Centralny Układ Sterowania

funkcji lokomocyjnych

a

Hipoterapia

Równowaga ciała

ludzkiego

• w pozycji stojącej wymaga

precyzyjnej i skoordynowanej kontroli
nerwowej oraz prawidłowej czynności
wielu struktur układu nerwowego.

• Ośrodkowy system nerwowy powstał

i rozwinął się jako system sterowania
ruchem.

Proprioceptory

• wysyłają do niego informacje o stanie

układu kostno- stawowo-
mięśniowego oraz ruchu całego ciała.
Przekazywane informacje dot.
napięcia mięśni i ścięgien, ich
stopnia rozciągnięcia oraz ucisku
wywieranego na powierzchnie
stawowe. W warunkach
fizjologicznych, informacja leżąca
poniżej progu świadomości nie jest
odbierana z proprioceptorów.

Receptory te znajdują się:

• we wrzecionkach nerwowo-

mięśniowych w postaci: zakończeń
pierścieniowato- spiralnych, ciałek
zmysłowych (Ruffiniego),

• w ścięgnach jako ciałka buławkowate

(Goldiego),

• na powierzchniach stawowych i w

okostnej jako ciałka blaszkowate
(Paciniego) oraz wolne zakończenia
nerwowe.

• Ruch ciała zarówno liniowy jak i

obrotowy jest odbierany poprzez
receptory znajdujące się w narządzie
równowagi, np. w uchu
wewnętrznym.

• Narządem wykonawczym ruchu są

mięśnie i układ kostny.

• System nerwowy w sposób ciągły

kontroluje efekt pracy mięśni, stale
dostosowując go do stawianych
wymagań, zapewniając sprawność i
precyzję ruchu, niezależne od
warunków zewnętrznych. Stale
wysyłane są impulsy nerwowe do
mięśni szkieletowych. Nawet mięśnie
nie pracujące wykazują napięcie
mięśniowe, dzięki samoregulacji i
regulacji przez nadrzędne ośrodki
ruchowe...

Sprzężenie zwrotne

• Rys. Sterowanie ze sprzężeniem

zwrotnym

Podział receptorów

ze względu na pochodzenie

informacji:

• 1.eksteroreceptory – odbieranie bodźców ze środowiska

zewnętrznego (temperatura, dotyk, uszkodzenie)

•

2.telereceptory – odbieranie bodźców ze środowiska
zewnętrznego dalszego (wzrokowe, słuchowe)

•

3.ineroreceptory – odbieranie bodźców ze środowiska
wewnątrzustrojowego

•

4.proprioreceptory – zmiany w mięśniach, ścięgnach,
torebkach stawowych, narzędzie równowagi

Plastyczność mózgu

• Mechanizmu plastyczności tkanki

nerwowej tj. nowotworzenia
wypustek nerwowych neuronów nie
uszkodzonych oraz uczynnianie mało
aktywnych międzyneuronalnych
połączeń synaptycznych

Plastyczność c.d.

• W przypadku, gdy do uszkodzenia mózgu doszło

we wczesnych stadiach jego rozwoju (np. u dzieci
z mózgowym porażeniem) nie może być mowy o
wykorzystaniu jakichkolwiek wcześniejszych
wzorców ruchowych, gdyż dziecko nimi nie
dysponuje, ponieważ dopiero nabywa
umiejętności ruchowe, ale w zmienionych przez
to uszkodzenie warunkach. Decydującą rolę
odgrywa tutaj zapewne torowanie, ułatwiające
tworzenie nowych połączeń i przejmowanie
funkcji przez nie uszkodzone neurony

Koń przekazuje jeźdźcowi rytmiczne

wielowymiarowe ruchy:

• a) w górę i w dół (podnoszenie się i

opadanie końskiego grzbietu),

• b) w przód i w tył (posuwanie się do

przodu i tyłu na skutek ruchu końskich nóg),

• c) naprzemienne opadanie w lewo i w

prawo (boczne podparcie jednej pary
końskich nóg),

• d) ruchy po przekątnej do przodu i do tyłu

oraz ruchy rotacyjne (podparcie się przez
konia na dwóch nogach po przekątnej).

ODDZIAŁYWANIE

Hipoterapia wpływa na:

• 1. Kodowanie w mózgu prawidłowego

wzorca chodu.
Podczas ruchu konia w stępie na miednicę
siedzącego prawidłowo pacjenta,
przenoszony jest wzorzec ruchowy,
odpowiadający kolejnym fazom chodu
zdrowego człowieka. Częstotliwość
przekazywanych pacjentowi trójwymiarowych
impulsów, pochodzących z grzbietu
końskiego, waha się od 90 do 110 na minutę.

• 2. Normalizację napięcia

mięśniowego, niezbędną do
nauki
prawidłowego, czynnego ruchu.
Sprzyja temu prawidłowa pozycja
przyjmowana przez jeźdźca podczas
jazdy, rytmiczny ruch jego ciała,
naprzemienne rozluźnianie i
napinanie mięśni oraz temperatura
konia, która jest o około 1 stopień
wyższa od temperatury człowieka.

• 3. Doskonalenie równowagi,

koordynacji, orientacji
w przestrzeni oraz poczucia rytm
u.
Dla dziecka nie poruszającego się
samodzielnie, jazda na koniu (płynny,
skoordynowany trójwymiarowy ruch)
pozwala na uzyskanie świadomości
położenia w przestrzeni własnego
ciała, a tym samym zdobywanie
doświadczenia ruchu w przestrzeni.

• 4. Stymulację i normalizację

czucia powierzchniowego.
Między innymi dzięki dotykowi
ciepłej, miękkiej i gładkiej skóry konia
oraz grzywy.

• 5. Poprawę stanu psychicznego pacjenta.

Poprzez kontakt z żywym zwierzęciem dziecko
zyskuje nowego przyjaciela; poznaje jego imię, uczy
się współżycia z inną żywą istotą. Koń jest większy
od pacjenta, ale jest mu posłuszny, co pozwala
dziecku na wzrost odwagi, poczucia sukcesu, a tym
samym własnej wartości. Zajęcia, w których
dziecko czynnie uczestniczy, wpływają na wzrost
koncentracji, samokontroli, pobudzają inicjatywę,
dają lepsze zrozumienie własnych możliwości i
potrzeb. Jeżeli hipoterapia jest prowadzona
fachowo, zajęcia odbierane są jako zabawa.

Podczas terapii

• Koń w czasie terapii, przekazuje także pacjentowi

wiele dodatkowych bodźców wspomagających
prawidłową pozycję na koniu. W wyniku
bezpośredniego kontaktu ciała pacjenta z grzbietem
konia, po ciele w miejscu ich zetknięcia rozchodzi
się ciepło (temperatura ciała konia jest bowiem o
około 1°C wyższa niż temperatura ciała człowieka),
które ma pośredni wpływ na regulację napięcia
mięśniowego dolnej połowy ciała pacjenta

• Rytmiczny ruch ciała pacjenta podczas

jazdy, naprzemienne napinanie i rozluźnienie
mięśni, temperatura konia oraz prawidłowa
pozycja na koniu wpływają na normalizację
napięcia mięśniowego, niezbędną do
nauki prawidłowego czynnego ruchu

• Pozycja jeździecka działa rozluźniająco

na mięśnie kończyn dolnych, a przez to
również

odciążająco

na

stawy,

co

dodatkowo wspomagane jest bezpośrednim
oddziaływaniem ciepła konia na ciało
pacjenta.

Prowokuje

też

utrzymanie

wyprostowanej postawy, a przez to
korzystnie wpływa na wzmocnienie siły
mięśniowej,

poprawia

funkcjonowanie

stawów ramiennych i kończyn górnych

• Terapia na koniu, obejmująca

całą istotę człowieka i
wprawiająca w ruch całe ciało,
oddziaływuje zatem
pozytywnie także na układ
oddechowy pacjenta, którą
to możliwość wykorzystuje się
w niektórych zabiegach
logopedycznych. Trening
funkcjonalny oraz poprawa
ukrwienia obserwowana w
trakcie terapii konnej wpływa
również korzystnie na
funkcje serca i układu
krążenia

• Poprzez kontakt z

żywym zwierzęciem
dokonuje się również
oddziaływanie
psychiczne. Dziecko
nawiązuje układ
partnerski z nowym
przyjacielem, poznaje
jego imię, uczy się jego
zwyczajów oraz nabywa
umiejętności współżycia
z inną żywą istotą

• Pacjent posadzony lub położony

na grzbiecie konia, obejmując
rękami jego szyję odbiera
doznania płynące z dotykania
ciepłej, przyjemnej, gładkiej
skóry, chrap, grzywy konia,
które to doznania pomagają
dziecku zdobyć nowe
doświadczenia czuciowe. Podczas
jazdy na koniu dziecko spogląda
na świat z zupełnie nowej
wysokości patrząc z góry na inną
perspektywę, inne proporcje i
przestrzeń, pobudza ośrodki
psychomotoryczne i
wyobraźnię