Osobowość

Jak badać relacje między inteligencją a osobowością?



Badanie polega na szukaniu związków korelacyjnych między
wynikami testów inteligencji a poszczególnymi wymiarami
osobowości (problem ustalenia kierunku przyczynowo-skutkowego)



Wyniki badań wskazują że otwartość jest istotnie skolerowana z
inteligencją, zwana także „wymiarem kultury” (związek wiedzy i
inteligencji skrystalizowanej – obejmuje aspekt wiedzy przyswajanej
przez jednostkę)



Inne cechy z wielkiej piątki korelują dość słabo:

•

neurotyczność słabo ujemnie

•

ekstrawersja słabo dodatnie

•

sumienność

•

ugodowość raczej nie wykazują związków



Tylko w wypadku otwartości
zakres wspólnej zmienności
sięga 10 %, w pozostałych
wypadkach jest to 1-2 % lub
nawet nic



Cechy osobowości są w
zasadzie niezależne od cech
intelektu



Opis indywidualnych
właściwości człowieka
wymaga uwzględnienia obu
obszarów występowania
różnic indywidualnych

człowiek uwierzy w każde wyniki statystyczne

tyle jeśli chodzi o związek prostoliniowy, związki krzywoliniowe

BADANIA NAD INTERAKCJĄ CECH intelektualnych z CECHAMI osobowości



Austin, Deary, Gibson (1997) opisują 3

interakcyjne modele współzależności
inteligencji z osobowością: dotyczą one
zróżnicowania cech jednego rodzaju ze
względu na poziom natężenia cechy innego
rodzaju

I



im wyższy poziom inteligencji ogólnej,

tym większe zróżnicowanie cech osobowości



podwyższony poziom inteligencji

daje człowiekowi większą swobodę
ekspresji jego naturalnych skłonności

•

model ten potwierdza się tylko w

przypadku neurotyczności i otwartości

II



poziom inteligencji jest tym bardziej

zróżnicowany im niższe natężenie
neurotyczności (czyli: im wyższy poziom
stabilności emocjonalnej)



osoby neurotyczne mają wykazywać mniej

zróżnicowany intelekt



model udało sie potwierdzić,

choć jego teoretyczna
interpretacja jest niejasna

III



im niższy poziom inteligencji, tym silniejsze

związki korelacyjne między poszczególnymi
cechami osobowości



model został odrzucony ze względu na

niedopasowanie do danych empirycznych

nie samą wielką piątką człowiek żyje



prowadzono badania również nad związkami
inteligencji z innymi cechami osobowości:



rola inteligencji w regulacji emocji (zwłaszcza
negatywnych i zmagania się ze stresem) dane ku
zaskoczeniu są jednak skąpe i niejednoznaczne



Austin:

•

słaba negatywna korelacja z cechą wrogości,
skłonności do ekspresji złości

•

słaba pozytywna korelacja z kontrolą złości

•

model ścieżkowy o najlepszym dopasowaniu ujawnił
pośredniczącą rolę neurotyczności w regulacji emocji
negatywnych.

wiele pytań mało odpowiedzi



dobrze udokumentowana jest ujemna korelacja
między inteligencją a skłonnością do negatywnych
emocji: lęku, depresji, obniżonego nastroju, wrogości.



osoby które się denerwują podczas wypełniania
testów mogą otrzymać faktycznie niższe wyniki w
testach (lęk egzaminacyjny)



negatywnym emocjom towarzyszą ruminacje, co
dodatkowo obciąża system poznawczy



lęk wynikający z negatywnej oceny własnych
możliwości (czasem może to być uzasadniony lęk, lecz
czasem lęk ten może blokować przed nabywaniem
nowych doświadczeń)

Philip Ackerman



wprowadził pojęcie typowego

zaangażowania intelektualnego (TIE) =
charakterystyczny dla danej jednostki
przeciętny poziom aktywności intelektualnej.



ocena na podstawie kwestionariusza



wyniki w skali TIE korelują z testami

wiadomości z różnych z różnych dziedzin na
poziomie wyższym niż większość cech
osobowości (z wyjątkiem otwartości)