KORA MÓZGU, KOMORY
BOCZNE, OŚRODKI
KOMOROWE

Półkule mózgowe

Półkula mózgowia



parzysta część kresomózgowia. Półkule
oddziela szczelina podłużna mózgu, zaś
połączenie nerwowe zapewnia ciało
modzelowate. Każda z półkul zawiera
zewnętrzną warstwę istoty szarej, zwanej korą
mózgu oraz wewnętrzną warstwę istoty białej.



W strukturze makroskopowej półkul wyróżnia
się powierzchnie: górno-boczną, przyśrodkową
i dolną (podstawną) oraz brzegi: górny, dolno-
przyśrodkowy i dolno-boczny. Powierzchnie
półkul są pokryte bruzdami (sulci), które
ograniczają zakręty (gyri).

Półkule mózgowia :



różnią się między sobą morfologicznie i funkcjonalnie



jest to mózg właściwy , osadzony na pniu mózgu.



obydwie półkule oddzielone są od siebie szczeliną
podłużną mózgu, w głębi której mieści się ciało
modzelowate, inaczej spoidło wielkie mózgu, które je
również łączy



jego kształt przypomina jajowatą bryłę



można wyodrębnić u niego powierzchnię górno - boczną,
przyśrodkową i podstawną,
  oraz bieguny : czołowy, ciemieniowy, potyliczny i
skroniowy.



na zewnątrz półkule okrywa kora mózgowa, czyli istota
szara (zbudowana z kilku warstw komórek nerwowych
różnokształtnych)



wewnętrzna warstwa półkul to istota biała ( zbudowana z
włókien nerwowych kojarzeniowych, spoidłowych i
rzutowych)



PRAWA PÓŁKULA :
dominuje w sferze umysłowej. Znajdują
się w niej ośrodki odpowiedzialne za
wyobraźnię, holistyczność (odbiera wiele
inf. jednocześnie, myślenie
kompleksowe), przestrzenność,
metaforyczność, emocjonalność,
uduchowienie, muzykalność, uzdolnienia
plastycznei sny. Poza tym kontroluje lewą
stronę naszego ciała.



LEWA PÓŁKULA :
określana jest jako logiczna, zajmuje
się mową, analizą i logiką. Ma
również charakter sekwencyjny,
matematyczny i dosłowny. Kontroluje
prawą część ciała.



każda z półkul dzieli się na 4 płaty :
- CZOŁOWY ( lobus frontalis)

- CIEMIENIOWY (lobus temporalis )

- SKRONIOWY ( lobus parietalis)

- POTYLICZNY (lobus occipitalis )

Kora mózgu



Kora mózgowa zbudowana jest z ciał komórek nerwowych, które
stanowią istotę szarą (w odróżnieniu od istoty białej zbudowanej z
włókien nerwowych). Zewnętrzna, silnie pomarszczona
powierzchnia półkul mózgowych może sprawiać wrażenie
chaotycznej i nieuporządkowanej.

Wraz z rozwojem kora mózgowa rozrasta się i ulega pofałdowaniu,
dzięki czemu osiąga powierzchnię około 2,2 m

2

. Każdy mózg jest

inny, lecz mimo różnic osobniczych można znaleźć podobieństwa
w budowie półkul mózgu, które pozwalają dzielić je na konkretne
struktury. Podstawowymi pojęciami przy opisie powierzchni
zewnętrznej półkuli są bruzda i zakręt. Bruzdy są zagłębieniami w
powierzchni kory mózgowej, szczelinami gdzie sfałdowana kora
zagłębia się. Miejsca gdzie znajduje się ona na powierzchni
nazywamy zakrętami. Bruzdy i zakręty możemy klasyfikować w
obrębie trzech rzędów.



Bruzdy główne (pierwszorzędowe) są
najmniej zmienne i możemy je wyróżnić
w większości prawidłowych mózgów.
Drugo- i trzeciorzędowe charakteryzują
się coraz większą zmiennością osobniczą.
W opisach anatomicznych najczęściej
wymienia się bruzdy pierwszorzędowe.
Dwie największe bruzdy to bruzda
środkowa (sulcus centralis) zwana
czasem bruzdą Rolanda i bruzda boczna
(sulcus lateralis) zwana bruzdą
Sylwiusza. Swoje nazwy zawdzięczają
sławnym anatomom.



Największe bruzdy wyznaczają granice pomiędzy
płatami mózgu. Bruzda środkowa oddziela płaty
czołowy od ciemieniowego, zaś bruzda boczna
oddziela płat skroniowy od płata czołowego i
ciemieniowego. Najsłabiej widoczna jest granica
pomiędzy płatem ciemieniowym a płatem
potylicznym utworzona przez bruzdę ciemieniowo-
potyliczną widoczną na powierzchni przyśrodkowej
mózgu (po przecięciu mózgu na połowy). Każdy z
wymienionych wyżej płatów jest parzysty. Dwie
półkule mózgu oddzielone są od siebie szczeliną
podłużną mózgu (fissura longitudinalis cerebri).
Komunikacja pomiędzy półkulami odbywa się dzięki
włóknom zebranym w spoidłach mózgu, z których
największe stanowi ciało modzelowate.



Płat czołowy oddzielony jest od płata ciemieniowego
bruzdą środkową, a od płata skroniowego bruzdą
boczną. Na powierzchni zewnętrznej wyróżniamy
bruzdy: przedśrodkową, czołową górną i dolną oraz
zakręty: przedśrodkowy, czołowy górny, środkowy i
dolny. Zakręt czołowy dolny tworzy wieczko czołowe
zakrywające wyspę, które niekiedy jest wyłączane
jako osobna struktura. Na powierzchni
przyśrodkowej wyróżniamy bruzdę ciała
modzelowatego i bruzdę obręczy oraz zakręty:
przedśrodkowy (często klasyfikowany jako część
płacika okołośrodkowego), obręczy, czołowy
przyśrodkowy, prosty. Na powierzchni podstawnej
wyróżniamy bruzdy: węchową i bruzdy oczodołowe
oraz zakręty: prosty i oczodołowe.



Płat ciemieniowy oddzielony jest od płata
czołowego bruzdą środkową, od płata
skroniowego bruzdą boczną i jej gałęzią tylną,
zaś od płata potylicznego przedłużeniem
gałęzi tylnej bruzdy bocznej, która dochodzi
do bruzdy ciemieniowo-potylicznej. Na
powierzchni zewnętrznej wyróżniamy bruzdy:
zaśrodkową, śródciemieniową oraz zakręty:
zaśrodkowy, płacik ciemieniowy górny i dolny,
nadbrzeżny, kątowy. Na powierzchni
przyśrodkowej wyróżniamy bruzdę zaśrodkową
i ciemieniowo-potyliczną. Zakręty: zaśrodkowy
(część płacika okołośrodkowego), przedklinek.



Płat potyliczny oddzielony jest od płata
ciemieniowego przedłużeniem gałęzi tylnej bruzdy
bocznej, która dochodzi do bruzdy ciemieniowo-
potylicznej, zaś od płata skroniowego linią łączącą
wcięcie skroniowo-potyliczne (przedłużenie bruzdy
skroniowo-potylicznej) i gałąź tylną bruzdy
bocznej. Na powierzchni zewnętrznej wyróżniamy
bruzdy: potyliczną górną i dolną. Zakręty:
potyliczny górny, środkowy i dolny. Na
powierzchni przyśrodkowej wyróżniamy bruzdy:
ciemieniowo-potyliczną i ostrogową oraz zakręty:
klinek, zakręt językowaty (inaczej: potyliczno-
skroniowy przyśrodkowy).



Płat skroniowy oddzielony jest od płata
czołowego bruzdą boczną, zaś od płata
potylicznego linią łączącą wcięcie skroniowo-
potyliczne (przedłużenie bruzdy skroniowo-
potylicznej) i gałąź tylną bruzdy bocznej. Na
powierzchni zewnętrznej wyróżniamy
bruzdy: skroniową górną i dolną, natomiast
zakręty: skroniowy górny, środkowy i dolny.
Na powierzchni podstawnej wyróżniamy
bruzdy: bruzda potyliczno-skroniowa,
poboczna oraz zakręty: potyliczno-skroniowy
boczny i przyśrodkowy (często nazywany
zakrętem wrzecionowatym),
przyhipokampalny.

Komory boczne



Każda z obu półkul mózgu zawiera w sobie
jedną komorę boczną posiadającą łukowaty
kształt, przypominający przechyloną nieco w dół
literę "C". W komorach bocznych wyróżnia się
rogi przednie (cornu anterius ventriculi lateralis)
sięgające do płatów czołowych, rogi dolne
(cornu inferius) w płatach skroniowych, rogi
tylne (cornu posterius) w płatach potylicznych
oraz części środkowe. Komory boczne poprzez
otwory międzykomorowe Monro (foramina
intraventricularia) łączą się z leżącą nieco niżej,
ale położoną centralnie komorą II

Ośrodki korowe

Ośrodki korowe, czyli miejsca

odpowiedzialne za przetwarzanie
bodźców z zewnątrz organizmu,
zlokalizowane są korze mózgu, w
kresomózgowiu.



Ośrodek wzroku – znajduje się w
części potylicznej, a jego uszkodzenie
powoduje ślepotę. Uszkodzenie połowy
ośrodka powoduje ślepotę w połowie
oka ze względu na krzyżowanie się
neuronów drogi wzrokowej.



Ośrodek słuchu – znajduje się w
płacie skroniowym, a jego uszkodzenie
wywołuje głuchotę oraz uszkodzenie
słuchu. Natomiast uszkodzenie jego
części utrudnia rozumieniem mowy.



Ośrodek czucia mowy
(Wernickego) – znajduje się na
granicy płata ciemieniowego i
skroniowego oraz odpowiada za
rozumienie mowy (np.
zapamiętywanie).



Ośrodek ruchu mowy (Broca) –
znajduje się w bocznej części płata
skroniowego oraz odpowiada za
wymawianie słów, ich słyszenie i
pisanie liter.



Ośrodek ruchu – znajduje się w
zakręcie przedśrodkowym płata
czołowego, a od leżących w nim
komórek Betza rozpoczyna się droga
piramidowa.



Ośrodek wyższych czynności
nerwowych – zlokalizowany jest w
okolicach przedczołowych.



Ośrodki korowe nie obejmują całej
kory mózgu, pozostałe obszary to
ośrodki skojarzeniowe (asocjacyjne),
które pośredniczą między innymi
ośrodkami oraz odpowiadają za
czynności intelektualne (uczenie się,
świadomość, zapamiętywanie).
Uszkodzenie ich struktury lub
naruszenie funkcji często prowadzi do
zmian osobowości.



U ludzi praworęcznych istotną rolę odgrywają
ośrodki znajdujące się w lewej półkuli. Skutkami
spowodowanymi uszkodzeniem tych pól są:
agnozja (pomimo odbierania wrażeń występuje
niemożność rozumienia wrażeń wzrokowych –
ślepota psychiczna, głuchota psychiczna,
niemożność rozpoznawania czucia skórnego),
apraksja (utrata zdolności świadomego
wykonywania wyuczonych ruchów przy sprawności
potrzebnych nerwów i mięśni – złe użycie
potrzebnych narzędzi) oraz afazja (zaburzenie
procesu mowy – niemożność mówienia, rozumienia
mowy, pisania, niepamiętania słów)



Pola Brodmanna – wyróżnione na
podstawie cytoarchitektury obszary
kory mózgu. Jako pierwszy ich
lokalizację określił w

1907

roku

niemiecki neurolog Korbinian
Brodmann. Opisane przez
Brodmanna pola od 1 do 52, z
niewielkimi zmianami odpowiadają
stosowanemu dziś podziałowi.

Pola Brodmanna na bocznej powierzchni półkuli mózgu. Pola Brodmanna na przyśrodkowej powierzchni półkuli mózgu.