Deklaracja o wolności

religijnej Dignitatis

Humanae

Prudnik, 31 października 2013

O. Waldemar Polczyk OFM

Cztery okresy w życiu Kościoła:
1. Pierwsze 3 stulecia.
2. Od Edyktu Mediolańskiego

(313r).

3. Panowanie Chrześcijaństwa.
4. Cywilizacja współczesna.

Pierwsze 3 stulecia.

 Mała wspólnota niesie orędzie zbawienia.

Chrześcijanie oczekiwali rychłej paruzji.

 W starożytności panował najsilniejszy

synkretyzm religijny

 Propozycja Chrześcijan jest wykluczająca.
 Wolność religijna jest w tym okresie czynnikiem

wewnętrznym, sprawą moralności, sumienia.

List do Diogneta (II wiek

): V.1. Chrześcijanie nie różnią się od innych

ludzi ani miejscem zamieszkania, ani językiem, ani strojem. 2. Nie
mają bowiem własnych miast, nie posługują się jakimś
niezwykłym dialektem, ich sposób życia nie odznacza się niczym
szczególnym. 3. Nie zawdzięczają swej nauki jakimś pomysłom
czy marzeniom niespokojnych umysłów, nie występują, jak tylu
innych, w obronie poglądów ludzkich. 4. Mieszkają w miastach
helleńskich i barbarzyńskich, jak komu wypadło, stosując się do
miejscowych zwyczajów w ubraniu, jedzeniu, sposobie życia, a
przecież samym swoim postępowaniem uzewnętrzniają owe
przedziwne i wręcz paradoksalne prawa, jakimi się rządzą. 5.
Mieszkają każdy we własnej ojczyźnie, lecz niby obcy przybysze.
Podejmują wszystkie obowiązki jak obywatele i znoszą wszystkie
ciężary jak cudzoziemcy. Każda ziemia obca jest im ojczyzną i
każda ojczyzna ziemią obcą.

Od Edyktu Mediolańskiego (313r).

Wolność przyznana wszystkim ludom

cesarstwa.

Inne kulty zostają zdelegalizowane.

Pagus – wioska, zesłany na wieś.

Edykt Mediolański:

Gdy tak ja, cesarz Konstantyn Wielki, i jak również ja, cesarz Licyniusz

August, zeszliśmy się szczęśliwie w Mediolanie i omawiali wszystko, co
należy do pożytku oraz bezpieczeństwa publicznego, postanowiliśmy
między innymi zarządzić to, cośmy dla wielu ludzi uważali za konieczne
między innymi zarządzeniami, zdaniem naszym dla wielu ludzi
korzystnymi, wydać przede wszystkim i to, które do czci bóstwa się
odnosi, a mianowicie chrześcijanom i wszystkim dać zupełną wolność
wyznawania religii, jaką kto zechce. W ten sposób bowiem bóstwo w swej
niebieskiej siedzibie i dla nas, i dla wszystkich, którzy naszej poddani są
władzy, zjednać będzie można i usposobić łaskawie. Ze zbawiennych więc i
słusznych powodów postanowiliśmy powziąć uchwałę, że nikomu nie
można zabronić swobody decyzji, czy myśl swą skłoni do wyznania
chrześcijańskiego, czy do innej religii, którą sam za najodpowiedniejszą dla
siebie uzna, a to dlatego, by najwyższe bóstwo, któremu cześć według
swobodnego przekonania oddajemy, mogło nam we wszystkich
okolicznościach okazać zwykłą swą względność i przychylność.

Teodozjusz I

27 lutego 380r edyktem Tesalońskim Teodozjusz, Gracjan i

Walentynian II czynią Chrześcijaństwo religią oficjalną
cesarstwa.

Chcemy widzieć wszystkie ludy, które podlegają miłościwej

władzy Naszej Łaskawości, żyjące w wierze, jaką przekazał
Rzymianom Apostoł Piotr i którą głosi się tak jak niegdyś
także dzisiaj, i którą wyznaje, jak każdy wie, papież Damazy
i biskup Piotr z Aleksandrii (...). Nakazałem, żeby ten tylko,
kto przestrzega tego prawa, mógł przybrać imię katolika, a
wszyscy inni jako nierozumni i szaleni byli napiętnowani
hańbą nauki heretyckiej. Winni oni spodziewać się przede
wszystkim pomsty Bożej, a następnie naszej kary stosownie
do decyzji, którą powzięliśmy z natchnienia niebieskiego.

W 410 roku Rzym zostaje złupiony

przez Gotów pod wodza Alaryka.
Winą zostali obciążeni chrześcijanie,
którzy skłonili Rzymian po porzucenia
bogów pogańskich. Św. Augusty pisze
w odpowiedzi dzieło O Państwie
Bożym. Winą za upadek Rzymu
obarcza upadek obyczajów w
Rzymie. Chrześcijanie próbują
uzdrowić klimat moralny cesarstwa.

Panowanie Chrześcijaństwa.
Canossa → spór między papieżem Grzegorzem VII a

niemieckim cesarzem

Henrykiem IV

. Spór toczył

się o prawo do inwestytury duchownych.

Cesarz

uważał, że to on powinien nadawać godności
kościelne na ziemiach Cesarstwa,

papież

natomiast

chciał zatrzymać ten przywilej w swoich rękach. W
końcu Henryk IV wypowiedział posłuszeństwo
papieżowi, ten zaś, na synodzie w Rzymie w 1076
roku, ekskomunikował go. 25 stycznia 1077 roku
Henryk stanął pod murami twierdzy.

• Konkordat wormacki – ugodę tę, zwaną

konkordatem, osiągnięto 23 września

1122

r. na

synodzie w

Wormacji

pomiędzy Henrykiem V a

papieżem

Kalikstem II

. Cesarz zrzekł się inwestytury

świeckiej duchowieństwa, przekazując prawo wyboru
biskupów

kapitułom

katedralnym. Zgodnie z umową

biskupów wybierały kapituły, czyli kolegia kanoników
diecezjalnych ale w obecności przedstawiciela władzy
świeckiej. Papież wyświęcał tak wybranego biskupa
nadając mu pierścień i pastorał (oznaki władzy
duchownej). Nowy biskup składał hołd cesarzowi
otrzymując od niego

berło

(symbol lennej władzy

świeckiej).

Unam Sanctam –

bulla

papieża Bonifacego VIII z

18 listopada

1302

roku.

Przymuszani wiarą, zobowiązani jesteśmy wierzyć i

utrzymywać, że jest jeden święty, katolicki i
apostolski Kościół. I stanowczo wierzymy
oraz wyznajemy, że poza nim nie ma
zbawienia ani odpuszczenia grzechów.

Toteż oznajmiamy, twierdzimy, określamy i

ogłaszamy, że posłuszeństwo każdej istoty
ludzkiej Biskupowi Rzymskiemu jest
konieczne dla osiągnięcia zbawienia.

Sytuacja ulega zmianie wskutek

wielkich odkryć geograficznych.

Renesans odkrywa świat

przedchrześcijański.

 Renesans dowartościowuje

autonomię człka.

Cywilizacja współczesna

.

 Reformacja → wolność religijna

opiera się na Słowie Boga, nie zaś
papieża.

 Oświecenie → prawo do wyznawania

własnej religii.

KKK 776 Jako sakrament Kościół jest narzędziem

Chrystusa. W Jego rękach jest "narzędziem
Odkupienia wszystkich"

172

, "powszechnym

sakramentem zbawienia"

173

, przez który

Chrystus "ukazuje i zarazem realizuje
tajemnicę miłości Boga do człowieka"

174

.

Kościół "jest widzialnym planem miłości Boga
do człowieka"

175

, planem, który pragnie, "aby

cały rodzaj ludzki utworzył jeden Lud Boży,
zrósł się w jedno Ciało Chrystusa i scalił się w
budowie jednej świątyni Ducha Świętego"

176

.

Wyboru można dokonać jedynie w

oparciu o moralną pewność
sumienia.

Z wolnością religijną mamy do

czynienia wtedy, kiedy wiem,
dlaczego przylgnąłem do
konkretnej religii.

DWR 3 → Nakazy Bożego prawa człowiek

dostrzega i rozpoznaje za pośrednictwem
swego sumienia, do którego jest obowiązany
wiernie się stosować w całym swym
postępowaniu, aby dotrzeć do swego celu -
Boga. Nie wolno więc go zmuszać, aby
postępował wbrew swemu sumieniu. Ale nie
wolno mu też przeszkadzać w postępowaniu
zgodnie z własnym sumieniem, zwłaszcza w
dziedzinie religijnej

Koran →

22:256

Nie ma przymusu w religii! Prawość

wyróżniła się od nieprawości. I ten,
kto odrzuca fałszywe bóstwa, a
wierzy w Boga, uchwycił za
najpewniejszy uchwyt, nie mający
żadnego pęknięcia. Bóg jest słyszący,
wszechwiedzący!

Wolność → fundamentem godność

osoby ludzkiej. Poza tym oświadcza,
że prawo do wolności religijnej jest
rzeczywiście zakorzenione w samej
godności osoby ludzkiej, którą to
godność poznajemy przez objawione
słowo Boże i samym rozumem (DH
2).

Wolność → Bóg chce w nas mieć dzieci,

nie zaś niewolników. Bóg wzywa
ludzi, aby Mu służyli w duchu i
prawdzie; wezwanie takie wiąże ich
w sumieniu, ale nie zmusza. Zważa
On bowiem na godność osoby
ludzkiej, przez siebie stworzonej,
która powinna kierować się własnym
rozeznaniem i korzystać z wolności
(DH 11).

DZIĘKUJĘ