Wprowadzenie do problematyki

ostrzegania i zapobiegania

konfliktom zbrojnym

Konflikt w ujęciu filozofii społecznej

Konflikt pojawia się, gdy osiągnięcie celów przez

jedną stronę uniemożliwia jednocześnie
realizacje celów innej strony. Gdy obydwie
strony uświadomią sobie, że ich interesy są
sprzeczne, wówczas dochodzi między nimi do
wrogości, a to z kolei może być przyczyną
podjęcia przez jedną ze stron działań
neutralizujących, zniszczenia bądź
wyeliminowania rywala.

Gdy działania te są walką zbrojną mamy do

czynienia z

konfliktem zbrojnym.

Faza przedkonfliktowa

NORMALNY STAN STOSUNKÓW
 
To stan, w którym strony utrzymują mniej lub bardziej ożywione

kontakty na polu gospodarczym, politycznym i społecznym, a
istniejące zagrożenia dla tych stosunków są na tyle błahe, że nie
zagrażają stronom, które czują się bezpieczne.

 

ZAOSTRZONY STAN STOSUNKÓW
 
Poprzedza stan kryzysu pomiędzy stronami; pojawiające się

oznaki mogą zapowiadać zagrożenia dla stosunków wzajemnych
stron, których dążenia zaczynają zmierzać w przeciwnych
kierunkach.

Faza przedkonfliktowa

STAN KRYZYSU – to sytuacja wewnętrzna lub

międzynarodowa, która niesie w sobie zagrożenie
dla podstawowych wartości interesów lub celów
strategicznych uwikłanych stron; występują
trudności w porozumiewaniu się stron, w wyniku
czego mogą one stracić kontrolę nad przebiegiem
wydarzeń.

 KRYZYS –

zmiana pomiędzy dwoma lub więcej

przeciwstawnymi stronami charakteryzująca się
wzrostem intensywności negatywnych oddziaływań
z dużym prawdopodobieństwem przekształcenia
się w konflikt zbrojny.

Źródła kryzysów polityczno-

militarnych

Mogą mieć podłoże:

 polityczne
 społeczne
 ekonomiczne
 etniczne
 religijne

Cechy niekontrolowanego kryzysu

 zaskoczenie
 niedostatek informacyjny
 utrata kontroli nad sytuacją
 panika
 zakłócenie procesów decyzyjnych

Środki intensyfikacji kryzysu

 oskarżenia
 groźby
 żądania
 ostrzeżenia
 wojna psychologiczna
 ograniczenie bądź zerwanie stosunków

gospodarczych, dyplomatycznych

 akty sabotażu, terroru

Typologia kryzysów

 WEWNĘTRZNE
 ZEWNĘTRZNE

Kryzysy wewnętrzne

kryzysy, w których nie istnieje wewnątrz-systemowa

strona przeciwna

(kryzys związany z katastrofami

żywiołowymi);

po rozwiązaniu powinny doprowadzić system

bezpieczeństwa do takiego stanu, w którym ponowne
wystąpienie sytuacji kryzysowej spowoduje mniejsze
zagrożenie dla istnienia systemu

kryzysy o charakterze konfliktogennym

(np. pomiędzy

władzą a społeczeństwem)

powodowane rozbieżnością

celów, które mogą doprowadzić do zmiany struktury
i działania systemu.

Definicja konfliktu

KONFLIKT – to sytuacje, w których co najmniej dwóm podmiotom,

w pewnym miejscu i czasie ujawnione zostały kolidujące ze sobą
intencje, niezgodne cele lub sprzeczne interesy;

konflikt powstaje, gdy określoną zmianę w systemie jedna strona

postrzega jako korzystną dla siebie, inna jako niekorzystną.

 

KONFLIKT ZBROJNY – stan poważnego pogorszenia stosunków

między dwoma lub więcej przeciwstawnymi stronami, w którym w
celu rozwiązania istniejącego sporu, strony podejmują
zorganizowaną walkę zbrojną.

Podział konfliktów

 walka zbrojna o władzę w państwie
 walka o oderwanie części terytorium
 konflikty między państwami
 konflikty narodowowyzwoleńcze
 globalne
 regionalne
 lokalne

Zakończenie konfliktu

 jedna ze stron zgadza się na żądania

drugiej lub zostanie przez nią
pokonana

 strony konfliktu znajdą rozwiązanie

kompromisowe

 siły obu stron zostaną wyczerpane

Środki utrwalania pokoju



dyplomatyczne (wysiłki na rzecz pojednania
narodowego),



polityczne ( popieranie wolnych i uczciwych
wyborów),



ekonomiczne ( pomoc w odbudowie gospodarki),



prawne (pomoc w rozwijaniu systemu
prawnego),



wojskowe ( utrzymanie stref
zdemilitaryzowanych, porozumienia dot.
rozbrojenia i kontroli zbrojeń).

Definicja EWCP

WCZESNE OSTRZEGANIE PRZED KONFLIKTAMI ZBROJNYMI (EW):
 
to proces gromadzenia i analizowania danych pochodzących z regionu

kryzysu lub konfliktu zbrojnego w celu określenia i przedstawienia
kompetentnym podmiotom decyzyjnym możliwych wariantów rozwoju
panującej tam sytuacji.

 
 
 
 
ZAPOBIEGANIE KONFLIKTOM ZBROJNYM (CP):
 
to zespół działań mających na celu niedopuszczenia do:
  przekształcenia się kryzysu w konflikt zbrojny
rozprzestrzenienia się istniejącego konfliktu zbrojnego
nawrotu zakończonego konfliktu zbrojnego.

Definicja EWCP

WCZESNE OSTRZEGANIE I ZAPOBIEGANIE KONFLIKTOM ZBROJNYM

(EWCP):

 
to proces polegający na gromadzeniu i analizowaniu danych

pochodzących z regionu kryzysu w celu wypracowania i
podejmowania skutecznych działań do zapobiegania potencjalnym
konfliktom zbrojnym, rozprzestrzeniania się już istniejących
konfliktów lub wcześniej zakończonych konfliktów zbrojnych.

 
 
 
Źródło: A. Ciupiński, R. Białoskórski, Wczesne ostrzeganie i

zapobieganie konfliktom zbrojnym w strategii Sojuszu
Północnoatlantyckiego, AON, Warszawa 2002, s.18.

Wymagania EWCP

wymaganie czasu –

ostrzeganie musi być zastosowane, gdy sytuacja jest pod kontrolą



wymaganie globalności –

system musi być kompatybilny z innymi systemami tego

typu



wymagania

wypływające ze specyfiki regionu



wymagania kompleksowości –

problematyka wymaga postrzegania

wielopłaszczyznowego



wymagania finansowe –

potrzeby finansowe narzucają konieczność szukania

możliwości współpracy międzynarodowej



wymagania techniczne –

ilość i złożoność informacji wymaga elektronicznego

przetwarzania



wymagania organizacyjne –

system powinien funkcjonować blisko podmiotów

decyzyjnych

Zapobieganie w ramach EWCP

Zapobieganie strukturalne to:
• środki polityczne – wspieranie rozwoju

demokracji

• środki ekonomiczne – pomoc w rozwijaniu

rynku

• środki prawne – wspieranie mechanizmów

prawnych pomocnych w pokojowym
rozwijaniu konfliktu

• środki wojskowe – wspieranie cywilnej

kontroli nad siłami zbrojnymi

Zapobieganie w ramach EWCP

Zapobieganie bezpośrednie to między innymi:

• dyplomacja oficjalna –

wysyłanie specjalnych misji i

wysłanników z zadaniem oceny stanu faktycznego,
wystosowanie międzynarodowych apeli i protestów

• dyplomacja nieoficjalna –

tworzenie mechanizmów

pokojowych, wspieranie rozwoju rdzennej ludności,
dyplomacja humanitarna

• środki polityczne –

nakłanianie do wspólnego dialogu

• środki ekonomiczne –

zagrożenie wycofania pomocy

ekonomicznej

• środki wojskowe –

ostrzeżenie o przerwaniu współpracy

wojskowej, nauczanie żołnierzy prawa wojennego i
humanitarnego.

Najbardziej znane systemy EWCP



CPN –

sieć zapobiegania konfliktom Unii Europejskiej,



FAST –

działa przy ministrze spraw zagranicznych

Szwajcarii,



FEWER –

system ponadnarodowy zrzeszający

organizacje rządowe i pozarządowe,



NEWMEC –

system wczesnego ostrzegania i

monitorowania konfliktu etnicznego przy
Międzynarodowym Centrum ds. Konfliktów i Negocjacji
w Gruzji,

Z inicjatywy AON, w Wiedniu powstał system wczesnego

ostrzegania i zarządzania sytuacjami kryzysowymi na
obszarze Europy Południowo-Wschodniej

.

Organizacje

międzynarodowe

•UNIA EUROPEJSKA
•ORGANIZACJA TRAKTATU PÓŁNOCNOATLANTYCKIEGO (NATO)
•UNIA ZACHODNIOEUROPEJSKA
•RADA EUROPY
•ORGANIZACJA BEZPIECZEŃSTWA I WSPÓŁPRACY W EUROPIE
•EUROPEJSKIE STOWARZYSZENIE WOLNEGO HANDLU
•ORGANIZACJA WSPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ I ROZWOJU
•WSPÓLNOTA NIEPODLEGŁYCH PAŃSTW
•EUROPEJSKA KOMISJA WYSZEHRADZKA
•INICJATYWA ŚRODKOWOEUROPEJSKA
•RADA PAŃSTW MORZA BAŁTYCKIEGO
•UNIA GOSPODARCZA BENELUKSU
•RADA NORDYCKA I NORDYCKA RADA MINISTRÓW
•RADA BAŁTYCKA
•WSPÓŁPRACA EKONOMICZNA PAŃSTW MORZA CZARNEGO

Porozumienia na rzecz

EWCP



coroczna

wymiana informacji o siłach zbrojnych oraz

głównych systemach broni, wyposażenia,
rozmieszczenia,

 notyfikacja

na 42 dni

przed podjęciem działalności

wojskowej obejmującej

więcej niż 9000 żołnierzy,

 obowiązek zapraszania obserwatorów, kiedy

działalność

obejmuje lub przewyższa 13000 żołnierzy,

 zakaz prowadzenia w ciągu

2

lat kalendarzowych

więcej niż jednej działalności wojskowej obejmującej

więcej niż 40000 żołnierzy,

 inspekcje i inne środki weryfikacji, rozwój kontaktów

wojskowych,

coroczne

spotkania.

Porozumienia na rzecz

EWCP

W styczniu 1992 r. w ramach ONZ powołano

Rejestr

Zbrojeń Konwencjonalnych.

Zgłasza się do niego informacje o międzynarodowych

transferach:

 czołgów,
 opancerzonych wozów bojowych,
 systemów artyleryjskich (pow. 100 mm),
 lotnictwa bojowego,
 helikopterów bojowych,
 okrętów,
 rakiet, systemów rakietowych,

Porozumienia na rzecz

EWCP

Członkowie ONZ mają obowiązek
informować Sekretarza Generalnego
o polityce narodowej dotyczącej
importu i eksportu zbrojeń.

Model funkcjonalny systemu EWCP

REGION

KRYZYSU

(KONFLIKTU

)

MODUŁ

WCZESNEGO

OSTRZEGANIA

PODMIOTY

DECYZYJNE

DANE

WEJ.

PROGNOZY

ŚRODKI PREWENCYJNE

Bibliografia

• Stadtmüller E. (2002). Współpraca i konflikty we współczesnej

Europie. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum.

• Ciupiński A., Białoskórski R.(2002). Wczesne ostrzeganie i

zapobieganie konfliktom zbrojnym w strategii Sojuszu
Północnoatlantyckiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe AON.

• Kasprzewski A,. Rutkowski C. (1996). Siły zbrojne w sytuacjach

kryzysowych. Kryzys. Państwo w okresie kryzysu. Wojskowe
aspekty sytuacji kryzysowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
AON.

• Korzeniowski L. (red.) (2001). Zarządzanie bezpieczeństwem.

Prace edukacyjne. Kraków: European Association for Security.

Bibliografia

• Rudnicki M. (2000). Polityka regionalna Unii

Europejskiej. Poznań: Wydawnictwo WSB.

• Cesarz Z., Stadtmuller E.(2002). Problemy

polityczne współczesnego świata. Wrocław:

Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

• Żukrowska K., Grącik M. (2006). Bezpieczeństwo

międzynarodowe. Teoria i praktyka. Warszawa:
Wydawnictwo Szkoła Główna Handlowa.