KONIEC EPOKI

RYCERSTWA

Wojna Stuletnia

◦

1337-1453

Przyczyny

◦

Spory dotyczące dziedziczenia tronu Francji

◦

Władcy Anglii posiadali dobra lenne na terenie Francji

◦

1337r Filip VI ogłosił konfiskatę lenn Edwarda III

◦

Edward III – władca Anglii

◦

Filip VI- władca Francji

Największe bitwy

◦

Pod Azincourt 1415r

◦

Pod Crecy 1346r

◦

Zdyscyplinowane choć mniej liczne wojska angielskie

pokonują siły francuskie.

Bitwa pod Crecy

◦

Bitwa rozpoczęła się od pojedynku łuczników
angielskich i genueńskich kuszników, ustawionych
przez Filipa z przodu formacji. Z pojedynku tego
zwycięsko wyszli Anglicy – ich długie (dochodzące do
dwóch metrów), wykonane
z cisowego drewna walijskie łuki miały zasięg ok. 300
metrów. Ciężką zbroję jeźdźca przebijały z 50 metrów.
Swą przewagę wykazały jednak przede wszystkim w
szybkostrzelności: sprawny łucznik (a tylko tacy
towarzyszyli Edwardowi III) w ciągu minuty potrafił
oddać nawet 8-12 strzałów, przy maksymalnie 2
strzałach swego genueńskiego przeciwnika.

◦

Była to zapowiedz końca epoki rycerstwa

Zmierzch rycerstwa

◦

Walki pomiędzy wojskami Habsburdzkimi a Szwajcarami potwierdziły małą
skuteczność rycerstwa.

◦

1291r szwajcarzy utworzyli związek obronny który dal początek Konfederacji
Szwajcarskiej która w 1315 r musiała odeprzeć wyprawę zbrojna zorganizowana
przez Habsburgów którzy odnieśli klęskę pod Morgarten.

◦

Nikt nie mógł pokonać Szwajcarów.

◦

Ostatnia wyprawę przeciwko nim zorganizowano w 1499r przez Armie
Maksymiliana I ale odniosła klęskę pod Dornbach.

◦

Szwajcarzy odnosili sukcesy głownie na
trudnych górskich terenach ponieważ
zbiegali z góry atakując przeciwników

◦

Ich wojska składały się przede wszystkim z
lekkozbrojnej piechoty

◦

W zależności od sytuacji na polach bitew
stosowano rożne szyki ; linie kliny lub
czworoboki.

◦

Pikinierów wspierali ustawieni na tyłach
halabardnicy a także kusznicy zastąpieni
później przez arkebuzerów

Arnold von Winkelried

◦

Szwajcarski rycerz

◦

Legenda mówi o dzielnym żołnierzu, który w bitwie pod Sempach
rzucił się na kopie austriackiego rycerstwa, umożliwiając tym samym
zwycięstwo Szwajcarów. Od śmierci Arnolda von Winkelrieda w 1522
roku ów bohater zaczął być w źródłach nazywany Winkelriedem, a
kilkanaście lat później Arnoldem Winkelriedem.

Czesi - Husyci

◦

Husyci - czeska sekta religijna i narodowo-polityczna,
założona w 1419 przez Jana Žižkę spośród zwolenników J.
Husa. Odłam bardziej radykalny otrzymał miano taborytów.

◦

W 1920r. Husyci czescy pod wodzą Jana Žižki rozbili
oblegającą Pragę armię Zygmunta Luksemburskiego.

◦

W latach 1433r. ich wyprawa przeciwko Krzyżakom dotarła
aż do Bałtyku.

◦

W latach 30 XV w. wybuchła wojna domowa między
taborytami a utrakwistami. W bitwie pod Lipanami w
1434r. Taboryci zostali pokonani.

Jan Žižka

Jan Žižka z Trocnova (1360 - 1424) – przywódca i
strateg taborytów w czasie wojen husyckich. Czeski
bohater narodowy.
W 1399 utracił cały majątek. W latach 1399-1419
był najemnikiem, m.in. na służbie polskiej w bitwie
pod Grunwaldem. Jan Žižka uznawany jest za
jednego z najwybitniejszych dowódców w historii.
Nie przegrał żadnej bitwy. Stosował nowatorskie
rozwiązania, znacznie wyprzedzając swoje czasy.
Lata 1420-1424 to okres ciągłych walk. Jan Žižka
najpierw walczy z krzyżowcami sprowadzonymi
przez Zygmunta Luksemburskiego do Czech,
potem prowadzi akcje pacyfikacyjne przeciw
sojusznikom króla w Czechach.

Taktyka Husytów

◦

Taktyka bojowa Husytów, zwana przez Niemców wagenburg polegała na tym, że kiedy
oddziały husyckie napotykały wroga, formowano ze swoich wozów kwadratowe lub koliste
formacje, wozy łączono ze sobą przy pomocy łańcuchów (zamek wozów), zostawiając na
flankach wozy z dyszlami wystającymi na zewnątrz, tak by w razie potrzeby można było
szybko zaprząc do nich konie.

◦

Na zewnętrznym obwodzie ustawionych wozów, ich obsługa kopała szybko prowizoryczne
okopy.

◦

Kiedy pojawiała się okazja do kontrataku, łańcuchy wozów były szybko rozpinane, a ich załogi
ruszały do ataku pieszego na nieprzyjaciela. Starano się ustawiać wagenburgi blisko
głównych sił nieprzyjaciela i prowokowano go do ataku ostrzałem armatnim z wozów, bliskość
szeregów wroga pozwalała na zadawanie dużych strat w ludziach już po pierwszych salwach
artylerii.

◦

Najczęściej po krótkim ostrzale artyleryjskim do boju ruszało konne rycerstwo wroga, które
jednak szybko padało ofiarą zmasowanego ostrzału husyckiego z kusz, strzelb i mniejszych
rusznic. Celowana głównie w konie, które nierzadko, padając po ugodzeniu bełtem kuszy
tratowały, lub przygniatały siedzącego na nim rycerza eliminując go z dalszej walki lub wręcz
pozbawiając życia.

◦

Kiedy tylko zauważono, że morale wroga spada i ich atak chwieje się przed obroną husycką,
zaczynał się kontratak. Rozpinano łańcuchy wozów, a wtedy piechota jak i husyccy jeźdźcy
atakowali wroga, wybiegając zza chroniących ich do tej pory burt wozów.

Chiny i broń palna

Początek rozwoju broni palnej jest związany z
wynalezieniem prochu czarnego w Chinach w IX wieku;
wkrótce po wynalezieniu znalazł on zastosowania militarne.
Za czasów dynastii Song był dość powszechne stosowany
do wyrobu min, prostych granatów i bomb. Tam też
stworzono pierwszą broń rakietową oraz palną.
Prekursorem broni palnej jest lanca ognista z X w.: pojemnik
z prochem i niewielkimi pociskami umieszczony na kiju. Po
podpaleniu służył jako rodzaj miotacza ognia, rażąc
przeciwników kilkumetrowym jęzorem płomieni i
rozpalonymi pociskami.
Najstarsza znana broń palna, z lufą z brązu, też pochodzi z
Chin, datowana jest na rok 1288 (dynastia Yuan). Z tego
samego okresu znane są z ikonografii i znalezisk
archeologicznych, wybuchowe granaty, których mongolscy
wojownicy używali w czasie inwazji na Japonię.

Broń palna w Europie

◦

Na początku były z lontem i panewką.

◦

Zamek lontowy (spust). ok XVw. Łatwiejsze celowanie

◦

Zmiana kształtu kolby. wygoda w sztrzelaniu

◦

Artylerii używano na początku do kruszenia murów podczas
oblężeń. Bombardy potrzebowały dłuższych przygotowań.
Przełom nastąpił gdy we Francji wprowadzono lawety(lekkie
rufy z brązu na dwukołowych wózkach).

◦

Lancknechci - żołnierze piechoty niemieckiej w XV-XVI w.
Podstawowym uzbrojeniem lancknechtów były piki, halabardy,
miecze i rusznice.

◦

Arkebuzeria – jazda uzbrojona w broń palną – arkebuz.
Formacje te występowały w wojskach XVI i XVII-wiecznych.
Arkebuzerami są także nazywani muszkieterzy uzbrojeni w
arkebuzy.

◦

Hakownica - to jeden z najstarszych typów ręcznej broni
palnej. Powstała przed rokiem 1400 jako udoskonalenie
prymitywnej rusznicy. Często zaliczana jest do najlżejszej
kategorii dawnej artylerii.

Koniec Epoki Rycerstwa

1453r. – zdobycie Konstantynopola przez Turków uważane jest za
wydarzenie wyznaczające koniec średniowiecza, a stało się to dzięki silnej
artylerii.
Koniec rycerstwa był związany z rozwinięciem broni palnej. Rycerze
zainteresowali się rozwijaniem i zajmowaniem się swoimi posiadłościami.
Ryzykowanie w wojnach straciło na wadzę. Ze względu na rycerskie
pochodzenie powstała nowa warstwa społeczna która miała uprzywilejowaną
pozycję – tak rozwinęła się szlachta.