dr Irena Kosińska WUM

1

Powietrze

wewnętrzne

HIGIENA dla WL

dr Irena Kosińska WUM

2

Średni czas przebywania

człowieka

w różnego rodzaju

pomieszczeniach

(wg WHO, 1989)

Rodzaj pomieszczeń

Ekspozycja

[godz./dobę]

Domy mieszkalne 14

(58%)

Biura 7

(29%)

Budynki użyteczności publicznej 1

(4%)

Szkoły 6

(25%)

Transport i pow. zewnętrzne 2

(8%)

dr Irena Kosińska WUM

3

Źródła zanieczyszczenia

powietrza wewnętrznego

1.

Budynek

(konstrukcja, materiały wykończeniowe i

urządzenia techniczne)

2.

Systemy ogrzewania korzystające z procesów

otwartego spalania

(piece na paliwa stałe i gazowe,

gazowe podgrzewacze ciepłej wody, kominki);

3.

Wyposażenie wnętrza

(meble, tapety, firanki,

wykładziny oraz przedmioty codziennego użytku);

4.

Działalność użytkowników

(obecność osób,

zwierząt; czynności i prace domowe - gotowanie,

pranie, suszenie, kąpiel i t p.; sprzątanie,

konserwacja środki czystości, dezynsekcja,

substancje zapachowe; praca i hobby - komputer,

drukarka, farby, rozcieńczalniki itp.);

5.

Powietrze dopływające z zewnątrz

(zanieczyszczone dwutlenkiem siarki, tlenkami

azotu, pyłami przemysłowymi, tlenkiem węgla,

ozonem, pyłkami i zarodnikami roślin,

drobnoustrojami itp.);

6.

Radon przenikający z gleby

dr Irena Kosińska WUM

4

K

ategorie zagrożeń

określające stopień

prawdopodobnego ryzyka

zdrowotnego pomieszczeń

• A. Zagrożenie śmiercią lub nieuleczalną

chorobą

(tlenek węgla, radon, tlenki

azotu, ozon, pył oraz mykotoksyny)

• B. Zwiększenie podatności na

zachorowania

,

występowanie

charakterystycznych zespołów

objawowych, odczyny alergiczne u

osób nadwrażliwych

(formaldehyd,

rozpuszczalniki i lotne związki

organiczne, żywe i martwe

mikroorganizmy, roztocza i ich odchody,

pyłki kwiatowe itp.)

• C. Podrażnienie dróg oddechowych

, oczu

lub ogólne złe samopoczucie

(dwutlenek węgla, para wodna,

substancje zapachowe, kurz i inne)

dr Irena Kosińska WUM

5

Niekorzystny wpływ składu

chemicznego powietrza może

wynikać z:

• Zakłócenia naturalnych proporcji

głównych składników np. deficyt tlenowy;

• Obecności obcych substancji

chemicznych (nieorganicznych lub

organicznych), o działaniu:

•*

Drażniącym

(przemijającym), nie

powodującym trwałych skutków

zdrowotnych,

•*

Trwale szkodliwym dla zdrowia

w

warunkach przekroczenia stężeń

progowych, kumulowania się ich w

organizmie (przekroczenie granicznej

dozy przy długotrwałym oddziaływaniu

nawet niskiego stężenia)

•*

Rakotwórczym.

dr Irena Kosińska WUM

6

Zespoły kliniczne związane z

ekspozycją na zanieczyszczenia

powietrza wewnętrznego

(Building Related Illness (BRI)

•

Sick Building Syndrome

(SBS)

(Zespól chorego budynku)

•

Multiple Chemical Sensitivity

(MSC) (Wieloczynnikowa
nadwrażliwość chemiczna)

•

Chronić Fatique syndrome

(CFS) (Zespól przewlekłego
zmęczenia)

dr Irena Kosińska WUM

7

dr Irena Kosińska WUM

8

Aglaonema - „czyści atmosferę”. Absorbuje

benzen i trichloro-etylen pomaga redukować
efekt SBS.

dr Irena Kosińska WUM

9

Dla alergików, dzieci, osób ceniących zdrowie

Klimatyzatory nowej generacji wyposażone są w specjalne filtry, szczególnie
polecane alergikom,
ale również i dzieciom:

1.filtr typu HEPA

- niemal idealnie usuwa kurz, dym papierosowy i inne

nieprzyjemne zapachy, a także roztocza, pyłki roślin, zarodniki  grzybów,
pleśń, sierść zwierząt, niektóre bakterie i wirusy,

2.filtr antybakteryjny emitujący atomy srebra

- działa bakterio i

grzybobójczo,

3.generator jonów ujemnych

- poprawia jakość powietrza, czyniąc go

świeżym, zdrowym
i przyjemnym,

4.filtr uwalniający witaminę C

(witamina młodości) - korzystnie wpływa na

sen i poprawia wydolność fizyczną,

5.filtr deodoryzujący z aktywnym węglem

- pochłania nieprzyjemne

zapachy.

dr Irena Kosińska WUM

10

 

                                   Ururu Sarara -

klimatyzator wprowadzony

przez firmę Daikin. Jest to urządzenie

typu split z funkcjami nawilżania, osuszania, a także oczyszczania
powietrza, które nie wymaga zewnętrznego źródła wody.

System nawilżania Ururu skutecznie wprowadza do powietrza wodę
(450 ml/h), niezbędną do jego nawilżenia.
W przeciwieństwie do standardowych nawilżaczy jednostka
wewnętrzna nie ma zbiornika wody - takie rozwiązanie eliminuje
groźbę rozwoju bakterii i mikroorganizmów. Nie ma też potrzeby
doprowadzania innego źródła wody.
 System wykorzystuje specjalny mechanizm nawilżający wbudowany
w jednostkę zewnętrzną. Ma on zdolność pochłaniania wilgoci z
powietrza z zewnątrz, które następnie przenosi do jednostki
wewnętrznej. Ponieważ wilgoć z powietrza w pomieszczeniu nie jest
pochłaniana, możliwe jest szybkie i skuteczne jego nawilżenie.
Funkcja ta jest szczególnie przydatna zimą, kiedy centralne
ogrzewanie powoduje znaczne osuszenia powietrza w mieszkaniach.
Nawilżone powietrze jest nie tylko korzystniejsze dla zdrowia, ale
również sprawia wrażenie cieplejszego.
 

dr Irena Kosińska WUM

11

Osuszanie

 

Klimatyzator wyposażony jest w funkcję usuwania

wilgoci z powietrza bez wpływu na temperaturę.

Miesza suche, chłodne powietrze z ciepłym, co
daje w efekcie powietrze przyjemnie osuszone.

Wysoki poziom wilgotności powietrza latem,

nawet przy umiarkowanych temperaturach, może

sprawiać, że pomieszczenie wydaje się przegrzane

i duszne. Gdy temperatura w pomieszczeniu

stanie się za wysoka, Ururu Sarara zmniejsza

poziom wilgotności, redukując jednocześnie

temperaturę (osuszanie chłodzące).     

 

 

                                                                          

dr Irena Kosińska WUM

12

Ururu Sarara

• Świeże i czyste powietrze

•  

• Dzięki dużej wydajności wentylacji

pomieszczeń, wynoszącej 32 m3/h, Ururu

Sarara jest w stanie w ciągu 2 godzin

wypełnić świeżym powietrzem pokój o

średniej powierzchni (około 26 m2).

•  

• Powietrze oczyszczane jest w dwóch etapach.

W pierwszym -  jednostka zewnętrzna

rozkłada zanieczyszczenia i nieprzyjemne

zapachy, zaś w drugim - jednostka

wewnętrzna pochłania wszelkie alergeny,

takie jak kurz, pyłki, roztocza, sierść zwierząt,

a fotokatalityczny filtr oczyszczający rozkłada

nieprzyjemne zapachy.

•  

dr Irena Kosińska WUM

13

• Tryb nawilżania - korzystny zwłaszcza dla skóry - zapewnia

wysoki poziom wilgotności względnej w połączeniu z

odpowiednim nawiewem oraz emisją witamin i kwasu

hialuronowego.Chłodząca bryza - nawet przy nastawieniu

wysokiej temperatury można czuć przyjemny chłód. Zmiana

kierunku nawiewu pozwala stworzyć wrażenie przyjemnego

powiewu chłodnego powietrza.

•  

• Komfortowy tryb nocny - urządzenie dostosowuje

temperaturę w pomieszczeniu do temperatury ciała

człowieka, zgodnie z cyklem snu. Przez pierwsze 3 godziny

snu temperatura jest stopniowo zmniejszana o 2°C, a

następnie, na godzinę przed przebudzeniem, zostaje powoli

podnoszona, aż do początkowej nastawy. Funkcja ta znacznie

poprawia jakość snu

•  

• Działanie antypleśniowe - możliwość szybkiego obniżenia

wilgotności powietrza na 3 godziny zapobiega rozwojowi

zarodników pleśni.

dr Irena Kosińska WUM

14

Jak działa filtr fotokatalityczny?

- Reakcje chemiczne (zachodzące pod wpływem

światła).

- Reakcja polega na rozłożeniu substancji, która jest

elementem filtra na substancje silnie utleniające:

nadtlenek wodoru i rodnik wodorotlenowy.

- Substancje te utleniają zanieczyszczenia, które

rozkładane są do substancji nieszkodliwych -

dwutlenku węgla i wody.

Filtry fotokatalityczne mają zastosowanie również

jako biofiltry - przeznaczone są również do

neutralizacji mikroorganizmów.

Fotokatalityczny oczyszczacz
powietrza

usuwa 99,6% wszystkich alergenów (w tym
roztocza i pyłki), 99,99% bakterii i rozkłada
95% zapachów.

dr Irena Kosińska WUM

15

Główne źródła zanieczyszczenia

biologicznego mieszkań to m. i n.:

a), mieszkańcy (ludzie,

zwierzęta, szkodniki);

b), systemy budowlane;
c), wyposażenie i jego używanie;
d), produkty żywnościowe;
e), powietrze zewnętrzne

(atmosferyczne), pora roku

dr Irena Kosińska WUM

16

dr Irena Kosińska WUM

17

dr Irena Kosińska WUM

18

Schorzenia, które mogą być związane

z mikrobiologicznym

zanieczyszczeniem powietrza

• Zapalenie zatok

• Katar sienny

• Zapalenie spojówek

• Astma

• Zapalenie płuc

• Gorączka nawilżaczy, Legionelloza, gorączka

Pontiac

• Zespół SBS (zespół chorego budynku), MCS

(wieloczynnikowa nadwrażliwość chemiczna),

CFS (zespół przewlekłego zmęczenia)

• Aspergilloza płuc

• Kontaktowe dermatozy

• Egzema atopowa

• Pokrzywka kontaktowa

• Mykotoksykozy

• Alergie i reakcje pseudo-alergiczne

• Zakażenia szpitalne

dr Irena Kosińska WUM

19

Grzyby pleśniowe

Występują powszechnie w

powietrzu atmosferycznym i powietrzu

wnętrz

• Najczęściej występujące rodzaje to

Alternaria, Aspregillus, Cladosporium,

Fusarium, Mucor, Penicillium, Rhizopus

i

inne;

• W większości gatunków patogenność

wynika z podwyższonego stężenia

komórek grzybów lub ich zarodników;

• Niewielkie rozmiary zarodników grzybów

(<10(µm) pozwalają penetrować głęboko

drzewo oskrzelowe co prowadzi najczęściej

do reakcji alergicznych ze strony górnych i

dolnych dróg oddechowych;

• Grzyby stanowią jedną z podstawowych

grup alergenów inhalacyjnych (uczulenie

dotyczy 5-30% z atopią) odsetek ten jest

zawsze wyższy u dzieci niż u dorosłych.

dr Irena Kosińska WUM

20

Źródło:

www.olympiancares.com/citizen_mold_link.htm

dr Irena Kosińska WUM

21

Grzyby pleśniowe

• Emisja toksycznych substancji

(benzen, heptan i inne) do
powietrza pomieszczeń

• Produkują mykotoksyny

(działanie mutagenne,
teratogenne, kancerogenne) np..
Aspergillus flavus

dr Irena Kosińska WUM

22

RADON W

ATMOSFERZE

• Głównym źródłem radonu w atmosferze jest radon

wydostający się z gleby, gdzie jego stężenia sięgają

tysięcy Bq/m3.

• Po wydostaniu się z gleby do atmosfery następuje

bardzo szybka ekspansja radonu i jego

rozrzedzenie powodując znaczny spadek stężenia.

• Wielkość ekshalacji radonu z gruntu jest zależna

od miejsca (rodzaj gleby, geologia podłoża) oraz

od warunków atmosferycznych (ciśnienie, siła

i kierunek wiatru, wilgotność, obecność pokrywy

śnieżnej, itp.).

• Średnie stężenie radonu w powietrzu

atmosferycznym na terenie Polski utrzymuje się

na poziomie do 10 Bq/m3, 

natomiast w budynkach mieszkalnych od kilku do

ponad 100 Bq/m3.

dr Irena Kosińska WUM

23

UDZIAŁ RÓŻNYCH ŹRÓDEŁ PROMIENIOWANIA

W SUMARYCZNEJ DAWCE ROCZNEJ WYNOSZĄCEJ ok. 2,8 mSv/rok

(grudzień 2006)

Źródło:

www.ifj.edu.pl/dept/no5/nz54/lpn/pl/RadonInfo.htm

dr Irena Kosińska WUM

24

dr Irena Kosińska WUM

25

Udział różnych źródeł w
sumarycznym stężeniu radonu w
budynku

Źródło:

www.ifj.edu.pl/dept/no5/nz54/lpn/pl/RadonInfo.htm

dr Irena Kosińska WUM

26

Migracja radonu z wód podziemnych

Źródło: www.kgs.ku.edu/Publications/PIC/pic25.html

dr Irena Kosińska WUM

27

 

       

          

 

DOSEMAN PRO
Prowadzi precyzyjne pomiary

Radonu-

222 progeny and their PAEC (potential

alpha energy concentration) które są
najważniejsze dla określenia dawki

promieniowania radonu

 

dr Irena Kosińska WUM

28

 

                                                                                                                                                          

Top of

Uranium-238 Decay
Chain

Źródło:

www.epa.gov

dr Irena Kosińska WUM

29

DETEKTORY...
DETEKTORY CR-39

Pomiary stężenia radonu w budynkach
mieszkalnych za pomocą detektorów śladowych
CR-39 polegają na długoterminowej
(np. 2-, 3– miesięcznej) ekspozycji detektora
w danym pomieszczeniu a następnie
„odczytaniu” go w laboratorium.
Detektory składają się z plastikowej osłony
wewnątrz której umieszczona jest specjalna
folia CR-39. Cząstki alfa, emitowane przez
radon wnikający do środka osłony, powodują
powstanie mikroskopijnych uszkodzeń
(otworów) w folii. Komputerowa analiza
obrazu pozwala na obliczenie ilości tych
otworów i na tej podstawie na określenie
stężenia radonu w miejscu ekspozycji
detektora.

Model NRPB

Model RadoSys

Źródło:

www.ifj.edu.pl/dept/no5/nz54/lpn/pl/RadonInfo.htm

dr Irena Kosińska WUM

30

RADON A ZDROWIE 

• Radon jako gaz szlachetny nie wpływa bezpośrednio na

nasz organizm. Rozpada się on, emitując cząstki alfa, na

krótkożyciowe pochodne (izotopy polonu: 218Po i

214Po, i ołów 210Pb), które następnie łączą się z

aerozolami i wnikają do układu oddechowego. Ten

proces może stanowić wzrost zagrożenia zdrowotnego

przy występowaniu wyższych stężeń radonu

w pomieszczeniach, w których spędzamy większość

czasu.

• Pochodne radonu nie deponują się jednolicie w układzie

oddechowym - głębokość wnikania cząstki zależy od jej

rozmiarów. Aerozole znajdujące się we wdychanym

powietrzu są często odkładane w górnych częściach

układu oddechowego lub nabłonku płucnym, skąd mogą

być usunięte w ciągu kilku godzin. Jedynie najmniejsze

cząstki (o średnicy poniżej 0,1 mm) trafiają do

pęcherzyków płucnych. Tam zdeponowane mogą

pozostawać miesiące lub lata.

• Cząsteczki aerozoli o dużej rozpuszczalności są szybko

absorbowane z układu oddechowego do krwi, natomiast

cząsteczki nierozpuszczalne są deponowane w ściankach

pęcherzyków, a następnie fagocytowane przez leukocyty

i przenoszone przez śródbłonek naczyń włosowatych do

naczyń limfatycznych, którymi przemieszczane są do

węzłów chłonnych.

dr Irena Kosińska WUM

31

Radon a zdrowie

• Czas przebywania pochodnych radonu

w pęcherzykach płucnych jest długi i

dlatego płuca są najbardziej narażone na

działanie radonu, w szczególności przy

ciągłej, zwiększonej inhalacji radonem.

• Dawka otrzymana przez płuca w wyniku

wdychania radonu zależy m.in. od:

- stężenia radonu we  wdychanym

powietrzu,

- szybkości oddychania,
- obszaru płuc gdzie cząsteczki są

zdeponowane,

- szybkości usuwania cząsteczek (ich

średnicy, gęstości).

dr Irena Kosińska WUM

32

Źródło: www.ab.ust.hk/sepo/sftywise/200412/page2.htm

dr Irena Kosińska WUM

33

TERAPIA RADONOWA

•

Terapia radonowa jest najczęściej zalecana przy

dolegliwościach reumatycznych, w chorobie Bechterewa, ale

też przy leczeniu wielu innych chorób degeneracyjnych, jak

artrozy i artritis. 

•

Jest również skuteczna przy astmie, chronicznym bronchicie i

wielu schorzeń skóry.

•

Terapia radonowa wzmacnia siłę regeneracji komórek i

powiększa naturalną produkcję endorfiny, skutkiem czego

powstaje efekt uśmierzający bóle.

•

Powiększona produkcja tak zwanych „zamiataczy wolnych

rodników” przeciwdziała ich eliminacji w naszym organizmie.

•

Pomimo że terapia radonowa najczęściej jest stosowana w

leczeniu wielu poważncyh schorzeń, ma ona również pozytywny

wpływ na działanie zdrowego organizmu. Nie musimy więc

mieć jakiekolwiek dolegliwości, aby móc skorzystać z inhalacji

radonowej.

•

•

W jednym z programów odnowy biologicznej An-Joy została

włączona  40-minutowa inahalacja radonowa w Jeleniej

Strudze. 

Odbywa się to w grocie inhalacyjnej. Uczestnicy terapii leżą na

łóżkach relaksacyjnych w specjalnych ubraniach termicznych w

temperaturze 7 °C . Po inhalacji radonowej następują lekkie

ćwiczenia w ciepłym basenie z jaccuzi.

dr Irena Kosińska WUM

34

dr Irena Kosińska WUM

35

Materiały budowlane - stężenie

radionuklidów w Bq/kg rad-226

• Cement (15-110) f

1

(0.15-0.72), f

2

(15-

110)

• Beton komórkowy i lekki (4-106)

f

1

(0.12-1.17), f

2

(10-131)

• Ceramika budowlana (2-86), f

1

(0.13-

0.98), f

2

(11-107)

• popioły lotne (11-337), f

1

(0.06-2.24),

f

2

(11-337),

• f

1

=1 i f

2

=200Bq/kg - surowce i

materiały budowlane stosowane w
budynkach przeznaczonych na pobyt
ludzi

• potas-40, tor-228

dr Irena Kosińska WUM

36

Mikroklimat a zdrowie

• Podstawowe parametry

mikroklimatu: temperatura,

wilgotność względna, ruch

powietrza, nasłonecznienie,

ciśnienie atmosferyczne

• Powietrze wewnętrzne –

klimatyzacja – skutki uboczne

(sale operacyjne)

• Powietrze atmosferyczne –

schorzenia związane ze zmianami

pogody

dr Irena Kosińska WUM

37

Mikroklimat a zdrowie

• Mikroklimat tworzą: temperatura, wilgotność, ruch

powietrza, ciśnienie atmosferyczne

• Reakcję człowieka na czynniki atmosferyczne

(mikroklimatyczne) można podzielić na trzy

kategorie:Naturalną, fizjologiczną reakcję pogodową;

Nadmierną reakcję pogodową; Patologiczną reakcję

pogodową.

• Meteoropaci to osoby, które reagują na zmiany pogody.

Występowanie reakcji meteoropatycznych jest związane

przede wszystkim z trybem życia (np. długie okresy

przebywania w pomieszczeniach zamkniętych). Z danych

statystycznych wynika, że większość meteoropatów mieszka

w miastach, są nimi głównie kobiety i dzieci oraz osoby po 60

roku życia. Obserwuje się u nich pogorszenie stanu i

wydolności fizycznej.

• Choroby meteorotropowe to choroby związane z

patologiczną reakcją pogodową. Zaliczamy do nich: Choroby

gośćcowe, Chorobę wieńcową, Choroby alergiczne,

Napady padaczkowe, Nieżyty nosa, gardła, krtani,

tchawicy; Choroby alergiczne

dr Irena Kosińska WUM

38

Higiena gabinetu

lekarskiego

•

Gabinet lekarski, a w szczególności pokój badań lekarskich (gdy

jest wydzielony z pozostałej części gabinetu), obciążony jest średnim

poziomem ryzyka zakażenia spowodowanego przez zanieczyszczenie

drobnoustrojami narzędzi diagnostycznych, sprzętów i powierzchni.

Ryzyko to dotyczy wyposażenia, które nie penetruje przez skórę i nie

wnika do jałowych przestrzeni ciała, ale ma kontakt z błoną śluzową

lub nieuszkodzoną skórą.

•

Wyposażenie to wymaga oczyszczania poprzez mycie i dezynfekcję, w

zasadzie po zakończeniu każdego dnia pracy, z wyjątkiem sytuacji,

gdy dojdzie do zanieczyszczenia krwią lub wydzielinami czy

wydalinami.

•

Pomocą w zapobieganiu przenoszenia zakażeń w gabinecie

lekarskim są wprowadzone procedury higieniczne, do których

należy mycie i dezynfekcja rąk, sprzętów i powierzchni.

•

W gabinecie lekarskim za pomocą preparatów bakterio- i

grzybobójczych, pozytywnie zaopiniowanych przez Państwowy Zakład

Higieny należy dezynfekować:

•

słuchawki lekarskie (zwłaszcza po kontakcie ze skórą pacjenta, na

której występowały jakiekolwiek wykwity),

•

mankiety do mierzenia ciśnienia itp.

•

Szpatułki drewniane, plastikowe do badania jamy ustnej i gardła

muszą być stosowane jednorazowo, a następnie traktowane jako

odpady medyczne.

•

Kozetka lekarska powinna być pokryta prześcieradłem jednorazowego

użytku, zmienianym dla każdego pacjenta. Takie postępowanie

dotyczy także stołu do badania niemowląt w gabinecie pediatrycznym.

dr Irena Kosińska WUM

39

Higiena gabinetu

zabiegowego

• Gabinet zabiegowy charakteryzuje duży poziom ryzyka

zakażeń, do których może dochodzić przez skażone

drobnoustrojami narzędzia, sprzęt i powierzchnie. Dotyczy to

wyposażenia, które penetruje przez skórę, wnika do jałowych

przestrzeni ciała oraz penetruje system naczyniowy.

Wyposażenie to wymaga wstępnej dezynfekcji, oczyszczania

poprzez mycie, a następnie sterylizacji. Wymagania te stosują

się do narzędzi wielokrotnego użytku, służących do zabiegów

związanych z naruszeniem ciągłości tkanek, bądź

wymagających kontaktu z błoną śluzową lub uszkodzoną

skórą (jak np. opatrunki i zdejmowanie szwów przy użyciu

sprzętu medycznego). Inne na rzędzia i sprzęty, mogące łatwo

ulec zanieczyszcze niu krwią lub innym materiałem zakaźnym

(jak np. kozetka lekarska, fotel do iniekcji dożylnych i po

bierania krwi), należy dezynfekować preparatami o szerokim

spektrum działania, za każdym razem w przypadku

zanieczyszczenia oraz po zakończeniu dnia pracy. Kozetka

lekarska powinna być pokryta prześcieradłem jednorazowego

użytku, zmienianym dla każdego pacjenta. Dotyczy to także

stołu do pielęgnacji niemowląt.

dr Irena Kosińska WUM

40

Gabinet zabiegowy w

aspekcie higieny

• Mycie i dezynfekcję całego pomieszczenia

gabinetu zabiegowego i sprzętów powinno się

przeprowadzać codziennie po zakończeniu

dnia pracy.

• Sterylizacja narzędzi musi być

przeprowadzana według stosownych metod i

zasad oraz z wykorzystaniem odpowiedniego

aparatu sterylizacyjnego i właściwych metod

kontroli skuteczności jego działania. Każde

narzędzie powinno być poddane dezynfek cji

natychmiast po użyciu, następnie powinno

zostać starannie oczyszczone i wysuszone, a

dopiero po tych zabiegach skierowane do

sterylizacji.

dr Irena Kosińska WUM

41

Higiena gabinetu

zabiegowego – odpady

• Odpady powstające w gabinecie

zabiegowym. Zużyty sprzęt jednorazowego

użytku, materiały opatrunkowe, rękawiczki

itp., powinno się gromadzić w specjalnych

pojemnikach i utylizować zgodnie z zasadami

przyjętymi dla tego rodzaju odpadów.

Przedmioty ostre, jak igły, po użyciu należy

wrzucać do specjalnych plastikowych

pojemników o twardych, nieprzekłuwalnych

ściankach. Po napełnieniu do 3/4 objętości

pojemniki należy zamknąć i traktować jak

inne odpady medyczne. Pojemniki na skażony

sprzęt i materiały powinny być oznaczone

czerwonym kolorem.

dr Irena Kosińska WUM

42

Higiena sal

operacyjnych

•

Sala operacyjna jako miejsce szczególne w bloku operacyjnym, musi

spełniać odpowiednie warunki zapewniające bezpieczne dla pacjenta

i personelu przeprowadzenie zabiegu operacyjnego. W sali

operacyjnej powinien być zachowany wzmożony reżim sanitarny, aby

nie była ona miejscem, w którym dochodzić może do zakażenia

pacjenta. W związku z powyższym od personelu sali operacyjnej

wymaga się szczególnej samodyscypliny, dużej wiedzy fachowej i

odpowiednich umiejętności.

•

Współcześnie budowane bloki operacyjne posiadają klimatyzowane

sale operacyjne, co wyklucza konieczność instalowania kaloryferów

w takich obiektach (siedlisko pyłów i patogennej mikroflory). Brak

okien ogranicza również dostęp zanieczyszczeń z powietrza

atmosferycznego (przede wszystkim bakterii i grzybów). Jeżeli w sali

operacyjnej znajdują się okna, to winny być zamknięte na stałe.

•

W każdym bloku operacyjnym (bez względu na jego wielkość)

powinny być stworzone warunki do bezpiecznego, zgodnego z

zasadami aseptyki przeprowadzania zabiegów operacyjnych. Układ

pomieszczeń tworzących blok operacyjny powinien zapewnić

zachowanie strefy brudnej, czystej i jałowej oraz wymusić

jednokierunkowy ruch personelu, pacjentów i jałowego materiału.

Aby zapewnić jednokierunkowość, w bloku operacyjnym powinno

być jedno wejście i wyjście dla pacjenta. Pomieszczenia bloku

operacyjnego pomiędzy poszczególnymi strefami powinny być

zamykane samoczynnie na zasadzie zamków samozatrzaskowych.

dr Irena Kosińska WUM

43

Sala operacyjna

Główne źródła zagrożeń zdrowia na salach

operacyjnych:

•

Zyski ciepła (pochodzą od niezbędnego podczas operacji oświetlenia

w postaci lamp sufitowych, lampy bezcieniowej i lamp bocznych

oświetlających dodatkowo pole operacyjne; od aparatów medycznych

działających podczas operacji oraz od oświetlenia naturalnego.

Zalecana temperatura powietrza wg różnych norm zawarta może być

w przedziale od 18 do nawet 26oC.

•

Zyski wilgoci (źródła: urządzenia znajdujące się w sali,

powierzchnie zwilżone). Wilgotność względna sali operacyjnej

powinna zapewniać dobre samopoczucie osób w niej przebywających,

oraz posiadać wartość wykluczającą możliwość eksplozji gazów

anestezyjnych. Zalecana wilgotność względna wg różnych norm

kształtuje się w przedziale 35- 60%.

•

Hałas (źródła: praca aparatury medycznej lub praca wadliwie

działającej lub źle izolowanej instalacji klimatyzacyjnej, hałas

zewnętrzny). Poziom natężenia hałasu, odpowiadający wymaganiom

higienicznym 35-50dB.

•

Praca ze źródłami UV (źródła UV to urządzenia stosowane do

dezynfekcji sprzętu i pomieszczeń). Podczas pracy lamp

ultrafioletowych do środowiska dezynfekowanego wydziela się

dodatkowo ozon, co potęguje ich siłę biobójczą, a jednocześnie

stwarza zagrożenie zanieczyszczenia ozonem powietrza

wewnętrznego.

dr Irena Kosińska WUM

44

Sala operacyjna

Główne źródła zagrożeń zdrowia na salach

operacyjnych:

• Personel sali operacyjnej narażony jest na: czynniki

niebezpieczne i czynniki szkodliwe oraz czynniki

uciążliwe.

• Do czynników niebezpiecznych i szkodliwych zaliczamy:

• narażenie na ciągłą ekspozycję gazów anestetycznych

• narażenie na środki antyseptyczne

• narażenie na promieniowanie rentgenowskie

• pracę w polu magnetycznym

• hałas

• narażenie na infekcje.

• Czynniki uciążliwe to:

• wysoki poziom stresu

• częsta zmiana napięć psychicznych

• nieregularne godziny pracy

• nadmierne przeciążenie pracą.

dr Irena Kosińska WUM

45

Zakażenia szpitalne

• Według uproszczonej definicji

zakażenie szpitalne to „zakażenie,
które rozwija się w czasie pobytu
chorego lub po jego wypisie ze
szpitala, u pacjentów, którzy nie
byli zakażeni przy przyjęciu do
szpitala”

• Zakażenia szpitalne dzielą się na:
• zakażenia endogenne
• zakażenia egzogenne.

dr Irena Kosińska WUM

46

Zakażenia szpitalne

Drobnoustroje uznawane za czynnik etiologiczny zakażeń

szpitalnych to: bakterie Gram-dodatnie, bakterie Gram-ujemne,

bakterie nietypowe, wirusy krwiopochodne, wirusy oddechowe, inne

wirusy, grzyby oraz pasożyty.

•

Bakterie Gram-dodatnie:

•

ziarenkowce tlenowe ( Staphylococcus aureus koagulazo-dodatnie

wrażliwe na metycylinę (MSSA) i oporne (MRSA); Staphylococcus

epidermidis koagulazoujemne wrażliwe i oporne na metycylinę;

Streptococcus, w tym: enterokoki (Enterococ-cusfaecalis i

Enterococcus faecium), streptokoki β-hemolizujące (Streptococcus

pyogenes i inne), streptokoki α-hemolizujące (Strepto coccus

pneumoniae, grupa Streptococcus viridans i inne);

•

bakterie nitkowate tlenowe (Nocardia asteroides i inne);

•

laseczki beztlenowe (Clostridium difficile, Clostridium perfringens i

inne);

•

prątki, w tym Mycobacterium tuberculosis oraz prątki nietypowe

(Mycobacterium avium i inne);

•

maczugowce (Corynebacterium urealiticum i inne).

•

Bakterie Gram-ujemne:

•

pałeczki tlenowe fermentujące, w tym: (Enterobacteriaceae

(Escherichia coli, Klebsiella, Serratia, Enterobacter, Proteus,

Morganella, Citrobacter, Salmonella, Shigella i inne); Haemophilus

influenzae; Legionella (Legionella pneumophila i inne),

•

pałeczki tlenowe niefermentujące (Pseudomonas aeruginosa,

Burkholderia cepacia, Stenatrophomonas maltophila, Adnetobacter,

Achromobacter i inne);

•

pałeczki beztlenowe (Bacteroides, Prevotella i inne).

•

Bakterie nietypowe:

•

Mycoplasma (Mycoplasma pneumoniae i inne);

•

Chlamydia (Chlamydia pneumoniae i inne).

dr Irena Kosińska WUM

47

Zakażenia szpitalne cd

•

Wirusy krwiopochodne:

•

wirus zapalenia wątroby B (HBV) z rodziny Hepadnaviridae;

•

wirus zapalenia wątroby C (HCV) z rodziny Flavoviridae;

•

ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV) z rodziny Retroviridae;

•

wirus cytomegalii (CMV) z rodziny Herpesviridae.

•

Wirusy oddechowe:

•

wirus grypy A i B z rodziny Orthomyxoviridae;

•

wirusy paragrypy i RSV z rodziny Paramyxoviridae (enterovirusy ECHO i

Coxsackie z rodziny Picornavidae; adenowirusy z rodziny Mastadenoviridae;

rinowirusy z rodziny Picornaviridae)

•

Inne wirusy:

•

wirus varicella-zoster (VZV) z rodziny Herpesviridae;

•

wirus różyczki z rodziny Togariviridae;

•

rotawirusy z rodziny Reoviridae.

•

Grzyby:

•

grzyby drożdżopodobne (Candida albicans, Candida tropicalis, Candida

parapsilosis, Can dida krusei, Candida glabrata, Cryptococcus neoformans,

Scedosporium prolificans i inne);

•

grzyby drożdżopodobne atypowe (Candida dubliniensis);

•

grzyby pleśniowe (Aspergillus fumigatus, A.flavus, A. niger i inne; Fusarium

spp. (Fusarium solani, Fusarium moniliforme, Fusani oxysperum i inne).

•

Pasożyty:

•

Enterobiiis vermicularis;

•

Hymenolepis nana;

•

Cryptosporidium spp.

.

dr Irena Kosińska WUM

48

Zakażenia szpitalne -

kryteria

•

Kryteria kliniczne ustalone przez amerykański Centers for Disease Control w

1988 roku są najczęściej stosowane przy stwierdzaniu zakażeń szpitalnych.

Wykonano je na potrzeby programu the National Nosocomial Infections Study

(NNIS) i modyfikowano w 1992 i 1996 roku. Według powyższego kryterium

zaka żenia szpitalne dzieli się na 13 grup klinicznych, które przedstawiono

poniżej:

•

zakażenia miejsc chirurgicznych (ran pooperacyjnych),

•

pierwotne zakażenia krwi,

•

zapalenia płuc,

•

zakażenia dróg moczowych,

•

zakażenia kości i stawów,

•

zakażenia układu sercowo-naczyniowego,

•

zakażenia centralnego układu nerwowego,

•

zakażenia oka, ucha, nosa, gardła i jamy ustnej,

•

zakażenia układu pokarmowego, w tym zakaże nia pokarmowe, żołądkowo-

jelitowe i inne zaka żenia wewnątrzbrzuszne oraz wirusowe zapalenia wątroby,

•

zakażenia dolnych dróg oddechowych (z wyłą czeniem pneumonii) z

uwzględnieniem zapaleń oskrzeli i tchawicy,

•

zakażenia układu rozrodczego,

•

zakażenia skóry i tkanek miękkich z uwzględ nieniem owrzodzeń odleżynowych

oraz ran oparzeniowych,

•

zakażenia układowe, które obejmują infekcje wielonarządowe bez pojedynczego

określonego miej sca infekcji i zazwyczaj wirusowego pochodzenia.

dr Irena Kosińska WUM

49

Zakażenia szpitalne

Do najczęstszych postaci klinicznych zakażeń szpitalnych należą: zapalenia

dróg moczowych, zapalenia układu oddechowego, zakażenia miejscowe,

zakażenia ran pooperacyjnych oraz posocznice. Częstość występowania

poszczególnych rozpoznań zakażeń jest zróżnicowana i zależy od specyfiki

oddziału lub szpitala oraz metodyki przeprowadzanych badań.

Przy stwierdzaniu zakażeń szpitalnych uwzględnia się czynnik czasu, który

upływa od chwili przyję cia pacjenta do szpitala do momentu ujawnienia się

infekcji. Większość zakażeń bakteryjnych ujawnia się co najmniej po upływie

48-72 godzin od przy jęcia do szpitala. Okres wylęgania może być dłuż szy i

wynosić od dwóch tygodni (legionelloza), do sześciu miesięcy (zakażenia

wywołane przez wirusy hepatotropowe) oraz kilku lat (zakażenia HIV/AIDS).

Czynnik czasu jest również uwzględniany w przy padku zakażeń miejsc

chirurgicznych. Infekcje skóry, tkanki podskórnej, mięśni i innych tkanek

ujawniające się w okresie do 30 dni od nacięcia chirurgicznego są uznawane za

zakażenia szpital ne. Przy implantach ciał obcych, jak protezy naczy niowe lub

sztuczne zastawki, okres rozwoju infekcji szpitalnych pod postacią głębokich

zaka żeń może być wydłużony do jednego roku. Za zakażenia szpitalne

przyjmuje się infekcje no worodków związane z pasażem przez drogi rodne w

czasie porodu i wywołane przez mikroflorę mat czyną. Natomiast nie kwalifikuje

się jako zakażenie szpitalne u noworodków infekcji przechodzących przez

łożysko i ujawnionych wkrótce po urodzeniu, jak opryszczka, toksoplazmoza lub

kiła wrodzona. Za zakażenia układu pokarmowego uważa się ostre epizody

biegunkowe u hospitalizowanych chorych z płynnymi stolcami, które utrzymują

się przez co najmniej 12 godzin.

W walce z zakażeniami szpitalnymi ogromną rolę odgrywa monitoring zakażeń

szpitalnych. Prowadzony on jest przez szpitalny Zespół ds. Zakażeń

Szpitalnych z uwzględnieniem specyfiki szpitala oraz jego potrzeb i możliwości.

Cel i zakres (moduły) monitoringu zakażeń szpital nych określają roczne

(okresowe) plany monitorin gu opracowane przez wyżej wymieniony Zespół.

Szczególnie istotny z punktu widzenia ograniczenia zakażeń szpitalnych jest

również jego nadzór nad antybiotykoterapią prowadzoną w szpitalu.