POLSKA

Początek:

1822 – wydanie

„Ballad i

romansów”

Adama

Mickiewicza

Koniec:

1863 – wybuch

powstania

styczniowego

EUROPA

Początek:

Ostatnie

dziesięciolecia

XVIII wieku

Koniec:

Połowa XIX

wieku

1822 – 1830 – faza początkowa

(preromantyzm)

1830 – 1831 – dojrzały romantyzm

(powstanie listopadowe, Wielka

Emigracja)

1831 – 1848 – rozkwit (Wiosna Ludów)

1848 – 1863 – zmierzch (śmierć A.

Mickiewicza, J. Słowackiego, Z.

Krasińskiego)

Immanuel Kant
(ur. 22 kwietnia 1724 w
Królewcu, zm. 12 lutego 1804
tamże)

• Na podstawie subiektywnych
wrażeń i wniosków tworzy się
idee uogólnienia

• Jego filozofia stała się źródłem
romantycznego indywidualizmu i
idealizmu

Johann Gottlieb Fichte
(ur. 19 maja 1762 w Rammenau,
zm. 27 stycznia 1814 w Berlinie)

• Sztuka realizacją absolutu

• Artysta to natchniony geniusz

• Najważniejsza wartość to wolność

Friedrich Wilhelm Joseph
von Schelling
(ur. 27 stycznia 1775r. w
Leonbergu, zm. 20 sierpnia
1854r. w Bad Ragaz)

• Natura to byt absolutny

• Bóg – najwyższy i najbardziej
twórczy artysta

• Każdy akt twórczy człowieka
jest analogią kreacji boskiej

• Głosił koncepcję miłości
romantycznej

Karl Wilhelm Friedrich von Schlegel
(1772 - 1829)

• Poezja romantyczna to efekt
natchnienia, geniuszu i intuicji artysty

• Odrzucenie wszelkich zasad i przepisów

August Wilhelm von Schlegel
(1776 – 1845)

• W sztuce romantycznej widział
„zbliżenie rzeczy najbardziej przeciwnych”
np. piękno i brzydota

• Jego pogląd stał się fundamentalnym
założeniem estetyki romantycznej

Georg Wilhelm Friedrich Hegel
(ur. 27 sierpnia 1770 w Stuttgarcie,
zm. 14 listopada 1831 w Berlinie)

• Twórca tzw. trójcy heglowskiej:
Teza + antyteza = synteza

• Sztuka to wyraz ducha
absolutnego (synteza
rzeczywistości z myślą)

MUZYKA

 Ludwik van

Beethoven

 Karol Maria Weber

 Franciszek

Schubert

 Robert Schumann

 Franciszek Liszt

 Fryderyk Szopen

 Ryszard Wagner

 Hektor Berlioz

MALARSTWO

 William Turner

 Eugene Delacroix

 Theodore

Gericault

 Piotr Michałowski

 Henryk

Rodakowski

Statek niewolników, William
Turner, 1840

Rzeź na Chios, Eugene
Delacroix, 1824

Tratwa Meduzy, Théodore Géricault,
1817-1818

Stajenny kiełznający perszerony, Piotr
Michałowski

Chłopka
międląca
len przy
pomocy
tarlicy,
Henryk
Rodakowski
,
1859.

• werteryzm

• bajronizm

• walenrodyzm

• prometeizm

Mesjanizm (Widzenie

Księdza Piotra, III część

Dziadów; Adam

Mickiewicz)

Winkelriedyzm

(Kordian, Juliusz

Słowacki)

Powieść poetycka (Giaur,
Byron; Grażyna, Mickiewicz)
Ballada (Król Olch, Goethe;
Rękawiczka, Schiller)
Dramat romantyczny (Faust,
Goethe; Dziady, Mickiewicz)
Poemat dygresyjny
(Beniowski, Słowacki)

• idealizm

• ludowość

romantyczna

• miłość romantyczna

• mistycyzm

• natura

• orientalizm

• towianizm

• tyrteizm

• indywidualista

• niepospolita osobowość

• buntowniczy stosunek do

świata

• samotnik

• skazany na klęskę

• nieszczęśliwie zakochany

(miłość płaszczyzną sacrum)

• przesadna uczuciowość,

bogate wnętrze

Autor: Adam Mickiewicz

Główna bohaterka utworu to Karusia,
młoda kobieta wywodząca się z gminu.
Jest szalona, gdyż wciąż widzi zmarłego
kochanka.

Polemika między poetą (romantyk), a
starcem (racjonalista).
„Czucie i wiara silniej mówi do mnie niż
mędrca szkiełko i oko.”
„Miej serce i patrzaj w serce!”

Jest to ballada (utwór synkretyczny).

natura tłem akcji, ludowość (wierzenia i
legendy), nastrój grozy i tajemniczości

Autor: Adam Mickiewicz

Część II: wileńsko-kowieńskie (dekalog
romantyzmu)

Zjawy:
Józio i Rózia – dzieci, które nigdy nie
zaznały goryczy
Zosia – pasterka, która nigdy nie zaznała
miłości (odrzucała uczucie zakochanych w
niej mężczyzn)
Widmo złego pana – dawny właściciel
ziemski, który nie ludzko traktował
poddanych mu chłopów

„Dziady” głoszą prawdy żywe
wpisane w wierzenia ludowe

Ilustracja
do części II
Dziadów,
rys.
Czesław
Jankowski.

Część IV: wileńsko-kowieńskie

Rozmowa Gustawa z księdzem; 3 świece
symbolizujące trzygodzinną konwersację

Godzina:

• Pierwsza – miłość

• Druga – rozpacz

• Trzecia - przestroga

Ilustracja do
części IV
Dziadów,
rys. Czesław
Jankowski.

Część III: drezdeńskie

Widzenie księdza Piotra (mesjanizm)

Wielka Improwizacja (prometeizm)

Dramat narodowo - rewolucyjny

Autor: Adam Mickiewicz

Bohater: Pielgrzym (banita, tęskni za
ojczyzną, przepełniony bólem, pełen
melancholii, zafascynowany przyrodą
orientalną)

Przejawy fascynacji kulturą wschodu:
- Nazewnictwo, płaszczyzna językowa (np.
harem, Chanowie, Czatyrdah)
- Natura – stepy
- Stroje i obyczaje
- Architektura

Adam
Mickiewicz
na Judahu
skale,
Walenty
Wańkowicz
, 1827-
1828

Autor: Adam Mickiewicz

Gatunek: powieść poetycka

Akcja utworu rozgrywa się w Wilnie, Kownie,
Malborku
i na Polach Rudawy

Czas akcji: II połowa XIV wieku

Alf i Halban.
Ilustracja do
"Konrada
Wallenroda"
Adama
Mickiewicza.

Michał Elwiro
Andriolli ,
1880,
drzeworyt

Konrad Wallenrod to przykład
bohatera tragicznego, który:

• musi dokonać wyboru: miłość do kobiety
albo miłość do ojczyzny

• walczy z ukrycia, podstępem i sprytem
(‘Są dwa rodzaje walki, trzeba być i lwem i
lisem’ Machiavelli)

• musiał zapomnieć o Kodeksie Rycerskim,
by móc walczyć w ukryciu; wyrzekł się swej
moralności

• wyrzeka się miłości do kobiety,
prawdziwego imienia, rodziny i szczęścia

• topi smutki w alkoholu, miewa stany
depresyjne

• odbiera sobie życie

Autor: Adam Mickiewicz

Gatunek: epos (epopeja narodowa „Ku
pokrzepieniu serc”)
Animizowana natura, która wytycza rytm
życia. Jest sprzymierzeńcem człowieka,
zawsze stoi po stronie dobra
3 płaszczyzny:

- Przeszłość

- Teraźniejszość

- Przyszłość

Grzybobranie - ilustracja do III księgi Pana
Tadeusza autorstwa Franciszka
Kostrzewskiego z 1860

Polowanie - ilustracja do IV księgi Pana
Tadeusza autorstwa Franciszka
Kostrzewskiego z 1886

Wątki w utworze:

• wątek miłosny Tadeusza i Zosi

• wątek Stolnika

• wątek sporu o zamek

• wątek niepodległościowy

Autor: Goethe

Powieść epistolarna (listy Wertera do
jego przyjaciela Wilhelma)

Bohater:
Werter – typowy bohater romantyczny.
Nieszczęśliwie zakochany w Lottcie. Nie
godzi się na krzywdę społeczną ani na
podziały klasowe. Miłość dla niego to
sacrum.

Autor: Zygmunt Krasiński

Gatunek: dramat

Utwór składa się z 4 części, które można
sklasyfikować na 2 działy: dwie pierwsze to
dramat rodzinny, kolejne dwie to dramat
społeczny

Bohaterowie: mąż – Hrabia Henryk, żona,
Orcio, dziewica (twór szatański), Pankracy

Dante w „Boskiej komedii” opisuje
wędrówkę po zaświatach, Krasiński po
ziemi (wędrówka Pankracego po obozie).