MSR 39 – Instrumenty

finansowe, ujmowanie i

wycena

Struktura referatu

1.

Cel referatu

2.

Hipoteza referatu

3.

Cel standardu MSR 39 ”Instrumenty finansowe,

ujmowanie i wycena”

4.

Definicje

5.

Ujęcie i wycena instrumentów finansowych

6.

Prezentacja informacji w sprawozdaniach

finansowych

7.

Porównanie rozwiązań MSR39 z UoR

8.

Wnioski

9.

Słowniczek



Cel referatu:

Celem referatu jest przedstawienie zasad
ujmowania i wyceny instrumentów finansowych i
według MSR 39 oraz ich porównanie z polskim
prawem bilansowym



Hipoteza badawcza:

Brak istotnych różnic między zasadami ujęcia i
wyceny instrumentów finansowych w polskim
prawie bilansowym a MSR 39

Cel standardu

Celem MSR 39 jest określenie zasad
ujmowania i wyceny aktywów
finansowych i zobowiązań
finansowych, a także niektórych
umów kupna i sprzedaży
niefinansowych składników
majątkowych.

Definicje



Aktywa finansowe



Zobowiązania finansowe



Instrument kapitałowy



Instrumenty finansowe



Instrumenty pochodne



Aktywa Finansowe – Aktywa pieniężne,

instrumenty kapitałowe wyemitowane przez
inne jednostki, a także wynikające z kontraktu
prawo do otrzymania aktywów pieniężnych
lub prawo do wymiany instrumentów
finansowych z inną jednostką na korzystnych
warunkach.



Zobowiązania Finansowe – Zobowiązanie

jednostki do wydania aktywów finansowych
albo do wymiany instrumentu finansowego z
inną jednostką, często na niekorzystnych
warunkach.

Instrument Kapitałowy

Kontrakt, z którego wynika prawo do majątku
jednostki, pozostałego po zaspokojeniu lub
zabezpieczeniu wierzycieli, a także
zobowiązanie się jednostki do wyemitowania
lub dostarczenia własnych instrumentów
kapitałowych.

Instrument finansowy

Instrumentem finansowym jest każdy kontrakt,

który skutkuje powstaniem składnika aktywów
finansowych u jednej jednostki i zobowiązania
finansowego lub instrumentu kapitałowego u
drugiej jednostki.

Jednostka A

(strona

kontraktu)

Jednostka B

(strona

kontraktu)

KONTRAK

T

INSTRUMEN

T

FINANSOWY

AKTYWA

Aktywa

Finanso

we

PASY
WA

AKTYW
A

PASYWA

Zobowiąz

anie

finansowe

Instrument pochodny

Instrument finansowy, który spełnia
wszystkie poniższe warunki:



Jego wartość zmienia się



Nie wymaga żadnej początkowej inwestycji
netto



Jego rozliczenie nastąpi w przyszłości

Wycena instrumentów finansowych

Dla potrzeb wyceny MSR 39 wyróżnia 4 grupy
instrumentów finansowych:

1)

Aktywa i zobowiązania finansowe wyceniane
w wartości godziwej

2)

Pożyczki i należności

3)

Inwestycje utrzymywane do terminu
wymagalności

4)

Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży

Aktywa i zobowiązania
finansowe wyceniane w
wartości godziwej przez
rachunek zysków i strat



Jest klasyfikowany jako przeznaczony

do obrotu, czyli został nabyty w celu
sprzedaży lub



przy początkowym ujęciu został

wyznaczony przez jednostkę jako
wyceniany według wartości godziwej
przez wynik finansowy

Pożyczki i należności



Są aktywami finansowymi niebędącymi

instrumentami pochodnymi o stałych lub
możliwych do ustalenia płatnościach, które nie
są kwotowane na aktywnym rynku



Nie spełniają wymogów określonych w

definicji aktywów wycenianych w wartości
godziwej przez wynik finansowy bądź aktywów
dostępnych do sprzedaży

Inwestycje utrzymywane
do terminu wymagalności

Aktywa finansowe nie będące

instrumentami pochodnymi z
ustalonymi lub możliwymi do
określenia płatnościami oraz
ustalonym terminie wymagalności,
które jednostka ma zamiar i jest w
stanie utrzymać je w posiadaniu do
upływu terminu wymagalności.

Aktywa finansowe dostępne do
sprzedaży

Aktywa finansowe nie będące

instrumentami pochodnymi, które
zostały wyznaczone jako dostępne do
sprzedaży, nie mieszczące się w
żadnej z wymienionych wyżej grup
instrumentów finansowych



MSR 39 przewiduje również dwie

kategorie ujmowania dla zobowiązań
finansowych:

1) Zobowiązania finansowe

wyceniane w wartości godziwej przez
wynik finansowy

2) Pozostałe zobowiązania

finansowe

Wycena Instrumentów finansowych

Aktywa finansowe

Metoda wyceny

Przeznaczone do obrotu

Wartość godziwa

Pożyczki i należności

Skorygowana cena nabycia

Utrzymane do terminu

wymagalności

Skorygowana cena nabycia

Dostępne do sprzedaży

Wartość godziwa

Zobowiązania finansowe

Metoda wyceny

Przeznaczone do obrotu

Wartość godziwa

Pozostałe zobowiązania

Skorygowana cena nabycia

Wartość godziwa

Wartość godziwa to kwota, za jaką dany

składnik aktywów mógłby zostać wymieniony,
a zobowiązanie uregulowane na warunkach
transakcji

rynkowej,

pomiędzy

zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi,
niepowiązanymi ze sobą stronami.

Skorygowana cena
nabycia

To cena nabycia, w jakiej składnik

aktywów finansowych lub zobowiązań
finansowych został po raz pierwszy
wprowadzonych do ksiąg rachunkowych,
pomniejszona

o

spłaty

wartości

nominalnej, skorygowana o skumulowaną
kwotę zdyskontowanej różnicy między
wartością początkową składnika i jego
wartością

w

terminie

wymagalności,

wyliczoną za pomocą efektywnej stopy
procentowej.

Przykład

Jednostka zakupiła 1000 sztuk 4-letnich
obligacji, o wartości nominalnej 100 złotych,
płacąc za każdą 80 złotych. Koszty prowizji
wyniosły 1600 złotych. Aktywa finansowe
wprowadzane do ksiąg rachunkowych w
wartości godziwej poniesionych wydatków,
czyli

81600

złotych

(1000*80+1600).

Zakładamy, że obligacje będą utrzymane do
terminu

wymagalności,

czyli

na

dzień

bilansowy musza zostać wycenione w
skorygowanej cenie nabycia.

Rozwiązanie

Ustalamy efektywną stopę procentową:
100 000 = 81 600*(1+IRR

)^4,

po przekształceniach otrzymujemy

IRR=5,215%

Skorygowana cena nabycia obligacji w

kolejnych latach:

Po 1 roku: 81 600 * 105,215% = 85 855 zł
Po 2 roku: 85 855 * 105,215% = 90 332 zł
Po 3 roku: 90 332 * 105,215% = 95 043 zł
Po 4 roku: 95 043 * 105,215% = 100 000 zł.

Utrata własności i nieściągalność



Aktywa wyceniane według zamortyzowanego

kosztu – różnica między kwotą przenoszoną a
przyszłymi przepływami środków pieniężnych
dyskontowanymi pierwotnej efektywnej stopy
procentowej.



Aktywa wyceniane w cenie nabycia – różnica

między kwotą przenoszoną a wartością
bieżącą netto.

Przykład

Spółka Omega w czerwcu 2004 roku udzieliła spółce
Alfa 3-letniej pożyczki w wysokości 200 000 zł.
Pożyczka ma by spłacona wraz z odsetkami w
kwocie 270 000 na koniec okresu objętego umową,
tj. 30.06.2007 roku. Po dwóch latach okazało się, że
spółka Alfa wpadła w tarapaty finansowe. W toku
renegocjacji umowy obniżono kwotę do spłaty w
2007 roku do wysokości 230 000 zł.

Udzielona pożyczka jest wyceniana w skorygowanej
cenie nabycia.

Rozwiązanie

Wewnętrzna stopa zwrotu IRR (dla warunków

początkowych umowy) = 10,521%



Skorygowana cena nabycia instrumentu:
- na 30.06.2005 r. = 200 000 * 1,10521 = 221 042 zł
- na 30.06.2006 r. = 221 042 * 1,10521 = 244 298 zł



Po drugim roku (na dzień 20.06.2006 r.) w związku ze
zmian warunków umowy należy dokona odpisu
aktualizującego. Ustalamy bieżącą wartość pożyczki
(na dzień 30.06.2006 r.) po obniżeniu kwoty kocowej
spłaty. W tym celu dyskontujemy kwot do spłaty za
pomoc efektywnej stopy procentowej IRR:
230 000 / 1,10521 = 208 105 zł.

Rozwiązanie



Wartość pożyczki wynikająca z ksiąg rachunkowych

na dzień wyceny = 244 298 zł,



Kwota możliwa do odzyskania = 208 105 zł,



Wysokość odpisu aktualizującego z tytułu trwałej

utraty wartości = 244 298 – 208 105 = 36 133 zł
(koszty finansowe).



Wycena instrumentu według skorygowanej ceny

nabycia na kolejne lata będzie następująca:
- na 30.06.2006 r. = 208 105 zł
- na 30.06.2007 r. = 208 105 * 1,10521 = 230 000
zł.

Grupa

Ujęcie w sprawozdaniu

finansowym

1) Aktywa finansowe wycenione

w wartości godziwej przez

wynik finansowy,

2) Zobowiązania przeznaczone

do obrotu

Zmiany wartości ujmowane są

w wyniku finansowym

bieżącego okresu, jako

przychody lub koszty finansowe.

1) Aktywa utrzymywane

do terminu zapadalności

2) Pożyczki udzielone

i należności własne

3) Pozostałe zobowiązania

finansowe

Zmiany wartości korygują

wartość wycenianego składnika

oraz są ujmowane w wyniku

finansowym bieżącego okresu

sprawozdawczego.

1) Aktywa finansowe dostępne

do sprzedaży

Zmiany wartości godziwej

ujmowane są w kapitale

z aktualizacji wyceny.

W przypadku instrumentów

dłużnych naliczone odsetki

ujmuje się bezpośrednio

w rachunku zysków i strat.

1) Aktywa i zobowiązania

finansowe przeznaczone

do obrotu oraz dostępne

do sprzedaży, dla których nie

można ustalić wartości godziwej

Odpisy związane z utratą

wartości odnoszone są w koszty

finansowe.

Agora SA - Bilans

Rachunek zysków i strat

MSR 39 a Ustawa o Rachunkowości

MSR 39

Ustawa o

Rachunkowości

Pojęcie: Instrument
finansowy

W ustawie nieco zawężona
w stosunku do MSR m.in. o
niektóre gwarancje
finansowe oraz aktywa i
zobowiązania z tytułu
kapitałowych świadczeń
pracowniczych

Ujmowanie i wycena utraty
wartości

Ich ujęcie i wycena nastąpi
wtedy gdy zaistnieją
obiektywne dowody, że
dany składnik w przyszłości
nie przyniesie oczekiwanych
przepływów pieniężnych.

Dodatkowo określa sposoby
rozliczenia utraty wartości
dla różnych grup aktywów
finansowych

Instrument złożony

Przewiduje podział na część
kapitałową i dłużną

Brak takiego podejścia w
UoR

Wnioski

Polska ustawa o rachunkowości w

znacznym zakresie jest zgodna z wieloma
rozwiązaniami proponowanymi przez
Międzynarodowe Standardy
Sprawozdawczości Finansowej, nie jest jednak
aż tak szczegółowa. Stwarza wiele możliwości
interpretacji. Standardy, choć spotykają się z
krytyką nadmiernej ogólności, cechują się o
wiele większą precyzją.

Słowniczek



Instrumenty finansowe -  Financial

Instruments



Instrument pochodny – Derivative Instrument



Pożyczki i należności - Loans and receivables



Aktywa utrzymywane do terminu

wymagalności - Held-to-maturity investments
assets



Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży –

Available for sale financial assets