Organizacja opieki paliatywnej

Opieka paliatywna = hospicyjna

(wg WHO)

Paliatywny



łac. paliatus – okryty płaszczem, med.:
skrywający, łagodzący przykre objawy choroby



ang. to palliate – złagodzić, uśmierzyć, ulżyć
Hospicyjny



łac. hospes – osoba udzielająca innej osobie
gościny



W średniowieczu forma schroniska dla podróżnych,
często chorych i wymagających pielęgnacji



Cicely Saunders – pierwsze nowoczesne hospicjum
św. Krzysztofa w Londynie 1967r.

Opieka paliatywna wg WHO

(2002r.)

Działanie mające na celu poprawę jakości
życia chorych i ich rodzin, zmagających się
z zagrażającą życiu, nieuleczalną chorobą
poprzez zapobieganie i łagodzenie
cierpienia dzięki wczesnej identyfikacji,
ocenie i leczeniu bólu, także innych
problemów somatycznych,
psychologicznych, socjalnych i duchowych

Choroba ograniczająca życie to
nieuleczalne schorzenie, w którym nie ma
uzasadnionej nadziei na wyleczenie, z
powodu którego dojdzie do przedwczesnej
śmierci

Wskazania do objęcia opieką
paliatywną

(stan prawny 2012r.)



C00 – D48 (choroba nowotworowa)



G09

(następstwa chorób zapalnych ośrodkowego układu

nerwowego)



B20 – B24

(choroba wywołana przez ludzki wirus

upośledzenia odporności [HIV])



G10 – G13

(choroba Huntingtona, bezład dziedziczny,

zanik mięśni pochodzenia rdzeniowego i zespoły
pokrewne, zaniki układowe pierwotnie zajmujące układ
nerwowy)



I42 – I43

(kardiomiopatie)



J96

(niewydolność oddechowa)



L89

(owrzodzenie odleżynowe)

Czyli…



Zaawansowana choroba nowotworowa

lub
inna postępująca choroba ograniczająca
życie,
której towarzyszą uporczywe objawy,
m.in. ból, duszność, nudności, wymioty,
zaparcie, wyniszczenie, odleżyny i trudno
gojące się rany, obrzęk limfatyczny, kaszel,
czkawka.

Opieka paliatywna a opieka
długoterminowa



Opieka długoterminowa – opieka pielęgnacyjna,
świadczona przez pielęgniarki we współpracy z
lekarzem rodzinnym, nad pacjentem
zdiagnozowanym, o stabilnym stanie zdrowia i
ustalonym leczeniu



Opieka paliatywna – intensywne specjalistyczne
świadczenia medyczne, w tym lekarskie,
polegające na szybkiej diagnozie i łagodzeniu
różnych problemów, mające miejsce w okresie
bardzo dynamicznych zmian w stanie zdrowia
chorego, wymagające intensywnych działań
(badania diagnostyczne, metody terapeutyczne)

Cele i założenia opieki paliatywnej



Łagodzenie bólu i innych objawów;



Afirmuje życie, ale godzi się ze śmiercią jako
naturalnym procesem;



Nie przyspiesza śmierci, ale też nie wydłuża
uporczywie umierania;



Łagodzi cierpienia psychiczne i duchowe;



Oferuje pomoc w rozwiązywaniu problemów
społecznych;



Wspiera rodzinę w czasie choroby i w osieroceniu;



Opiera się na pracy zespołu interdyscyplinarnego;

Opieka paliatywna powinna być dostępna w
jak najwcześniejszym okresie choroby i
stosowana razem z leczeniem
przyczynowym (chemioterapia,
radioterapia), a także obejmować
wykonywanie badań pomocniczych w
diagnostyce i łagodzeniu dokuczliwych
objawów oraz powikłań klinicznych leczenia

Zespół interdyscyplinarny



Lekarz



Pielęgniarka



Psycholog

oraz w zależności od potrzeb:



Fizjoterapeuta



Terapeuta zajęciowy



Pracownik socjalny



Duchowny



Wolontariusz

Formy organizacyjne opieki
paliatywnej



Hospicjum domowe



Oddział medycyny paliatywnej



Hospicjum stacjonarne



Poradnia medycyny paliatywnej



Ośrodek opieki dziennej



Szpitalny zespół wspierający

Poradnia wsparcia dla rodzin i osieroconych,
Poradnia leczenia bólu,
Poradnia leczenia ran i odleżyn,
Poradnia leczenia obrzęku limfatycznego

Hospicjum domowe



Założenia: w każdym powiecie



Zalecana i preferowana forma opieki

paliatywnej



Chory przebywa w domu, ale ma możliwość

korzystania ze sprzętu wypożyczonego z
hospicjum



Wizyty członków zespołu

interdyscyplinarnego w zależności od
potrzeb

Hospicjum domowe

Ścisła współpraca z rodziną chorego



Odpowiedni instruktarz dotyczący sposobu
pielęgnacji, leczenia i zachowywania się
wobec chorego



Okresowe odciążanie od obowiązków (rodzina
przemęczona, niezaradna, małe dzieci)



Wsparcie psychiczne i duchowe (przewlekły
stres)



Pomoc w załatwianiu spraw bytowych (w
uzyskaniu zasiłku, renty)



Opieka w fazie umierania

Stacjonarna opieka paliatywna



Oddział medycyny paliatywnej – szpital

wielospecjalistyczny
oraz



Hospicjum stacjonarne – oddzielny obiekt,

niezależny od innych form szpitalnych

zapewniają wszechstronną, specjalistyczną
opiekę

Stacjonarna opieka paliatywna



Kontrola objawów trudnych do opanowania

w warunkach domowych



Zabiegi wymagające warunków szpitalnych



Okresowe (1-2 tygodnie) odciążenie rodziny

zmęczonej opieką



Godne warunki życia chorych nie mających

odpowiednich warunków w domu



Szkolenia



Badania naukowe

Poradnia medycyny paliatywnej



Zapewnia opiekę paliatywną chorym

mobilnym (głównie kontrola objawów)



Zwykle funkcjonuje przy jednostkach

stacjonarnych lub domowych

Ośrodek opieki dziennej



Dla chorych przebywających w domu



Zapewniona opieka w ciągu dnia (raz lub

kilka razy w tygodniu)



Pomoc medyczna



Pomoc psychologiczna



Rehabilitacja



Różne formy terapii kreatywnej

Szpitalny zespół wspierający



Opieka nad chorymi przebywającymi w

szpitalach na oddziałach innych niż
oddziały medycyny paliatywnej



Forma konsultacji



Zalecane jest tworzenie szpitalnych

zespołów wspierających na oddziałach
onkologicznych

Szpitalny zespół wspierający



Lekarz – specjalista medycyny paliatywnej



Pielęgniarki



Psycholog



Pracownik socjalny



Kapelan

Szpitalny zespół wspierający -
zadania



Udzielanie porad i konsultacji



Współpraca z lekarzem prowadzącym



Wsparcie psychologiczne i socjalne



Organizacja wsparcia duchowego dla pacjentów i ich
rodzin



Edukacja pacjentów, rodzin, opiekunów



Pomoc w uzyskaniu sprzętu ułatwiającego codzienne
funkcjonowanie



Rozwiązywanie trudności związanych z chorobą i jej
następstwami



Przełamywanie mitów i zabobonów związanych z
chorobą, cierpieniem i leczeniem przeciwbólowym, w
tym opioidami

Opieka paliatywna

1. Opieka paliatywna jest opieką całościową

(holistyczną), obejmującą wszystkie ważne
sfery życia chorego: somatyczną,
psychiczną, społeczną i duchową



W praktyce: staranie się o zaspokojenie

wszystkich indywidualnych potrzeb chorego

Opieka paliatywna

2. Poprawa jakości życia chorych jest celem

nadrzędnym, któremu należy
podporządkować wszystkie formy leczenia i
opieki

Ocena jakości życia

Ocena jakości życia jest oceną różnicy

pomiędzy sytuacją upragnioną przez
pacjenta a sytuacją realnie istniejącą

Możliwości poprawy jakości życia:

1.

Poprawa warunków aktualnej sytuacji

2.

Zmiana treści wyidealizowanej sytuacji

Metody poprawy aktualnej sytuacji



Tolerowanie zwyczajów i trybu życia chorego
(zezwolenie na palenie papierosów, inne
używki)



Zmniejszenie uciążliwości leczenia (unikanie
agresywnych i przykrych metod leczniczych)



Właściwa kontrola objawów somatycznych
(ale z ograniczeniem liczby stosowanych
leków, preferowana droga doustna,
ograniczenie badań dodatkowych)

Metody poprawy aktualnej sytuacji



Starania o poprawę komfortu życia

subiektywnie przeżywanego przez pacjenta
(odpowiednie oddziaływania
psychologiczne, zwrot ku teraźniejszości,
dobre przeżywanie chwili bieżącej, pomoc
w wypełnianiu wolnego czasu – psychiczna i
ruchowa aktywizacja, ćwiczenia
wizualizacyjne i relaksacyjne, odwiedziny
rodziny, znajomych)

Zmiana treści wyidealizowanej
sytuacji



Próba zmiany sytuacji na bliższą idealnej, tj.

będącej przedmiotem pragnień
mieszczących się w akceptowanym i
uznanym przez chorego systemie wartości



Problem zdrowia i życia ustępuje

pierwszeństwa innym priorytetom
(pogłębianiu więzi z rodziną, przekazanie
innym własnych osiągnięć i doświadczeń,
udział w realizacji wartości etycznych i
religijnych)

Opieka paliatywna c.d.

3. Ze względu na wieloaspektowy charakter,

opieka paliatywna powinna być
sprawowana zespołowo (zespół
interdyscyplinarny)

4. Powinna obejmować pacjenta i jego

rodzinę ( podczas trwania choroby – duży
stres, oraz w okresie żałoby)

Opieka paliatywna c.d.

5. Akceptacja nieuchronności śmierci

(powstrzymywanie się od działań
nadzwyczajnych w okresie agonii)

6. Akceptacja nieuchronności cierpienia (nie

jesteśmy w stanie sprawić, by chory nie
odczuwał żadnych przykrości)

7. Akceptacja właściwej pory śmierci

(powstrzymywanie się od działań mających
na celu przyspieszenie śmierci)

Podstawowe zasady etyczne



Poszanowanie niezależności poglądów chorego,
respektowanie jego prawa do prawdy, prywatności,
podejmowania decyzji i działania;



Respektowanie zasady sprawiedliwości, tj.
możliwości udzielania opieki paliatywnej wszystkim
tym chorym, którzy jej potrzebują



Zasada primum non nocere, czyli nie szkodzić i nie
sprawiać niepotrzebnego cierpienia (fizycznego,
psychicznego i duchowego)



Przestrzeganie zasady czynienia dobra, tj. udzielanie
pomocy, leczenie, zmniejszanie cierpienia,
zaspokajanie pragnień, towarzyszenie choremu

W praktyce…



Całościowa ocena stanu chorego



Ustalenie planu leczenia i opieki

paliatywnej (świadomie wyrażone
preferencje i wola chorego)



Intensywne leczenie i profilaktyka objawów

somatycznych



Pielęgnacja



Zaopatrzenie w standardowe leki i sprzęt



Edukacja chorego i zajmujących się nim

osób

W praktyce



Zapewnienie dostępu do specjalistycznych
konsultacji, badań i procedur



Rozpoznawanie potrzeb psychicznych i
wsparcie psychiczne



Rozpoznawanie sytuacji i potrzeb socjalnych
oraz wsparcie socjalne



Rozpoznawanie problemów egzystencjalnych
i duchowych – wsparcie duchowe



Opieka nad chorym w ostatnich dniach życia

Podsumowanie

1.

Opieka paliatywna jest opieką całościową
(holistyczną).

2.

Głównym celem jest poprawa jakości
życia.

3.

Opieka sprawowana zespołowo

4.

Akceptacja nieuchronności śmierci

5.

Akceptacja nieuchronności cierpienia

6.

Akceptacja właściwej pory śmierci

7.

Objęcie opieką pacjenta i rodziny

„Jesteś ważny, bo ty to ty. Jesteś ważny do
ostatniej chwili swojego życia i zrobimy
wszystko, co w naszej mocy, nie tylko aby
Ci pomóc spokojnie odejść, ale także byś
żył w pełni aż do końca.”

Cicely Saunders

Dziękuję za uwagę