Funkcje banku centralnego
SGH, wykorzystano różne źródła
Bank centralny
to naczelna instytucja systemu
bankowego każdego kraju,
współpracuje z bankami centralnymi
innych krajów, przede wszystkim w
zakresie międzynarodowej wymiany
walutowej w celu stabilizacji lub
regulacji kursów,
w Polsce bankiem centralnym jest
Narodowy Bank Polski ,
jego dochody są składnikiem dochodów
budżetu państwa.
Funkcje banku centralnego spełnia
Narodowy Bank Polski
Organy NBP:
- prezes NBP
- Rada Polityki Pieniężnej
- Zarząd NBP
NBP nie podlega wpisom do rejestru
przedsiębiorstw państwowych, jego działalność
uregulowana jest Ustawą z 29.08.1997r.
NBP działa na terenie RP, jego siedzibą jest
Warszawa, NBP ma osobowość prawną.
Działalnością NBP kieruje prezes, którego
powołuje Sejm na wniosek prezydenta, kadencja
trwa 6 lat
Bank centralny pełni cztery
zasadnicze
funkcje:
Centralnego banku państwa
Banku emisyjnego
Banku banków
Funkcje stabilizacyjno-kontrolne
Funkcja centralnego banku
państwa polega
na:
formułowaniu i realizowaniu strategii
w odniesieniu do polityki pieniężnej,
co powoduje stabilność cen i
umacnianie pieniądza narodowego
obsłudze kasowo-rozliczeniowej
jednostek budżetu państwa, prowadzi
rachunki jednostek budżetowych
kredytowaniu budżetu państwa,
obsłudze długu publicznego
reprezentowaniu państwa za granicą
Jako centralny bank państwa
świadczy usługi bankowe instytucjom rządowym, w
tym między innymi prowadzi rachunek Ministerstwa
Finansów
zajmuje się bieżącym rozliczaniem dochodów
i wydatków państwa
pomaga państwu w wykupie pewnej ilości obligacji,
następnie stopniowo jej sprzedaje
czuwa nad stabilnością rynku finansowego, powoduje
to powszechne zaufanie do banku
Bank centralny jako bank
państwa:
obsługuje emisję skarbowych papierów
wartościowych emitowanych przez
państwo
zarządza rezerwami dewizowymi kraju
oraz kształtuje kursy walutowe i politykę
dewizową państwa
interweniuje na rynku walutowym w celu
kształtowania kursu walutowego, sposób
interwencji zależy od rodzaju polityki
kursowej
gromadzi rezerwy dewizowe i
reguluje zobowiązania państwa
NBP jako bank emisyjny:
ma wyłączne prawo emitowania znaków
pieniężnych będących prawnym środkiem
płatniczym w Polsce (pieniądz gotówkowy:
banknoty i bilon)
znaki te są prawnymi środkami płatniczymi na jej
obszarze
wzory i wartość nominalną banknotów, oraz
wzory i wartość nominalną stóp, próbę i masę
monet wprowadzanych do obiegu ustala prezes
NBP
emituje także papiery wartościowe, które są
prawnymi środkami płatniczymi
NBP jako bank emisyjny:
określa wielkość ich emisji oraz
moment wprowadzenia do obiegu,
za którego płynność odpowiada
organizuje obieg pieniężny i reguluje
ilość pieniądza w obiegu
emisja pieniądza papierowego
następuje przez zamianę wkładów
banków komercyjnych w banku
centralnym na gotówkę
Jako bank emisyjny:
współuczestniczy w organizacji obrotu
metalami szlachetnymi, w tym emituje
pieniądz kruszcowy: srebro, złoto, także
skupuje kruszec monetarny od ludności i
przedsiębiorstw
jest zawsze wypłacalny, jeśli ponosi
straty dodrukowuje pieniądza
w ten sposób kształtuje podaż pieniądza
tak by nadmiar nie potęgował inflacji a
niedobór nie utrudniał procesów
gospodarczych kraju
Bank centralny jako bank
emisyjny:
kształtuje wielkość emisji pieniądza banku
centralnego
kontroluje podaż pieniądza poprzez:
~ emisje pieniądza gotówkowego
~ operacje na otwartym rynku
~ ustalanie stopy rezerw obowiązkowych
~ ustalanie stopy procentowej
podaż pieniądza to suma gotówki w obiegu
poza systemem bankowym oraz wkładów
w bankach komercyjnych i w towarzystwach
budowlanych
Bank centralny stosuje trzy
narzędzia za pomocą których
może wpływać na podaż
pieniądza:
o
rezerwy obowiązkowe
o
stopa dyskontowa
o
operacje otwartego rynku
Stopa rezerw obowiązkowych
to minimalna relacja rezerw gotówkowych do
wkładów , jaką muszą utrzymywać banki
komercyjne na mocy banku centralnego
zwiększa bezpieczeństwo funkcjonowania
poszczególnych banków i całego systemu
bankowego – zmniejsza bowiem ryzyko
niewypłacalności
jeżeli stosowany jest wymóg rezerw
obowiązkowych to banki komercyjne mogą
utrzymywać większe od minimalnych rezerwy
gotówkowe, ale nie mogą utrzymywać ich
mniejszych. Jeżeli ich zasób gotówki spadnie
poniżej wymaganego poziomu to muszą one
pożyczyć pieniądze, aby przywrócić wymaganą
stopę rezerw obowiązkowych
Stopa dyskontowa
to stopa procentowa stosowana
przez bank centralny przy
udzielaniu pożyczek bankom
komercyjnym
jest to cena jaką musiałby zapłacić
bank komercyjny gdyby wystąpił o
kredyt do banku centralnego
stopa procentowa banku
centralnego jest na ogół wyższa
od stopy procentowej banków
komercyjnych
Operacje otwartego rynku
inaczej: operacje na wolnym rynku
występują gdy bank centralny zmienia wielkość
bazy monetarnej, kupując lub sprzedając
papiery wartościowe na otwartym rynku
Wyróżnia się dwa typy operacji otwartego
rynku:
~ Repo
~ Reverse repo
Bank centralny dokonuje operacji
na otwartym rynku gdy:
ściąga z rynku nadmiar pieniądza
gotówkowego czyli obniża poziom płynności
zasobów pieniężnych posiadanych przez
ludność
wpływa na podniesienie stopy procentowej
poprzez zmniejszenie podaży wolnych
środków na rynku i poprzez zmuszanie banków
komercyjnych do konkurowania
oprocentowaniem depozytów z dochodem,
przynoszonym przez bony skarbowe
sprzedawane przez bank centralny
gromadzi środki dla potrzeb budżetu państwa
– na zlecenie rządu
Do funkcji banku banków
zaliczamy:
funkcje nadzorcze
funkcje ostrożnościowe
funkcje usługowe
Funkcje nadzorcze - związane z przestrzeganiem
prawa bankowego
Funkcje ostrożnościowe – związane z
bezpieczeństwem banków (chodzi tu o
formułowanie i kontrolowanie norm ostrożności i
regulowanie ryzyka bankowego, zapewnienie
płynności i wypłacalności banków)
Funkcje usługowe – przejawiają się w prowadzeniu
dla banków rachunków rezerw. Istnienie i
odpowiedni poziom zgromadzonych na tych
rachunkach środków jest warunkiem sprawnych
rozliczeń między klientami różnych banków oraz
między samymi bankami.
Funkcja banku banków
bank centralny nadzoruje operacje banków
komercyjnych, dokonywane zarówno w
walucie krajowej, jak i walutach obcych
udziela pożyczek na rozszerzenie
działalności kredytowej, a stopa ich
oprocentowania wyznacza pośrednio stopy
oprocentowania kredytów i depozytów w
bankach komercyjnych
funkcja banku banków wiąże się z
oddziaływaniem na system bankowy w
sposób umożliwiający realizowanie przyjętej
polityki pieniężno-kredytowej
Narodowy Bank Polski
w funkcji banku banków:
spoczywa odpowiedzialność za
stabilność, rozwój i sprawność
funkcjonowania całego systemu
bankowego oraz tworzenie
regulacji zapewniających
płynność sektora bankowego
kształtuje też politykę stopy
procentowej, prowadzi politykę
rezerw obowiązkowych oraz
organizuje system informacyjny
dla całego systemu bankowego
Politykę pieniężno-kredytową NBP
realizuje za pomocą
instrumentów
:
instrumentów oddziaływania bezpośredniego:
~ rezerw obowiązkowych
~ operacji refinansowych
~ zaangażowanego kapitału
~ pułapów kredytowych
instrumentów oddziaływania pośredniego
obejmujących między innymi:
~ operacje otwartego rynku
~ politykę stopy procentowej od kredytu
redyskontowego i lombardowego
~ normy dopuszczalnego ryzyka
walutowego
Rola banku centralnego jako
banku banków:
organizowanie i współuczestniczenie
w systemie rozliczeń pieniężnych poprzez
określenie form i zasad rozliczeń
prowadzenie rachunków dla banków
komercyjnych
udzielanie kredytów bankom komercyjnym
w przypadku wystąpienia niedoborów
płynności oraz wyczerpania się innych źródeł
pozyskiwania funduszy
Dla banków komercyjnych jest ostatecznym
kredytodawcą
Rola banku centralnego jako
banku banków:
nadzorowanie banków komercyjnych poprzez
udzielenie licencji na prowadzenie działalności
bankowej oraz monitorowanie ich działalności
w zakresie przestrzegania obowiązujących
przepisów i norm prawa bankowego
regulowanie płynności sektora bankowego
i potencjału kredytowego banków poprzez
wykorzystywanie instrumentów polityki
pieniężno-kredytowej
uczestnictwo w licencjonowaniu działalności
bankowej
odpowiedzialność za stabilność i
bezpieczeństwo systemu bankowego
nadzorowanie systemów płatności
Funkcje stabilizująco –
kontrolne
Systematycznie monitoruje sytuację na
rynku finansowym i podaż pieniądza
Zajmuje się bieżącym stabilizowaniem
sytuacji na rynkach finansowych za
pomocą takich instrumentów jak:
~ poziom stóp procentowych
~ operacje otwartego rynku
~ wysokość rezerwy obowiązkowej)
Nadzoruje działania systemu bankowego
w danym kraju
Oddziałuje na poziom kursów
walutowych (w razie potrzeby
przeprowadza konieczne interwencje)
Narzędzia kontroli podaży:
regulowanie podaży pieniądza
operowanie zmianami stopy procentowej
- określanie "ceny" kapitału; stopa
procentowa pełni funkcję wskaźnika-
informatora o polityce pieniężnej
państwa oraz funkcję bodźca (wpływa na
zachowania przedsiębiorstw i
gospodarstw domowych)
oddziaływanie na kurs walutowy
(stabilizacja)
Regulowanie podaży pieniądza
to dostosowywanie jej do poziomu przewidywanej
aktywności gospodarczej oraz nieuniknionego wzrostu cen
za pomocą:
bazy monetarnej (pieniądza wielkiej mocy), która obejmuje
gotówkę znajdującą się w obiegu oraz rezerwy gotówkowe
banków komercyjnych; jej wielkość wpływa na podaż
pieniądza poprzez mnożnik kreacji pieniądza
podaż pieniądza =
wskaźnik kreacji pieniądza * baza monetarna
stopy procentowej polegającej na ustalaniu stopy
procentowej i dostarczaniu odpowiedniej ilości pieniądza
w formie kredytów dla banków komercyjnych
Bank centralny
w ramach zadań nie komercyjnych
organizuje i inicjuje badania
naukowe oraz przedsięwzięcia o
charakterze edukacyjnym, które
mają przyczyniać się do wzrostu
świadomości ekonomicznej
społeczeństwa polskiego