METODA VOJTY

KIM BYŁ VACLAW VOJTA?

Żył w latach 1917-2000. Czeski

neurolog dziecięcy, w 1954 r.
opracował metodę terapeutyczną
nazwaną później metodą Vojty.
Studiował medycynę na Uniwersytecie
Karola w Pradze.

NA CZYM POLEGA METODA
VOJTY?

Polega na wyzwalaniu odruchu

pełzania przez pobudzanie
odpowiednich obszarów w oun
specyficznym drażnieniem ściśle
określonych punktów ciała. Punkty te
zostały nazwane „strefami
wyzwalania”. Działanie na którąkolwiek
z nich (głównie przez ucisk), wywołuje
zawsze jednakową odpowiedź ruchową.

STREFY STYMULACJI

STREFY STYMULACJI

W METODZIE VOJTY PODCZAS STYMULACJI RUCHOWEJ PRZYJMUJE SIĘ 7
PROWOKOWANYCH REAKCJI ODRUCHOWYCH, STANOWIĄCYCH PODSTAWĘ DO
POSZCZEGÓLNYCH FAZ ROZWOJU RUCHOWEGO

I. Reakcja trakcyjna - niemowlę zostaje podciągnięte z leżenia tyłem do siadu.

Obserwuje się zachowanie głowy i kończyn dziecka.

II. Reakcja Landau’a – dziecko jest trzymane na wysokości klatki piersiowej na ręce

terapeuty, dokładnie w płaszczyźnie poziomej. Obserwuje się kończyny górne,
dolne, głowę i tułów.

III. Reakcja zawieszenia pachowego - dziecko w pionie trzymane przez terapeutę za

tułów na wysokości pach. Obserwacja kończyn dolnych.

IV. Reakcja wychylenia bocznego wg. Vojty - polega na szybkim wychyleniu dziecka

z pozycji pionowej do horyzontalnej. Obserwacja kończyn górnych i dolnych.

V. Reakcja zawieszenia bocznego wg. Collis - chwyt za górne odwiedzione ramię

blisko stawu ramiennego i za udo po tej samej stronie ciała blisko stawu
biodrowego. Obserwacja „wolnych” kończyn i głowy.

VI. Reakcja zawieszenia pionowego wg. Peiper i Isbert - chwyt dziecka za kończyny

dolne i uniesienie go do góry. Obserwacja tułowia, kończyn górnych i głowy

VII. Reakcja zawieszenia pionowego wg. Collis - chwyt za prawą/lewą kończynę

dolną jednoimienna ręką terapeuty i szybkie uniesienie dziecka do pozycji
zwisu. Obserwacja „wolnej” kończyny dolnej.

Założeniem metody jest torowanie, czyli pobudzanie pól koordynacyjnych

w o.u.n. , w celu utrwalenia prawidłowego ruchu. W technikach metody
pojawia się stabilizacja takich ułożeń dziecka, by podczas ćwiczeń
poszczególna kończyna lub głowa pozostawała wolna, wykonując
oczekiwany ruch. Stąd w czasie zajęć z dzieckiem stosuje się różnego
rodzaju uciski i opory i uzyskuje się w ten sposób odpowiednie ruchy.

Pełzanie jest najprostszą formą lokomocji. Dla człowieka jest ono

pierwszym sposobem dowolnego poruszania się po podłożu, możliwym
do wykonania w trzecim kwartale pierwszego roku życia. Polega ono na
równoczesnym ruchu kończyn górnych i dolnych wraz z obrotem głowy.
W ruchu tym głowa i kończyny zmieniają końcowo swe ułożenie, a ciało
porusza się do przodu.

Pozycją wyjściową jest ułożenie dziecka na brzuchu z głową zwróconą

w bok. Kończyny znajdujące się po stronie, którą zwrócona jest
twarz, umownie zwane „twarzowymi” są zgięte, a po stronie, po
której znajduje się potylica (kończyny „potyliczne”) wyprostowane.

Bodźcem wyzwalającym odruch pełzania jest zastosowanie na jedną

lub kilka stref wywalania ucisku odpowiedniego co do siły i
kierunku. Najczęściej uciska się kciukiem, dwoma palcami –
wskazującym i środkowym lub brzegiem dłoni. W niektórych
przypadkach gdy są duże zaburzenia i niedowłady, odpowiedź
ruchowa nie występuje. Obserwuje się natomiast izomeryczne
skurcze mięśni biorących udział w ruchu, co dzięki wielokrotnemu
powtarzaniu może doprowadzić do wzmocnienia siły mięśni.

Stymulacja odruchowego pełzania według Vojty ma zastosowanie w

leczeniu usprawniającym dzieci ze schorzeniami narządu ruchu.
Może być rozpoczynana bardzo wcześnie, a jej celem jest
przetorowanie połączeń w drogach nerwowych, bez czego
prawidłowy ruch nie może się rozwinąć.

Za zakończenie usprawniania metodą Vojty przyjmuje się

osiągnięcie przez dziecko stanu, w którym nastąpi u niego
prawidłowe pełzanie i początek prawidłowego raczkowania.
Metoda przewiduje, iż te osiągnięcia pozwolą na normalne
kształtowanie rozwoju na dalszych jego etapach. Metoda Vojty
charakteryzuje się prostotą w doborze środków usprawniania.
Ćwiczenia prowadzone są cztery razy dziennie o 20-30 minut.
Dzieci ćwiczą bez ubrań na stole o typie lekarskiej leżanki.

Ponieważ jest to metoda pracy indywidualnej, może być

stosowana w warunkach domowych i kontynuowana przez
matkę przeszkoloną systemem ambulatoryjnym. Metodę
proponuję się małym dzieciom od pierwszych dni życia (m.in.
Przeznaczona jest dla niemowląt urodzonych z nieprawidłowo
przebiegających porodów, u których stwierdza się obniżone lub
zbliżone do normalnego napięcie mięśniowe). Metoda Vojty
wprowadzana jest wcześnie do usprawniania i stąd duża jej
skuteczność. Nadaje się również do usprawniania dzieci
starszych i osób dorosłych.

Obok opracowanej przez siebie metody usprawniania V.Vojta jest autorem

sposobu badania neurorozwojowego polegającego na ocenie wybranych
reakcji ułożeniowych i odruchów.

Patrząc od strony krytycznej, zauważa się że, duży nacisk jest tu kładziony

wyłącznie na usprawnianie ruchowe, bez większego zwrócenia uwagi na
stronę emocjonalną i psychiczną dziecka. Sam sposób wykonywanych z
dzieckiem ćwiczeń nasuwa wiele pytań. Jednym z nich jest m.in. to: czy
rzeczywiście wszystkie stosowane ćwiczenia w metodzie są dopuszczalne
i czy są etyczne?

Przyjmowane wielorakie formy ucisków i oporów często posiadają charakter

wręcz brutalny, wywłoują u dziecka płacz i sprzeciw. Ma to oddźwięk
również w psychice dziecka i stanowi zagrożenie dla jego emocjonalnego
rozwoju. Reakcje psychiczne dzieci po zajęciach bywają bardzo silne i
długotrwałe.

Metoda diagnostyki jak i rehabilitacji opracowana przez V.Vojtę ma wielu

zwolenników , ale także przeciwników. Przeciwnicy jej stosowania uważają
że jest wybiorcza, bolesna i utrwala reakcje odruchowe. Uważają także, że
niekorzystnie wpływa na kontakt matki z dzieckiem.

METODA VOJTY ZNAJDUJE ZASTOSOWANIE:



u wcześniaków,



niemowląt zagrożonych nieprawidłowym rozwojem (najczęściej ZOKN) i
mózgowym porażeniem dziecięcym (MPD),



 dzieci z zespołem Downa (wspomaganie rozwoju),



przypadkach wad układu nerwowego, tzw. przepuklin oponowo-
rdzeniowych,



uszkodzeniach obwodowego układu nerwowego, m.in. okołoporodowe
lub pourazowe uszkodzenie splotu barkowego,



w leczeniu wad postawy,



w przypadku kręczu szyi,



 dysplazji bioder,



 artrogrypozie,



 osób dorosłych (!!!) m.in.: po udarach mózgu, zapaleniu i uszkodzeniu
rdzenia kręgowego, u pacjentów nieprzytomnych (w celu poprawy
koordynacji mięśni oddechowych, koordynacji ślinienia i połykania).

PRZECIWWSKAZANIA DO PROWADZENIA TERAPII
WEDŁUG METODY VOJTY:



szczepienia polio (1-2 dni przerwy), leczenie wysokimi dawkami
kortykosteroidów,



temperatura powyżej 38,5

0

C,



silna biegunka, wymioty,



zaburzony kontakt matka - dziecko,



stan padaczkowy,



autyzm,



 nowotwory złośliwe w fazie aktywnej.

WYKORZYSTANA LITERATURA:



Mózgowe porażenie dziecięce w teorii i
terapii
Kazimierz Jacej Zabłocki
Wydawnictwo Akademickie „Żak”



Artykuł Marii Borkowskiej, Usprawnianie
dzieci z mózgowym porażeniem
dziecięcym



Strony internetowe