Prawidłowości

procesu uczenia

się

Uczenie się to:

„Proces prowadzący do
modyfikacji
zachowania jednostki w
wyniku jej uprzednich
doświadczeń”

Rodzaje zachowań w

zależności od

programowania

nerwowego:

1. o sztywnym programie,

nie poddające się

modyfikacji pod wpływem nowych

doświadczeń, np. oddychanie, praca

serca;

2. o dającym się częściowo modyfikować

programie,

zawierającym komponenty

wrodzone, do realizacji których niezbędny

jest udział doświadczenia, np. habituacja,

reakcja piętna;

3. programowane przez uczenie się

w

kontakcie ze środowiskiem. Kształtowane

w wyniku indywidualnych doświadczeń,

elastyczne, możliwe do zmian.

Biofeedback

(biologiczne sprzężenie

zwrotne)

Technika autoregulacji za pomocą
której jednostka uzyskuje
podlegającą woli kontrolę nad
nieświadomymi procesami
biologicznymi. Może np. nauczyć
się wpływać wolą na regulację
ciśnienia krwi, temperatury ciała i
na inne procesy zachodzące w
organizmie.

Habituacja:

najwcześniejsza,
najprostsza, o wrodzonych
komponentach forma
uczenia się. Uczymy się nie
reagować na bodźce znane,
powtarzające się.

jest instynktowną formą uczenia
się, polegającą na tym, iż
niektóre młode zwierzęta
podążają za obiektem, który
zobaczyły zaraz po narodzeniu
się. Obiekt ten (najczęściej
matka) musi być od nich
większy i musi poruszać się.

Wdrukowanie (reakcja

piętna):

Elementarne formy
uczenia się:

• Warunkowanie klasyczne;

• Warunkowanie
instrumentalne.

Uczenie się przez
rozwiązywanie
problemów, tzw.
poznawcze:

• Wgląd;

• Uczenie się przez próby i
błędy.

Uczenie się społeczne.

Rodzaje uczenia
się

Warunkowanie
klasyczne

:

uczenie się, w którym
zachowanie (reakcja
warunkowa) jest wywoływane
przez neutralny bodziec
(zwany warunkowym), który
zyskuje tę zdolność poprzez
skojarzenie go z bodźcem
istotnym biologicznie
(zwanym bezwarunkowym).
Jest to uczenie się znaczenia
bodźca.

Schemat uczenia się

poprzez warunkowanie

klasyczne

Światło

Pokarm

Ślinienie

Bodziec Wzmocnienie

Reakcja

warunkowy

warunkowa

Warunkowanie klasyczne w

realnym życiu:

Jest to niewidzialny mechanizm
kierujący naszymi upodobaniami i
uprzedzeniami, gustami i reakcjami
emocjonalnymi. Np. mogą to być:

• reakcje emocjonalne na widoki,
dźwięki,
przedmioty, ludzi, zdarzenia;

• fobie;

• preferencje smaków, zapachów;

• nietypowe preferencje, np.
przyjemność
odczuwania bólu (masochizm);

• działania reklam (np. skojarzenie
pięknej kobiety
z określonym produktem);

• reakcje wisceralne.

Warunkowanie klasyczne:

Uczenie się reakcji alergicznej

Smak

truskawkowy

(BN)

brak
wysypki

Antybiotyk (BB)

wysypka
(RB)

Smak

+

wysypk
a

Smak truskawkowy

(

BW)

wysypka
(RW)

BB

Oznaczenia: BN – bodziec neutralny; BB – bodziec bezwarunkowy; BW –
bodziec warunkowy;
RB – reakcja bezwarunkowa; RW – reakcja warunkowa.

uczenie się, w którym
zmienia się
prawdopodobieństwo reakcji
poprzez zmianę jego

konsekwencji

. Jest to

uczenie się

znaczenia

danej

reakcji.

Warunkowanie
instrumentalne:

Wzmocnienie:

Proces, w którym bodziec
lub zdarzenie nasila
reakcję lub zwiększa
prawdopodobieństwo
wystąpienia reakcji.

Karanie:

Proces, w którym bodziec
lub zdarzenie osłabia
reakcję lub zmniejsza
prawdopodobieństwo jej
wystąpienia.

Warunkowanie

instrumentalne w realnym

życiu:

Stosowanie technik warunkowania
instrumentalnego (także klasycznego)
w naturalnych sytuacjach nazywa się
modyfikacją zachowań. Np.

• metoda gospodarki żetonowej wśród
chorych
psychicznie;

• pomoc w pozbyciu się szkodliwych
nawyków (np.
palenia papierosów);

• eliminacja złego zachowania ucznia;

• nauka sprawności językowej dzieci
autystycznych
i dzieci z uszkodzeniem mózgu.

Schemat uczenia się

poprzez warunkowanie

instrumentalne

Dźwignia

Naciśnięcie

Pokarm

Bodziec Reakcja

Wzmocnienie

warunkowy

warunkowa

Prawidłowości

rządzące

warunkowaniem

1. Wzmocnienie
- (pozytywne/negatywne,
- regularne/nieregularne
2. Powtarzanie
3. Wygasanie
4. Generalizacja
5. Różnicowanie
6. Kara/nagroda

Utrwalaniem reakcji
rządzą prawa:

• czynnik

świeżości

–

najnowsze
przeżycia i reakcje;

• czynnik

pierwszeństwa

znaczenie mają pierwsze
przeżycia
i doświadczenia.

Wgląd:

Forma uczenia się polegająca
na rozwiązaniu problemu
dzięki (często nagłemu)
zrozumieniu, jak powiązane
są elementy sytuacji lub jak
można je przeorganizować, by
dojść do rozwiązania.

Uczenie się społeczne

Ważne są tu interakcje
człowieka ze środowiskiem
oraz uczenie się przez
obserwację, procesy
poznawcze i przekonania
motywujące.

Transfer:

ułatwienie (transfer
pozytywny) lub utrudnienie
(transfer negatywny)
czynności uczenia się przez
uczenie uprzednie.

Dziękuję za

uwagę.