Wybrane rośliny trujące w Polsce

background image

C H A R A K T E R Y S T Y KA B O TA N I C Z N A ,

W Y S T Ę P O WA N I E , T O K S Y C Z N O Ś Ć

GŁÓWNE ROŚLINY

TRUJĄCE WYSTĘPUJĄCE

W POLSCE

background image

C Z Y L I D E F I N I C J A I P O D Z I A Ł S U B S TA N C J I

T O K S Y C Z N Y C H

ROŚLINY TOKSYCZNE – O

CO CHODZI?

background image

Rośliny toksyczne

Roślina toksyczna to taka, która zawiera substancje mogące po
spożyciu lub nawet zetknięciu się z nią przez człowieka
wywołać objawy zatrucia. Może to być cała roślina lub tylko
poszczególne jej części.

Polska flora obejmuje ok. 2300 gatunków roślin wyższych, czyli
roślin o budowie tkankowej – nieplechowców; spośród nich za
rośliny szkodliwe uznawanych zostało ok. 200 gatunków.
Znalazły się wśród nich nie tylko te powodujące rzeczywiste
objawy zatruć, lecz także takie, którym przypisuje się szkodliwe
wpływy, najczęściej niezbyt groźne.

background image

Kilka faktów:

1.

Substancje trujące mogą być gromadzone w całej roślinie w
jednakowych ilościach lub też skoncentrowane są w
niektórych jej organach w ilościach wyraźnie większych.

2.

Zawartość procentowa związków toksycznych w tkankach
roślin trujących może ulegać znacznym wahaniom pod
wpływem takich czynników, jak faza rozwojowa rośliny oraz
warunki klimatyczne i edaficzne, w jakich rośliny rosną.

3.

Sposoby, jakie stosuje się przy zbiorze surowców z roślin i
warunki przechowywania gotowych surowców mogą
spowodować, że rośliny lub surowce trujące utracą znaczne
ilości substancji aktywnych i zagrożenie zatruciami
zmniejszy się lub całkowicie zniknie.

4.

Substancje toksyczne dzieli się na: oleje, olejki eteryczne,
glikozydy, saponiny, alkaloidy, toksyalbuminy i inne.

background image

B I E LU Ń D Z I Ę D Z I E R Z AWA

B U Ł AW I N KA C Z E R W O N A

G L I S T N I K J A S K Ó Ł C Z E Z I E L E

LU L E K C Z A R N Y

M A K L E KA R S K I

M I Ę TA P O L E J

N A PA R S T N I C A P U R P U R O WA

P O K R Z Y K W I L C Z A J A G O D A

S Z A L E J J A D O W I T Y

WAW R Z Y N I E C W I L C Z E ŁY K O

WYBRANE ROŚLINY

TRUJĄCE

background image

BIELUŃ

DZIĘDZIERZAWA

Datura stramonium L.

Występuje na

śmietniskach,

rumowiskach, w

ogrodach oraz w

uprawach zbóż.

Jednoroczna, o

wysokości do 1 m

roślina zielna. Ma duże

białe lub fioletowe

kwiaty . Kwitnie od

czerwca do września.

Drobne nasiona o

brunatnoczerwonym

kolorze i nerkowatym

kształcie zebrane w

kolczastej torebce

będącej owocem.

background image

BIELUŃ DZIĘDZIERZAWA

Roślina ta posiada właściwości trujące i halucynogenne. W jej skład
wchodzą: skopolamina, garbniki, flawonoidy, sole mineralne, ślady olejku
o zapachu podobnym do zapachu tytoniu, meteloidyna i kuskohigryna.

Nie należy stosować tego surowca ani jego przetworów ze względu na
niewystarczająco udowodnioną skuteczność oraz wysokie ryzyko
uzależnienia.

Toksyczne

działanie

dotyczy

zwłaszcza

ośrodka

oddechowego,

depresyjnie działa również na obwodowy układ nerwowy.

Do objawów zatrucia należą: szerokie źrenice oczu i porażenie
akomodacji oka, sucha i gorąca skóra, zawroty i bóle głowy, zaburzenia
perystaltyki przewodu pokarmowego, tachykardia, przyspieszenie
oddechu, rozszerzenie oskrzeli, zahamowanie wydzielania łez, śliny, potu,
soku żołądkowego, silne napady kaszlu, bolesne parcie na pęcherz z
niemożnością oddania moczu, suchość w jamie ustnej i wzmożone
pragnienie.

Średnia śmiertelna dawka zawartej w roślinie skopolaminy wynosi 0,1-
0,2 gramów ! Odtrutka – pilokarpina.

background image

BUŁAWINKA

CZERWONA

Claviceps purpurea

Tul.

Grzyb pasożytujący

na słupkach

kwiatowych żyta.

Drobne, kuliste,

różowo zabarwione

główki, umieszczone

na trzonkach.

Wytwarzają one

zarodniki workowe,

które przenoszone

przez wiatr zarażają

słupki kwitnących

roślin.

background image

BUŁAWINKA CZERWONA

Zawiera on mieszaninę silnie działających alkaloidów, głównymi
alkaloidami sporyszu są ergometryna i ergotamina.

Surowiec dla przemysłu farmaceutycznego (leki ginekologiczne i
neurologiczne; przy produkcji LSD, jako źródło ergotaminy.

Alkaloidy sporyszu hamują krwawienia maciczne spowodowane
atonią mięśni macicy. Powodują skurcz mięśni gładkich naczyń
krwionośnych. Ergotamina używana jest w leczeniu napadów
migreny i w ginekologii dla zahamowania krwotoków i
przyśpieszenia zwijania się macicy po porodzie lub poronieniu.
Zwalnia puls, zmniejsza nasilenie procesów metabolicznych.

Zatrucie przewlekłe: biegunka, kulawizna, sztywność, oziębienie
kończyn i brak wrażliwości kończyn na dotyk. Zatrucia ostre:
nadwrażliwość, drżenie mięśni, silne skurcze kończyn, ślepota,
ślinotok, biegunka, bóle brzucha. W późniejszym okresie pojawia się:
depresja, niedowłady, porażenia a także może dojść do poronienia. W
leczeniu - środki przeczyszczające i pobudzające krążenie i
rozszerzające naczynia krwionośne, witaminy a przy wtórnych
zakażeniach antybiotyki.

background image

GLISTNIK

JASKÓŁCZE

ZIELE

Chelidonium majus

L.

Niewielka roślina

wieloletnia, o bardzo

rozgałęzionych

łodygach. Liście

gładkie, karbowane ,

z głębokimi

wcięciami. Kwiaty są

żółte, natomiast

nasiona są czarne.

Palący i lepki sok, o

pomarańczowo-

żółtym kolorze,

obficie wypływa w

miejscach uszkodzeń

tkanki rośliny.

background image

GLISTNIK JASKÓŁCZE ZIELE

Jaskółcze ziele zawiera bardzo dużo różnych alkaloidów.

Silne, szerokie, działanie farmakologiczne. Sok w
medycynie ludowej służy do leczenia kurzajek.

Działanie silnie uspokajające, nasenne, obniżenie napięcia
i rozkurcz mięśni gładkich, sok działa łagodząco na
wszelkie skurcze, w tym bóle menstruacyjne, działanie
grzybobójcze,

bakteriobójcze,

przeciwwirusowe,

przeciwalergiczne,

przeciwbólowe,

przeciwzapalne,

przeciwnowotworowe, obniżenie ciśnienia krwi, działanie
moczopędne, żółciopędne, hepatotoksyczne.

Objawami zatrucia są: podrażnienie błon śluzowych jamy
ustnej, ból brzucha, biegunka, zawroty głowy, zaburzenia
świadomości, zaburzenia rytmu serca. Toksyczny jest
również sok glistnika - nie trzeba go spożywać, wystarczy
dotknąć,

by

wystąpiło

pieczenie

skóry,

obrzęk,

owrzodzenie, czasami także zapalenie spojówek.

background image

LULEK

CZARNY

Hyoscyamus niger L.

Rośnie na polach

uprawnych,

przydrożach,

pustkowiach. Roślina

jednoroczna, o łodydze

prostej, słabo lub wcale

nierozgałęzionej,

omszonej i lepkiej w

dotyku. Liście szerokie

i gęsto ustawione.

Kwiaty jasnożółte z

fioletowymi żyłkami.

Owoc to torebka

otwierająca się

wieczkiem.

background image

LULEK CZARNY

Roślina wydziela niemiłą woń i ma ostrogorzki smak, a w dotyku jest
lepka. Wszystkie części rośliny są trujące, ale najbardziej korzeń i
nasiona. Zawiera alkaloidy i glikozydy.

W dawkach leczniczych stosowany jest do: wyrobu Oleum Hyoscyami
(oleju o działaniu znieczulającym i przeciwbólowym), wytwarzania
wyciągów stosowanych w łagodzeniu objawów choroby lokomocyjnej,
skłonności do histerii oraz lęków, znoszenia skurczów przewodu
pokarmowego oraz przewodów moczowych.

Zatrucia często zdarzają się przez żucie i jedzenie nasion na skutek
pomylenia ich z nasionami maku. W każdym przypadku zatrucie
lulkiem

czarnym

prowadzi

do

porażenia

nerwów

układu

przywspółczulnego, wystąpienia suchej, gorącej i zaczerwienionej
skóry, suchości w ustach, niepokoju i silnego pobudzenia ruchowego.
Pobudzenie psychomotoryczne może się nasilać, mogą dojść kołatania
serca, wzrost ciśnienia krwi, zaburzenia koordynacji ruchów,
przyspieszenie oddechu, napady szału i drgawki.

background image

MAK

LEKARSKI

Papaver somniferum L.

Rośliną roczną, mającą

dość grubą i owłosioną

łodygę. Liście

nierówne, mocno

ząbkowane. Kwiaty
duże. Płatki korony

zwykle białe, u nasady

fiołkoworóżowe lub
fiołkowe. Zalążnia i

torebka zgrubiała,

zielona, o znamionach

promienistych,

wyrastająca w owocnię

z nasionami nazywana

wówczas makówką.

background image

MAK LEKARSKI

Surowcem maku lekarskiego jest głównie opium, makowiny i
wymłócona słoma, jak również oleiste nasiona makówek. opium
zawiera około 25 przeróżnych składników, stosowanych w
lecznictwie, m.in. takie alkaloidy jak: morfina, kodeina, narkotyna,
papaweryna.

Surowe opium jak i jego pochodne alkaloidy są bardzo silnymi
truciznami zagrażającymi zdrowiu, a nawet życiu człowieka.

Działanie silnie przeciwbólowe, uspokajające na ośrodki nerwowe,
rozkurczowe na mięśnie gładkie.

Częste używanie opium wywołuje przyzwyczajenia i prowadzi do
nałogu !

Często dochodzi do zatruć śmiertelnych z powodu przedawkowania
oraz pojawienia się zespołu odstawiennego. Alkaloidy nawet w
dawkach terapeutycznych mogą doprowadzić do reakcji toksycznych.

Najniższa toksyczna dawka morfiny to 0,0025 g, a śmiertelna w
zależności od organizmu 0,0015-0,6 g !

background image

MIĘTA POLEJ

Mentha pulegium L.

Bylina rosnąca w

Polsce na glebach

podmokłych. Wysokość

ok. 30 cm. Ulistnione

pędy zakończone są

kwiatostanem

złożonym z

nibyoskółków

kwiatowych. Kwiaty

niepozorne, barwy

białoróżowej. Rośliny

kwitną od lipca do

jesieni. Ziele

stosowane w

medycynie ludowej.

background image

MIĘTA POLEJ

W nadziemnych częściach mięty polej występuje olejek
eteryczny, którego głównym składnikiem jest pulegon
(zapach wina) – związek toksyczny mogący powodować
zatrucia i menton.

Zatrucie pulgeonem – przekrwienie błon śluzowych
przewodu pokarmowego i dróg moczowych oraz narządów
płciowych. W dużych dawkach stany zapalne tych
narządów (może prowadzić do poronień).

Olejek mięty polej poraża centralny ośrodek oddechowy
(zazwyczaj śmierć). Kilka gram podane doustnie – ślinotok,
osłabienie pracy serca i zapaść. Ponad 10 g olejku u kobiet
ciężarnych – poronienie.

Mięta polej może być pomyłkowo wzięta za ziele mięty
pieprzowej lub olejek mięty polej może być użyty w celu
wywołania poronienia.

background image

NAPARSTNICA

PURPUROWA

Digitalis purpurea L.

Roślina dwuletnia

występująca w

Polsce w stanie

naturalnym bardzo

rzadko. Można ją

spotkać w lasach na

zachodzie kraju;

często uprawiana

jako roślina

ozdobna. W drugim

roku wegetacji

wytwarza ulistniony

pęd kwiatostanowy z

licznymi okazałymi

kwiatami.

background image

NAPARSTNICA PURPUROWA

W nadziemnych częściach rośliny związki kardenolidowe
zaliczane do purpureaglikozydów A i B oraz glikogitalotoksyny.
Roślina zawiera również saponinę – digitoninę.

Związki występujące w naparstnicy purpurowej działają
toksycznie głównie na serce. Purpureaglikozydy działają na
mięsień sercowy, w którym się kumulują. Saponiny wpływają na
szybsze wchłanianie tych związków z przewodu pokarmowego.

Zatrucia – zmiany rytmu serca, uszkodzenie wzroku, stan
niepokoju i wymioty; śmierć przez wywołanie migotania
przedsionków i komór.

Zatrucia spowodowane przez przedawkowanie preparatów z
naparstnicy purpurowej i jako następstwo kumulowania się
dawek. Obecnie roślina została całkowicie wyeliminowana z
lecznictwa.

background image

POKRZYK

WILCZA
JAGODA

Atropa belladonna L.

Bylina występująca

wyłącznie na południu

Polski, w lasach i

zaroślach liściastych.

Pędy o wysokości do 1

m. Liście o kształtach

jajowatych, kwiaty o

brudnofioletowej

barwie z zewnątrz, w

środku zrośniętej

dzwonkowato korony

żółte zabarwienie.

Owoc – lśniąca,

czarna jagoda.

background image

POKRZYK WILCZA JAGODA

W całej roślinie stwierdzono alkaloidy tropanowe, głównym
składnikiem jest L-hioscyjamina, a w wysuszonych
surowcach atropina. W lecznictwie stosowano liście, wyciągi
z nich i nalewki.

U dzieci groźna (śmiertelna) dawka to 10 mg (4 owoce), u
dorosłych 1g (20 owoców). Działanie surowców i przetworów
związane jest z działaniem atropiny. Odtrutka – pilokarpina.

Działania

pobudzające

o.u.n.,

porażające

układ

przywspółczulny. Zahamowanie wydzielania potu, śluzu i
soków żołądkowych oraz rozszerzenie źrenicy oka,
przyspieszenie pracy serca, zmniejszenie napięcia mięśni
gładkich

pęcherzyka

żółciowego,

pęcherza

i

jelit,

halucynacje. Skopolamina – działa depresyjnie na czynności
wegetatywne i psychomotoryczne mózgu.

Zatrucie przez pomyłkowe zjedzenie jagód podobnych do
czarnych czereśni.

background image

SZALEJ

JADOWITY

Cicuta virosa L.

Bylina spotykana w

całej Polsce w

wilgotnych i

bagnistych

siedliskach. Okazałe,

pierzaste liście,

pusta wewnątrz,

rozgałęziona łodyga,

złożony

baldachokształtny

kwiatostan z

licznymi, drobnymi,

białymi kwiatkami.

background image

SZALEJ JADOWITY

Cała roślina zawiera związki pochodne poliacetylenu –
cykutotoksyna i cykutol. Substancje te są skoncentrowane w
soku.

Cykutotoksyna – drgawki, poraża układ naczynioruchowy,
nerw błedny i ośrodek oddechowy, co doprowadza do zgonu.
Dawka śmiertelna 3 g kłącza szaleju. Pogryzienie liści lub
kłącza – ból głowy i reakcje przewodu pokarmowego.

Zatrucie – pieczenie w ustach i przełyku, nudności, zawroty
głowy, uczucie upojenia, omdlenia, napady drgawek,
ślinotok, charczący oddech, krwawa piana na ustach, utrata
przytomności.

Wygląd i smak rośliny podobny do selera lub pietruszki,
lekko szczypiąca.

background image

WAWRZYNEK

WILCZEŁYKO

Daphne mezereum

L.

Występuje na całym

terytorium Polski.

Jest to słabo

rozgałęziony krzew o

szarobrązowej korze

i nagich gałązkach.

Liście po roztarciu

nieprzyjemnie

pachną, kwiaty

różowe, wonne,

owoce to soczyste

pestkowce.

background image

WAWRZYNEK WILCZEŁYKO

Zastosowanie jako roślina ozdobna. W Polsce podlega
ścisłej ochronie.

Cała roślina jest bardzo silnie trująca. Zjedzenie 10-12
dojrzałych owoców może spowodować śmierć dorosłego
człowieka, dla dziecka nawet 1-2 owoce mogą być
śmiertelne. Owoce i liście zawierają trujące składniki:
glikozyd dafninę i mezereinę.

Objawami zatrucia jest pieczenie i drętwienie ust,
puchnięcie warg, krtani i twarzy, ślinotok, chrypka oraz
trudności w połykaniu. Potem pojawiają się silne bóle
brzucha i głowy, odurzenie, skurcze, wymioty i krwawe
biegunki. Śmierć występuje wskutek zatrzymania krążenia
(zapaść). Roślina działa szkodliwie również na skórę i
błony śluzowe; już sam kontakt z nią, bez doustnego
spożycia, może powodować zaczerwienienie i obrzęki oraz
pojawienie się pęcherzy na skórze.

background image

„ T O K S Y K O L O G I A W S P Ó Ł C Z E S N A” P O D R E D.

W. S E Ń C Z U KA W Y D. L E K . P Z W L

Z D J Ę C I A O R A Z P O Z O S TA Ł E I N F O R M A C J E

Z O S TA ŁY Z A C Z E R P N I Ę T E Z E S T R O N

I N T E R N E T O W Y C H

ŹRÓDŁA:

background image

B A R B A R A P R Z E W O Ź N I K

M O N I KA Z U P O K

I I R M G R . C

R O K A KA D E M I C K I 2 0 1 3 / 2 0 1 4

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ROŚLINY TRUJĄCE I LECZNICZE konspekt
02 Rośliny trujące dla psa
01 Rośliny trujące dla ludzi i zwierząt
Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce
Rynek roślin ozdobnych w Polsce
Efektywność w teorii i praktyce na przykładzie wybranych banków spółdzielczych w Polsce
Rośliny trujące i lecznicze wpływ na organizm
Charakterystyka dowolnie wybranych roślin zimozielonych
rosliny trujace i ich dzialanie
Produkcja roślin ozdobnych w Polsce
04 Rośliny trujące i szkodliwe dla żółwi
03 Rośliny trujące dla kotów
funkcjonowani wybranych rynków oligopolistycznych w Polsce
kol rosliny trujace 3
Rośliny trujące niebezpieczne
Rośliny trujące dla kotów
Wybrane długie tunele w Polsce i na świecie Biały Jakub Kura Adam 2011
Uprawa roślin zielarskich w polsce
Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych

więcej podobnych podstron