CZAS WOLNY DZIECI
I MŁODZIEŻY

POJĘCIE CZASU WOLNEGO

Wolny czas w życiu człowieka to szereg różnorodnych,
wzajemnie przenikających się funkcji. Jego brak ma silny i
ujemny wpływ na zdrowie, stosunek do ludzi i osiągnięcia
osobiste. Wolny czas mądrze wypełniony odpowiednimi
zajęciami ma zasadnicze i pozytywne znaczenie dla rozwoju
osobowości jednostki.



Czas wolny racjonalnie przeznacza się na:



l)

odpoczynek,

tj.

regenerację

sił

fizycznych

i

psychicznych,



2) rozrywkę, która sprawia przyjemność,



3) działalność społeczną o charakterze dobrowolnym i

bezinteresownym,



4) rozwój zainteresowań i uzdolnień jednostki przez

zdobywanie wiedzy i amatorską działalność artystyczną,
techniczną, naukową czy sportową.
Istnieją różne czynniki od których zależy formułowanie
definicji czasu wolnego. Są to między innymi:



warunki środowiskowe,



poziom materialny życia,



tradycje kulturowe,



poziom intelektualny społeczeństwa i jednostek.

…



Czas wolny jest zagadnieniem którym zajmują się specjaliści
wielu dyscyplin naukowych. Jak n.p. pedagodzy, urbaniści,
przedstawiciele nauk o kulturze fizycznej, socjologowie,
inżynierowie oraz lekarze. Efektem tego jest bogate
piśmiennictwo na ten temat lecz nie jest ono jednolite.

Czas wolny dzieci i młodzieży jest kategorią inną niż czas

wolny dorosłych. Różni się on przede wszystkim tym, że:



jest dłuższy,



charakteryzuje się mniej urozmaiconymi formami i miejscem
spędzania go,



większą kontrolą i opieką ze strony dorosłych,



większy jest w nim udział odpoczynku biernego,



w mniejszym stopniu jest to czas, w którym zachowanie dzieci
stanowi dziedzinę swobodnego wyboru form i miejsca
wykorzystania czasu wolnego.

…

Objęty jest on nadzorem i kontrolą otoczenia dorosłych,
szkoły, instytucji młodzieżowych itp. Na wychowanie
dzieci, a więc także na wychowanie w kulturze czasu
wolnego duży wpływ mają rodzice, szkoła, otoczenie
społeczne, grupa rówieśnicza oraz różnorodne instytucje
wychowania pośredniego.

Czas wolny dzieci i młodzieży występuje w 3
podstawowych kategoriach :
1. czas dyspozycyjny np. : czas wolny w pracach
społecznych, samodzielna pomoc w pewnych pracach w
domu rodzinnym; 
2. czas na wpół wolny np. : udział w pracach
społecznych, samodzielna pomoc w pewnych pracach w
domu rodzinnym;
3.

wczasowanie np. : spędzanie czasu wolnego na koloniach,

zimowiskach, w innych placówkach wczasowych .

…



Czas wolny można rozpatrywać w kategorii rozwoju

kulturalnego młodzieży. Trzeba podkreślić, iż o sposobie
wykorzystania tej wartości decyduje wychowanie, które
musi być tak zorganizowane, aby od najmłodszych lat
kształtowało umiejętność racjonalnego spędzania czasu
wolnego.



Poglądy i stanowiska teoretyków na treści i społ. funkcje czasu wolnego są
zbieżne. W perspektywie pełnej samorealizacji człowieka rysuje się jedność
pracy i czasu wolnego, nie trwała opozycja tych sfer aktywności społecznej.
Konsekwencją takiego stanowiska jest traktowanie aktywności w czasie
wolnym jako pełnowartościowej aktywności społecznej.



Czas wolny ma wiele funkcji:



służy on wypoczynkowi odnawiającemu zdolności produkcyjne człowieka,



służy zdrowiu fizycznemu i psychicznemu człowieka, jego radości życia,



służy nabywaniu i doskonaleniu kwalifikacji zawodowych i zwiększaniu
zasobu wiedzy ogólnej,



pozwala na rozwijanie osobowości człowieka i uczestnictwo w życiu
społecznym - podczas różnych spotkań towarzyskich, kontaktu z kulturą i
sztuką uczy się on współżycia społecznego, kształtuje u siebie nowe
uczucia (np. asertywność, empatia), cechy charakteru (np. pracowitość) i
odnajduje nowe zainteresowania, a więc rozwija się psychicznie i
intelektualnie,



ma też bardzo duże znaczenie fizjologiczne - pozwala na zregenerowanie
sił i usunięcie fizycznego i psychicznego zmęczenia z organizmu; nie można
sobie wyobrazić życia bez snu, który jest jednym ze sposobów spędzania
wolnego czasu.

FUNKCJE WYCHOWAWCZE CZASU WOLNEGO



Współczesne życie naraża nas na pośpiech, znużenia,

zmęczenie, wyczerpanie. Aby temu zapobiec trzeba pomagać
sobie dobrze zorganizowanym czasem wolnym. Gdyż
zarówno jego brak jak i złe jego wykorzystanie ma zły wpływ
na stan naszego zdrowia psychicznego i fizycznego, stosunki
międzyludzkie, zadowolenie z siebie.



Badania nad wykorzystaniem czasu wolnego wiążą się z

uzyskaniem informacji na temat różnych zachowań w czasie
wolnym, form aktywności dzieci i młodzieży, najczęstszych i
ulubionych sposobów spędzania tego czasu, motywacji
uczestnictwa w różnych zajęciach, zainteresowań. Treść
wypełniająca czas wolny uczniów, jej bogactwo i
różnorodność zależy od bardzo wielu czynników. Dostępność
instytucji i placówek wychowania pozaszkolnego, instytucji
udostępniających kulturę i sztukę, możliwości szkoły i
rodziny w zakresie organizacji czasu wolnego, a także
rozbudzone zainteresowania kulturalne, społeczne dzieci
warunkują rodzaj i zakres ich aktywności w czasie wolnym.

WYKORZYSTYWANIE CZASU WOLNEGO



Podstawowe czynniki warunkujące ilość czasu wolnego i

sposób jego spędzania przez dzieci i młodzież to:



wiek i status młodzieży (ucząca się czy pracująca),



rodzaj szkoły,



ilość czasu wolnego posiadanego przez ucznia i możliwość

jego właściwego twórczego spożytkowania,



prawidłowa organizacja zajęć ucznia w szkole i w domu, a

przede wszystkim właściwie skonstruowany tygodniowy
harmonogram zajęć obowiązkowych na rzecz szkoły, domu i
czynności w czasie wolnym,



istniejąca moda, która jest chętnie przejmowana i

naśladowana przez ludzi młodych.



warunki materialne rodziców (opiekunów), zwłaszcza

posiadane dochody budżetowe warunki mieszkaniowe i stan
zamożności, a co się z tym wiąże, wielkość i wyposażenie
mieszkania zarówno w przedmioty i urządzenia służące rodzinie
w gospodarstwie domowym, jak i te, które przez swój
rozrywkowy, rekreacyjny i kształcący charakter wpływają na
ogólny rozwój dzieci i młodzieży,



posiadanie przez dom rodzinny środków masowego przekazu,



wykształcenie i kultura życia codziennego rodziców, a w
szczególności ich zawód, hobby oraz warunki kulturalne
rodziny - im wyższy jest poziom kultury i wykształcenia
rodziców, tym bardziej poprawnie kształtują się zarówno
warunki spędzania wolnego czasu, jak i jego treść i forma,



stosowne formy i sposoby spędzania czasu wolnego przez
rodziców, starsze rodzeństwo i inne osoby dorosłe w dni
powszednie i świąteczne,



wytworzone u dzieci i dorosłych tradycje oraz nawyki w
zakresie kulturalnego aktywnego wypoczynku,



środowisko lokalne (małe, średnie czy duże miasto), ośrodki
rekreacyjne znajdujące się w tym środowisku, jak: boiska
szkolne i sportowe, baseny, lodowiska, ośrodki wypoczynkowe
itp.,



grupa rówieśnicza,



różnego rodzaju instytucje, stowarzyszenia, organizacje
młodzieżowe i społeczne takie jak szkoły, świetlice, biblioteki,
kluby osiedlowe, młodzieżowe domy kultury, PTTK, ZHP, TPD,
zakłady pracy; oferują one formy zajęć tj.: koła zainteresowań,
zajęcia artystyczne, sportowe, odczyty, wycieczki i inne.



Co robić wspólnie z dziećmi kiedy razem jesteśmy w
domu?



Zachęcaj dzieci do kreatywności.



Możecie wspólnie gotować, układać łamigłówki lub
składać modele. Dziecko lubi czuć się kompetentne i
ceni czas spędzony z tobą.



Spędzajcie dużo czasu poza domem.



Spacery, gra w koszykówkę, praca i zabawa w ogrodzie,
jazda na łyżwach i na nartach, pójście na plac zabaw, to
przykłady spędzania wolnego czasu w aktywny sposób
poza domem. Możecie pójść pieszo lub pojechać na
rowerze do muzeum, na plac budowy lub do innych
interesujących miejsc



Naucz dziecko grać w różne gry. Gry planszowe, w karty
i gry sportowe opierają  się na interakcjach i służą
umacnianiu więzi rodzinnych.



Postaraj się, aby twoje dziecko spędzało czas wolny z
rówieśnikami.