TYPY RODZICÓW

Rodzice są różni. Kontakty z jednymi

możesz lubić, a z innymi nie. Po
spotkaniach z niektórymi rodzicami
możesz czuć satysfakcję, mieć poczucie,
że znalazłeś z nimi wspólny język. Inni
rodzice z kolei mogą budzić w Tobie
uczucia, które nie do końca potrafisz
zrozumieć: irytację, złość, niepokój,
bezradność, lęk, poczucie winy. Powodują
to ich powtarzające się typowe
zachowania i stałe wzorce wchodzenia w
kontakt . Możesz zaobserwować u siebie
tendencję do unikania kontaktów z takimi
rodzicami lub do impulsywnych, nie do
końca przemyślanych reakcji wobec nich.

Rodzic awanturniczy



Przykład:
Ojciec 15-letniego Mateusza został wezwany do szkoły.
Wpada do budynku szkolnego jak burza. Wkracza na lekcję i
żąda natychmiastowego spotkania z nauczycielką. Ta
odmawia, mówiąc, że przerwa będzie za 15 minut. Ojciec
Mateusza wścieka się, mówi, że skoro specjalnie przyjeżdża
do szkoły, odrywając się od interesów, to nie będzie czekał.
- A w ogóle, to kim pani jest, żeby mnie wzywać na dywanik

- Jak pani nie potrafi poradzić sobie z młodzieżą, to niech

pani poszuka sobie innego zawodu! Syn też nie musi się tu
uczyć. Życie go lepiej nauczy, jak sobie wybierać nauczycieli
w życiu. Sami najgorsi trafiają do szkól. A niech się dowiem,
że pani robi Mateuszowi trudności, to inaczej porozmawiamy!

Nauczycielka stoi jak zamurowana, a gdy ojciec Mateusza

odchodzi przerywa lekcję i wybiega z klasy.

Charakterystyka



Niektórzy ludzie mają kłopoty ze znoszeniem frustracji. Osoba taka
na każde, nawet najmniejsze wymaganie czy niewygodę reaguje
wybuchem wściekłości. W ataku furii wobec nauczyciela odreagowuje
nieprzyjemne uczucia związane z frustracjami, a także próbuje
wywrzeć presję na nauczyciela, by usunął on źródła dyskomfortu i
postąpił wedle widzimisię rodzica. Oczekiwanie to jest mało
realistyczne, ale rodzic awanturniczy — zwłaszcza w chwili
agresywnego pobudzenia, niezbyt liczy się z rzeczywistością.
Rzeczywistość widzi „czarno-biało”: coś jest tylko dobre lub tylko złe
(np. ich dziecko jest dobre, a wszystkiemu winna jest beznadziejna
szkoła; w domu sytuacja może być postrzegana odwrotnie). Ze
względu na swoją gwałtowność i nieliczenie się z rzeczywistością,
jego zachowanie przypomina atak złości małego dziecka — jednak
skutki mogą być dużo poważniejsze. Jest jeszcze jedno podobieństwo
do zachowań dziecięcych — nieliczenie się z umowami i zasadami.
Małe dzieci jeszcze ich nie znają, natomiast awanturniczy rodzic zna
je i lekceważy. Chce wprowadzać swoje reguły, żeby inni „tańczyli
tak, jak im zagra”. Gdy nie znajduje posłuchu może grozić i straszyć.

Pułapki
psychologiczne:



Najczęstsze pułapki psychologiczne, w
jakie wpadają nauczyciele w kontakcie z
awanturniczymi rodzicami, to pułapka
lęku i pułapka złości. Pierwsza polega
na kierowaniu się lękiem: uleganie
rodzicowi, tłumaczenie się przed nim,
próby brania winy na siebie. Zachowania
te zazwyczaj eskalują agresję. Druga
pułapka, to uleganie własnej złości i
konfrontacja z rodzicem. Prowadzi ona
zazwyczaj do otwartej kłótni.

Jak sobie radzić?



Narzuć jasne reguły rozmowy:

„Nie będę z panem/panią rozmawiać

w taki sposób”,

„Jeżeli pan/pani nie przestanie

krzyczeć odejdę”

„Widzę, że jest pan/pani

zdenerwowany(-a). Chętnie pana
wysłucham jeśli pan/pani nie będzie
używać obraźliwych słów”

Nie pozwól się obrażać, jeśli rodzic nie przerywa

awantury przerwij kontakt z nim (wyproś go lub
sam wyjdź)
Unikaj otwartej konfrontacji, agresywnego tonu
Bądź zdecydowany, stanowczy, nie okazuj lęku
Jeżeli czujesz lęk przejdź w miejsce, gdzie są
inni nauczyciele lub rodzice. Nie zawahaj się
poprosić o pomoc, gdy poczujesz się zagrożony

Nie chowaj urazy. Jeśli rodzic ochłonie postaraj
się z nim zająć problemem, a nie waszą relacją
Nie licz, że uda Ci się go wychować lub
wzbudzić w nim poczucie winy za jego „złe
zachowanie”

Rodzic bierno-
agresywny



Mama Kasi zawsze spóźnia się na zebrania i umówione
spotkania indywidualne z wychowawczynią. Gdy wreszcie
nauczycielka zwraca jej na to uwagę, mama Kasi zaczyna
narzekać. Mówi, że nauczycielka nie potrafi zrozumieć jej
trudnej sytuacji I że nie tego przecież oczekiwała od
wychowawczyni swojej córki. Można się spodziewać, że
będzie jej to długo pamiętać, może nawet zacznie plotkować
na temat niekompetencji wychowawczyni.
Mama Kasi na zebraniach unika zaangażowania w cokolwiek.
Gdy nauczycielka poprosi ją w końcu o pomoc w realizacji
jakiegoś zadania (np. przygotowania wycieczki klasowej),
zgodzi z ociąganiem. Jednak będzie potem zwlekać z jego
realizacją, lub zrobi wszystko „po swojemu” (wbrew
wcześniejszym ustaleniom), budząc niepokój wszystkich osób
odpowiedzialnych za przedsięwzięcie. Jednak uwagi pod jej
adresem odbierze jako niesprawiedliwe i wrogie.

Charakterystyka



Cechą charakterystyczną tego typu rodzica jest
powtarzający się bierny opór. O ile rodzic
awanturniczy jawnie wyraża swoją złość, rodzic
bierno-agresywny ma trudności z otwartym
okazywaniem swojego gniewu i niezadowolenia.
Wybiera więc sposoby wyrażania tych uczuć „nie
wprost” (pasywno-agresywne, jak nazywają to
psychologowie):
spóźnia się, zwleka, zapomina, zmienia ustalenia, robi
po swojemu, krytykuje za plecami itp. Rodzic bierno-
agresywny obawia się konfrontować wprost z osobami,
od których czuje się zależny. Nauczyciel uczy jego
dziecko i rodzic nie chce popsucia tej relacji. Trudno
mu jednak dostrzec, że jego własne zachowania
prowadzą do pogorszenia stosunków z ludźmi.

Pułapki psychologiczne



Pułapka poczucia winy w przypadku osób
bierno-agresywnych polega na tym, że zachowują
się oni nieodpowiedzialnie. Inni czują się winni z
powodu złości, niezrozumiałej w pierwszym
momencie, jaką odczuwają wobec tych osób.
Nauczyciel może więc unikać postawienia jasnych
wymagań rodzicowi bierno-agresywnemu i czuć,
że coraz bardziej narasta w nim irytacja. Może
mieć ochotę słownie zaatakować rodzica. Jednak
gdy zainicjuje otwartą konfrontację, rodzic bierno-
agresywny często wyraża gwałtowną skruchę, co
z kolei pogłębia u nauczyciela poczucie winy za
swoją złość.

Jak sobie radzić?



Jasno i precyzyjnie formułuj swoje oczekiwania.



Dbaj, by umowy między Tobą i rodzicem były
szczegółowe.



Gdy czujesz narastającą własną irytację zastanów się,
czy rodzic nie ma powodów do złości na ciebie i usiłuje
nieświadomie wzbudzić w tobie nieprzyjemne uczucia.



Zainicjuj z nim rozmowę na temat tego, czy nie ma do
Ciebie o coś żalu, czy coś go zdenerwowało
Uodpornij się na wyrażaną skruchę



Nie poddawaj się poczuciu winy. Nie odrzucaj skruchy
rodzica, ale nie traktuj jej jako usprawiedliwienia.
Spokojnie odwołuj się do wzajemnych zobowiązań

Rodzic wielkościowy

Charakterystyka



Wśród rodziców możesz spotkać i takich, którzy są
skoncentrowani na budowaniu swojego
pozytywnego wizerunku w oczach innych. Uważają
się za osoby bez skazy. Nierzadko ta wyolbrzymiona
doskonałość przelewa się na ich dzieci, a wtedy
każdą uwagę krytyczną pod adresem swoich
pociech traktują jak atak na siebie. Rodzice
wielkościowi chcą być gwiazdami i spotykać się z
wszelkimi możliwymi wyrazami uznania i podziwu.
Lubią dużo mówić o swej wyjątkowości, sukcesach,
wpływach, możliwościach itp.



Brak przejawów aprobaty traktują jako głęboko
raniący i często reagują wtedy chłodem lub
wrogością.

Pułapki
psychologiczne:



Ponieważ przy rodzicu wielkościowym
łatwo można się poczuć mało
wartościowym lub zirytowanym jego
poczuciem wyższości, może w Tobie
powstać ochota, by dewaluować jego
osobę („poczułem się urażony — teraz ja
urażę jego”). Taka pułapka urazy grozi
pogorszeniem lub zerwaniem waszych
kontaktów. Rodzic wielkościowy jest
bowiem bardzo podatny na zranienie.

Jak sobie radzić ?



Traktuj rodzica z szacunkiem. Nie
pozwalaj sobie na aluzyjne dewaluacje,
nawet jeśli wyczuwasz taki klimat w jego
wypowiedziach.



Odnajdź w sobie pokłady cierpliwości by
przyjąć jego pozytywną autoprezentację.



Doceń go



Gdy musisz przeciwstawić się rodzicowi,
odwołuj się do swojej wiedzy (podawaj
konkretne dane, fakty, powołuj się na
źródła) i uczuć.



Powstrzymaj się od ocen i

uogólnień



Ponawiaj komunikaty o swoich

uczuciach (np. „To interesująca
rozmowa, ale martwi mnie to, że
mogę nie zdążyć panu/pani
przekazać tego co
zaplanowałem”), ponieważ rodzic
wielkościowy zaprzątnięty
budowaniem swojego wizerunku
ma kłopoty z dostrzeganiem
uczuć i potrzeb innych ludzi.

Rodzic dramatyzujący



Pan Janusz jest nauczycielem wychowania
fizycznego i wychowawcą klasy VI a. Od czasu,
gdy do klasy trafił drugoroczny Andrzej,
wychowawca miał z nim kto poty. Postanowił
porozmawiać z matką i przyjąć z nią wspólną
linię oddziaływań wobec chłopca. Jednak
ilekroć poprosił ją o spotkanie, ta już na
wstępie rozmowy zaczynała płakać i
lamentować. Pan Janusz szybko zrezygnował z
dzielenia się swoimi uwagami na temat jej
syna, ponieważ każda wypowiedź nauczyciela
wywoływała nową falę rozpaczy.

Charakterystyka



Rodzic dramatyzujący przeżywa różne aspekty
rzeczywistości w sposób wyolbrzymiony.



Niełatwo mu zachować umiar w ocenie sytuacji.



Często bierze sobie do serca nawet mato istotne
sprawy i powiększa ich rzeczywiste znaczenie,
niezwykle się nimi emocjonując.



Dodatkową trudność, jaką napotyka w rozmowie z
rodzicem dramatyzującym stanowi to, że chętniej
używa on określeń ogólnych i emocjonalnych
(„fantastyczne”, „wspaniałe”, „przejmujące”,
„okropne”, „tragiczne”, „beznadziejne”), niż
opisowych, konkretnych. Robi wrażenie
podekscytowanego lub zrozpaczonego.

Pułapki psychologiczne



Pułapka emocjonalnego odcięcia
-Polega ona na całkowitym odrzuceniu
uczuć przeżywanych przez rodzica.
Powodować to będzie u niego poczucie
niezrozumienia i nasili dramatyzowanie.



Pułapka indukcji emocjonalnej –

Ma ona miejsce wtedy, gdy nie zachowasz

odpowiedniego dystansu do przeżyć rodzica
i zaczną Ci się udzielać jego emocje, co
zakłóci Twoją zdolność rzeczowego osądu
sytuacji.

Jak sobie radzić ?



Okaż życzliwe zainteresowanie rodzicowi.



Nie ulegaj emocjonalnym stanom rodzica.



Nie pozwól też aby wzięty górę Twoje
własne uczucia wzbudzone przez
zachowania rodzica (np. złość)



W rozmowie z rodzicem postaraj się
utrzymać równowagę między możliwością
wyrażenia przez niego emocji (np.
poprzez płacz), a spokojnym i rzeczową
oceną rzeczywistości.



Chwal i wyrażaj zrozumienie dla
zaangażowanie rodzica w sprawy swojego
dziecka.



W przypadku przeżywania rozpaczy przez
rodzica utwierdzaj go w pozytywnych
aspektach jego doświadczenia: wskaż
pozytywne cechy jego dzieci, odwołaj się
do jego pozytywnych cech i umiejętności,
przypomnij mu choćby najmniejsze
sukcesy.

Rodzic
wszystkowiedzący



Taki rodzic wie dokładnie, jak jego dziecko
powinno być nauczane i nie ma oporów,
żeby powiedzieć o tym wszystkim, którzy
są za to odpowiedzialni. Często sugeruje,
że jego dziecko umie wszystko, lub – jeśli
nie – że nauczyciel personalnie a szkoła
instytucjonalnie musi popełniać jakieś
błędy. Tacy rodzice mają tendencję do
wywierania presji, oczekiwania wiele od
swoich dzieci. Ważne jest jednak, że mają
oni często do przekazania także wiele
ważnych informacji i cennych spostrzeżeń

Pułapki
psychologiczne.



pułapka walki o władzę.

Jeśli wasze rozmowy zostaną

zdominowane przez kwestię „kto kogo
kontroluje” i „kto przez kogo jest
kontrolowany”, to zagubione zostanie
w tej rozgrywce dziecko, o które
przecież obojgu wam chodzi. Zarówno
ucieczka, jak i walka o władzę z
rodzicem tego typu, będą nasilać u
niego poczucie kontroli.

Jak sobie radzić?



W kontaktach z nim staraj się zawsze
być do spotkania dobrze
przygotowany, słuchać co ma do
powiedzenia, być elastyczny i
wykorzystywać pomysły rodzica, kiedy
jest to możliwe.



Dziel się wiedzą (literaturą), aby
wzmocnić jego zainteresowanie
powierz rodzicowi jakieś zadanie, aby
mógł uczestnicząc w programie i
zrealizować swoje talenty.

Rodzic nie śmiały,
wycofany.



Gdy zapytałem wychowawczynię

I klasy gimnazjum, co może
powiedzieć mi o ojcu Moniki,
zaczęta gorączkowo szukać w
pamięci o kim mówię. Z
trudnością przypomniała sobie,
jak wygląda, tak mało rzucał się
w oczy. Wreszcie powiedziała, że
w zasadzie nic o nim nie wie.

Charakterystyka



Rodzic wycofujący się może być nieśmiały, zagubiony,
zawstydzony, z poczuciem alienacji itp.



Może mieć niskie poczucie własnej wartości płynące z
niekorzystnych dla siebie porównań społecznych.



Może też nie lubić sytuacji społecznej ekspozycji,
takich jak zabieranie głosu na forum (np. na zebraniu).



Innym powodem wycofania może być przytłoczenie
problemami i obniżenie nastroju.



Obniżenie energii i motywacji może sprawiać, że
rodzic wycofujący się zachowuje większy dystans niż
inni rodzice.



Możemy wziąć pod uwagę także hipotezę, że
wycofanie jest zwykłą próbą uciekania od
odpowiedzialności.

Pułapki psychologiczne



Pułapka rezygnacji z kontaktu

może spowodować, że dystans rodzic

-wychowawca będzie się powiększał
zamiast zmniejszać. Rodzice wycofani
często potrzebują uwagi, wsparcia i
otuchy. Jednak trudno im sięgać po ten
rodzaj pomocy. Rodzic niezauważany,
pominięty utwierdza się w przekonaniu,
że musi zostać sam ze swoimi
problemami.

Jak sobie radzić ?



Uszanuj prawo rodzica do wycofania,
zachowania dystansu.



Próby zmniejszenia dystansu z rodzicem
wycofanym podejmuj stopniowo i z wielką
uwagą.



Spróbuj nawiązać z nim kontakt w
sytuacjach, w których jest mniej narażony
na społeczną ekspozycję i ocenę.



Podejdź do niego na korytarzu i
porozmawiaj w niezobowiązujący sposób .



Często wyławiaj go wzrokiem na zebraniach
rodziców i podchwytuj wszystkie oznaki
nawet słabego zaangażowania z jego strony



Nie zapominaj o uśmiechu.



Okazuj mu tak dużo życzliwości, jak to tylko
możliwe.



Nie spodziewaj się, zwłaszcza na początku
wzajemności



Postaraj się zrozumieć przyczyny, z powodu
których się wycofuje

Rodzic
niewykształcony.



W tym miejscu należy wspomnieć także o grupie
rodziców niewykształcony a właściwie mało lub
w ogóle nie oczytanych.



Powinniśmy znaleźć sposób na zachęcenie ich
do uczestnictwa w procesie edukacji ich dziecka.



Obowiązkowo w rozmowach należy zachęcać
rodzica do sięgnięcia do książek lub
przynajmniej czasopism w dyskusji używać
języka, jaki rodzic może zrozumieć a
zagadnienia, problemowe, z którymi przyszedł
do dyrektora omawiam w szczegółach.



Należy rozmawiać z nimi w taki sposób aby
zrozumieli nasze intencje i zamiary.