Gazet

y i

Czaso

pism

a

.

Gazeta i czasopismo

Gazeta - Rodzaj wydawnictwa ciągłego,

czasopisma ukazujące się najczęściej codziennie
(dziennik)

Czasopismo – publikacja

periodyczna, wydawnictwo ciągłe, druk ukazujący
się najczęściej w określonych terminach, pod
niezmienionym tytułem, posiadający numerację
ciągłą, zawierający ustaloną szatę graficzną, a
także niezbyt często zmieniający się format i
objętość, zawierający materiały od wielu autorów
i określoną tematykę

Rodzaje czasopism

• dziennik, gazeta codzienna
• dwudnik, gazeta dwudniowa
• tygodnik 
• dwutygodnik 
• miesięcznik 
• dwumiesięcznik 
• kwartalnik 
• aperiodyk szczególna postać

czasopisma – nieregularnik

Histori

a

Gazet i

Czaso

pism

Pierwsza gazeta europejska

Pierwszą gazetą w Europie była

wydawana w Rzymie za

panowania Juliusza Cezara od 59

r. p.n.e., Acta Diurna

(Wydarzenie dnia). Informowała

o: wydarzeniach politycznych,

sensacyjnych oraz towarzyskich

np. ślubach ważnych osobistości.

Prasa w wiekach

ś

rednich

Obwieszczenia, królewski dekrety

i informacje o bieżących

wydarzeniach wyczytywali

publicznie heroldowie. Z okresu

wieków średnich nie ma

żadnych zapisów o pisaniu

regularnej prasy.

Pierwsze miesi

ę

czniki

•Po udoskonaleniu przez Jana

Gutenberga druku w 1455 r.

nastąpił dynamiczny rozwój

prasy. Na początku pojawiały

się jednostronicowe,

okolicznościowe gazetki

informujące np. o bitwach.

•W drugiej połowie XVI w. we

Włoszech ukazał się pierwszy

miesięcznik, a w tym samym

czasie pojawiają się również

inne periodyki (ukazujące się

w miarę regularnie) w Krajach

Europy Zachodniej.

Pierwszy dziennik

Pierwszy dziennik wyszedł w

drugiej połowie XVII w. w

Lipsku 100 lat po

wynalezieniu druku.

Merkuryusz Polski

•

11 lat po pierwszym
dzienniki ukazuje się polski
periodyk Merkuryusz Polski
informował o wydarzeniach
w Polsce i na świecie. .
Podtytuł pierwszego
numeru brzmiał:
Merkuryusz Polski: dzieie
wszytkiego świata w sobie
zamykaiący dla
informacyey pospolitey. 41
numerów periodyku
wydano w nakładzie 200
egzemplarzy

O

ś

wiecenia

Prawdziwy rozwój prasy przypada

na wiek XVIII. W 1702 r. ukazuje

się pierwsza gazeta codzienna

The Daily Courant a w 1785

istniejąca do dziś The Times.

• Z rozwojem prasy rozwinęły się

poszczególne gatunki dziennikarskie.
Doceniono, że prasa może służyć
również w celach naukowych i
edukacyjnych a nie jak do tej pory
tylko w celach informacyjnych.
Jednym takich pism był angielski
Spectator ( Obserwator ) wydawany
w latach 1711-14 w Londynie. pismo
postulowało poprawę obyczajów,
propagowało racjonalizm i tolerancję.
Popularne w całej Europie stało się
inspiracją wielu kolejnych periodyków
m.in. warszawskiego Monitora
wydawanego z inicjatywy króla
Stanisława Augusta Poniatowskiego i
ukazującego się regularnie przez 21
lat, do roku 1785.

Monitor I.Krasickiego i
F.Bohomolca 1765-1784

Zabawy Przyjemne i Pożyteczne A.
Naruszewicza i J. Albertrandiego

Rozkwit prasy w Polsce

• Wiek XIX to kolejne wynalazki, coraz

doskonalsze i szybsze maszyny drukarskie

poprawiające jakość i czas druku. W końcu

stulecia w gazetach pojawiają się pierwsze

fotografie. Na rozwój prasy w 1760-1815

silny wpływ ma sytuacja społeczno- polityczna

oraz kulturalno- oświatowa (początki

kapitalizmu, działalność reformatorska

St.Konarskiego, okres oświecenia 1764-1795,

okres Sejmu Czteroletniego 1788-1792, utrata

niepodległości w 1795)

1770-1777
pisma o charakterze ogłoszeniowym Dziennik Handlowy

Codzienna prasa
informacyjna - 1782

W okresie zaborów Czasopisma i gazety wychodziły w kraju i

na emigracji, stając się ostoją języka polskiego zakazanego
w szkołach i urzędach. W roku 1896 w języku polskim
ukazywało się aż 355 periodyków! Obok gazet codziennych
pojawiały się wówczas czasopisma kulturalno-literackie,
niektóre pięknie ilustrowane. Czasopisma te propagowały
nowoczesny styl myślenia, idee reformy społecznej.
Felietony, artykuły czy listy z podróży, a także utwory
literackie (opowiadania, nowele, wiersze) publikowali w nich
najwybitniejsi pisarze okresu pozytywizmu: Bolesław Prus,
Henryk Sienkiewicz, Maria Konopnicka, Eliza Orzeszkowa.
Powieść Ogniem i mieczem Sienkiewicza, zanim została
wydrukowana, ukazywała się w odcinkach w warszawskim
tygodniku Słowo i w krakowskim Czasie.

Przegląd Naukowy
1842-1848

Tygodnik Ilustrowany 1859-1939

Pierwsza prasa kobieca

Bluszcz 1865-1939

XX-lecie międzywojenne

• W okresie

międzywojennym
znakomicie rozwija się
prasa literacka.
Adresatami czasopism
są nie tylko ludzie
wykształceni - coraz
większą rolę społeczną
odgrywają pisemka
dla ludu czytywane na
głos analfabetom

• Prasa okresu

międzywojennego
charakteryzuje się:
brakiem stabilności, niskim
poziomem technicznym,
pogoń wydawnictw za
czytelnikiem masowym,
nastawieniem na zysk

• Rozwój czasopism dla

dzieci, naukowych,
społeczno- kulturalnych,
literackich, tygodników
ilustrowanych.

•Po II wojnie światowej prasa w

Polsce była podporządkowana

partii rządzącej,

Organizacjom politycznym

oraz społeczno-kulturalnym.

• Istniały także pisma

katolickie (Znak, Gość

Niedzielny). Dostępne były

dzienniki: Rzeczpospolita,

Express Wieczorny, Kurier

Codzienny

.

Akcja “N”

W latach 1941-1944 wydano

15 czasopism dywersyjno -

propagandowych w języku

niemieckim, pozorujących

konspiracyjne wydawnictwa

antyhitlerowskie ruchu oporu.

Prasa emigracyjna

Aktywna działalność prasowo- wydawnicza

prowadzona była przez polskie

wychodźstwo wojenne, - na zachodzie

Europy m.in.. “Słowo” 1939 - St. Cat-

Mackiewicza; “Nowa Polska” A.

Słonimskiego; - na Bliskim Wschodzie:

“Ku wolnej Polsce” - 1940; - w Związku

Radzieckim - poddane kontroli radzieckich

komisarzy: “Czerwony sztandar”

Powojenne wydawnictwa prasowe

• Czytelnik: Rzeczpospolita, Życie

Warszawy, Dziennik Polski

• Wiedza: Robotnik, Naprzód, Przegląd

Socjalistyczny, Nowiny Literackie,
Express Wieczorny,

• Nowa Epoka: Kurier Codzienny, Młoda

Demokracja, Kurier Wielkopolski

• Chłopski Świat: Dziennik Ludowy,

Gazeta Ludowa, Zielony Sztandar

  

Trybuna Ludu

- Najważniejszy organ
(prasowy) w PRL-u

Najdłużej
ukazujący się
tytuł w Polsce
powojennej

• Po 1953 “odwilż” na rynku

prasowym. Pojawiają się inne

tytuły gazet i czasopism, treścią

odchodzące od problematyki

produkcji, np. magazyn

młodzieżowy Dookoła Świata.

Nawet prasa sportowa jest
podporządkowana propagandzie

 

1980 - powstaje
NSZZ
“Solidarność”

13 XII 1981 Stan Wojenny

Silnie rozwija się prasa podziemna,
(alternatywna), która swoje początki miała
już w latach wcześniejszych

Wolno

ść

prasy

• w 1989 nowelizacja prawa prasowego, wprowadza

m.in. zgłoszeniowy system powoływania nowych
tytułów

• w 1990 Sejm przyjął ustawę o likwidacji RSW Prasa-

Książka-Ruch

• wpływ wydawnictw zagranicznych na polski rynek

prasowy, udział kapitału obcego ocenia się na 80-
90%

• komputeryzacja, lepszy papier, zmiany w organizacji

pracy redakcji oraz zmiany kadrowe;

• obecnie rynek prasy kolorowej obejmuje kilkaset

tytułów

Polityka 

Prasa Obecna

Czasopisma dla:
• kobiet: Twój Styl, Pani, Świat

Kobiety, Claudia,

• mężczyzn: Playboy, Gentelman,

CKM, Auto Świat,

Prasa katolicka

•tygodniki: Gość Niedzielny, Niedziela
•miesięczniki: Rycerz Niepokalanej
•czasopisma typowo

religijne: Różaniec

•czasopisma “rozumiejące znaki

czasu”: Przewodnik Katolicki,

•“politykujące”: Rodzina Radia Maryja,
•intelektualnie otwarte: Znak, Więź

Agencje prasowe

agencje informacyjne często

nazywane są “gazetami dla

gazet ” przyjmuje się, że 80%

informacji zagranicznych

prasowych pochodzi z 4

największych agencji

informacyjnych