Merkantylizm w

Niemczech

Termin merkantylizm został

zapropagowany w 1776 roku przez
słynnego ekonomistę Adama Smitha,
który wywiódł go z łacińskiego słowa
"mercari", oznaczającego "handlować;
prowadzić handel; kupiec", które z
kolei pochodzi od słowa "merx"
oznaczającego "towar".

Termin ten znajdujemy także w dziele

Jeana Baptiste Colberta "O zasadach
merkantylizmu" z 1664 r.



wczesny - główny nacisk położony na
wzrost zasobów kruszców szlachetnych
poprzez korzystną wymianę handlową



właściwy (rozwinięty) - okres
charakterystyczny dla etapu produkcji
manufakturowej; podstawą bogactwa
stała się tzw. doktryna korzystnego
bilansu handlowego – czyli o bogactwie
narodu świadczyły, oprócz kruszców,
także zasoby innych walut

Merkantylizm:

źródłem bogactwa pochodzącego z
zagranicy jest dodatni bilans handlowy

występuje bezpośrednia konkurencja
pomiędzy krajami europejskimi

synonimem bogactwa jest kruszec złoty i
srebrny

kraj, który posiada najwięcej bogactwa,
wygrywa konkurencję

następuje ścisły związek pomiędzy
dobrobytem a siłą

pewne aktywności ekonomiczne są
bardziej istotne od innych

Założenia merkantylizmu:



Za nadrzędny cel polityki
gospodarczej państwa uznawał on
pełne wykorzystanie zasobów
ludzkich i zdolności produkcyjnych
w celu zwiększenia dochodów
władcy.



Nazwa nurtu wywodzi się od słowa
"kamera", co oznacza nazwę urzędu
działającego przy dworze władcy,
zarządzającego jego majątkiem i
ściągającego należne podatki oraz
daniny.

Kameralizm

Stworzono podstawy statystyki jako dyscypliny
naukowej, która miała zasadnicze znaczenie dla
prowadzenia spisów ludności i kontroli wielkości
obrotów handlu zagranicznego.

Główna dziedzina kameralizmu była zasadniczo
inspirowana dążeniem do zwiększenia dochodów
państwa oraz troską o wzrost liczby ludności.

Środkiem, który miał na celu zapewnienie
odbudowy życia gospodarczego była polityka
skarbowa.

Założenia kameralizmu:

Aktywna polityka ludnościowa, która polegała
na wspieraniu działań na rzecz stymulacji
przyrostu naturalnego i na walce z
wyludnieniem, w konsekwencji miała zapewnić
szybki wzrost produkcji oraz rozwój
gospodarczy.

Istotną rolę w realizacji tych celów miała
odgrywać armia.

Postulowano za większym zaangażowaniem
państwa.

Założenia kameralizmu:

Przedstawiciele

merkantylizmu

niemieckiego



profesor prawa w Strassburgu i radca dworu
cesarskiego,



zwolennik absolutyzmu



zajął się polityką fiskalną, gdzie postulował
dodatkowe opodatkowanie poddanych w
zależności od ich dochodów



proponował wiele opłat za świadczenia władzy
oraz z okazji wszelkich zakupów



optował za potrzebą tworzenia oddzielnego
funduszu (skarbca)



przychylał się do okresowych spisów ludności

Georg Obrecht (1547 – 1612)



wybitny lekarz, przyrodnik oraz doradca dworu w
Palatynacie



należał do populacjonistów



uważał, że bogactwo kraju polega na licznej ludności



twierdził wysokie zaludnienie i kwitnące rolnictwo są
podstawą bogactwa kraju



postulował działania zapewniające względny dobrobyt
dzieląc ludność na produkcyjną i konsumpcyjną



sądził, że pogoń za zyskiem z handlu zagranicznego może
doprowadzić do nędzy i niepokojów społecznych



twierdził, że należy popierać rozwój manufaktur



uważał handel wewnętrzny za ważniejszy niż handel
zagraniczny



zalecał utworzenie „kolegiów handlowych”, urzędów, których
zadaniem byłoby popieranie manufaktur, opieka nad
handlem i obiegiem pieniądza

Johann Joachim Becher (1633-1682)



wysławił się książką „Austria ponad wszystko, jeśli tylko
zechce” (Österreich über Alles, wenn es nur will, 1684) w
które określił program odbudowy potęgi cesarstwa
Habsburgów, ponoszącego klęski w wojnie z Francją i
Turcją



zachwycał się rozkwitem ekonomicznym Francji, Holandii
oraz Anglii w porównaniu z ubóstwem krajów austriackich
czy Niemiec



był „populacjonistą”



zalecał gospodarczą samowystarczalność



„bogactwo” postrzegał bardzo specyficznie – bogate
państwo utożsamiał z wielkimi zasobami złota i srebra



prowadzony przez niego program sprowadzał się do
intensywnego rozwoju sił wytwórczych, zwłaszcza z
wyludnieniem wsi i ożywienia produkcji w miastach

Philipp Wilhelm von Hörnigk (1638 – 1712)

Pozostawał on w służbie elektora

saskiego, pełnił rolę dyrektora kamery,
był autorem Niemieckie księstwo
(Deutscher Fürstenstaat, 1655).

Rozwijał idee zbliżone do poprzednich

(stymulowanie przyrostu ludności,
postulat ochrony chłopstwa przed
nadmiernym opodatkowaniem), ze
szczególnym uwzględnieniem nauki o
finansach.

Veit Ludwig von Seckendorff
(1626 – 1692)

To autor„Fürstliche Schatz – und

Rentenkamer“ (1689). Główną
ideą jego dzieła był fakt, iż
książę mógł zwiększać podatki
tylko wtedy, jeśli posiada
gospodarczo aktywną ludność.

Wilhelm von Schröder (1640 –
1689)

Służył na dworze pruskiego władcy

Fryderyka II, napisał m.in.
Staatswissenschaft oder
systematische Abhandlung aller
Ökonomischen und
Kameralwissenschaften, die zur
Regierung eines Landes erfordert
werden (1755) oraz System des
Finanzwesens (1766). Dokonał
systematyzacji wiedzy
kameralistycznej, grupując wywody w
ramach ogólnej nauki o państwie.

Johann Heinrich Gottlob von
Justi (1705 – 1771)