Kuchnia warmińsko –

mazurska

Historia regionu

Warmia i Mazury to dwie historyczne krainy, położone w północno-
wschodniej Polsce, na Pomorzu Wschodnim. Często wspólnie nazywane
są Mazurami lub Krainą Tysiąca Jezior. Tak naprawdę jezior jest tu około
dwa razy więcej. Największe to Śniardwy i Mamry. Teren regionu został
ukształtowany głównie podczas ostatniego zlodowacenia. Termin Warmia
jest dużo starszy od Mazur. Pochodzi z języka pruskiego i oznacza
czerwoną ziemię. Nazwa Mazury powstała na przełomie XVIII i XIX
wieku. Określano nią ziemie przyłączone do Prus po trzecim rozbiorze
Polski. Polaków, mieszkańców krainy geograficznej już wcześniej
nazywano Mazurami lub Mazurami Pruskimi. Byli oni głównie
emigrantami z rejonu Mazowsza. Pierwsze osady zaczęły powstawać
kilkanaście tysięcy lat przed naszą erą. W XIII-VII wieku przed naszą erą
osiedlili się tu ludzie wywodzący się z kultury łużyckiej, a następnie
Bałtowie i plemiona germańskie. Rdzennych mieszkańców Warmii i
Mazur pozostało bardzo niewielu. Przyczyniły się do tego liczne migracje
ludności, przesiedlenia, wojny. Mieszkańcy byli germanizowani, później
polonizowani.

Charakterystyka regionu

Warmia i Mazury są bardzo popularnymi oraz cenionymi
terenami turystycznymi i rekreacyjnymi. Ich akweny
tworzą połączoną ze sobą sieć, na której wyznaczono liczne
szlaki turystyki wodnej wykorzystywane przez kajakarzy.
Rozległe lasy i puszcze - Puszcza Borecka, Piska i część
Romnickiej, kilka parków krajoznawczych i ponad sto
rezerwatów przyrody, zdobi te niezwykłe krainy. Zachowało
się wiele budowli, zamków i fortyfikacji krzyżackich,
gotyckich oraz kilka drewnianych kościołów. W barokowym
sanktuarium w Świętej Lipce zobaczymy podziwiane przez
wielu turystów organy z ruchomymi figurkami. Z rejonem
Warmii przez wiele lat związani byli Mikołaj Kopernik i
Ignacy Krasicki.

Wpływ na kuchnie

Kulinarna tradycja Prus Wschodnich jest powiązana z kuchniami dwóch
narodów, które odegrały największą rolę w dziejach tej krainy: Niemców i
Polaków. Do niemieckiej spuścizny należy skłonność do słodko-kwaśnego
przyprawiania potraw, obfitość mięsa i jego przetworów, zamiłowanie do
klusek. Polacy wnieśli do kuchni częste stosowanie śmietany i ziół, znakomite
wędliny, a także potrawy takie jak barszcz z buraków ćwikłowych i flaki.
Kuchnia poszczególnych części dawnych Prus Wschodnich nie różniła się
wiele od siebie. Symbolem Mazurów stała się muza - wrząca woda, zasypana
mąką. Na wszystkie stoły regionu w wielkich ilościach trafiały ryby z
mazurskich jezior i rzek, Zalewu Wiślanego, a także Bałtyku, częstym
urozmaiceniem jadłospisu w sezonie były raki.
Ważnym produktem jest kwaśna i gęsta śmietana. Gospodarze, hodujący
bydło zatrudniali specjalnego pracownika zwanego szwajcarem. Nadzorował
on produkcję wyrobów mleczarskich a głównie sera.
Dla biednych Mazurów podstawą posiłku stały się ziemniaki, które podobno
osobiście wprowadził król Fryderyk II. Dużym powodzeniem cieszyła się
także brukiew i buraki.

• Hodowano drób, bydło, kozy, trzodę

chlewną i owce. Uprawiano zboża i
warzywa, dbano o drzewa owocowe.
Na mazurskie stoły trafiały złowione
w jeziorach i rzekach ryby oraz
wszystkie dary lasów: jagody,
borówki, maliny, jeżyny, żurawiny,
grzyby, zioła lecznicze i przyprawowe

•

Jak pisze M. Toeppen: "Podstawą pożywienia
Mazurów były ziemniaki. Nigdy nie gotowano ich
w łupinach, uważając, że jest to potrawa (w
takiej postaci) dla więźniów albo dla świń. Jadano
grubszą kaszę gryczaną, kiszoną kapustę,
zakwaszane czerwone buraczki, kluski z makiem.
Używano dużo cebuli.Mięso jedli tylko zamożni i
to jedynie w niedzielę. Chlebem powszednim
ubogich były ziemniaki i wódka. Potrawy mączne
spożywano rzadziej, głównie w bogatych
domach. Rzodkiewki, ogórki i jarmuż traktowano
jako pożywienie dla świń i nikomu nie mieściło
się w głowie, jak mają jeść to ludzie. Obawiano
się skosztować pieczonego zająca, zjadano go
gotowanego".

•

Kuchnia warmińsko-mazurska istnieje i czerpie
inspiracje z różnych źródeł. W jej bogactwo
wpisały się wileńskie kiszki ziemniaczane, pierogi
z kaszą, dania niemieckie i polskie.

•

Typowe potrawy to:

– pieczona gęsina
– kiełbasa z gęsi
– plince z pomoćką,
– dzyndzałki z hrećką,
– pieczona karbónada w miodzie
– schab po mazursku
– kiełbasa w piwie
– Fraszynki
– babka ziemniaczana
– plince z pomoćką