„Emocje uniwersalne, kulturowe,

interpretacja emocji”

„… Jest jakby naturalną mowa wszystkich

ludzi, ludów polegająca na wyrazie twarzy,
poruszeniach oczu, na różnych gestach,
jak też na samym brzemieniu głosu, które
ujawnia nastawienia wewnętrzne
człowieka w prośbach, stwierdzeniach,
odmowach, ostrzeżeniach i poleceniach.”
Św.
Augustyn

Kultura emocji na zachodzie

• podejrzliwość wobec emocji, emocjom nie można

ufać,

• Darwin- emocje to pozostałość naszej ewolucji ze

zwierząt i naszego rozwoju w dzieciństwie,

• emocjonalna’ = ‘irracjonalna’ w odniesieniu do osoby,
• emocje uważane za niekontrolowane i destrukcyjne w

przeciwieństwie do rozważnego umysłu,

• z drugiej strony emocje są traktowane jako gwarancja

autentyczności, „są źródłem większości naszych
wartości”,

• obydwa podejścia są produktami kultury zachodniej.

Romantyzm

Afirmacja emocji i ich

następstw w życiu
osobistym , w polityce, w
literaturze, w filozofii.
Romantycy byli
zafascynowani naturą,
pisarze zaczęli badać życie
zwykłych ludzi, eksplorowali
sny, dzieciństwo, odlegle
miejsca, egzotykę. W
miejsce rozumu to
przeżywane i akceptowane
emocje stały się miarą
ideału.

Romantyczna powieść „Frankenstein” Marry

Shelley jako przykład jednej z najwcześniejszych

angielskich powieści romantycznych.

Zachód a inne kultury

Japonia jako przykład

kultury wschodu

• Natura jaźni (jaźn „ja” – Zachód; „my” – Japonia ,

„jaźń ekologiczna” – Neisser)

• Gniew(eksperyment Miyake – odmienne skutki

gniewu interpersonalnego w Ameryce i Japonii)

• Japońskie Amae (emocja współzależności, która

bierze początek w radości całkowitej akceptacji ze
strony drugiej osoby; na Zachodzie uważa się, że
powinno się z tego wyrosnąć)

• Kontrola emocji (tłumienie emocji w Japonii)
• makoto w Japonii (tłumaczone jako szczerość, ale ma

znaczenie szersze – kompetentne wykonywanie
obowiązku społecznego)

Podział emocji wg

Heelasa:

• Emocje nadpoznawane (w

pewnych kulturach niektóre emocje
są rozpoznawane, wyeksponowane
kulturowo, np. Amae w Japonii)

• Emocje niedopoznawane (w

pewnych kulturach występują rzadko
lub wcale )

Klimaty Emocjonalne

wg De Rivera - nastrój

dominujący w jakiejś grupie
kulturowej lub narodzie. Wpływa on
nie tylko na to jak ktoś się czuje, Lae
również na poczucie co może robić a
czego nie.

Ifaluk – eksperyment Lutz

Nieuprzemysłowione społeczeństwo, które
badano w celu zrozumienia życia
emocjonalnego.

• spotkanie amerykańskiej jaźni - „ja”

i ifalukańskiej jaźni – „my”

• ker (niepożądana emocja - szczęście podniecenie, prowadzi

do negatywnych skutków, takich jak przesadne zadowolenie
z siebie, co może prowadzić do popisywania, awanturnictwa,
zachowań nieaprobowanych)

• maluwelu (pożądana emocja – bycie delikatnym, lagodnym

i spokojnym)

• song (słuszny gniew na pogwałcenie reguł społecznych)
• metagu (pełna lęku troska o innych)
• w przeciwieństwie do kultury zachodniej na Ifaluk przemoc

w stosunkach interpersonalnych zasadniczo nie istnieje a
gwałt jest czymś nieznanym (nocny gość – antyteza strachu)

• fago (najbardziej ceniona emocja –

współczucie/miłość/smutek, pierwotny wskaźnik relacji
pozytywnych m.in. z dziećmi, krewnymi i z partnerami
seksualnymi)

Uniwersalia emocji

• uniwersaliści

uważają, że

fundamentalne emocje występują u
wszystkich istot ludzkich. Skupiają uwagę
na podobieństwach w zakresie emocji.

• relatywiści

twierdzą, że emocje są

specyficzne dla kultur, w których
występują. Uważają, ze interesujące są
różnice miedzy kulturami i na tym się
skupiają.

• zarówno na Ifaluk jak i w Ameryce większość
emocji pośredniczy w relacjach społecznych np.
miłość, szczęście, gniew, smutek, również strach
ma charakter interpersonalny

• pomysł żeby wypowiedzieć swoje emocje do
kogoś, kogo one dotyczą pojawia się tak jak na
zachodzie jak i w innych kręgach kulturowych

• niezależnie od pochodzenia jesteśmy w stanie
rozpoznać emocje u ludzi z odmiennych kultur

Uniwersalia emocji

Tak samo jak istnieją uniwersalne cechy

ludzkości, takie jak szkielet, który umożliwia

chodzenie w pozycji wyprostowanej, istnieją

takie uniwersalne cechy psychologiczne, jak

przywiązanie pomiędzy matką a potomstwem,

zdolność do nauki języka czy dzielenie się

pożywieniem. Starając się zrozumieć emocje

zakładamy, ze istnieją podstawy wrodzone i

pytamy o zróżnicowanie systemów, które

budują na nich kultury.

Uniwersalia
emocji

Choć niektóre emocje, na
przykład

starach

przy

spotkaniu z niedźwiedziem
mogą być uniwersalne, inne
mogą być specyficzne
kulturowo

Bardziej złożone są takie
emocje jak

zazdrość

. Na

zachodzie istnieje skłonność do
odczuwania zazdrości kiedy
uwaga seksualna partnera
pierwotnego skieruje się na
kogoś innego.

Tak zwanego intruza seksualnego. Zagraża
całej strukturze (status dorosłego) toteż w
społeczeństwach zachodnich osoba taka jest
przedmiotem zazdrości, strachu i nienawiści.

Jednakże w inny społeczeństwach, opartych w
większym stopniu na zasadach klanowych,
silniejsze jest poczucie jaźni „MY”.
Wychowanie dzieci rozkłada się na wieje osób,
dorosłe towarzystwo zapewnia wielu krewnych
i zwyczajem może

być pozamałżeński seks

„relaksacyjny”

Zatem intruz seksualny nie

zagrozi tej obszernej strukturze. Obserwacje
Hupka.

Było by trudne a nawet nie

możliwe znalezienie

społeczeństwa w którym

zazdrość nie występuje.

Tak wiec mogą istnieć

uniwersalia emocjonalne

to co dokładnie

ma charakter uniwersalny, może istnieć lecz nie być takie
oczywiste. Może to co wspólne i uniwersalne trzeba szukać na
poziomie emocji bardziej podstawowych. Takich ja k strach,
ciepło interpersonalne i serdeczność.

Badania Bouchera i Brandta

 
Sprawdzenie możliwości istnienia emocji podstawowych. Z
punktu wyjścia przyjęli oni sześć terminów kultury amerykańskiej
:
 
-gniew
-wstręt
-strach
-szczęście
-smutek
-zaskoczenie
 
Oraz sześć ich odpowiedników z języka malajskiego. Istniały dane
świadczące o tym że w malajskim terminy te są otoczone przez
rodziny pojęć, co uważa się za kryterium „ nadpoznawczymi” .

Reguły okazywania emocji

Jedne ze sposobów badania zarówno uniwersaliów
jak i zmienności kulturowej zaproponował Ekman w
teorii neurokulturowej.

Jeden czynnik jest

uniwersalny i biologiczny

:

istnieje niewielki zestaw doznawanych emocji
podstawowych. Jeśli nie podlegają one hamowaniu
znajdują naturalny wyraz w takich programach
motorycznych jak uśmiechy, zmarszczenia brwi itp.

Drugi czynnik jest

specyficzny kulturowo

: to

zestaw reguł okazywania emocji określających,
kiedy i gdzie dana ekspresja powinna zostać
zintensyfikowana, stłumiona, zneutralizowana lub
zamaskowana

Eksperyment Ekmana i

Friesena

Faza I

Badani oglądają samotnie krótkie filmy, któe

wywoływały różne emocje

Faza 2

Badani przeprowadzają krótką rozmowę na temat

doznań związanych z oglądnięciem filmu

Faza 3

Badany ogląda film wraz z prowadzącym wywiad

który jest do niego obrócony przeodem a do ekranu
tyłem oraz Przeprowadza podobną rozmowę.

Wnioski:

Stwierdzono że gdy Amerykanie i Japończycy byli sami
w fazie 1 badań wykazali

podobną ekspresje mimiczną

strachu wstrętu

w tych samych momentach filmu.

Natomiast w fazie 3 Japończycy uśmiechali się częściej
niż Amerykanie oraz tłumili ekspresję emocji

Konstruktywizm Kulturowy

Założenie że ponieważ emocje wywodzą się

z ludzkich znaczeń, które w sposób

konieczny mają charakter kulturowy, są one

takimi samymi wytworami kultury jak język

lub dzieła sztuki.

Miłość namiętna

inaczej miłość seksualna/ miłość

romantyczna, w kulturze zachodniej

funkcjonuje jako: pociąg seksualny, adoracja

wyłączność, najbardziej ceniona w Stanach

Zjednoczonych

Z sondażu Freedman wynika, że

miłość małżeńska okazała się
wartością najsilniej kojarzoną ze
szczęściem

Jankowiak i Fischer postawili tezę, że

namiętna miłość seksualna składa się
z przyciągania seksualnego z
rdzeniem biologicznym, być może
związanego z podniesionym
poziomem fenyloalaniny w mózgu.

Przegląd literatury antropologicznej
przez Jankowiaka i Fischera

Zakochanie

Opowieść prezentująca zachodni

ideał kulturowy i reakcja
Amerykanów.

Średniowieczna miłość

dworska

• spotkanie z nieznajomym, zakochanie się, zobowiązanie wobec drugiej

osoby jako oś dorosłego życia, reorganizacja wszystkich innych planów i
relacji,

• miłość ‘dworska’ czyli występująca tylko na dworze królewskim, idea

polegała na tym, ze szlachcic mógł się zakochać w damie i zostać jej
rycerzem, poświęcając życie służbie dla niej, spełniając wszelkie jej
życzenia, nawet najbardziej niebezpieczne i kapryśne.

• prototypem była miłość Lancelota do Ginewry, są to niezwykłe alegorie

duszy , przedstawiające kochanków jako zbiór właściwości
psychologicznych, z których każda jest odrębnym aktorem dramatu 

• idea zakochania była od początku pełna sprzeczności. Taka miłość musiała

się narodzić poza małżeństwem, ale jednocześnie rycerz musiał być
wzorem cnót chrześcijańskich. Natomiast idea czci dla damy czy miłosnego
ubóstwienia bliska była bluźnierstwu. Powodem pozamałżeńskiego
charakteru miłości dworskiej była konieczność, by dama była wysoko
urodzona. Rycerz musiał jej ofiarować swe służby i czcić ją, a tak można
czynić jedynie w stosunku do osoby stojącej wyżej.

• opowieść o Racheli i Jakubie.

Bycie zakochanym jako

przejściowa rola społeczna

Averill dowodzie, że zakochanie, jak wiele emocji

działa jako okresowa rola społeczna. Pozwala ona
zarysować skrypt roli ‘kochanka/i’ w którym dozwolone
jest zawieszenie innych ról społecznych, np. w relacji z
rodzicami lub osobami kochanymi uprzednio.

Emocja zakochania powoduje przejście z jednej

struktury relacji społecznych do innej. 
Największą sprzecznością , która także ukazuje
kulturową funkcję tego typu emocji, polega na tym, że
miłość, okresowa emocja wynikająca z krótkiej
znajomości, musi zostać przekształcona w związek na
całe życie.

DZIĘKUJEMY

Katarzyna Stachowicz

Kinga Sabuda

Oraz

Jakub Piechowicz

Koniec