

Jadowite zwierzęta morskie –

zagrożenie dla turystów w krajach

tropikalnych



Przebywając nad morzem
należy pamiętać, że nie
wszystkie zwierzęta jak i
rośliny są dla nas
bezpieczne.





Nieostrożny nurek może zostać poparzony,
ukłuty lub pogryziony. Są to przypadki bardzo
rzadkie, wynikające głównie z
nieodpowiedniego zachowania się pod wodą.
Unikniemy takich sytuacji poznając, życie i
zwyczaje potencjalnie niebezpiecznych
stworzeń morskich.



Zagrożenia z którymi może się spotkać

potencjalny turysta podczas wypoczynku na
plaży lub rekreacyjnego nurkowania.



JADY ZWIERZĘCE:



aktywna iniekcja w celu zdobycia ofiary lub w
obronie czynnej.

TRUCIZNY ZWIERZĘCE:



spożywane w formie pokarmu lub przez
dotknięcie, w celu obrony biernej (diałanie
odstraszające)

ZOOTOKSYNY

(zwierzęce związki toksyczne)





Neurotoksyny-działają na tkanki pobudliwe (w tym
OUN), wywołując efekt paralityczny poprzez
blokowanie przekaźnictwa synaptycznego lub
błonowych kanałów jonowych



Nekrotoksyny-wywołują obumieranie tkanek.



Hemotoksyny-zaburzają proces krzepnięcia krwi



Miotoksyny-uszkadzają błonę włókien mięśniowych,
wywołując zaburzenie mechanizmu skurczu.

ZOOTOKSYNY

(zwierzęce związki toksyczne)





Hemorraginy-wywołują uszkodzenie ścian naczyń
krwionośnych wywołując krwotoki.



Hemolizyny-uszkadzają błonę erytrocytów powodując
hemolizę.



Kardiotoksyny-uszkadzają błonę włókien mięśniowych
serca zaburzając pracę serca.



Nefrotoksyny-uszkadzają ściany naczyń krwionośnych
kłębuszka nefronu oraz ściany samego nefronu,
uszkadzając funkcję nerek.

ZOOTOKSYNY

(zwierzęce związki toksyczne)



RYBY



szkaradnica

(Synanceia verrucosa)





13 kolców w płetwie grzbietowej z gruczołami
u nasady każdego kolca



Jad: tetrodoksyna
(neurotoksyna),stonustoksyna
(hemoliza),werrukotoksyna,kardioleputina



Występowanie: Ocean Indyjski, Ocean
Spokojny i Morze Czerwone, głównie rafy
koralowe, na głębokości ok. 30 metrów.



rozdymka tygrysia

(Takifugu rubripes)





Jej wnętrzności (zwłaszcza wątroba i jajniki)
oraz ikra zawierają silnie toksyczną,
niebezpieczną dla człowieka tetrodotoksynę
(TTX).



Występuje w wodach słonych i słonawych (w
estuariach) północno-zachodniej części
Oceanu Spokojnego – w zachodniej części
Morza Japońskiego, w Morzu
Wschodniochińskim i w Morzu Żółtym. Dorosłe
osobniki rzadko wpływają do wód słonawych,
natomiast młode są tam często spotykane.





Ponieważ panika spowodowana silnym bólem na skutek
ukłucia jadowitego zwierzęcia oraz pojawieniem się
objawów ogólnych u poszkodowanego zwiększają
ryzyko utopienia – ofiary zdarzenia powinny być
wyciągnięte na brzeg tak szybko jak to możliwe.
Zanurzenie zranionej kończyny w ciepłej wodzie (<
45°C) jest skutecznym działaniem w ramach pierwszej
pomocy medycznej.Leki przeciwbólowe, opracowanie
chirurgiczne rany, postępowanie przeciwtężcowe są
leczeniem pierwszego rzutu.W przypadkach wtórnego
zakażenia niezbędna jest antybiotykoterapia. Surowica
jest dostępna tylko w przypadku jadowitej Stonefish



GŁOWONOGI





Toksyna produkowana jest przez ślinianki



Narząd raniący:

dziób



ośmiornica błękitna





występuje w okolicach Australii, osiąga
wielkośd ciała do 20 cm



Jad, znajdujący się w ślinie, zawiera
makulotoksynę,pochodną tetradotoksyny
(TTX).



Ilość jadu znajdującego się w gruczole
jadowym wystarczy na uśmiercenie 26
dorosłych osób



Symptomy ukąszenia:



parastezje



wymioty



zaburzenia oddychania



zaburzenie pracy mięśni szkieletowych



zaburzenia widzenia



SZKARŁUPNIE



najeżak skalny

(paracentrotus lividus)





jad: hemolizyny



narządy jadowe: zmienione kolce –pedicellaria

Występowanie: Z reguły ciepłe wody morskie o pełnym
zasoleniu, głównie strefa denna. Tylko nieliczne
wężowidła i niektóre strzykwy przystosowały się do
życia w wysłodzonych wodach morskich oraz w wodach
słonawych. W zachodniej części Morza Bałtyckiego
sporadycznie spotykana jest rozgwiazda czerwona i
wężowidło białawe. Szkarłupnie zasiedlają strefy
przybrzeżne oraz wody głębokie do 7000 m

.



PARZYDEŁKOWCE



osa morska !





Wywołuje śmierć w ciągu kilku minut. Jad
podawany jest przez komórki parzydełkowe
-nematocyty, zawierajęce kilka miotoksyn oraz
hemolizynę

Zespół Irukundji:



uogólniony ból



nadciśnienie



wymioty



zaburzenie akcji serca



zaburzenia oddechowe





Osa morska, występuje w tropikalnych
obszarach północnej części Australii. Do roku
2005 opisano 67 przypadków śmierci ludzi.

JEST NAJBARDZIEJ JADOWITYM ZWIERZĘCIEM NA
ŚWIECIE !



żeglarz portugalski





mocno parzący gatunek rurkopława z rodziny Physaliidae,
kosmopolityczny, kolonijny parzydełkowiec, obejmujący
kilkadziesiąt osobników wspólnie żyjących. Jest jedynym
przedstawicielem rodzaju Physalia i jedynym rurkopławem
występującym w dużych skupiskach. Ma charakterystyczny,
unoszący się na powierzchni wody pęcherz (pneumatofor)
zakończony małym żagielkowatym grzebieniem służącym
do przemieszczania się kolonii. Od spodu zwisają polipy
spełniające funkcje rozrodcze lub odżywcze, z których te
ostatnie mogą osiągać długość kilkunastu metrów długości.
Żeglarz portugalski ma bardzo silne parzydełka, które
mogą być groźne dla człowieka.





Meduzy te powodują na całym świecie oparzenia
mniej lub bardziej poważne w skutkach, czasem
prowadzące do śmierci. W mieście Adicora w
Wenezueli na przełomie grudnia 2006/2007
stwierdzono 59 przypadków oparzeń. Większość
stanowili turyści. Toksyna żeglarza portugalskiego
składa się z trzech silnie glikozylowanych
podjednostek. W warunkach laboratoryjnych może
powodować zaburzenia pracy układu
krwionośnego, co u małych ssaków może być
letalne.





Występują w większości mórz, ale najczęściej
spotyka się je w prądzie zatokowym
północnego Atlantyku oraz w subtropikalnych
wodach Oceanu Indyjskiego i Pacyfiku. W
morzach tropikalnych potrafi tworzyć ogromne
ławice



WĘŻE MORSKIE





W środowisku morskim żyje około 50
gatunków węży należących do rodziny
Elapidae. Niektóre z nich mogą żerować u
ujścia rzek do morza. Pelamis platurus dryfuje
w głębinach Oceanu Indyjskiego i Pacyfiku,
przemierzając olbrzymie dystanse z prądami
morskimi. Inne gatunki żerują w wodach
przybrzeżnych. Do najczęściej spotykanych
należą Enhydrina schistosa i Hydrophis
cyanocinctus.



grzbietopręg jadowity

(Enhydrina schistosa )





gatunek węża z rodziny zdradnicowatych i
podrodziny Hydrophiinae. Jeden z najbardziej
niebezpiecznych dla człowieka gatunków węży
morskich.

Jad grzbietopręga jadowitego jest bardzo silny, dla
człowieka bardzo niebezpieczny. Około 90%
śmiertelnych ugryzień przez węże morskie
spowodowanych jest atakiem Enhydrina schistosa.

Grzbietopręg jadowity występuje w Oceanie Indyjskim,
w pobliżu Australii.





Węże morskie są zagrożeniem zwłaszcza dla rybaków w
tropiku i subtropiku, którzy mogą zostać pokąsani podczas
opróżniania sieci z ryb oraz podczas brodzenia w płytkich
wodach.Częstym następstwem ukąszenia przez węże
morskie jest rabdomyolisis oraz niewydolność oddechowa.
Wczesnym objawem schorzenia jest ból i wiotkość mięśni.
Wkrótce dochodzi do porażenia mięśni i uszkodzenia nerek.
W większości przypadków nie widać śladów ukąszenia, tylko
objawy ogólne spowodowane neurotoksycznym działaniem
jadu . Ponieważ stan poszkodowanego jest zazwyczaj ciężki,
niezbędna jest hospitalizacja z przeprowadzeniem dializy i
utrzymywaniem prawidłowych funkcji układu oddechowego.



SKORPIONY





Są to stawonogi powszechnie występujące w
strefie klimatu gorącego. Do ukąszenia
dochodzi zazwyczaj podczas nieświadomego
naruszenia ich terytorium. Skorpiony żerują w
nocy, blisko siedzib ludzkich. Można je spotkać
również w pomieszczeniach mieszkalnych (w
pościeli, ubraniu, butach). Większość ważnych
z medycznego punktu widzenia gatunków
należy do rodziny Buthidae.



skorpion żółty

(leiurus quinquestriatus)





Skorpion żółty, występuje w Afryce Północnej oraz na
Bliskim Wschodzie.Najbardziej jadowity spośród
wszystkich gatunków skorpionów.



Jad zawiera dwie neurotoksyny,z których jedna-
chlorotoksyna odpowiedzialna jest za śmierć
człowieka.



Wstępne objawy użądlenia:



hypertermia



tachykardia



wysokie ciśnienie krwi



zaburzenia oddychania



skorpion żółty

(androctonus australis)





Gatunek ten został opisany przez niemieckiego zoologa i
przyrodnika Christiana Gottfrieda Ehrenberga w roku 1829.
Należy do rodziny Buthidae i jest drugim co do siły jadu
skorpionem na Ziemi.



Skorpion ten ma dużą zdolność do przystosowywania się do
ekstremalnych warunków. Znajdowany jest na podłożu
suchym, na terenach, gdzie wilgotność jest niska i bardzo
niska. Spotyka się go na terenach pustynnych, ale nie
występuje na piaszczystych wydmach. Zamieszkuje
opuszczone nory pozostawione przez inne zwierzęta,
naturalne nierówności terenu, szczeliny w budynkach,
miejsca pod kamieniami i inne, tym podobne kryjówki.
Często dostosowuje je do swoich potrzeb (m.in. pogłębia je)





Jad ma charakter neurotoksyczny. Po dostaniu się do
organizmu atakuje układ nerwowy. Niszczy neuroprzekaźniki
znajdujące się na neuronach, w synapsach, które normalnie
umożliwiają przekazywanie impulsów mechanicznych.
Uszkodzone przekaźniki na jednym neuronie zaburzają pracę
drugich, co powoduje, że jad rozprzestrzenia się po organizmie
bardzo szybko. Po wprowadzeniu jadu przez dorosłego
osobnika niezbędne jest podanie surowicy przeciwjadowej,
jednak należy pamiętać, że skorpiony mają możliwość
dozowania ilości wprowadzonego jadu, co oznacza, że dorosły
Leiurus nie musi zużyć całego zapasu jadu. Po wypadku
możemy odczuwać jeszcze przez wiele miesięcy odczuwać
pewną niesprawność zranionego narządu.



Skorpiony są mało agresywne i z własnej inicjatywy nie atakują
ludzi. Ukąszenia są raczej przypadkowe. Nie należy ich dotykać i
brać do ręki, gdyż potrafią błyskawicznie zaatakować, używając
kolca jadowego znajdującego się na końcu odwłoka. Objawy
ogólne są wywoływane przez skorpiony z rodzaju Centruroides
(spotykane w USA i Meksyku), Tityus (Brazylia i Trynidad),
Androctonus, Buthus, Leiurus i Nebo (Północna Afryka, Bliski i
Środkowy Wschód),Parabuthus (Afryka Południowa), Mesobuthus
(subkontynent indyjski). Rozwijają się dwufazowo. W fazie
cholinergicznej występują wymioty, potliwość, ślinotok,
bradykardia i niedociśnienie tętnicze przechodzące w fazę
adrenergiczną, objawiającą się nadciśnieniem tętniczym,
tachykardią i niewydolnością krążenia, do których dołącza
niewydolność oddechowa



Dziękujemy za uwagę

Martyna Mętel
Marta Wierna