background image

ZAKRES EGZAMINU 
DYPLOMOWEGO 

Zagadnienia teoretyczne
Zagadnienia 1.4 – 1.6 

background image

1.4 Charakterystyka przepływu

1.4.1 Straty hydrauliczne przepływu

1.4.2 Przepływ przez pojedynczy przewód

1.4.3 Szeregowy system hydrauliczny

1.4.4 Wykres Ancony

background image

1.4.1 Straty hydrauliczne przepływu

Podczas przepływu płynu przez przewód dochodzi do strat 
hydraulicznych.

1) Straty liniowe

Straty hydrauliczne związane z przepływem pływu wzdłuż 
przewodu. Wzór Darcy’ego – Weisbacha:

 – współczynnik oporu liniowego, l – długość przewodu, d – średnica 
przewodu, v – średnia prędkość przepływu

Współczynnik oporu liniowego  uzależniony jest od liczby Re i 
chropowatości względnej (k – wysokość nierówności w przewodzie). 
Dla przepływu laminarnego przyjmuje się  =  , a dla laminarnego w 
oparciu o doświadczenia, formuły empiryczne i półempiryczne.  Dla 
Re <  często wykorzystuje się wzór Blasiusa:

 = 

 

background image

Wykres Nikuradsego pokazuje zależność  od liczby Re i 
chropowatości względnej 

 

background image

2) Straty miejscowe 

Powstają podczas przepływu płynu, któremu towarzyszy napotkanie 
przeszkody miejscowej (np. kolanko). Wzór Darcy’ego – Weisbacha:

 = 

 – współczynnik oporu miejscowego, v – średnia prędkość przepływu

Współczynnik oporu miejscowego  uzależniony jest od liczby Re i 
rodzaju przeszkody (odniesionej do wartości prędkości średniej za 
nią). Najczęściej wartości współczynnika wyznaczane są 
doświadczalnie.

 

background image

1.4.2 Przepływ przez pojedynczy przewód

 Całkowite straty hydrauliczne podczas przepływu przez pojedynczy 
przewód

 

 +  = ( +  = R*

 

background image

 =  = + 

Wysokość strat ciśnienia jest sumą strat ciśnienia wywołanych 
tarciem na długości  i strat wskutek oporów miejscowych . 

Spadkiem hydraulicznym nazywamy stosunek straconej wysokości 
ciśnienia do długości przewodu l.

I = 

 

background image

1.4.3 Szeregowy system hydrauliczny 

System utworzony między dwoma punktami wyposażony w system 
rurociągów, przewężenia i innych elementów.

Uogólnione równanie Bernoullego 

 +  + ( +  + 

 współczynnik Corolisa uwzględniający nierównomierny rozkład 
prędkości w przekroju poprzecznym strugi  (= 2 – laminarny, > 1 – 
turbulentny) 

 

background image

1.4.4 Wykres Ancony

Graficzne przedstawienie przebiegów wysokości energii 
(rozporządzalnej) i ciśnień (absolutnego i piezometrycznego) wzdłuż 
strugi przepływającego płynu. Wysokość energii maleje w kierunku 
przepływu strugi cieczy na skutek strat energetycznych.

 > 

Wysokość energii rozporządzalnej w dwóch przekrojach i oraz j 
spełnia nierówność oddalonych od siebie o 

 =  + 

 - wysokość strat energetycznych na drodze 

 

background image

Znając wartość energii w pewnym przekroju strugi  może ją znaleźć także w 
dowolnym jej przekroju tylko jeżeli potrafimy obliczyć straty energetyczne między 
tymi przekrojami. Linia energii nigdy nie wznosi się w kierunku przepływu. 
Wysokość ciśnienia absolutnego uzyskuje się poprzez odjęcie w danym przekroju 
od wysokości energii wysokości prędkości . Znając linię ciśnienia absolutnego w 
danym przekroju  możemy wykreślić linię ciśnienia piezometrycznego równoległą 
do niej ale pomniejszoną o wysokość ciśnienia barometrycznego  . Linie ciśnień 
kształtują się pod wpływem wymiarów geometrycznych kanału i strumienia 
objętości. Nie musza opadać w kierunku przepływu.

 

background image

1.5 I i II zasada termodynamik

i

1.5.1 I zasada termodynamiki

1.5.1.1 Definicja 

1.5.1.2 Pojęcia pomocnicze

1.5.2 II zasada termodynamiki

1.5.2.1 Definicja

1.5.2.2 Entropia

background image

1.5.1 I zasada termodynamiki 

1.5.1.1 Definicja

Jedno z podstawowych praw termodynamiki będące sformułowaniem zasady 
zachowania energii dla układu termodynamicznego stanowiąc podsumowanie 
równoważności ciepła i pracy oraz stałości energii układu izolowanego. Stwierdzenie 
możliwości zamiany ciepła na pracę. Nie można stworzyć perpetuum mobile 1 – 
szego stopnia (silnik pracujący bez zasilania energią z zewnątrz).                                 
                         

A) Układ zamknięty (brak wymiany masy z otoczeniem, wymiana energii z 
otoczeniem)

Zmiana energii wewnętrznej układu zamkniętego, która jest równa energii 
przepływającej przez jej granicę na sposób ciepła lub pracy

 

Q – energia przekazana na sposób ciepła, W – energia przekazana na sposób pracy 

(W,Q) > 0 – dopływ energii na sposób  … , (W,Q) < 0 - odpływ energii na sposób …

B) Układ izolowany

Brak wymiany masy i energii powoduje brak wymiany energii z otoczeniem na 
sposób ciepła (Q = 0) ani na sposób pracy (W = 0), więc ∆U = 0.

C) Układ zamknięty z ciałem prostym

Zamiana energii wewnętrznej równa się sumie algebraicznej pracy oraz ciepła 
wymienianego z otoczeniem o ile nie występuje zamiana energii kinetycznej na 
energię położenia układu. 

 

background image

• 1.5.1.2 Pojęcia pomocnicze

A) Energia wewnętrzna

Suma energii cząstek i energii ich wzajemnego oddziaływania, 
rośnie wraz z temperaturą.

B) Przemiana termodynamiczna

Zbiór kolejnych stanów substancji, ciała lub układu 
termodynamicznego. Może posiadać dwa charaktery: odwracalne i 
nieodwracalna. Uzależnione jest to od możliwości lub jej braku 
przywrócenie stanu końcowego do początkowego z możliwością 
przywrócenia otoczenia do stanu pierwotnego (brak występuje 
przez tarcie)

C) Entalpia 

Miara wyrażająca zwartość energii wewnętrznej układu i pracy 
zewnętrznej w jednostce masy ciała, układu itp.

I = U + pV

background image

D) Praca

Praca zewnętrzna

Praca sił zewnętrznych 
działających na układ z 
otoczenia, wykonywana przy 
zmianie jego objętości.

 

Praca techniczna

Zastąpienie zmiany energii 
wewnętrzna zmianą entalpii. 
Praca wykonywana przez 
maszynę przepływową.

 = 

 

background image

1.5.2 II zasada termodynamiki

1.5.2.1 Definicja

Podaje warunki w jakich można zamienić ciepło na pracę oraz jak 
należy przeprowadzić pracę aby z danej ilości ciepła uzyskać 
maksymalną pracę. Wynika z niej kilka ważnych zależności:

- do zmiany ciepła na pracę muszą istnieć dwa źródła ciepła o 
różnych temperaturach

- sprawność termiczna procesu (silnika) nie może przekroczyć 
wartość liczby 1

- w przyrodzie możliwe są takie przemiany podczas, których 
entropia układu rośnie

- ciepło nie może przejść z ciała o niższej temperaturze do cieła o 
wyższej

- nie można skonstruować perpetuum mobile 2 – ego rodzaju 
(maszyna tylko wykonuje pracę i jednocześnie dochodzi do 
przepływu ciepła z źródła o niższej temperaturze do źródła o 
wyższej)

- przemiany z tarciem są tylko częściowo odwracalne 

background image

• 1.5.2.2 Entropia

Parametr stanu wyrażający podczas przepływu ciepła ogólną 
współrzędną. Określa kierunek przebiegu procesów samorzutnych w 
odosobnionym układzie termodynamicznym, określa stopień 
nieuporządkowania układu i jest miarą prawdopodobieństwa 
wystąpienia danego stanu termodynamicznego.

Entropia układu zamkniętego i izolowanego nie może maleć 
podczas dowolnej przemiany lub wzrastać podczas przemian 
nieodwracalnych. W praktyce stosuje się przyrost entropi lub 
względne wartości entropii ponad stan przyjęty umownie na zerowy. 

 - przyrost entropi dla substancji stałych i ciekłych 

 - ciepło przemiany z wykorzystaniem entropii

 

background image

1.6 Przemiany charakterystyczne 

gazu doskonałego

1.6.1 Rodzaje gazów

1.6.2 Równanie stanu gazu

1.6.3 Przemiany termodynamiczne

1.6.4 Gaz wilgotny

background image

1.6.1 Rodzaje gazów

Gaz doskonały

Gaz półdoskonały 

Gaz rzeczywisty

Stałe ciepło właściwe

Ciepło właściwe 

zależne od 

temperatury

Zmienne ciepło 

właściwe

Drobiny nie oddziałują 

między sobą

Drobiny posiadają 

energię kinetyczną

Drobiny oddziałują na 

siebie

Drobiny mają zerową 

objętość

Drobiny mają własną 

objętość

Drobiny są sztywne

Drobiny mogą drgać

Drobiny są w ciągłym 

ruchu

background image

1.6.2 Równanie stanu gazu

Równanie Clapeyrona opisuje stan gazu doskonałego i 
półdoskonałego

pV =  - 

pV = mRT

pV = nMRT – uniwersalne 

R – uniwersalna stała gazowa [J/kgK]

MR – uniwersalna stała gazowa [J/kmolK]]

n – liczba kmoli substancji

V – objętość właściwa [

m- masa substancji [kg]

M – masa molowa substancji [kg/kmol]

Dla gazu rzeczywistego do określenia stanu gazu używamy:

- równanie van der Waalsa    (p + ) (v – b) = RT

- równanie Redlicha – Kwanga

- równanie wirialne 

 

background image

1.6.3 Przemiany termodynamiczne

Przemian
a

Równanie

Typowe 
reakcje

Praca 
zewnętrz
na

Praca 
techniczn
a

Ciepło

Sprawnoś
ć 
termiczn
a

Przyrost 
entropii

Izobaryczna
p = idem

p = 

Ekspansja
Kompensacja

L = p()

 = 0

Q = M

 = 

Izochora
V = idem

V = 

Sprężanie 
Rozprężanie

L = 0

 = V()

Q = M

Izoterma

T = idem

T = pV 

Ekspansja = 

rozprężanie
Kompensacja 

= sprężanie

L = ) = ) 

Q = L 

 = MRln()

adiabata

p

T
T

Brak 

wymiany 
ciepła z 

otoczeniem

L =  = M

( = M

Q = 0

politropa

p
T

T
n = (lglg

L = 

 = nL = 

Q = Mc(

Przemian
a

Równanie

Typowe 
reakcje

Praca 
zewnętrz
na

Praca 
techniczn
a

Ciepło

Sprawnoś
ć 
termiczn
a

Przyrost 
entropii

Izobaryczna
p = idem

Ekspansja
Kompensacja

Izochora
V = idem

Sprężanie 
Rozprężanie

L = 0

Izoterma

T = idem

T = pV 

Ekspansja = 

rozprężanie
Kompensacja 

= sprężanie

Q = L 

adiabata

Brak 
wymiany 

ciepła z 
otoczeniem

Q = 0

politropa

background image

Izentropa S = idem

Odwracalna adiabata, dQ = 0, Q = 0, T > 0, dS = 0, S = idem

Izentalpowa I = const

Typowe odmiany politropy

Wykład 

politropy

Ciepło 

właściwe

Równanie 

przemiany

Rodzaj 

przemiany

0

p = const

Izobaryczne 

substancji 

dowolnych

1

pV = RT = 

const

Izotermiczne 

gazy 

doskonałe

0

p = const

Izentropowe 

gazów 

doskonałych

V = const

Izochoryczne 

substancji 

dowolnych

Wykład 

politropy

Ciepło 

właściwe

Równanie 

przemiany

Rodzaj 

przemiany

0

p = const

Izobaryczne 

substancji 

dowolnych

1

pV = RT = 

const

Izotermiczne 

gazy 

doskonałe

0

Izentropowe 

gazów 

doskonałych

V = const

Izochoryczne 

substancji 

dowolnych

background image

Wykresy przemian p – V i T - s

Izobara

Izochora

background image

Izoterma

Adiabata

background image

Politropa

background image

1.6.4 Gaz wilgotny

Gaz w sąsiedztwie cieczy wchłaniający pary cieczy, a zmiany 
warunków powodują skraplanie części par. Typowym gazem 
wilgotnym jest powietrze będące mieszaniną gazów i par. Można 
podzielić je na kilka rodzajów:

- powietrze suche nienasycone wilgocią – zawierające parę wodną 
przegrzaną i zdolne do wchłonięcia pary w danej temperaturze

- powietrze wilgotne nasycone wilgocią – zawiera suchą parę wodną 
nasyconą

- powietrze wilgotne przesycone wilgocią –  zamglone, zawiera parę 
mokrą 

Gaz suche i parę wodną zawarte w gazie wilgotnym można 
traktować jak gaz doskonały.

Wielkość

Wzór

Uwagi

Wilgotność bezwzględna

Masa pary wodnej zawarta w 
1 powietrza wilgotnego, 
gęstość pary

Wilgotność względna

 = (

Stosunek gęstości pary 
wodnej odniesiona do 
gęstości pary nasyconej 
suchej

Stopień suchości

x = 

Masy pary wodnej nasyconej 
suchej zawarte w parze 
mokrej

Stopień zwilżenia

X = 

Masa pary zawarta w gazie 
suchym

Wielkość

Wzór

Uwagi

Wilgotność bezwzględna

Wilgotność względna

Stosunek gęstości pary 
wodnej odniesiona do 
gęstości pary nasyconej 
suchej

Stopień suchości

Masy pary wodnej nasyconej 
suchej zawarte w parze 
mokrej

Stopień zwilżenia

Masa pary zawarta w gazie 
suchym

background image

Entalpia właściwa

 - odnosi się do tej ilości gazu wilgotnego , która zawiera 1 kg lub 1 
kmol gazu suchego

Równanie Clapeyrona

pV = 

 


Document Outline