PODSTAWY WYCENY

Wykład 3

STUDIA STACJONARNE

Prawa do mienia (majątku)

Formy Ppawa do

mienia

Prawa rzeczowe

(prawa bezwzględne)

Prawa zobowiązaniowe

(nierynkowe,

prawa względne)

1. Najem

2. Dzierżawa

3. Użyczenie

4. Leasing

5. Zarząd

6. Zachówek

1. Własność

2. Użytkowanie wieczyste

3. Ograniczone prawa rzeczowe:

3.1 Użytkowanie

3.2 Spółdzielcze prawa

3.2.1. własnościowe prawo do

lokalu mieszkalnego

3.2.2. spółdzielcze prawo lokalu

użytkowego

3.2.3. prawo do domu

jednorodzinnego

w spółdzielni

mieszkaniowej

3.2.4. prawo odrębnej

własności

3.3 Hipoteka

3.4 Służebność

Prawa rzeczowe

WŁASNOŚĆ – ma szczególną rolę wśród praw mających za przedmiot

korzystanie z rzeczy. Jest formą pierwotną, najprostszą i
bezpośrednią, najpełniejszą, zapewniającą osobie właściciela
maksimum uprawnień. Jest to jedyne prawo na rzeczy własnej,
wszystkie

inne

prawa

przysługują

do

rzeczy

cudzej.

Atrybuty: uprawnienia do korzystania z rzeczy i do rozporządzania
nią. Negatywy: właściciel może realizować swoje uprawnienia do
rzeczy z wyłączeniem innych osób. Obowiązki: podatkowy,
udostępnienia na cele społeczne lub publiczne.

UŻYTKOWANIE WIECZYSTE – jest najszerszym (po własności)

prawem rzeczowym. Daje użytkownikowi prawo do korzystania z
rzeczy i pobierania z niej pożytków. Jest to prawo zbywalne i
dziedziczne. Należy do praw słabszych. Jest kształtowane jako
prawo terminowe, prawo odpłatne. Przedmiotem użytkowania
wieczystego może być tylko nieruchomość gruntowa. Najczęściej
użytkowanie wieczyste ustanawia się na nieruchomościach
gruntowych Skarbu Państwa lub samorządowych.

Prawa rzeczowe c.d.

PRAWA RZECZOWE OGRANICZONE – wykonywanie niektórych

uprawnień w stosunku do rzeczy cudzej. Są ukształtowane jako
prawa bezwzględne. Stanowią obciążenie czyjegoś prawa
własności. Najczęściej polegają na korzystaniu w pewnym zakresie
z rzeczy cudzej. Nie dotyczy to tzw. praw zastawniczych.
Zabezpieczają wierzytelności na rzeczy i możliwość zaspokojenia
się z niej. Należą do nich:

 UŻYTKOWANIE – ograniczone prawo rzeczowe, służące m.in.

spółdzielniom, w tym: Rolniczym spółdzielniom produkcyjnym do
gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub do gruntów
stanowiących wkłady członkowskie. Może być przekształcone w
prawo własności.

 SŁUŻEBNOŚCI GRUNTOWE – ograniczone prawo rzeczowe. Polega

na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać z
nieruchomości obciążonej w pewnym zakresie (służebność
przejazdu, przechodu np. brzegiem rzeki, przegony bydła a po
2008 r. służebności przesyłu).

Prawa rzeczowe c.d.

PRAWA RZECZOWE OGRANICZONE – prawa spółdzielcze:

- WŁASNOŚCIOWE SPÓŁDZIELCZE PRAWO DO LOKALU

MIESZKALNEGO

-

- w spółdzielni mieszkaniowej – dotyczy tylko lokalu;

- SPÓŁDZIELCZE PRAWO DO LOKALU UŻYTKOWEGO – jw., tylko w

odniesieniu do lokalu użytkowego;

- PRAWO

DO

DOMU

JEDNORODZINNEGO

W

SPÓŁDZIELNI

MIESZKANIOWEJ – również dotyczy tylko budynku;

- PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI;
- HIPOTEKA – ograniczone prawo rzeczowe zabezpieczające

określoną wierzytelność (wpis do IV działu księgi wieczystej).
Rodzaje hipoteki: zwykła, kaucyjna, przymusowa, łączna, hipoteka
na wierzytelności hipotecznej – subintabulat oraz hipoteka
odwrócona.

Prawa zobowiązaniowe

NAJEM – umowa wzajemna, przez którą wynajmujący zobowiązuje

się oddać rzecz najemcy do używania przez czas oznaczony lub
nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu
umówiony czynsz. Przedmiotem najmu mogą być różnego rodzaju
rzeczy – zarówno nieruchomości, jak i rzeczy ruchome, ale także
ich części składowe. Najemca może tylko używać rzeczy, nie może
natomiast jej zużywać. Najemca nie ma prawo do pobierania
pożytków z rzeczy wynajętej.

DZIERŻAWA – umowa wzajemna. Wydzierżawiający oddaje

dzierżawcy rzeczy lub prawo do używania i pobierania pożytków na
czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się
płacić wydzierżawiającemu Czysz, przy czym czynsz dzierżawny
może być ustalony w pieniądzu lub w ułamkowej części pożytków,
do których pobierania uprawniony jest dzierżawca.

Prawa zobowiązaniowe c.d.

UŻYCZENIE – umowa, na mocy której użyczający zobowiązuje się

zezwolić biorącemu na czas oznaczony lub nieoznaczony na
bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Umowa ta ma
charakter umowy realnej, gdyż do jej skuteczności konieczne jest
wydanie rzeczy biorącemu w użyczenie. Biorący w użyczenie ma
obowiązek pieczy i korzystania z rzeczy w sposób określony w
umowie, a jeśli umowa tego nie określa, w sposób odpowiadający
właściwościom i przeznaczeniu rzeczy. Bez zgody użyczającego
biorący nie może oddać rzeczy użyczonej do używania osobie
trzeciej i ponosi zwykle koszty jej utrzymania.

LEASING – szczególny rodzaj umowy, polegającej na czasowym

przekazywaniu dóbr inwestycyjnych innej osobie do korzystania za
opłatą oznaczonej sumy pieniędzy rozłożonej na raty. Umowa ta nie
jest regulowana w prawie polskim, lecz ukształtowania się w
praktyce życia gospodarczego pod wpływem wzorów europejskich.
Leasing występuje w różnych postaciach i ma różną treść prawną.
Leasing obejmuje ruchomości (dobra konsumpcyjne i inwestycyjne).
Leasing nieruchomości teoretycznie w Polsce nie występuje.

Prawa zobowiązaniowe c.d.

ZARZĄD – rozumiany jako działanie podejmowane nie w wyłącznie

własnej sferze prawnej. Jest to kierowanie sprawami majątkowymi
innej osoby w taki sposób, w jaki czyni to sam uprawniony.
Obejmuje dokonywanie zarówno czynności faktycznych (w imieniu
osoby zastępowanej), jak i czynności prawnych. W języku
potocznym zarządzanie to dysponowanie nie tylko cudzym, ale i
własnym majątkiem, rzeczą lub prawem. Wyróżnia się:

- zarząd zwykły,
- zarząd trwały (mienie publiczne w trwałym zarządzie jednostek

organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej).

ZACHÓWEK – przysługujący niektórym spadkobiercom ustawowym

do otrzymania korzyści majątkowej ze spadku, stanowiący
równowartość pewnego ułamka części, w jakiej ta osoba byłaby
powołana do spadku przy dziedziczeniu z ustawy. Takimi
spadkobiercami w myśl prawa polskiego są: małżonek i rodzice
spadkobiercy.

Formy organizacyjno-prawne podmiotów gospodarczych i ich

prawa do majątku

L.p

.

Forma podmiotu

Rodzaj praw do majątku trwałego

nieruchomego

ruchomego

1 Spółki osobowe:

• jawna,
• partnerska,
• komandytowa,
• komandytowo-akcyjna;

prawo własności,

prawo użytkowania

wieczystego,

dzierżawa,

prawo własności,

leasing

2 Spółki kapitałowe:

• spółka z o.o.,
• spółka akcyjna;

prawo własności,

prawo użytkowania

wieczystego,

dzierżawa,

prawo własności,

leasing

3 Instytucje finansowe – banki, fundusz

inwestycyjny,

towarzystwo

funduszy

inwestycyjnych

lub

powierniczych,

narodowy fundusz inwestycyjny, zakład
ubezpieczeń,

fundusz

powierniczy,

towarzystwo

emerytalne,

fundusz

emerytalny, fundusz emerytalny, dom
maklerski;

prawo własności,

prawo użytkowania

wieczystego,

dzierżawa,

prawo własności,

leasing

4 Jednostki organizacyjne nieposiadające

osobowości prawnej;

zarząd

użytkowanie, prawo

własności, leasing

5 Spółdzielnie;

prawo własności,

współwłasności, prawo

użytkowania

wieczystego,

prawo własności,

leasing

6 Przedsiębiorstwa

użytkowanie, zarząd,

prawo własności,

prawo użytkowania

wieczystego

użytkowanie, prawo

własności, leasing

Formy nabywania

(przenoszenia praw)

Rynkowe

Nierynkowe administracyjne i

inne

1) Kupno-sprzedaż:

• obrót cywilny między

podmiotami prywatnymi;

• przetarg (ustny lub pisemny)

między podmiotami

publicznymi i prywatnymi:

a) ograniczony,

b) nieograniczony,

c) pierwszeństwo nabycia,

d) pierwokup,

e) inne formy kupna-

sprzedaży,

f) inne pararynkowe formy

nabycia:

• licytacja,

• egzekucja.

1) Uwłaszczenie,

2) Wywłaszczenie,

3) Ograniczenie prawa własności,

4) Przewłaszczenie (umocnienie),

5) Przekształcenie (umocnienie)

6) Dziedziczenie,

7) Darowizna,

8) Spadek,

9) Zasiedzenie (w dobrej i złej

wierze),

- w dobrej wierze

- w złem wierze

10) Inne:

• porzucenie (pozostawienie);

• egzekucja;

• licytacja.