AGRESJA JAKO ŹRÓDŁO
PATOLOGII SPOŁECZNYCH

Wykład 6

PRZEMOC DOMOWA

Dom rodzinny powinien stanowić ostoję

miłości, akceptacji i bezpieczeństwa dla
każdego człowieka.

Zazwyczaj przemoc w rodzinie kojarzy się ze

środowiskiem ludzi z marginesu społecznego.

Jednak jak wynika z badań problem ten może

dotyczyć praktycznie każdej rodziny bez
względu na jej pochodzenie, status społeczny
czy finansowy.

Zdefiniowanie przemocy domowej jest

dość skomplikowane, gdyż nie jest to
tylko oddziaływanie fizyczne.

W literaturze przedmiotu przyjmuje się,

że przemoc domowa musi
wyczerpywać pewne kryteria.

A zatem przemoc domowa to:
-działanie lub zaniechanie dokonywane w

ramach rodziny przez jednego z jej członków
przeciwko pozostałym,

-z wykorzystaniem istniejącej lub stworzonej

przez okoliczności przewagi sił lub władzy,

-godzące w ich prawa lub dobra osobiste, a w

szczególności w ich życie lub zdrowie fizyczne i
psychiczne,

-powodujące u nich szkody lub cierpienie.

Ofiara przemocy może być każdy, bez

względu na wiek czy płeć.

Dotyczy to relacji między mężem i żoną,

ale także dzieci, rodziców oraz osoby
objęte opieką czy przysposobieniem.

Z przemocą w rodzinie zetknęło się:

39% kobiet

32 % mężczyzn

Przemoc domowa jest uwarunkowana

społecznie.

Pewne zachowania nacechowane agresja

mogą być akceptowane w danym
środowisku społecznym.

Prawo kciuka w Anglii jeszcze w XIXw

zezwalało bić żonę kijem nie grubszym
niż kciuk.

Przejaw agresji jako dowód miłości- bije

bo kocha.

Skala przemocy jest trudna do

oszacowania, gdyż istnieje duża ciemna
liczba.

Wynika to ze wstydu, obawy przed utratą

prestiżu.

Często także ze strachu przed oprawcą.
Bicie dziecka jest często uważane za coś

naturalnego, za zwykłą metodę
wychowawczą.

Takie zdanie ma około 40% kobiet.

PRZEMOC FIZYCZNA

Przemoc gorąca
Może przybierać charakter furii- wybuch

skumulowanych emocji, praktycznie
niemożliwym do opanowania.

Furii może towarzyszyć poczucie ekstazy.
Sprawca kieruje się pragnieniem zadania

cierpienia oraz spowodowania szkód.

Zazwyczaj ekspresja zachowania przybiera

formę agresji fizycznej lub psychicznej.

Furia może być skutkiem długotrwałej

frustracji oraz stresu.

Przemoc chłodna
Stanowi realizację pewnego rodzaju

scenariusza, który wynika z przemyśleń
lub zachowań związanych z
obyczajowością danego środowiska.

Generalnie przemoc chłodna dotyczy

oddziaływania w sferze psychicznej.

Jest naruszenie wewnętrznego terytorium

psychicznego danej osoby.

Może być środkiem do osiągnięcia

jakiegoś celu np. wpływ na psychikę
dziecka w celu zmuszenia go do nauki,
sportu czy innej działalności.

Przemoc fizyczna jest przemyślanym

działaniem z premedytacją.

Przemoc chłodna z czasem może

przybierać charakter przemocy gorącej.

Wynika to z utwierdzenia się sprawcy, że

ma przewagę i może sobie na wiele
pozwolić.

Wynika to między innymi z tego, że

ofiara skrywa swoje emocje i nie
wychodzi z nimi na zewnątrz.

Wobec dzieci może przejawiać się

surowością i nadmierną konsekwencją
wychowawczą.

Przemoc jest pewnego rodzaju

zjawiskiem „dziedzicznym”.

Wzorce zachowań, które rodzice wynieśli

z domu, często są realizowane w
relacjach z własną rodziną.

Skoro ojciec mnie bił, to ja też biję, bo

wyszło mi to na dobre.

Sprawca przemocy często miewa

wyrzuty sumienia.

Stąd też niezbędnie potrzebne są mu

techniki radzenia sobie z tym
problemem.

Najczęstszą formą jest obarczenie winą

ofiarę.

Widzisz co zrobiłaś, do czego mnie

doprowadziłaś.

Jest to tzw. negowanie osobistej

odpowiedzialności i znalezienie kozła
ofiarnego.

Może to także polegać na

uprzedmiotowieniu człowieka lub
negowaniu jego wartości jako istoty
ludzkiej.

Kobieta jest moja jak krzesło czy stół.
Ma być posłuszna bo jest po to, aby mi

było wygodnie.

Często zdarza się, że sprawcy przemocy

starają się swoje wyrzuty sumienia
uspokoić poprzez działania naprawcze.
Starają się angażować w zniwelowanie
szkód, jakie spowodowało zachowanie
agresywne.

Jednak rzadko zdarza się tak, że przemoc

stanowi jednorazowe zdarzenie, które
więcej się nie powtórzy.

PRZEMOC PSYCHICZNA

Przemoc psychiczna zawsze towarzyszy

przemocy fizycznej.

Może jednak występować samoistnie.
Przemoc psychiczną ma trzy znaczenia:
-psychiczna kontrola sprawcy nad ofiarą,
-krzywdzenie ofiary może odbywać się poprzez

wykorzystanie przez sprawcę oddziaływania
psychologicznego,

-szkody w psychice spowodowane przez

przemoc.

W skrajnych przypadkach przemoc

psychiczna można porównać do „prania
mózgu”.

Metody stosowane przez sprawcę mogą

być zbliżone do stosowanych w
państwach totalitarnych wobec
więźniów politycznych lub wojennych.

Działanie takie polega na:
-izolacji społecznej,
-poniżeniu i degradacji,
-wymuszaniu posłuszeństwa ,
-groźbach i prezentowaniu własnej przewagi,
-doprowadzaniu do bezradności i wyczerpania,
-okresowych i nieprzewidywalnych objawach

akceptacji i aprobaty,

-ośmieszaniu i kwestionowaniu racjonalności

myślenia.

Takie działanie miało na celu przejęcie

pełnej kontroli nad psychiką i
postępowaniem ofiary oraz
zawładnięcia jej umysłem tak, aby z
przekonaniem przyjęła ideologię
sprawcy.

FAZY CYKLU PRZEMOCY

Zazwyczaj występuje w relacjach partnerskich.
Jedna ze stron nie może już wytrzymać w

związku. Stąd przygotowuje się do odejścia.

Sprawca dostrzega symptomy, dlatego stara

się przeciwdziałać.

Zmienia swoje postępowanie, staje się czuły,

pobłażliwy, często kupuje prezenty.

Takie zachowanie stwarza nadzieję u ofiary na

polepszenie stosunków.

Faza I
W sprawcy narasta napięcie i

agresywność.

Łatwo się irytuje, nawet drobiazg jest w

stanie wyprowadzić go z równowagi.

Szuka pretekstów do kłótni. Staje się

coraz bardziej agresywny.

Faza II
Nawet drobiazg może doprowadzić do

wybuchu agresji i przemocy-
rozładowanie emocji.

Ofiara stara się uspokoić sprawcę i

ochronić siebie.

Pojawia się poczucie bezradności, złości,

wstydu, a czasem utraty chęci do życia.

Faza III
Nazywana miesiącem miodowym
Sprawca po wyładowaniu swoich emocji

zdaje sobie sprawę ze swojego
zachowania.

Ma poczucie winy, szuka

usprawiedliwienia dla swojego
zachowania.

Stara się okazywać uczucia i dąży do

pojednania.

To powoduje, że sprawca i ofiara

zaczynają się zachowywać jak para
narzeczonych.

Wydawać by się mogło, że wszystko

zostało poukładane i zapomniane.

Po fazie miodowego miesiąca w sprawcy

ponownie zaczyna narastać napięcie, a
w rezultacie także agresja.

Doświadczenia fazy miodowego miesiąca

demobilizują ofiarę, która staje się
bardziej otwarta i mniej czujna.

Natomiast u sprawcy utrwala się

przekonanie o bezkarności swojego
zachowania.

Następuje ponownie faza I cyklu

przemocy.

Kolejne następujące po sobie fazy

miodowe nie są już tak pełne uniesień i
są coraz krótsze.

Przemoc w kolejnych fazach jest coraz

dłuższa i bardziej gwałtowna.

ZESPÓŁ ZABURZEŃ STRESU POURAZOWEGO

Osoby, które doznały urazów

emocjonalnych pojawiają się objawy
polegające na:

-bolesne powracanie śladów doświadczeń

urazowych,

-przeżywanie specyficznego paraliżu

emocjonalnego,

-unikanie tego, co przypomina uraz,
-stany hiperpobudzenia.

Mimo upływu czasu mogą pojawiać się:
-koszmary senne i bezsenność,
-wstrząsające wspomnienia i wizje na jawie,
-niezrozumiałe i bolesne stany emocjonalne i

somatyczne,

-poczucie zamrożenia lub związania,
-gotowość do ucieczki lub podjęcia walki bez

uzasadnienia sytuacyjnego,

-poczucie wpadania w obłęd,
-dezorientacja w obrębie własnego zachowania.

Powtarzające się urazy emocjonalne

powodują coraz większe spustoszenie w
obszarze emocjonalnym.

Objawy przybierają coraz większe rozmiary.
Powoduje to duże większe trudności

terapeutyczne.

Przemoc domowa może stać się powodem

pojawienia się zespołu zaburzeń stresu
pourazowego.

Zespół stresu pourazowego był

pierwotnie zdiagnozowany u żołnierzy
dotkniętych urazem emocjonalnym w
czasie działań wojennych.

Może występować także u osób, które

stały się zakładnikami terrorystów lub
były uczestnikami wielkich katastrof.

PRZESTĘPCZOŚĆ KOBIET

W ostatnich kilku latach można zaobserwować

znaczący wzrost udziału kobiet w ogólnej
liczbie popełnianych przestępstw.

Jeśli w 1992 roku kobiety popełniły

statystycznie 3,8% przestępstw, to już
w roku 2007 ich liczba osiągnęła 8,3%. Tak
więc na przestrzeni 15 lat udział procentowy
kobiet w popełnianiu przestępstw wzrósł
ponad dwukrotnie.

ŻEŃSKIE TSUNAMI

W Polsce przestępczość kobiet w

latach 2003-2008

wzrosła o

ponad 22%

W kategorii: zabójstwo na przestrzeni lat 1992-2007

odnotowano spadek
z 17,0% zdarzeń z udziałem kobiet do 14,0%.

Jednak w moim odczuciu spadek ten mógł być związany

nie tyle
z mniejszą aktywnością przestępczą, co z rozwojem
medycyny, która stała się bardziej skuteczna.
Świadczy o tym wzrost liczby przestępstw dotyczących
spowodowania uszczerbku na zdrowiu, gdzie liczba
przestępstw wzrosła o 204 z poziomu 537 w 1992r. do
741 przestępstw w 2007r. Procentowy udział kobiet
wynosi 6,2% w 1992 roku i 7,6% w 2007 roku.

W 1992 roku w przestępstwach typu

rozbój i kradzież rozbójnicza udział
kobiet kształtował się na poziomie
3,8%, ale w roku 2007 liczba ta
stanowiła już 6,1%. W roku 1992
zanotowano 333 przestępstwa z
udziałem kobiet,
w 2007 roku już 978, co stanowi wzrost
o 645 przestępstw.

Podobna tendencja została odnotowana

w kategorii kradzieże
z włamaniem, gdzie liczba przestępstw
w roku 1992 w porównaniu do roku
2007 wzrosła aż o 931 przestępstw.
Procentowy udział kobiet kształtował
się w 1992 roku na poziomie 5102
przestępstwa, 2007 roku 6033. Stanowi
to wzrost z 3,8% do 8,3% zdarzeń
przestępczych w tej kategorii z
udziałem kobiet.

W roku 1992 udział kobiet w zdarzeniach kategorii

bójka i pobicie
w porównaniu do roku 2007 wzrósł aż o 950
zdarzeń przestępczych.

Reasumując, można powiedzieć, że w przypadku

kobiet obserwujemy nasilającą się tendencję
wzrostową ich udziału w dokonywaniu przestępstw.

Jak wynika ze statystyk policyjnych, najwięcej

przestępstw popełniają kobiety młode. Stąd też
statystyki zazwyczaj rozgraniczają czyny dotyczące
kobiet do lat 16 (nieletnie) oraz od 17 do 20 lat.

Agresja jest powodem popełniania

przestępstw przez kobiety, choć ma ona
inne podłoże, niż u mężczyzn.
M.S. Kimmel w swoich badaniach wyraża
opinię, że agresja mężczyzn ma charakter
instrumentalny i często służy jakiemuś
celowi. Natomiast u kobiet jest często
skutkiem bezradności i zagubienia. Jednak
popełniane przestępstwa przez mężczyzn i
kobiety są takie same.

Obecnie zwiększa się procentowy udział

kobiet w praktycznie każdej kategorii
przestępstw. Wielu naukowców
zajmujących się tą tematyką starało się
skorelować cykl fizjologiczny z
częstotliwością popełniania
przestępstw przez kobiety. Oczywiście
można korelować ich zachowania z
menstruacją czy ciążą dopatrując się
nadwrażliwości
i chwiejności emocjonalnej.