Wypełniacze

stomatologiczne-

stałe

Kompozyty

Kompozyty

Kompozytowe materiały

dentystyczne w drodze ku

nowoczesnej stomatologii

Głównym celem stomatologii w odniesienie do zębów
przednich zawsze było wykonywanie uzupełnień
stomatologicznych w kolorze zębów. Materiały do
bezpośredniej odbudowy zębów są szczególnie korzystne ze
względu na niedługi czas pracy, jaki wymagają, oraz niezbyt
wysokie koszty wypełnienia. Jednym z nich są kompozyty.

Kompozyty, należące do materiałów o dużych walorach
estetycznych są odporne na zużycie, a przy tym wcale nie
uwalniają fluoru lub tylko w nieznacznym stopniu.

Typ

Zastosowanie

Kompozyty ogólnego zastosowania Ubytki klasy I-V, pacjenci z małym

ryzykiem próchnicy

Kompozyty z mikrowypełniaczem

Ubytki klasy III-V

Kompozyty o dużej gęstości

Ubytki klasy I, II, VI

Kompozyty płynne

Ubytki przyszyjkowe, wypełnienia

w pedodoncji, drobne uzupełnienia

Kompozyty laboratoryjne

Ubytki klasy II, mosty

trzypunktowe wzmocnione

włóknami

Typy kompozytów i ich zastosowanie

Kompozytowe materiały

stomatologiczne zawierają 3

składniki:

-macierz polimerową (faza
organiczna)

-cząsteczki wypełniacza (faza
nieorganiczna)

-czynnik wiążący (silan)

Macierz polimerowa łączy się z cząsteczkami wypełniacza
tworząc materiał złożony z ceramiki i polimeru- czyli tzw.
materiał kompozytowy.

Budowa materiałów

kompozytowych

oFaza nieorganiczna (fillers)

stanowi ok. 60-80% masy materiału. W kompozytach
mikrocząsteczkowych stanowi ona 52-60% objętości, zaś
w przypadku materiałów kompozytów hybrydowych
dochodzi nawet do 88%. Jako wypełniacze stosowane są
przede wszystkim fosforany, krzemiany, różne szkła
(barowe, strontowe, lantanowe, bizmutowe itp.),
dwutlenek krzemu i inne. Cząsteczki nieorganiczne
(wypełniacze) występują pod postacią, kuleczek
odłamków, płytek, włókien, a także w postaci proszku.
Wielkość cząsteczek wypełniacza waha się dość znacznie
w zależności od preparatu od 0,007 do 70 µm. Mając na
uwadze wielkość ziaren wypełniaczy możemy je podzielić
na dwie zasadnicze gru py: makrowypełniacze i
mikrowypełniacze.

Makrowypełniacze 
stanowią zmielone, zgniecione i przesiane cząstki minerałów
kwarcu i szkła. Rozmiary cząsteczek wahają się w granicach od
0,2 do 70μm, przy czym, w zależności od rodzaju materiału, ich
wielkość jest różna. Materiały z makrowypełniaczem (makrofile)
tradycyjne zawierają cząsteczki o wielkości 0,2-70μm, makrofile
nowe 0,2-30μm, zaś materiały hybrydowe 0,2-8 μm.

Mikrowypełniacze 
stanowią sferyczne cząstki dwutlenku krzemu –
SiO

2

 (masakrzemionkowa), o wymiarach od 0,007 do 0,04 μm.

Zadaniem wypełniacza jest poprawa właściwości fizycznych
materiału (kompozytu), co przyczynia się do zwiększenia trwałości
wypełnień. Wypełniacz zmniejsza skurcz polimeryzacyjny i
rozszerzalność termiczną kompozytu, zwiększa wytrzymałość na
rozciąganie i ściskanie, zmniejsza sprężystość i sorpcję wody,
zwiększa twardość kompozytu i jego odporność na zużycie
(ścieranie). Cząstki wypełniacza są odpowiednio barwione, twarde,
nietoksyczne, odporne na wodę i rozpuszczalniki chemiczne w
środowisku jamy ustnej. Wypełniacze wpływają dodatkowo na
konsystencję, przejrzystość i barwę materiału. Skład fazy
nieorganicznej, zarówno co do rodzaju wypełniaczy i jego ilości
oraz wielkości cząsteczek, decyduje o właściwościach materiału.

oFaza organiczna

 

matryca kompozytu (matrix), stanowi jego element spajający
(lepiszcze) i zajmuje 20-30% objętości materiału. Składa się z
różnych żywic zdolnych do polimeryzacji – diakrylanów. Większość
materiałów kompozycyjnych zawiera żywicę Bis-GMA, aromatyczny
monomer o wysokiej lepkości. Te zmodyfikowane akrylem żywice
epoksydowe tworzą w wyniku polimeryzacji nie tylko łańcuchy lecz
także, dzięki wiązaniom poprzecznym, trójwymiarową sieć. Dzięki
temu wykazują lepsze cechy niż czyste żywice akrylowe pod
względem właściwości mechanicznych, kurczliwości
polimeryzacyjnej, lotności i odporności na kwasy. Jako wady tych
żywic wymienia się nietrwałość barwy i dużą absorpcję wody.
Żywice syntetyzowane według reguły Bowena (Bis-GMA) są
podstawowym składnikiem większości materiałów kompozycyjnych.
Wprowadzenie do matrycy kompozytu długołańcuchowych merów
tej żywicy pozwala do minimum ograniczyć skurcz polimeryzacyjny
materiału.

o Substancja łącząca fazę organiczną z fazą
nieorganiczną

Tą substancją są bipolarne silany- związki
krzemoorganiczne zawierające w swojej cząsteczce
wiązania C-Si

Kompozyty dzielimy na:

MAKROCZĄSTECZKOWE

-  makrowypełniacz nieorganiczny stanowi 50-60%
objętości. Możemy je podzielić na stary typ w których
wielkość cząsteczek wypełniacza wynosiła powyżej 40µm
oraz nowy typ o cząsteczkach mniejszych niż 5µm.

w porównaniu do MATERIAŁÓW
MIKROCZĄSTECZKOWYCH:
-większa twardość
-mniejszy skurcz polimeryzacyjny 
-mniejszy współczynnik rozszerzalności cieplnej 
-łatwe wykruszanie się z ubytku
-powstawanie chropowatej, skłonnej do przebarwień
powierzchni
-spadek odporności na ścieranie i stosunkowo szybka utrata
kształtu wypełnienia 

w porównaniu do MATERIAŁÓW HYBRYDOWYCH:
-twardość porównywalna
-pozostałe parametry mogą być określane jako gorsze.

MIKROCZĄSTECZKOWE

obecnie najczęściej stosowane. Możemy je podzielić na
homogenne i nie homogenne zawierające dodatkowo
makrowypełniacz organiczno-nieorganiczny. Wielkość
cząsteczek waha się w granicach 0,04-0,1µm.

w porównaniu do MATERIAŁÓW
MAKROCZĄSTECZKOWYCH I HYBRYDOWYCH:
- najmniejszy udział wypełniaczy nieorganicznych (20-50%)
przez co wykazują gorsze parametry fizykochemiczne i
mechaniczne
- największy skurcz polimeryzacyjny  
- największy współczynnik rozszerzalności cieplnej  
- najwyższa wodochłonność
- najmniejsza twardość 
- najmniejsza wytrzymałość mechaniczna.

Materiały te są tak bardzo popularne przez swoje zalety m.in.:
homogenność, stabilność barwy, zachowanie przez długi czas
gładkiej i błyszczącej powierzchni oraz dobrą polerowalność.

HYBRYDOWE

największą ich część stanowi faza nieorganiczna, czyli
wypełniacz (64%). Cechują się budową pośrednią
pomiędzy makro- a mikrocząsteczkowymi. 
Grupę kompozytów hybrydowych można jeszcze
podzielić na trzy podgrupy:

- Makrohybrydy ( >5μm)
- Hybrydy pośrednie (1-5μm)
- Mikrohybrydy( <1μm)

w porównaniu do MATERIAŁÓW
MAKROCZĄSTECZKOWYCH: 
•    podobna wytrzymałość mechaniczna      
•    lepsze walory estetyczne
•    większa odporność na ścieranie
w porównaniu do MATERIAŁÓW
MIKROCZĄSTECZKOWYCH:
•    podobieństwo w homogenności, polerowalności, gładkości i
stałości barwy
•    mniejszy skurcz polimeryzacyjny
•    mniejszy współczynnik rozszerzalności cieplnej, a przez to
lepsza adhezja oraz szczelność brzeżna

Sposoby utwardzania

kompozytów

Sposoby Wiązania
a) chemoutwardzalne,
b) światłoutwardzalne,
c) termoutwardzalne,
d) utwardzane pod wpływem ciśnienia,
e) podwójnie utwardzanie: chemoutwardzalne i
światłoutwardzalne,

Podwójnie utwardzalne: chemoutwardzalne i
światłoutwardzalne szybciej tracą kolor. Istnieje możliwość
wprowadzenia pęcherzyków powietrza, mają przewagę nad
światłoutwardzalnymi przy uzupełnieniach głębszych niż
3mm.

Zalety materiałów kompozytowych:

•    możliwość dobrania właściwego koloru, a także
przezierności
oraz współczynnika załamania światła
•    dobra adhezja do szkliwa
•    wysoka odporność na zgniatanie
•    umacnianie struktury zębów poprzez wklinowanie
się żywicą w szkliwo
•    działanie kariostatyczne poprzez uwalnianie jonów
fluoru
•    kontrast w obrazie RTG. 

Wady materiałów kompozytowych:

•    skurcz polimeryzacyjny od 2,5- 4% prowadzący do
mikroprzecieku
brzeżnego, czego w efekcie staje się powstanie
przebarwień oraz
próchnicy wtórnej
•    kilkakrotnie większa kurczliwość materiału niż
tkanek zęba pod wpływem
temperatury
•    wrażliwość niektórych zębów po wypełnieniu
•    stosunkowo niewielka trwałość wypełnień.

Wskazania:

-wypełnienia estetyczne zębów przednich (III, IV,V),
-poszerzenie zapobiegawcze w zębach bocznych
(I),
-powierzchowne wypełnienia zębów bocznych (II),

Przeciwwskazania:

-bruksizm (niekontrolowane zgrzytanie zębami) ,
-trudne warunki zgryzowe,
-duże zniszczenie zęba,
-konieczność odbudowy guzków,

C- Fill Flow -płynny
odbija światło tak jak
naturalny ząb,
przystosowuje kolor do
sąsiedniego zęba 

Megamfill MH płynny
światłoutwardzalny,
nadaje połysk, bardzo
twardy

Przykładowe zestawy materiałów

kompozycyjnych

Zastosowanie materiałów

kompozycyjnych w praktyce

Odbudowa siekacza przyśrodkowego za pomocą materiału
kompozytowego mikrohybrydowego
Po lewej: ząb z licznymi wypełnieniami wymagającymi wymiany
W środku: stan po usunięciu próchnicy i materiału
Po prawej: stan po wypełnieniu metodą wielowarstwową materiałem
Ceram X Duo D4, D3, E3

Zęby przed wybieleniem Wybielenie Beyond
Kompozytowa odbudowa zęba

Zęby przed leczeniem Po leczeniu: 6 licówek
kompozytowych i proteza

Złamany ząb 21 Ząb odbudowany
(Enamel Hri)

Rozległa diastema Estetyczna
odbudowa bez szlifowania

Schemat wypełnień
rozległych ubytków w
zębach trzonowych
kompozytowymi
wkładami koronowymi
które są alternatywą
dla tradycyjnych
wypełnień
kompozytowych

Duży ubytek wstępnie
opracowany

Gotowe wypełnienie

Odbudowa
kompozytowa
trzech zębów
trzonowych.
Widoczna
taurodontyczna
ósemka.

Cztery lata po
odbudowie,
bezpośrednio
po usunięciu
kamienia
nazębnego.
Stan
wypełnień
idealny.