KONCEPCJA ROZWOJU PSYCHOSPOŁECZNEGO
ERIKA ERIKSONA
• Rozwój wynika z interakcji między wewnętrznymi instynktami a zewnętrznymi kulturowymi i społecznymi wymaganiami.
• Jednostka musi w czasie swego życia pomyślnie rozwiązać osiem kryzysów czy dylematów, wynikających z nowych zadań stawianych przez otoczenie.

Etap I . Wiek niemowlęcy (0 – 1 r. ż.)
KRYZYS
PSYCHOSPOŁECZNY PODSTAWOWA UFNOŚĆ
A NIEUFNOŚĆ
CEL
ROZWOJU. ZADANIE OSIĄGNIĘCIE
ZAUFANIA DO OPIEKUNA
GŁÓWNA
CNOTA NADZIEJA
CENTRALNY PROCES WZAJEMNOŚĆ I WYMIANA
ZNACZĄCE RELACJE PODSTAWOWY OPIEKUN
UMIEJĘTNOŚCI PSYCHOSPOŁECZNE DOSTAWAĆ
ODDAWAĆ
ZAGROŻENIE RODZICE


Etap II . Dzieciństwo (2 – 3 r. ż.)
KRYZYS
PSYCHOSPOŁECZNY AUTONOMIA
A WSTYD I ZWĄTPIENIE
CEL ROZWOJU.
ZADANIE OSIĄGNIĘCIE SAMOKONTROLI
I POCZUCIA WŁASNEJ ODRĘBNOŚCI.
GŁÓWNA CNOTA WOLA
ZNACZĄCE RELACJE RODZICE
UMIEJĘTNOŚCI PSYCHOSPOŁECZNE ZATRZYMAĆ
POZBYĆ SIĘ
CENTRALNY PROCES ULEGANIE
ZAGROŻENIE TRENING CZYSTOŚCI

Etap III . Wiek zabawy (4 – 5 r. ż.)
KRYZYS
PSYCHOSPOŁECZNY INICJATYWA
A POCZUCIE WINY
CEL ROZWOJU UKSZTAŁTOWANIE ORIENTACJI NA CELE I INICJATYWNOŚĆ W DZIAŁANIU
GŁÓWNA
CNOTA ZDECYDOWANIE /PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ/
CENTRALNY PROCES IDENTYFIKACJA

ZNACZĄCE RELACJE ŚCISŁA RODZINA
UMIEJĘTNOŚCI PSYCHOSPOŁECZNE NAŚLADOWAĆ
UDAWAĆ
ZAGROŻENIE MASS MEDIA


Etap IV . Wiek szkolny (6– 12 r. ż.)
KRYZYS
PSYCHOSPOŁECZNY PRODUKTYWNOŚĆ
A POCZUCIE NIŻSZOŚCI
CEL ROZWOJU OSIĄGNIĘCIE POCZUCIA WŁASNEJ KOMPETENCJI
GŁÓWNA CNOTA KOMPETENCJA
CENTRALNY PROCES EDUKACJA. PRZYSWOJENIE UMIEJĘTNOŚCI I NORM WRAZ Z UMIEJĘTNOŚCIAMI SZKOLNYMI I SPOSOBAMI UŻYCIA NARZĘDZI
ZNACZĄCE RELACJE SĄSIEDZTWO
SZKOŁA
UMIEJĘTNOŚCI PSYCHOSPOŁECZNE DOKONYWAĆ
WSPÓŁDZIAŁAĆ
ZAGROŻENIE WYCHOWANIE SEKSUALNE


Etap V . Wiek adolescencji (13 – 18 r. ż.) (19 – 22 r.ż.)
KRYZYS
PSYCHOSPOŁECZNY TOŻSAMOŚĆ GRUPOWA
A ALIENACJA
____________________________
TOŻSAMOŚĆ INDYWIDUALNA A NIEPEWNOŚĆ (DYFUZJA) ROLI
CEL ROZWOJU OSIĄGNIĘCIE ODPOWIEDZI NA PYTANIE KIM JESTEM I KIM MOGĘ BYĆ
GŁÓWNA CNOTA WIERNOŚĆ SOBIE
CENTRALNY PROCES NACISK RÓWIEŚNIKÓW
ZNACZĄCE RELACJE GRUPA RÓWIEŚNIKÓW
MODEL PRZYWÓDZTWA
UMIEJĘTNOŚCI PSYCHOSPOŁECZNE BYĆ SOBĄ /LUB NIE/
OTWIERAĆ SIĘ
ZAGROŻENIE ALKOHOLIZM MŁODZIEŃCZY

Stany (statusy) tożsamości wg Jamesa Marcii (1987).
Statusy ocenia się za pomocą dwóch wymiarów: podejmowania poszukiwań, stawiania pytań (P); zaangażowania, podejmowania ról (Z).
STRUKTURA TOŻSAMOŚCI P Z
I osiągnięcie + +
II moratorium + -
III zamknięcie - +
IV rozpad - -

1. Stadium rozproszenia tożsamości (rozpadu) (zagubienia).
2. Stadium tożsamościowego moratorium.
3. Stadium tożsamości tymczasowej (zamknięcie) – (tożsamość przejęta).
4. Stadium osiągniętej tożsamości.
KOLEJNOŚĆ STADIÓW JEST DOWOLNA. By osiągnąć tożsamość musi być moratorium.



Etap VI . Wczesna dorosłość (23 – 34 r. ż.)
KRYZYS
PSYCHOSPOŁECZNY INTYMNOŚĆ A IZOLACJA
CEL
ROZWOJU OSIĄGNIĘCIE ZDOLNOŚCI DO MIŁOŚCI BEZ UTRATY POCZUCIA WŁASNEJ TOŻSAMOŚCI
GŁÓWNA
CNOTA MIŁOŚĆ
CENTRALNY PROCES WZAJEMNOŚĆ MIĘDZY RÓWIEŚNIKAMI, WZORCE WSPÓŁPRACY I WSPÓŁZAWODNICTWA.
ZNACZĄCE RELACJE PARTNERSTWO W PRZYJAŹNI,
W ZWIĄZKACH SEKSUALNYCH, WE WSPÓŁZAWODNICTWIE I WE WSPÓŁPRACY
UMIEJĘTNOŚCI PSYCHOSPOŁECZNE ZATRACAĆ SIĘ I ODNAJDYWAĆ W INNYM
ZAGROŻENIE ROZWÓD


Etap VII . Średnia dorosłość (35 - 60 r. ż.)
KRYZYS
PSYCHOSPOŁECZNY KREATYWNOŚĆ A ZAINTERESOWANIE SOBĄ I STAGNACJA
CEL ROZWOJU POTRZEBA OPIEKOWANIA SIĘ I TROSKA O LOS MŁODSZYCH GENERACJI
GŁÓWNA CNOTA OPIEKUŃCZOŚĆ
CENTRALNY PROCES DOPASOWANIE OSOBA – ŚRODOWISKO I TWÓRCZOŚĆ
ZNACZĄCE RELACJE PODZIAŁ PRACY, WSPÓŁGOSPODARZENIE
UMIEJĘTNOŚCI PSYCHOSPOŁECZNE TWORZYĆ, OPIEKOWAĆ SIĘ
ZAGROŻENIE STARZEJĄCY SIĘ RODZICE


Etap VIII . Późna dorosłość (pow. 65 r. ż.)
KRYZYS
PSYCHOSPOŁECZNY INTEGRALNOŚĆ EGO /samoakceptacja/
A DESPERACJA I ROZPACZ
CEL ROZWOJU OSIĄGNIĘCIE MĄDROŚCI ŻYCIOWEJ W WYNIKU POZYTYWNEGO BILANSU ŻYCIA
GŁÓWNA CNOTA MĄDROŚĆ
CENTRALNY PROCES INTROSPEKCJA. INTEGRACJA.
ZNACZĄCE RELACJE LUDZKOŚĆ, CZŁOWIEK
UMIEJĘTNOŚCI PSYCHOSPOŁECZNE BYĆ, STANĄĆ NAPRZECIW ŚMIERCI.
ZAGROŻENIE „KRUCHA” STAROŚĆ A OPIEKA OTOCZENIA