MSR 26

Rachunkowość i

sprawozdawczość

programów świadczeń

emerytalnych

Cel referatu

Hipoteza badawcza

Celem jest wskazanie różnic pomiędzy

rachunkowością krajową a międzynarodową

rachunkowością dotyczącą rachunkowości i

sprawozdawczości programów świadczeń

emerytalnych.

Istnieją różnice pomiędzy polską rachunkowością a

międzynarodowymi standardami rachunkowości.

Struktura referatu

Temat

Cel referatu i Hipoteza badawcza

Struktura referatu

Cel standardu

Definicje

Podział MSR 26

Program określonych składek

Program określonych świadczeń

Aktuarialna wartość bieżąca przyrzeczonych świadczeń

emerytalnych

Częstotliwość wyceny aktuarialnej

Treść sprawozdania finansowego

Wszystkie programy

Wycena aktywów programu

Ujawnianie informacji

Przykłady

Tabele porównawcze

Wnioski

Słowniczek

Cel standardu

Celem standardu jest ukazanie sprawozdań

finansowych programów świadczeń emerytalnych

Definicje

Finansowanie

• Przekazywani

e środków do

podmiotu

Programy

określonych

składek

• Program

zgodnie z

którym kwoty

które mają

być

wypłacone

jako

świadczenia

są obliczane

na podstawie

wpłaconych

składek do

funduszu plus

zyski z

inwestycji

Programy

określonych

świadczeń

• Program

zgodnie z

którym kwoty

podlegają

wypłatom jako

świadczenia

są obliczane

na podstawie

wzoru

opartego

zazwyczaj na

kwocie

wynagrodzeni

a pracownika

i/lub jego

stażu pracy

Programy

świadczeń

emerytalnych

• Porozumienie

, w oparciu o

które

jednostka

gospodarcza

realizuje

świadczenia

na rzecz

swoich

pracowników

po przejściu

na emeryturę,

które są

oszacowane

Aktuarialna wartość

bieżąca

przyrzeczonych

świadczeń

emerytalnych

• Wartość

bieżąca

oczekiwanych

płatności

Aktywa netto

dostępne dla potrzeb

realizacji świadczeń

• Aktywa

programu ,

pomniejszone

o

zobowiązania

Świadczenia nabyte

• Świadczenia,

do których

uprawnienia,

zgodnie z

zasadami

danego

programu

świadczeń

emerytalnych,

nie są zależne

od dalszego

zatrudnienia

Uczestnicy

• Osoby

uczestniczące

w programie

MSR 26

MSR 26

Programy

określonych

składek

Programy

określonych

składek

Program

określonych

świadczeń

Program

określonych

świadczeń

Aktuarialna

wartość bieżąca

przyrzeczonych

świadczeń

emerytalnych

Aktuarialna

wartość bieżąca

przyrzeczonych

świadczeń

emerytalnych

Częstotliwość

wyceny

aktuarialnej

Częstotliwość

wyceny

aktuarialnej

Treść

sprawozdania

Treść

sprawozdania

Wszystkie

programy

Wszystkie

programy

Wycena

aktywów

programu

Wycena

aktywów

programu

Ujawnienie

informacji

Ujawnienie

informacji

Wzór

Zobowiązania na świadczenia emerytalne

S

E

= ∑ Z

i

Gdzie:
Z

i

= e

i

*n

i

* (p

i

: 100) * W

i

* P

i

S

E

- świadczenia emerytalne

e

i

- współczynnik stażu pracy

n

i

- ilość pracowników w danej grupie wiekowej

p

i

- procent podstawy świadczenia emerytalnego

W

i

- wartość przyszłego wynagrodzenia

P

i

- prawdopodobieństwo wypłacenia świadczenia

emerytalnego

Program

określonych

składek

Sprawozdanie finansowe programu
określonych składek zawiera
zestawienie aktywów netto
dostępnych dla potrzeb realizacji
świadczeń oraz opis zasad
finansowania.

Od czego zależy kwota przyszłych
wypłaconych świadczeń?

Od kwoty składek uiszczonych przez
pracodawcę,

Od kwoty składek uiszczonych przez
pracownika,

Lub przez obydwie strony,

Oraz od operacyjnej efektywności funduszu,

Od zysków wypracowanych przez fundusz

Co interesuje

Uczestników?

Interesują się działaniami programu

Jaki wpływ mają na poziom przyszłych
świadczeń

Czy składki zostały otrzymane

Czy sprawują należytą kontrolę zapewniającą
ochronę praw beneficjenta programu

Pracodawców?

Skuteczność

 rzetelność funkcjonowania programu

.

Korzystanie z doradztwa aktuariusza:

oszacowanie kwoty możliwych wypłat
przyszłych świadczeń

Celem sprawozdawczości jest

:

Udostępnienie informacji o programie

Oraz wynikach inwestycyjnych

Cel osiąga się zazwyczaj poprzez
przedstawienie sprawozdania
zawierającego:

Opis ważniejszych działań, skutków zmian i opis
zasad

Informacje o transakcjach i wynikach
inwestycyjnych danego okresu oraz sytuacji
finansowej programu na koniec okresu,

Opis polityki inwestycyjnej.

Program określonych

świadczeń

Treść sprawozdania
programów określonych
świadczeń

Aktywa netto dla potrzeb realizacji

świadczeń

Aktuarialną wartość bieżącą

przyrzeczonych świadczeń
emerytalnych, z podziałem na
świadczenia nabyte oraz jeszcze nie
nabyte

Otrzymaną różnicę stanowiącą

nadwyżkę lub niedobór

Aktywa netto dla potrzeb

realizacji świadczeń

 Informację o aktuarialnej

wartości bieżącej
przyrzeczonych świadczeń
emerytalnych z podziałem na
świadczenia nabyte oraz
jeszcze nie nabyte

 Odnośnik do tej informacji w

załączonym raporcie
aktuariusza.

Sporządzenie sprawozdania można
dokonać:

Wyceny aktuarialnej

Lub ostatnią dokonaną wycenę oraz podać datę,
na którą została dokonana.

W sprawozdaniu wyjaśnia się związek
zachodzący między:

Aktuarialną wartością bieżącą przyrzeczonych
świadczeń emerytalnych a aktywami netto
dostępnymi dla potrzeb realizacji świadczeń, a
także politykę finansowania przyrzeczonych
świadczeń.

W programie określonych
świadczeń płatność
przyrzeczonych świadczeń
emerytalnych zależą od:

Sytuacji finansowej programu

Zdolności podmiotów
uiszczających składki

Wyników inwestycyjnych oraz
operacyjnej efektywności
programu

Doradztwo aktuariusza

Zakres oceny kondycji
finansowej programu

Weryfikacji założeń

Zalecanego poziomu
przyszłych składek.

Aktuarialna wartość bieżąca

przyrzeczonych świadczeń

emerytalnych

Wartość bieżącą oczekiwanych płatności można przedstawić w
dwóch podejściach:

Argumenty za

podejściem opartym

na bieżącym

poziomie

wynagrodzeń

Bardziej obiektywny

Zwiększenie kwot

świadczeń

emerytalnych

Kwota jest zbliżona

do kwoty zobowiązań

w momencie

rozwiązania lub

zaniechania realizacji

programu

Argumenty za

podejściem opartym

na przewidywanym

poziomie

wynagrodzeń

Informacje finansowe

należy przygotować

przy założeniu

kontynuacji

działalności

Poziom świadczeń

ustala się w oparciu o

poziom

wynagrodzenia w

chwili przejścia na

emeryturę bądź

okresie ją

poprzedzającym

Nie uwzględnia

prognoz dotyczących

wynagrodzeń

Częstotliwość wyceny

aktuarialnej

W wielu krajach wyceny aktuarialnej
nie przeprowadza się częściej niż raz
na trzy lata. Jeżeli wycena aktuarialna
nie została przeprowadzona na dzień
sporządzenia sprawozdania, za
podstawę przyjąć należy ostatnią
dokonaną wycenę oraz ujawnić datę
jej przeprowadzenia.

Treść sprawozdania

W programach określonych świadczeń,
można przedstawić informację w
jednym z trzech układów:

W sprawozdaniu zamieszcza się:

Zestawienie dostępnych aktywów netto dla
potrzeb realizacji świadczeń oraz odpowiednią
nadwyżkę lub niedobór,

Informacje o zmianach stanu aktywów netto
dostępnych dla potrzeb realizacji świadczeń,

 informacje o zmianach aktuarialnej wartości
bieżącej przyrzeczonych świadczeń
emerytalnych, jak również oddzielne
sprawozdanie aktuariusza, potwierdzający
aktualną wartość bieżącą przyrzeczonych
świadczeń emerytalnych.

Sprawozdanie,
które może
zawierać:

Zestawienie
dostępnych aktywów
netto dla potrzeb
realizacji świadczeń,

Zestawienie,
wykazujące zmiany w
stanie aktywów netto
dostępnych dla potrzeb
realizacji świadczeń,

Aktuarialną wartość
bieżącą przyrzeczonych
świadczeń.

Wszystkie programy

Wycena aktywów programu

Inwestycje programu świadczeń
emerytalnych wykazuje się w wartości
godziwej. W przypadku papierów
wartościowych przeznaczonych do obrotu
na giełdzie wartość godziwa jest wartością
rynkową. Jeżeli nie można oszacować
wartości godziwej należy obowiązkowo
ujawnić tego przyczyny.

Ujawnienie informacji

Należy ujawnić:

Informacja o zmianach
stanu aktywów netto
dostępnych dla potrzeb
realizacji świadczeń

Opis ważniejszych
zasad polityki księgowej

Opis programu i
wszelkich zmian w
programie w danym
okresie.

W sprawozdaniach można zawrzeć też
inne informacje, jeżeli mają
zastosowanie w danym przypadku:

Zestawienie aktywów dostępnych dla potrzeb
realizacji świadczeń, w którym ujawnia się:

Aktywa na koniec okresu, odpowiednio
sklasyfikowane

Podstawę wyceny aktywów,

Szczegółowe dane o każdej inwestycji
przekraczającej 5% wartości aktywów netto
dostępnych dla potrzeb realizacji świadczeń lub
5% jakiekolwiek klasy lub rodzaju papierów
wartościowych

Szczegółowe dane każdej inwestycji w
przedsiębiorstwie pracodawcy

Pasywa inne niż aktuarialna wartość bieżąca
przyrzeczonych świadczeń emerytalnych

Zestawienie aktywów netto dostępnych
dla potrzeb realizacji świadczeń, w którym
ujawnia się:

Nazwy pracodawców oraz grup pracowników objęte
programem

Składki pracodawców

Składki pracowników

Przychody z inwestycji

Pozostałe przychody

Świadczenia wypłacone lub należne

Koszty administracyjne

Pozostałe koszty

Podatek dochodowy

Zyski i straty na sprzedaży inwestycji i zmiany wartości
inwestycji

Transfery do lub z innych programów

Opis polityki
finansowanie:

Informacja czy uczestnicy
regularnie opłacają składki

Opis terminów oraz
warunków rozwiązania
programu

Informacje o zmianach w
okresie sprawozdawczym

W odniesieniu do programu określonych
świadczeń- aktuarialną wartość bieżącą
przyrzeczonych świadczeń…

W odniesieniu do programu określonych
świadczeń- opis ważniejszych założeń
aktuarialnych oraz metod zastosowanej do
obliczenia aktuarialnej wartości bieżącej
przyrzeczonych świadczeń emerytalnych

Sprawozdanie powinno zawierać
także:

Nazwę pracodawców oraz grupy pracowników
objęte programem,

Liczbę uczestników otrzymujących świadczenia
oraz liczbę pozostałych uczestników, odpowiednio
sklasyfikowanych

Rodzaj programu- określonych składek lub
określonych świadczeń

Informacja czy uczestnicy wpłacają składki

Opis świadczeń emerytalnych przyrzeczonych
uczestnikom programu

Opis terminów oraz warunków rozwiązania
problemu oraz informacje o zmianach w okresie
sprawozdawczym

Sprawozdanie finansowe: BILANS

Przykłady

Założenia:
Zgodnie z istniejącym regulaminem wynagrodzenia jednostka gospodarcza
wypłaca pracownikowi jednorazową odprawę emerytalną w momencie
rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę. Pracownik
ze stażem pracy od 10 lat otrzymuje 200% podstawy wymiaru, czyli
wynagrodzenia zasadniczego w ostatnim miesiącu zatrudnienia. Jednostka ta
zamierza na dzień bilansowy 200X r. utworzyć rezerwę w odpowiedniej
kwocie dla pracownika będącego w wieku 62 lat, który za 3 lata ma przejść
na emeryturę. Aktualne jego wynagrodzenie brutto wynosi 2500 zł. Stopa
długoletnich obligacji Skarbu Państwa aktualnie wynosi 6%. Jednostka
zakłada regularny wzrost wynagrodzeń w tempie 3% rocznie.
Rozwiązanie:
I
1 Pracodawca zobowiązał się w obowiązującym regulaminie do wpłaty
ustalonych świadczeń w uzgodnionym terminie.
2 w tym przypadku istnieje duże prawdopodobieństwo wypłaty świadczenia
emerytalnego, ponieważ pracownik jest blisko wieku emerytalnego.
3 Istnieją uzgodnione przesłanki utworzenia rezerwy na świadczenia
emerytalne.

II
Jednostka gospodarcza ustala kwotę przyszłego świadczenia emerytalnego.
Wynagrodzenie podczas wypłaty świadczenia emerytalnego wynosi:

Kwota świadczenia emerytalnego wynosi:

III
Oblicza się wartość bieżącego świadczenia:

IV
Należy uwzględnić prawdopodobieństwo wypłaty świadczenia emerytalnego.
Jednostka uwzględnia m.in. czynniki, jak : wskaźnik umieralności, rotację
pracowników, wiek. Ustaliła współczynnik prawdopodobieństwa P= 0,80

V
Ustalenie części „wypracowanego” świadczenia w poprzednich latach przez
pracownika odchodzącego na emeryturę:

Tabele porównawcze

UoR

MSR

GAAP

Definicje

Brak wyjaśnienia

definicji

To porozumienia, w
oparciu o które
jednostka gospodarcza
realizuje świadczenia
na rzecz swoich
pracowników, z chwilą
rozwiązania stosunku
pracy lub po tym
terminie, jeżeli takie
świadczenie lub składki
uiszczane na poczet
świadczeń mogą być
ustalone lub
oszacowane przed
przejściem pracownika
na emeryturę, na
udokumentowanej
podstawie lub w
oparciu o praktykę
stosowaną w danej
jednostce
gospodarczej.

Brak

Programy

określonych

składek

Brak

Zestawienie aktywów
netto dostępnych dla
potrzeb realizacji
świadczeń oraz opis
zasad finansowania

Sprawozdanie powinno zawierać
aktywa netto uchwytnych dla
korzyści i opisu finansującej
polityki.

Programy

określonych

świadczeń

Brak

Jeśli na dzień
sporządzenia
sprawozdania nie
dokonano wyceny
aktuarialnej, za
podstawę należy przyjąć
ostatnio dokonaną
wycenę oraz podać datę,
na którą została
dokonana.

Sprawozdanie powinno przynieść
korzyść
· stwierdzenie, które pokazuje wartość
netto ubezpieczeniowej wartości
aktualnej obiecanych korzyści
emerytury i wynikający nadmiar albo
deficyt; albo
· stwierdzenie wartość netto
uchwytnych dla korzyści, zawierając
albo notatkę wyjawiającą
ubezpieczeniową wartość aktualną
obiecanych korzyści emerytury albo
odniesienie do tej informacji w
towarzyszącym ubezpieczeniowym
sprawozdaniu.

Wszystkie

programy

Brak

Inwestycje programu
świadczeń emerytalnych
wykazywać należy w
wartości godziwej. W
przypadku zbywalnych
papierów wartościowych
wartością godziwą jest
wartość rynkowa. Jeżeli
program posiada inwestycje,
których wartości godziwej
oszacować nie można, należy
ujawnić przyczyny
niezastosowania wartości
godziwej.

Brak

Wnioski

Ustawa nie zawiera przepisów
szczegółowych w porównaniu do standardu
MSR 26. Nie ma między nim podobieństw
dotyczących Rachunkowości i
sprawozdawczości programów świadczeń
emerytalnych.
Jednostka w sprawach nie uregulowanych
przepisami ustawy przyjmując zasadę
rachunkowości , jednostka może stosować
krajowe standardy rachunkowości bądź w
braku odpowiedniego standardu,
zastosować Międzynarodowe Standardy
Rachunkowości.

Słowniczek

Finansowanie-

Funding

Programy określonych składek-

The programmes of definite

fees

Programy określonych świadczeń-

The programmes of

definite services

Programy świadczeń emerytalnych-

The programmes of

pension services

Aktuarialna wartość bieżąca przyrzeczonych świadczeń

emerytalnych-

The actuarial

the current value of promised

pension services

Aktywa netto dostępne dla potrzeb realizacji świadczeń-

The

net accessible assets for needs of realization the services

Świadczenia nabyte-

Acquired service

Uczestnicy -

Participants