Polityka społeczna – materiały do zajęć

Strona 1

Wprowadzenie do problematyki polityki społecznej

1

Polityka społeczna to system idei oraz działań zmierzających do polepszenia całokształtu warunków życiowych

ludności.

Polityka społeczna ma na celu zaspokajać potrzeby jednostek i społeczeństwa poprzez:

1)

działania opiekuńcze, polegające na wyrównywaniu określonego społecznie standardu życiowego różnych

kategorii osób,

2)

działania prognostyczno-planistyczne – na rzecz kompleksowych i perspektywicznych rozwiązań problemów

rozwoju społecznego.

Celem polityki społecznej jest tworzenie takich warunków życia oraz stosunków międzyludzkich, które

w sposób możliwe optymalny sprzyjać będą rozwojowi społeczeństwa.

Polityka społeczna jako dyscyplina naukowa: naukowa teoria oraz określenie metodologii i metod

badawczych, zajmujących się zagadnieniami potrzeb materialnych i duchowych człowieka oraz grup społecznych na

określonym etapie rozwojowym państwa, z uwzględnieniem także geofizycznych i kulturowych uwarunkowań.

Polityka społeczna jako nauka jest zobowiązana do badania, we współdziałaniu z innymi dziedzinami nauki,

warunków bytu i pracy społeczeństwa m.in. pod kątem ustalenia ich wpływu na rozwój gospodarczy oraz

zapobiegania lub ograniczania zagrożeń związanych z tym rozwojem.

Polityka społeczna jako działalność praktyczna: działalność państwa i organizacji społecznych w dziedzinie

kształtowania warunków bytu i pracy, zmierzających do optymalnego zaspokojenia indywidualnych

i społecznych potrzeb.

Polityka społeczna jako działalność praktyczna jej podmiotów zmierza do najbardziej efektywnego

wykorzystania środków materialnych w celu podniesienia poziomu życia ludności oraz rozbudowy

urządzeń socjalnych, zakładając stałe polepszanie i stymulowanie korzystnych zmian w zakresie

wszechstronnego zaspokajania potrzeb indywidualnych i społecznych.

Zakres przedmiotowy polityki społecznej obejmuje:

1)

sferę pracy - niesie człowiekowi najwięcej zagrożeń, a zarazem daje szansę samorealizacji,

2)

sferę dobrobytu - zawiera obok materialnego poziomu życia, odpowiedniej ilości i jakości dóbr i usług, takie

komponenty, jak czas wolny, zdrowie, środowisko,

3)

sferę kultury społecznej- zbiór naczelnych wartości, którym polityka społeczna powinna służyć,

4)

sferę ładu społecznego - organizacja życia społecznego, instytucjonalne ramy, w których przebiega życie

człowieka, stosunki w skali mikro, mezo i makro, ustrój gospodarczy, polityczny i społeczny.

1

Opracowano na podstawie:

Polityka Społeczna. Podręcznik akademicki, pod. red. G. Firlit-Fesnak, M. Szylko-Skoczny, PWN, Warszawa 2009
T. Szumlicz, Modele polityki społecznej, SGH, Warszawa 1994.
B. Winiarski (red.), Polityka gospodarcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
L. Jodkowska, Państwo opiekuńcze w Polsce i w Niemczech, Wyd. Difin, Warszawa 2009.

Polityka społeczna – materiały do zajęć

Strona 2

Do podstawowych dziedzin polityki społecznej należy polityka:

1)

ludnościowa i rodzinna,

2)

polityka w dziedzinie zatrudnienia,

3)

mieszkaniowa,

4)

ochrony zdrowia,

5)

oświatowa,

6)

kulturalna,

7)

zabezpieczenia społecznego,

8)

ochrony środowiska naturalnego,

9)

prewencji i zwalczenia zjawisk patologii społecznej.

Uwarunkowania polityki społecznej:

1.

Uwarunkowania wewnętrzne:

1)

Ustrojowo – polityczne – stopień centralizacji i decentralizacji państwa, stan instytucji demokratycznych,

ranga polityki społecznej w polityce państwa, relacje pomiędzy polityką społeczną a polityką gospodarczą, itp.

2)

Materialne:

a)

ekonomiczne – poziom osiągniętego rozwoju gospodarczego, stopa i struktura wzrostu gospodarczego,

sytuacja na rynku pracy,

b)

infrastrukturalne – dostępność i jakość dostarczanych usług społecznych, sytuacja mieszkaniowa

społeczeństwa, stan infrastruktury komunikacyjnej,

c)

ekologiczne.

3)

Związane z czynnikiem ludzkim:

a)

demograficzne – stan i struktura wieku ludności,

b)

społeczne – struktura społeczna, wykształcenie i kwalifikacje, charakter dominujących strategii życiowych,

przedsiębiorczość i aktywność obywatelska.

4)

Wynikające z zastanego (realizowanego) modelu polityki społecznej.

2.

Uwarunkowania zewnętrzne – wyzwania wynikające z uczestnictwa w światowym systemie

ekonomicznym, zobowiązania wynikające z udziałem w ponadnarodowych organizacjach, itp.

Polityka gospodarcza:

•

świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową – na jej dynamikę, strukturę

i funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne państwa oraz jego relacje gospodarcze z zagranicą,

•

świadoma i celowa działalność państwa polegająca na kształtowaniu, na podstawie praw ekonomicznych,

racjonalnego przebiegu procesów społecznoekonomicznych.

Cele polityki gospodarczej ze względu na jej charakter:

1)

generalne: zapewnienie suwerenności, zapewnienie sprawiedliwości, zapewnienie postępu społecznego,

zapewnienie ochrony praw człowieka,

2)

ekonomiczne: wzrost gospodarczy i związane z nim dążenie do dobrobytu, rozwój przedsiębiorczości, wzrost

udziału każdego państwa w międzynarodowym podziale pracy, restrukturyzacja gospodarki i jej dostosowanie

Polityka społeczna – materiały do zajęć

Strona 3

się do aktualnych potrzeb, zapewnienie równowagi wewnętrznej (budżetowej) i zewnętrznej (wymiany

z zagranicą),

3)

społeczne: sprawiedliwy podział dochodów i pełne zatrudnienie, wyrównywanie szans w dostępie do

rezultatów działalności gospodarczej i społecznej, zapobieganie wykluczeniu i reintegracja osób wykluczonych,

zapewnienie ochrony zdrowia i zabezpieczenia na wypadek innych ryzyk socjalnych,

4)

ekologiczne: ochrona istniejących zasobów środowiska w ramach tzw. zrównoważonego rozwoju,

rekultywacja obszarów zniszczonych,

5)

obronno-militarne – zapewnienie bezpieczeństwa, wzmacnianie potencjału obronnego, z tworzenie rezerw

na potrzeby obronno-militarne.

Polityka gospodarcza zajmuje się praktycznym zastosowaniem praw ujawnionych przez ekonomię do osiągnięcia za

pomocą racjonalnego gospodarowania celów określonych przez państwo, a w jej zakresie realizowane są cele

społeczne tzn.:

1)

sprawiedliwy podział dochodu: redystrybucja dochodu i ograniczenie nadmiernych nierówności w podziel

produktu społecznego,

2)

gwarancje (pełnego) zatrudnienia,

3)

wyrównanie szans wszystkich obywateli w zdobywaniu wykształcenia, uzyskania pracy i płacy odpowiadającej

kwalifikacjom, awansu zawodowego,

4)

zapewnienie minimum standardu życiowego (tzw. minimum socjalnego),

5)

zwalczanie nędzy i przeciwdziałanie rozwarstwieniu społeczeństwa,

6)

zapewnienie ochrony zdrowia,

7)

zabezpieczenie społeczne.