakupiono sprzęt pływający i ratunkowy.

Projekty dotyczące turystyki w
RPN (zrealizowane)



3. Projekt pt. „Poprawa jakości obsługi turystów w zabytkowym centrum

Zwierzyńcu” w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i

modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006”,

Działanie 2.3 „Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego”.

W ramach projektu wykonane zostały następujące prace:

- oświetlenie ulic A. Wachniewskiej, Browarnej i Plażowej;



ścieżka rowerowa przy jezdni ulicy Browarnej w miejscu istniejącego chodnika;



4. Projekt pt. „Rewitalizacja Parku Środowiskowego w Zwierzyńcu – etap I” w

ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, Wdrażanie

lokalnych strategii rozwoju dla operacji, które odpowiadają warunkom przyznania

pomocy w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi”.

W ramach projektu dokonano rewitalizacji Parku Środowiskowego w Zwierzyńcu

polegającej na wykonaniu: -  alejek spacerowych; - altanek; - zadaszenia nad

pomnikiem upamiętniającym zwalczanie szarańczy; -  amfiteatru; -  małej

architektury, tj. ławek i koszy na śmieci (20 sztuk); - oświetlenia (12 sztuk)



5. Projekt pt. „Zwierzyniec i Narol liderami rozwoju kultury i turystyki

Roztocza”(projekt realizowany w partnerstwie z Gminą Narol – Liderem Projektu) w

ramach Programu Operacyjnego Rozwoju Polski Wschodniej 2007-2013, Działanie

1.4 Promocja i współpraca, Komponent: Współpraca, Obszar: Tworzenie polityki

rozwoju regionalnego.

W ramach projektu wykonano sześć głównych działań:

- opracowanie strategii długoterminowej współpracy Narola i Zwierzyńca;

- opracowanie strategii marki dla Narola i Zwierzyńca;

- opracowanie strategii rozwoju turystyki Gminy Zwierzyniec oraz uaktualnienie

strategii rozwoju turystyki Gminy Narol;

- wydanie materiałów promocyjnych (film promocyjny, wspólny album i przewodnik

turystyczny, kalendarz, płyty multimedialne, stojaki reklamowe typu display);

- stworzenie serwisu internetowego;

- organizacja konferencji na temat rozwoju kultury i turystyki Roztocza.



6. Projekt pt. „Zagospodarowanie turystyczne doliny rzeki

Wieprz

i

kształtowanie

przestrzeni

publicznej

w

miejscowościach

Turzyniec

i 

Wywłoczka” w

ramach

Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013,

Działanie 313, 322, 323 Odnowa i rozwój wsi.



Projekt pt. „Odtworzenie zabytkowego układu wodno-

pałacowego w Zwierzyńcu wraz z zagospodarowaniem

turystycznym” w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego

Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013 Oś Priorytetowa VII:

Kultura, turystyka i współpraca międzyregionalna, Działanie 7.1

Infrastruktura kultury i turystyki, Kategoria III Infrastruktura

turystyki – projekty lokalne.



Modernizacja i wyposażenie infrastruktury służącej

rozwojowi aktywnych form turystyki oraz ułatwiającej

dostęp do miejsc i obszarów atrakcyjnych

turystycznie, w tym obiektów rekreacyjnych, np.:

ścieżki rowerowe wraz z towarzyszącą infrastrukturą :

szlaki turystyczne, ścieżki przyrodnicze, kąpieliska,

infrastruktura zlokalizowana wokół istniejących

zbiorników wodnych (plaże, pomosty, mola, przystanie

wodne dla jachtów), inne.

Propozycja

Ścieżka do stawów "Echo"

Browar w Zwierzyńcu - Stawy "Echo"



Ścieżka przystosowana jest również dla osób niepełnosprawnych ruchowo.



Ścieżka ma swój początek w części zabytkowej Zwierzyńca, rozpoczyna się przy

dawnym pałacu plenipotenta obecnie siedziba Dyrekcji RPN. Ścieżka najkrótszą

drogą prowadzi do stawów "Echo" przez bór sosnowy. Punktem kulminacyjnym

jest platforma widokowa na stawach Echo. Czas przejścia około 0,5 godziny,

długość 1,2 km



Aby zwiększyć ilość przybywających turystów należy przede wszystkim:

1.Przy części zabytkowej Zwierzyńca należy umiejscowić punkt sprzedaży

pamiątek związanych z parkiem, oraz udostępnianie broszur, przewodników i
map z atrakcjami.

2. Przy drodze, która prowadzi przez bór sosnowy można można usytuować kilka

ławek do odpoczynku a przy nich tablice informacyjne o parku oraz kosze na
śmieci.

3.Na końcu ścieżki, czyli przy stawie ‘’Echo’’ powinna znajdować się plaża, leżaki,

parasole, budki z jedzeniem oraz zimnymi napojami, boisko do piłki plażowej.

4. Należało by rozbudować platformę widokowa na stawie i zagospodarować ją np.

stolikami oraz ławkami do wypoczynku wśród natury.

MOCNE STRON



Zróżnicowany, charakterystyczny, malowniczy krajobraz



Duża lesistość obszaru



Czyste, niezdegradowane środowisko



Zbiorniki wodne, z możliwością wykorzystania dla celów rekreacji, wypoczynku



Różnorodność flory i fauny (w tym gatunki chronione i unikatowe)



Znaczne obszary objęte ochroną, np. Roztoczański Park Narodowy



Istniejące szlaki i ścieżki turystyczne i dydaktyczne



Istniejąca baza turystyczna, np. ścieżki i szlaki rowerowo – piesze, szlak konny



Istniejące stowarzyszenia kwatero dawców, rozwijająca się baza noclegowa



Istniejące obiekty zabytkowe: kapliczki, pomniki przyrody



Brak uciążliwego przemysłu

Analiza SWOT rozwoju
turystyki



Atrakcyjność terenu pod względem turystycznym, krajobrazowym, klimatycznym, rekreacyjnym



Walory krajoznawcze jako podstawa gospodarki turystycznej



Rozwijająca się baza turystyczna



Wzrastający ruch turystyczny



Możliwość produkcji żywności ekologicznej i ziół



Nieskażone przemysłem środowisko naturalne i zdrowa żywność;



Występowanie na terenie gminy obszaru sieci NATURA 2000;



Bogate tradycje historyczne – Zespół Zarządu Ordynacji Zamoyskiej;



Bliskość granicy z Ukrainą;



Wielość atrakcyjnych zabytków, w szczególności obiekty i układ przestrzenny z czasów Ordynacji

Zamoyskiej;



Stosunkowo wysoka liczba turystów (ok. 100 tys. rocznie);



Występowanie czystych i atrakcyjnie położonych kąpielisk (Stawy „Echo”, zbiornik na Rudce) i innych

szlaków wodnych (rzeka Wieprz) umożliwiających wypoczynek)



Cieszące się coraz większym zainteresowaniem przyjezdnych imprezy kulturalne (Roztocze Country,

Roztoczański Przegląd Młodzieżowych Orkiestr Dętych);



Duży potencjał dla rozwoju agroturystyki, turystyki aktywnej i specjalistycznej, turystyki edukacyjnej

dzieci i młodzieży;



SŁABE STRONY



Niedostateczne skanalizowanie, za mała liczba oczyszczalni



Niskie zaangażowanie społeczności w działalność ekologiczną



Miejscami zły stan dróg, brak chodników i oświetlenia

ulicznego



Niedostatecznie rozwinięta informacja turystyczna



Słabe oznakowanie miejscowości (turystyczne, ulic, obiektów)



Uboga infrastruktura turystyczna: ścieżki rowerowe, korty,

baseny, place zabaw, hale sportowe, kempingi



Brak sanitariatów w miejscach publicznych i na terenach

rekreacyjnych



Słaba jakość gleb, teren pagórkowaty



Niewystarczająca ilość gospodarstw agroturystycznych



Niedostateczny dostęp do informacji dla rolników odnośnie źródeł finansowania i

zarobkowania poza rolnictwem



Słabo rozwinięta sieć usługowa na potrzeby lokalnej społeczności (szklarz, szewc, naprawa

AGD)



Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura komunalna – niski stopień kanalizacji



Zła jakość dróg lokalnych



Ograniczona ilość terenów inwestycyjnych



Problemy z dostępem do Internetu



Słaba promocja walorów regionu



Ograniczenia dla przedsiębiorstw wynikająca z położenia np. w otulinie Roztoczańskiego Parku

Narodowego



Niskie płace dla ludzi pracujących w turystyce



Niewystarczająca liczba miejsc parkingowych oraz ich nieatrakcyjna lokalizacja;



Zły stan zabytków, w szczególności tych, które są w rękach prywatnych właścicieli



SZANSE



Rozwój rolnictwa ekologicznego



Rozwój agroturystyki i ekoturystyki



Rozwój turystyki transgranicznej



Rozwój przedsiębiorstw związanych z turystyką



Możliwość pozyskania środków zewnętrznych



Rozwój kontaktów turystycznych i gospodarczych z

zagranicą



Wykorzystanie surowców naturalnych do rozwoju

przedsiębiorczości



ZAGROŻENIA



Zanieczyszczenie środowiska, np. nieuporządkowana

gospodarka ściekowa, „dzikie” wysypiska śmieci



Małe zainteresowania inwestorów



Ucieczka młodych ludzi, masowa migracja ludności

wiejskiej



Ujemny przyrost naturalny



Brak zainteresowania inwestorów



Bezrobocie, niski status życia mieszkańców



Recesja w rozwoju gospodarstw rolnych



Niewystarczające wsparcie dla mikro-przedsiębiorstw turystycznych



Rosnące tendencje do nieracjonalnego wykorzystywania warunków

naturalnych i degradacji przyrody;



Postępująca dezintegracja społeczeństwa (na każdym poziomie);



Ograniczenia w swobodzie kreowania produktów turystycznych wynikające

z przepisów o ochronie środowiska i zobowiązań prawnych (w tym: koszty

rozwiązań proekologicznych);



Brak dopływu do branży turystycznej dostatecznej liczby odpowiednio

wykształconych pracowników (deficyt ilościowy i jakościowy siły roboczej);



Konieczność dofinansowania projektów unijnych – brak środków w

budżetach gmin