Transmisja

synaptyczna w

zwojach

współczulnych

Czym jest zwój współczulny?



Zwój współczulny (łac. ganglion
sympathicum) – skupisko komórek
nerwowych

leżące

poza

ośrodkowym układem nerwowym
należące do układu współczulnego
położone w pniach współczulnych.
Zwoje

współczulne

wchodzą

również

w

skład

splotów

autonomicznych oraz towarzyszą
naczyniom krwionośnym.

Zwoje współczulne
z tyłu kręgosłupa

Komórki nerwowe zwojów



Komórki nerwowe zwojów są komórkami wielobiegunowymi z
licznymi dendrytami i jednym aksonem. Mają pęcherzykowate jądra
oraz obfite ciałka Nissla. Rozmieszczone są równomiernie w
podtrzymującej tkance łącznej luźnej. Otoczone są komórkami
glejowymi (komórki satelitarne). Pomiędzy komórkami zwojowymi
leżą skupiska wypustek komórek nerwowych, głównie dendrytów
oraz synaps dendryty-włókna przedzwojowe, które otoczone są
swoistymi komórkami Schwanna (końcowe komórki glejowe). Poza
komórkami zwojowymi w zwoju znajdują się mniejsze komórki
nerwowe pająkowate z licznymi wypustkami tworzącymi synapsy z
innymi komórkami pająkowatymi i zwojowymi.



Tylko sploty położone w pniach współczulnych otoczone są torebką
łącznotkankową

Anatomia zwojów współczulnych



Zwoje pnia
współczulnego (łac.
ganglia trunci
sympathici) położone są
w liczbie 21-25 w dwóch
pniach współczulnych
ciągnących wzdłuż
kręgosłupa od podstawy
czaszki do końca kości
krzyżowej.

Transmisja zwojowa



Pojedynczy neuron współczulny przedzwojowy oddaje 4-15 wypustek
na neurony zazwojowe (zjawisko dywergencji), jest to konieczne,
ponieważ większość neuronów zazwojowych wymaga sumowania
wielu potencjałów postsynaptycznych, aby wygenerować potencjał
czynnościowy. Ale są takie neurony, którym wystarczy tylko jeden
neuron przedzwojowy generujący jeden duży pobudzający potencjał
postsynaptyczny (EPSP). Takie neurony są bardziej pobudliwe i
maja charakter fazowy. Ich przeciwieństwem są neurony toniczne
charakteryzujące się wolnym, ale stałym rytmem wyładowań.

Rodzaje neuronów zwojowych



• Większe typu B



• Małe typu C



Na neuronach C synapsy oddają włókna przedzwojowe typu C,
stanowiące około 40% całej populacji włókien przedzwojowych.



Na neuronach B synapsy oddają głownie włókna typu B.



Acetylocholina uwalniana z zakończeń przedzwojowych działa na
jonotropowe receptory N i metabotropowe M. Blokerem receptora N
jest heksametonium i inne pochodne amin czwartorzędowych.



Transmisja w zwojach współczulnych przebiega w trzech fazach:



1. Faza wczesna - odpowiada jej krótkotrwały duży potencjał
postsynaptyczny pobudzający (fEPSP), wywołany pobudzeniem
receptora N. Następnie pojawia się powolny potencjał (sEPSP), trwa
on kilkadziesiąt sekund, a wywołany jest przez pobudzenie przez
acetylocholinę receptorów M1- zwiększa to pobudliwość neuronów.
Hamująco na neurony zwojowe działa adenozyna przez receptor A1,
natomiast pobudzająco wpływa ATP (przez receptor P2x) zwiększając
napływ jonów wapnia.

Fazy transmisji



2. Faza późna - pojawia się tu postsynaptyczny potencjał hamujący
(IPSP) wywołany przez małe komórki zwojowe zawierające
dopaminę. Hamuje ona neurony zwojowe przez receptor D1.



3. Faza bardzo późna- występuje tu późny powolny potencjał
postsynaptyczny (lsEPSP). Wywołują go neuropeptydy uwalniane
przez włókna przedzwojowe typu C, m.in.: PACAP, czyli przysadkowy
polipeptyd aktywujący cyklazę adenylanową, hormon podwzgórzowy
uwalniający gonadotropiny (GnRH).



Transmisja zwojowa modulowana jest także presynaptycznie, np.
niektóre włókna przedzwojowe, zarówno w zwojach współczulnych i
przywspółczulnych, oddają synapsy aksono- aksonalne i uwalniają
enkefalinę leucynową. Hamuje ona uwalnianie acetylocholiny z
zakończeń presynaptycznych. Takie opioidowe sprzężenie zwrotne
ujemne ogranicza długotrwałe pobudzenie układu współczulnego i
wydzielanie z rdzenia nadnerczy w stanach stresu emocjonalnego.



1. fEPSP - (krótkotrwały potencjał postsynaptyczny pobudzający)
wywołany jest pobudzeniem receptora typu N, opóźnienie synaptyczne
wynosi 0,5-1 ms



2. IPSP (powolny potencjał postsynaptyczny pobudzający) - zależy od SIF
(komórek zwojowych zawierających dopamine). Dopamina działając na
receptor D1 hamuje neurony zwojowe, zwiększając przewodność błony
dla jonów potasowych co prowadzi do hiperpolaryzacji i redukcji fEPSP,
dodatkowo hamuje uwalnianie acetylocholiny z neuronu
przedzwojowego.



3. sEPSP - wywołane pobudzeniem receptora M (zmniejsza przewodność
spoczynkową dla jonów potasu), zwiększenie pobudliwości neuronu
poprzez aktywacje receptora M (dezaktywuje zależny od wapnia kanał
potasowy, odpowiedzialny za hiperpolaryzacje następczą)



4. IsEPSP (późny powolny potencjał postsynaptyczny) - wywołany przez
neuropeptydy m.in. PACAP (przysadkowy polipeptyd aktywujący cyklazę
adenylanową, który jest głównym niecholinergicznym transmitterem
pobudzającym neurony zwojów współczulnych). Latencja potencjału
sięga sekund ponieważ peptydy dyfundują wolno do swoich receptorów.
Depolaryzacja powodowana jest także powolnym zamykaniem kanału
potasowego i zmniejszeniem odkomórkowego prądu K⁺.