Modelowanie Miejskich
Systemów
Odwadniających w 1D i 2D
przy pomocy XP-SWMM i
TUFLOW
W ostatnich latach powodzie coraz częściej
nawiedzają różne rejony świata, osiągając duże
rozmiary i niosąc ze sobą ogromne zniszczenia.
Coraz częściej wykorzystywane są technologie
pozwalające na przewidywanie zasięgu i
rozmiaru powodzi na podstawie danych o
opadach atmosferycznych.
Na podstawie tych danych, pochodzących z
pomiarów naziemnych i satelitarnych wykonuje
się analizy na modelu hydrologicznym,
przyjmując parametry modelowania w
zależności od form użytkowania terenu.
Do modelowania zlewni
rzecznej wykorzystuje
się Numeryczny Model
Terenu. Prognozowana
powódź wizualizowane
jest w formie mapy
cyfrowej, umożliwiającej
identyfikację ryzyka.
Numeryczny model
terenu tworzy się
metodą lotniczego
skaningu laserowego.
Numeryczny Model Terenu
Model SWMM
Stormwater Managament Model
(Model Zarządzania Wodami Deszczowymi)
Model matematyczny wykorzystujący pomiary
terenowe ilości ścieków.
Pozwala on na obliczenie wielkości odpływu
ścieków opadowych ze zlewni o dowolnym
charakterze.
Jest przydatnym narzędziem w modelowaniu
miejskich systemów odwadniających.
TUFLOW
TUFLOW to oprogramowanie które pozwala na
obliczenia dwuwymiarowe (2D) i jednowymiarowe
(1D) służące do symulacji rozprzestrzeniania się fali
powodziowej i pływów.
Jest to szczególnie korzystne w środowisk miejskich
których zróżnicowanie wymusza połączenie modelu
spływu powierzchniowego 2D z
modelem przepływu rurowego 1D.
TUFLOW oferuje możliwości
dynamicznego łączenia
modeli 1D/2D.
Został włączony w pakiet XP-SWMM.
Połączenie TUFLOW 2D i XP-SWMM
Możliwość symulacji wzajemnego oddziaływania wody
deszczowej transportowanej kanałami z
dwuwymiarowym spływem powierzchniowym pozwala
na modelownie:
miejskich cieków wodnych i obszarów zalewowych w 2D;
miejskich cieków wodnych i obszarów zalewowych
wykorzystując kombinację modelu 1D (cieki wodne) i w
2D (obszar zalewowy);
miejskiego systemu odwadniającego z użyciem
kombinacji modelu 1D (odwodnienie kanałowe) i w 2D
(spływ powierzchniowy).
W Nowej Południowej Walii (NSW) stworzono
nowy kierunek dla zarządzania terenami
zalewowymi i gospodarki powodziowej w
mieście opierający się na lotniczym skaningu
laserowym .
NSW to stan w leżący w
południowo-wschodniej
części Australii.
Zakres badań obejmował
zlewnię cieku Prospect Creek
w mieście Fairfield oraz
podzlewnię Orphan School Creek.
Miasto Fairfield ma pięć strumieni, które są częścią 98 km
kwadratowych zlewni Prospect Creek. Zlewnia obejmuje
obszary zurbanizowane i przemysłowe. Duży obszar zlewni
leży w samym sercu strefy mieszkalnej z dużą ilością
otwartych przestrzeni.
Prospect Creek ma źródło blisko zbiornika Prospect i ma
długość około 26 km, wpływa do rzeki Georges w Georges
Hall.
Drogi wodne w zlewni to
otwarte betonowe kanały,
zamknięty system rurowy i
naturalne cieki.
Główne podzlewnie to
Orphan School Creek i
Burns Creek.
Nowy kierunek
zarządzania
powodziowego w NSW
redefinicja obszarów zalewowych jako obszaru
objętego przez Prawdopodobną Maksymalną Powódź
(czyli powódź, której można oczekiwać przy
kombinacji najcięższych krytycznych warunków
meteorologicznych i hydrologicznych, które
są racjonalnie możliwe w danej zlewni)
usunięcie rozróżnienia na "główny nurt powodzi"
i "lokalne powodzie" w definiowaniu i umiejscawianiu
obszarów mieszkalnych zagrożonych zalaniem
tworzenie szczegółowych map terenów zalewowych
korzystając z lotniczego skaningu lotniczego
W połowie roku 2003 Rada Miasta zleciła lotnicze
laserowe skanowanie obszaru miasta i okolic
Fairfield.
Porównanie poprzecznych przekrojów uzyskanych z
modelów XP-SWMM 1D z przekrojami uzyskanymi
ze skanów lotniczych ujawniło duże rozbieżności.
Władze miasta zleciły stworzenie nowego
modelu hybrydowego 1D/2D zlewni Prospect Creek
rozpatrywanego obszaru.
TUFLOW 1D/2D został skalibrowany na stany wód
zaobserwowanych w 2001 r. a
następnie wykorzystany do
oszacowania miarodajnych przepływów i prędkości
przepływu wody.
Badania dotyczyły, będącego w zasięgu Prospect Creek,
Widemere Road.
Wykorzystano 3 modele tej zlewni:
Model 1D XP SWMM skalibrowany i zweryfikowany na
podstawie poważnych powodzi z 1986 i 88 roku, a
następnie ponownie skalibrowany w oparciu o powódź
ze stycznia 2001 r.
Nowy model terenów zalewowych w 1D/2D przy
użyciu XP-SWMM2D oparty na siatce 10x10 m
obejmującej ciek wodny Prospect Creek i wszystkie
skrzyżowania odwzorowane przy użyciu wbudowanych
elementów, skalibrowano go na powódź ze stycznia
2001r.
Nowy model w 2D wykorzystujący tylko TUFLOW oparty
na siatce 10x10 m.
Przypadek 1-Widemere
Road
Porównanie uzyskanych w modelach stanów wody
o częstotliwości występowania raz na 100 lat:
Graficzne przedstawienie rozkładu prędkości wody
modelu 1D/2D.
Graficzne przedstawienie rozkładu prędkości wody
modelu 2D.
Przypadek 2-zlewnia Cumberland
Highway
Podzlewnia kanału burzowego
Orphan School Creek o powierzchni 165 ha
i posiada sieć kanalizacji deszczowej.
Istnieje ponad 340 wpustów w obszarze
zlewni z czego 336 uwzględniono w modelu.
Kanały mają od 0,3 m do 1,8 m średnicy.
Przyjęto że każdy wpust ma swoją własną
podzlewnię. Zdefiniowano je i wprowadzono do modelu spływu
wód opadowych XP-RAFTS skąd uzyskano hydrogramy dla
deszczu „pięcioletniego” i wprowadzono do TUFLOW.
Na model sieci kanalizacyjnej składa się model 2D spływu
powierzchniowego w TUFLOW i model kanalizacji w 1D XP-
SWMM. Są one połączone ze sobą, tworząc
kompletny model 1D-2D spływu lądowego.
Przyjmuje się, że spływ lądowy jest zbierany
przez wloty do kanalizacji.
Rozmieszczenie podzlewni kanalizacji
deszczowej
Szacowany spływ powierzchniowy przy deszczu 5
letnim w przypadku zablokowania wszystkich
wpustów do kanalizacji.
Szacowany spływ powierzchniowy przy deszczu 5
letnim w przypadku działania wszystkich wpustów do
kanalizacji.
Interpretacja wyników:
prezentacja obszarów powodziowych oraz spływu
powierzchniowego w formie łatwo zrozumiałej
rozległe zalanie nieruchomości w przypadku deszczu
pięcioletniego aczkolwiek duże obszary były objęte
zalaniem o wysokości poniżej 100 mm;
dodatkowe obszary, które zostaną zalane jeśli wloty do
kanalizacji zostaną znacznie lub całkowicie zablokowane
(podkreślając potrzebę regularnej konserwacji
studzienek odwadniających w celu zapewnienia ich
funkcjonowania w przypadku burz)
wniosek, że nawet jeśli wszystkie wpusty są w
pełni odblokowane, rury kanalizacji nie mają
wystarczającej pojemności i już przy deszczu
pięcioletnim może dojść do zalania większości obszarów
autostrady Cumberland i budynków mieszkalnych
Wnioski:
Stwierdzono, że branie pod uwagę ekstremalnych stanów
wód na obszarach miejskich i coraz większy dostęp
do skanowania laserowego miejskich zlewni jest wiodące
w przyjmowaniu modeli 2-D jako nowy punktu odniesienia
dla badań powodzi w miastach w Nowej Południowej
Walii i na świecie.
Pakiety, takie jak XP SWMM2D i TUFLOW dają nowe
możliwości do podjęcia bardziej szczegółowych
badań miejskich sieci kanalizacyjnych, miejskich cieków
wodnych i terenów zalewowych.
Świadczy to również o trwającej ewolucji pakietu
XPSWMM w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby
zarządców wodami deszczowymi.