etyka

podstawowe pojęcia

moralność?

moralność

a

etyka ?

moralność

• „fakt społeczny”

(M. Ossowska)

• istnienie określonych norm (nakazów

i zakazów) obowiązujących w danym
społeczeństwie, środowisku, grupie
społecznej

• istnienie i obowiązywanie pewnych

norm jest niezależne od subiektywnej
oceny

problemy zw. z moralnością:

• czy różne społeczeństwa mają

odmienne moralności i jakie mogą
być różnice?

problemy zw. z moralnością:

• czy różne społeczeństwa mają

odmienne moralności i jakie mogą
być różnice?

• czy istnieją normy uniwersalne?

etyka

• gr. ethos – zwyczaj
• dyscyplina, dla której moralność jest

przedmiotem badań

• jak można badać moralność?

etyka

metaetyka

opisowa

normatywna

(konkretne

filozofie moralności)

etyka opisowa

• dziedzina dociekań etnografii,

antropologii, psychologii, socjologii,
historii, biologii, i in.

• bada praktykę etyczną i jej przyczyny

metaetyka

• ‘meta’ – nauka o nauce
• nauka o etyce, o jej metodach,

typologii, logice jej badań, kryteriach
naukowości, sposobach uzasadniania
jej twierdzeń

etyki normatywne

(filozofie moralności)

• obejmują dział filozofii zajmujący się

badaniem moralności i tworzeniem

systemów myślowych

, z których

można wyprowadzić zasady moralne

• formułowanie norm i dyrektyw

postępowania

różnica w stosunku do

moralności:

• krytyczny namysł nad normami +

konieczność ich uzasadniania

• zmiana

moralność i etyka a prawo

NORMY

• normy moralne
• normy prawne
• normy obyczajowe

moralność i etyka / prawo /

obyczaj

normy ich różnią się:
• pochodzeniem

(‘z sumienia’ / od prawodawcy / od grupy społ.)

• sankcjami za przekroczenie

(‘wyrzuty sum.’ / kara wg kodeksu / odrzucenie)

• sposobem obowiązywania

(bezwarunkowo / stanowione i obowiązują nawet, gdy ich
nie znamy / obowiązują zewnętrznie i warunkowo, tj. w
obrębie grupy)

przykłady (na egz.):

• norm prawnych będących jednocześnie

moralnymi

• norm prawnych nie będących moralnymi
• norm moralnych nie będących prawnymi

(a nawet oczywisty konflikt norm)

• norm obyczajowych nie będących prawnymi

(a nawet oczywisty konflikt norm)

+ normy a normalność…

moralność i etyka / prawo / obyczaj

Przedmiot unormowania etyki, czyli

co jest przedmiotem oceny etycznej?

Przedmiot unormowania etyki, czyli

co jest przedmiotem oceny etycznej?

• postępowanie

(działanie

lub

zachowanie)

względem

innych

(ludzi?) lub mające na nich wpływ;

• ze względu na co czyn jest ‘dobry’?

różnice zdań w ocenie, czyli skąd

bierze się wielość teorii etycznych?

a)

powód subiektywny - ludzie mają różne
poglądy i przekonania;

b)

powód obiektywny:
- w każdym działaniu (zachowaniu) można
wyodrębnić 3 istotne elementy:

- sposób wykonania (staranność,

arete

) - intencję (

motyw

)

- skutek (

rezultat

).

etyka

metaetyka

opisowa

normatywna

(konkretne

filozofie moralności)

etyki cnoty

etyki czynu

sposób wykonania (staranność, arete)

ze względu na motyw ze względu na skutek

intencja czynu

skutek (rezultat)

(normatywna ) etyka ogólna a

(normatywna) etyki szczegółowe

• ogólna – dot. relacji międzyludzkich,

postępowania względem innych

• szczegółowa (praktyczna, w tym etyki

stosowane) – dot. postępowania w określonym
(najczęściej specjalistycznym) kontekście:

- bioetyka, etyka medyczna, etyki

zawodowe, etyka w zawodzie biotechnologa,
itd.