Problem

państw

upadłych

Kraje upadłe

Pojęcie „kraje upadłe” stosowane jest

głównie do państw położonych w Afryce
i Azji, jednakże można je znaleźć na
pozostałych częściach świata – w
Ameryce Południowej, Europie czy
Oceanii.

Szacuje się, że istnieje około 60 państw,

które można zaliczyć do grona
upadłych. Niektórzy autorzy zaliczają do
tej grupy 1/ 3 wszystkich państw świata.

W literaturze można spotkać się z

następującymi określeniami:

• państwo upadające (failing state),
• państwo upadłe (failed state, collapsed

state),

• państwo słabe (weak state),
• państwo dysfunkcjonalne (dysfunctional

state)

• państwo kruche (fragile state),
• państwo kryzysowe (crisis state) ,
• państwo bezrządne (chaos state) .

Michał Wallner, Sierra Leone jako przykład „upadającego państwa", (portal pe24.pl),

http://www.pe24.pl/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=2940

Jerzy Zajadło w publikacji „Prawo

międzynarodowe wobec problemu państwa
upadłego” dowodzi, że immanentną cechą
tego procesu jest upadek porządku
państwowego, społecznego i
gospodarczego, masowe naruszenia praw
człowieka, wewnętrzne konflikty zbrojne,
fragmentaryzacja społeczeństwa.

Degradacja państwa przebiega od państwa

słabego

(weak state)

, przez państwo

upadające

(failing state)

aż po państwo

upadłe

(failed state)

lub wręcz całkowitą

katastrofę państwowości

(collapsed state).

Weak states

to Boliwia, Ekwador, Paragwaj,

Ghana, Nigeria, Białoruś, Gruzja, Tadżykistan,
Turkmenia, Indonezja.

Failing states

to Haiti, Irak, Indonezja, Korea Płn.

Failed states

: Demokratyczna Republika Konga,

Afganistan, Sudan Południowy, Erytrea.

Katastrofa państwowości

nastąpiła w Somalii.

W państwach upadłych następuje

„prywatyzacja władzy” – państwowy monopol
przymusu przechodzi w sposób
niekontrolowany w ręce struktur etnicznych,
rodzinnych klanów, uzbrojonych band,
lokalnych watażków itp.

Failed States Index

Próbę klasyfikacji państw upadłych i

upadających od 2005 roku podejmuje
amerykańska organizacja The Fund for
Peace.

Wyniki przeprowadzanych analiz publikowane

są w piśmie „Foregin Policy” pod nazwą
Failed States Index (FSI).

W 2005 roku analizie poddano sytuacje

wewnętrzną 76 państw, w 2006 – 146, od
2007 roku analizuje się sytuację 177 państw.

The Fund for Peace analizuje sytuację

państwa pod względem tzw. wskaźników
niestabilności, których jest 12. Są one
sklasyfikowane w trzech grupach:

Grupa I Wskaźniki społeczne:

• presja demograficzna,
• masowe ruchy uchodźców i wewnętrzne

wysiedlenia (IDP – Internally displaced
person)

• skargi ludności,
• migracje ludności.

Grupa II Wskaźniki ekonomiczne:

• nierówny rozwój gospodarczy,
• recesja gospodarcza.

Grupa III Wskaźniki polityczne:

• kryminalizacja państwa i rozkład władzy,
• jakość administracji publicznej,
• łamanie praw człowieka
• rozmiary aparatu bezpieczeństwa / poziom

„państwa w państwie”,

• stopień upartyjnienia państwa,
• ingerencja innych państw w sprawy

wewnętrzne.

The Found for Peace, Failed States Index,

http://www.fundforpeace.org/web/index.php?option=com_content&task=vi
ew&id=99&Itemid=140

Każdy z 12 wskaźników jest dodatkowo,

szczegółowo opisany. Aby szybko
zorientować się z w jakiej sytuacji
znajduje się państwo autorzy indeksu
zastosowali następujące kolory:

• czerwony

– państwa, których sytuacja jest

krytyczna,

• pomarańczowy

– państwa, których

sytuacja jest zagrożona,

• jasnozielony

– państwa stabilne,

• ciemnozielony

– państwa o niezachwianej

pozycji

Wskaźniki, wg których dokonywane jest

zestawienie, są punktowane w skali od 0 do
10 w zależności od intensywności
występowania określonego zjawiska.
Klasyfikacja punktowa przedstawia się w
następujący sposób:

• 120 – 90 punktów

– kraje, w których sytuacja

jest krytyczna,

• 89,9 – 60 punktów

– kraje zagrożone,

• 59,9 – 30 punktów

– kraje stabilne,

• poniżej 29, 9 punktów

– kraje o ugruntowanej

pozycji.

Crisis Research Center

Próbę zdefiniowania państwa upadłego

podejmuje Crisis Research Center
(jednostka badawcza w ramach
Instytutu Rozwoju londyńskiej Szkoły
Ekonomicznej).

Określa on państwo upadłe jako takie,

które nie jest w stanie zapewnić
sobie i swoim obywatelom
bezpieczeństwa i zagwarantować
warunków do rozwoju

Country FSI

1 ▬ (0) Somalia 114.7
2 ▲ (1) Zimbabwe 114.0
3 ▼ (1) Sudan 112.4
4 ▬ (0) Chad 112.2
5 ▲ (1) Democratic Republic of the Congo

108.7

6 ▼ (1) Iraq 108.6
7 ▬ (0) Afghanistan 108.2
8 ▲ (2) Central African Republic105.4
9 ▲ (2) Guinea 104.6
10▼ (1) Pakistan 104.1

Failed States Index Data 2009

http://www.fundforpeace.org/web/index.php?option=com_content&task=vi
ew&id=391&Itemid=549

Failed States Index Data

2011

Country FSI

• 1 Somalia113.4 (0.9)
• 2 Chad 110.3 (3.0)
• 3 Sudan 108.7 (3.1)
• 4 (1) Democratic Republic of the Congo 108.2

(1.7)

• 5 (6) Haiti 108.0 (6.4)
• 6 (2) Zimbabwe 107.2 (3.0)
• 7 (1) Afghanistan 107.5 (1.8)
• 8 Central African Republic 105.0 (1.4)
• 9 (2) Iraq 104.8 (2.5)
• 10 (2) Côte d'Ivoire 102.8 (1.6)

Failed States Index Data

2011