| W firmie produkcyjnej zarówno materiały jak i koszty przerobu doliczane są systematycznie. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| W pewnej firmie na początku miesiąca produkcja w toku liczyła |
|
|
|
|
|
2000 |
szt., z których każda |
|
|
|
|
|
|
| przerobiona była w |
|
40% |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Do magazynu oddano w ciągu okresu |
|
|
|
10000 |
szt wyrobów gotowych. |
|
|
|
|
|
|
|
|
| Produkcja podstawowa na końcu okresu wynosi |
|
|
|
|
6000 |
szt. wyrobów przerobionych w |
|
|
60% |
|
|
|
|
| Zużycie materiałów bezpośrednich wynosiło na początku okresu |
|
|
|
|
|
|
50 000 zł |
|
|
|
|
|
|
| Zużycie materiałów bezpośrednich w bieżącym okresie wyniosło |
|
|
|
|
|
|
170 000 zł |
|
|
|
|
|
|
| Koszty robocizny bezpośredniej na początku okresu wynosiły |
|
|
|
|
|
|
20 000 zł |
|
|
|
|
|
|
| Koszty robocizny bezpośredniej doliczone w bieżącym okresie wyniosły |
|
|
|
|
|
|
300 000 zł |
|
|
|
|
|
|
| Koszty wydziałowe na początku okresu wynosiły |
|
|
|
|
|
|
15 000 zł |
|
|
|
|
|
|
| Koszty wydziałowe doliczone w bieżącym okresie wyniosły |
|
|
|
|
|
|
200 000 zł |
|
|
|
|
|
|
| Razem nakłady produkcyjne wyniosły |
|
|
|
|
|
|
755 000 zł |
|
|
|
|
|
|
| Pytanie jest jedno: ile kosztuje wytworzenie jednej sztuki wyrobu? |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Na wstępie policzmy partie produktu: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| partia I |
2000 |
szt. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| partia II |
8000 |
szt. |
(ponieważ łączna liczba sztuk oddanych do magazynu składa się z partii I i II) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| partia III |
6000 |
szt. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| razem |
16000 |
szt. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Obliczmy kosztu jednostkowego materiałów. Ponieważ interesuje nas wynik w złotówkach na sztukę, należy stworzyć ułamek, gdzie w liczniku podana będzie wartość materiałów - zarówno tych wydanych w poprzednim okresie dla partii nr I, jak i tych wydanych w bieżącym okresie dla partii nr II i III. W mianowniku podana będzie liczba jednostek kalkulacyjnych, czyli sztuk poszczególnych partii z uwzględnieniem stopnia zaawansowania produkcji. To może i brzmi skomplikowanie ale prościej będzie pokazać kwoty. |
|
|
|
|
|
| licznik |
|
50 000 zł |
plus |
170 000 zł |
(łączne koszty materiałowe) |
|
|
|
|
|
|
|
|
| mianownik |
|
2000 |
(cała partia I) |
plus |
8000 |
(cała partia II) |
plus |
3600 |
(partia III na którą wydano tylko część materiałów) |
|
|
|
|
| Wynik oznacza koszty jednoskowe materiałów i wynosi |
|
|
|
|
|
16,18 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Analogicznie należy wyliczyć koszty jednostkowe przerobu: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| licznik |
|
20 000 zł |
plus |
300 000 zł |
(łączne koszty robocizny bezpośredniej) |
|
|
|
|
|
|
|
|
| mianownik |
|
2000 |
(cała partia I) |
plus |
8000 |
(cała partia II) |
plus |
3600 |
(partia III przerobiona tylko częściowo) |
|
|
|
|
| Wynik oznacza koszty jednoskowe robocizny bezpośredniej i wynosi |
|
|
|
|
|
23,53 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| licznik |
|
15 000 zł |
plus |
200 000 zł |
(łączne koszty wydziałowe) |
|
|
|
|
|
|
|
|
| mianownik |
|
2000 |
(cała partia I) |
plus |
8000 |
(cała partia II) |
plus |
3600 |
(partia III przerobiona tylko częściowo) |
|
|
|
|
| Wynik oznacza koszty jednoskowe wydziałowe i wynosi |
|
|
|
|
|
15,81 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Dodając koszty jednostkowe materiałów, robocizny i wydziałowe otrzymujemy koszt jednostkowy całkowity wyrobu: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
55,51 zł |
|
|
|
| Skoro wiemy ile kosztuje wytworzenie jednego wyrobu i wiemy ile wyrobów oddano do magazynu, można policzyć ile wynosi wartość zakończonej produkcji partii I i II, czyli koszt wytworzenia wyrobów (KWW) w okresie: |
|
555 147 zł |
|
|
|
| Można również policzyć ile jest warta produkcja w toku (niezakończona) na koniec okresu. Oznacza to wartość dotychczasowych nakładów na partię nr III. Najłatwiej policzyć tę wartość jako sumę wszytkich nakładów produkcyjnych łącznie z saldami początkowymi pomniejszoną o wartość produkcji zakończonej w okresie (KWW): |
|
199 853 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Księgowanie operacji w ramach schematu przepływu kosztów wyglądałoby tak: |
|
|
|
|
|
|
rozrachunki z pracownikami |
|
|
dt+ materiały ct- |
|
|
dt+ koszt działalności podstawowej ct- |
|
|
|
|
|
300000 |
2 |
sp |
X |
170000 |
1 |
sp |
Osikowicz:
suma nakładów na materiały i koszty przerobu poniesione w okresie poprzednim a dotycząca partii I
85000 |
555147 |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
170000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
300000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
200000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
odt |
755000 |
555147 |
oct |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
199853 |
sk |
|
|
|
dt+ koszty wydziałowe ct- |
|
|
|
|
|
dt+ wyroby gotowe ct- |
|
|
|
| sp |
Y |
200000 |
3 |
|
|
|
|
4 |
555147 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Operacje: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 1 |
Wydanie materiałów do produkcji |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 2 |
Naliczenie listy płac pracowników bezpośrednio produkcyjnych |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 3 |
Alokowanie kosztów wydziałowych do produkcji |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 4 |
Przekazanie wyrobów gotowych do magazynu |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Powyższe obliczenia wykonane zostały prostszą z dwóch dostępnych metod - metodą kosztu przeciętnego, inaczej mówiąc metodą średniej ważonej. Metoda ta nie pozwala uzyskać informacji o koszcie jednostkowym wytworzenia produktów osobno z poszczególnych partii. Koszt jednostkowy, który udało się obliczyć jest średnim ważonym kosztem dla partii I oraz II. Jeżeli interesują nas wyniki z dokładnością do jednej partii (osobno partii I i II) musimy zastosować inną metodę obliczeń - metodę kosztu bieżącego, inaczej nazywaną metodą FIFO (first in first out - pierwsze weszło pierwsze wyszło). Dlaczego miałoby nas to interesować? Na przykład w warunkach silnej inflacji albo niestabilnej waluty koszty produkcyjne poszczególnych partii mogą się istotnie różnić, a ktoś w zarządzie wpadnie na pomysł, żeby analizować marże na poszczególnych partiach. Rozwiążmy ten sam przykład metodą kosztu przeciątnego. W metodzie tej - jak sama nazwa wskazuje interesują nas na początek wyłącznie koszty poniesione w okresie bieżącym, bez stanów początkowych. |
|
|
|
|
|
| Znów należy obliczyć koszty jednostkowe materiałów i kosztów przerobu, z tym że w liczniku uwzględniamy wyłącznie koszty bieżącego. Mianownik pomniejszamy odpowiednio, wykazując w nim wyłącznie te jednostki kalkulacyjne, z którymi wiążą się kwoty z licznika. |
|
|
|
|
|
| licznik |
|
|
|
170 000 zł |
(koszty materiałowe bieżącego okresu) |
|
|
|
|
|
|
|
|
| mianownik |
|
1200 |
(dokończenie partii I) |
|
plus |
8000 |
(cała partia II) |
plus |
3600 |
(partia III na którą wydano tylko część materiałów) |
|
|
|
| Wynik oznacza koszty jednoskowe materiałów i wynosi |
|
|
|
|
|
13,28 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Analogicznie należy wyliczyć koszty jednostkowe przerobu: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| licznik |
|
|
|
300 000 zł |
(koszty robocizny bezpośredniej bieżącego okresu) |
|
|
|
|
|
|
|
|
| mianownik |
|
1200 |
(dokończenie partii I) |
|
plus |
8000 |
(cała partia II) |
plus |
3600 |
(partia III na którą wydano tylko część materiałów) |
|
|
|
| Wynik oznacza koszty jednoskowe robocizny bezpośredniej i wynosi |
|
|
|
|
|
23,44 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| licznik |
|
|
|
200 000 zł |
(koszty wydziałowe bieżącego okresu) |
|
|
|
|
|
|
|
|
| mianownik |
|
1200 |
(dokończenie partii I) |
|
plus |
8000 |
(cała partia II) |
plus |
3600 |
(partia III na którą wydano tylko część materiałów) |
|
|
|
| Wynik oznacza koszty jednoskowe wydziałowe i wynosi |
|
|
|
|
|
15,63 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Dodając koszty jednostkowe materiałów, robocizny i wydziałowe otrzymujemy koszt jednostkowy całkowity wyrobu: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
52,34 zł |
|
|
|
| Wynik ten dotyczy tylko tych sztuk, których produkcję rozpoczęto i zakończono w bieżącym okresie, czyli partii II. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Skoro wiemy ile kosztuje wytworzenie jednego wyrobu partii II i wiemy ile wyrobów tej partii oddano do magazynu, można policzyć ile wynosi wartość zakończonej produkcji partii II: |
|
418 750 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Osobno należy policzyć koszt jednostkowy całkowity w partii nr I, czyli tej której produkcję rozpoczęto w okresie poprzednim, a skończono w okresie bieżącym. Najpierw obliczmy koszty materiałowe poniesione w poprzednim okresie na sztukę produktu z partii nr I: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| licznik |
|
50 000 zł |
(koszty materiałowe poprzedniego okresu) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| mianownik |
|
2000 |
(liczba sztuk partii I) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Wynik oznacza koszty jednoskowe materiałów w partii nr I poniesione w okresie poprzednim. Wynosi |
|
|
|
|
|
|
|
25,00 zł |
|
|
|
|
|
| Następnie dodajmy wartość materiałów na sztukę partii nr I, które w okresie bieżącym trzeba dodać, aby skończyć produkt. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Ponieważ produkcja partii nr I została zaawansowana w |
|
|
|
|
40% |
, należy dodać |
|
60% |
materiału. |
|
|
|
|
| Materiał jest wydawany w okresie bieżącym, dlatego należy uwzględnić stawki wyliczone dla partii nr II: |
|
|
|
|
|
|
|
|
13,28 zł |
|
|
|
|
| Daje to |
7,97 zł |
wartośći materiału wydanego w okresie bieżącym na sztukę partii nr I |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Koszt jednostkowy materiału składa się z nakładów poniesionych w poprzednim i bieżącym okresie. Wynosi |
|
|
|
|
|
|
|
|
32,97 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Analogicznie należy wyliczyć koszty jednostkowe przerobu: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| licznik |
|
20 000 zł |
(koszty robocizny bezpośredniej poprzedniego okresu) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| mianownik |
|
2000 |
(liczba sztuk partii I) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Wynik oznacza koszty jednoskowe robocizny bezpośredniej w partii nr I poniesione w okresie poprzednim. Wynosi |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10,00 zł |
|
|
|
| Następnie dodajmy wartość robocizny bezpośredniej na sztukę partii nr I, którą w okresie bieżącym trzeba dodać, aby skończyć produkt. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Ponieważ produkcja partii nr I została zaawansowana w |
|
|
|
|
40% |
, należy dodać |
|
60% |
kosztów robocizny. |
|
|
|
|
| Robotnicy kończyli partię nr I w okresie bieżącym, dlatego należy uwzględnić stawki wyliczone dla partii nr II: |
|
|
|
|
|
|
|
|
23,44 zł |
|
|
|
|
| Daje to |
14,06 zł |
wartośći robocizny bezpośredniej zaangażowanej w okresie bieżącym na sztukę partii nr I |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Koszt jednostkowy robocizny bezpośredniej składa się z nakładów poniesionych w poprzednim i bieżącym okresie. Wynosi |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
24,06 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| licznik |
|
15 000 zł |
(koszty wydziałowe poprzedniego okresu) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| mianownik |
|
2000 |
(liczba sztuk partii I) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Wynik oznacza koszty jednoskowe robocizny bezpośredniej w partii nr I poniesione w okresie poprzednim. Wynosi |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7,50 zł |
|
|
|
| Następnie dodajmy wartość kosztów wydziałowych na sztukę partii nr I, które w okresie bieżącym trzeba dodać, aby skończyć produkt. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Ponieważ produkcja partii nr I została zaawansowana w |
|
|
|
|
40% |
, należy dodać |
|
60% |
kosztów wydziałowych. |
|
|
|
|
| Partię nr I finalizowano w okresie bieżącym, dlatego należy uwzględnić stawki wyliczone dla partii nr II: |
|
|
|
|
|
|
|
|
15,63 zł |
|
|
|
|
| Daje to |
9,38 zł |
wartośći kosztów wydziałowych poniesionych w okresie bieżącym na sztukę partii nr I |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Koszt jednostkowy wydziałowy składa się z nakładów poniesionych w poprzednim i bieżącym okresie. Wynosi |
|
|
|
|
|
|
|
|
16,88 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Dodając koszty jednostkowe materiałów, robocizny i wydziałowe otrzymujemy koszt jednostkowy całkowity wyrobu: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
73,91 zł |
|
|
|
| Wynik ten dotyczy tylko tych sztuk, których produkcję rozpoczęto w okresie poprzednim i zakończono w bieżącym okresie, czyli partii I. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Skoro wiemy ile kosztuje wytworzenie jednego wyrobu partii I i wiemy ile wyrobów tej partii oddano do magazynu, można policzyć ile wynosi wartość zakończonej produkcji partii I: |
|
147 813 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Łącznie koszt wytworzenia wyrobów (KWW) składa się z wartości zakończonej produkcji partii I oraz II i wynosi |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
566 563 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Można również policzyć ile jest warta produkcja w toku (niezakończona) na koniec okresu. Oznacza to wartość dotychczasowych nakładów na partię nr III. Najłatwiej policzyć tę wartość jako sumę wszytkich nakładów produkcyjnych łącznie z saldami początkowymi pomniejszoną o wartość produkcji zakończonej w okresie (KWW): |
|
188 438 zł |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Księgowanie operacji w ramach schematu przepływu kosztów wyglądałoby tak: |
|
|
|
|
|
|
rozrachunki z pracownikami |
|
|
dt+ materiały ct- |
|
|
dt+ koszt działalności podstawowej ct- |
|
|
|
|
|
300000 |
2 |
sp |
X |
170000 |
1 |
sp |
Osikowicz:
suma nakładów na materiały i koszty przerobu poniesione w okresie poprzednim a dotycząca partii I
85000 |
566563 |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
170000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
300000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
200000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
odt |
755000 |
566563 |
oct |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
188438 |
sk |
|
|
|
dt+ koszty wydziałowe ct- |
|
|
|
|
|
dt+ wyroby gotowe ct- |
|
|
|
| sp |
Y |
200000 |
3 |
|
|
|
|
4 |
566563 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Operacje: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 1 |
Wydanie materiałów do produkcji |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 2 |
Naliczenie listy płac pracowników bezpośrednio produkcyjnych |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 3 |
Alokowanie kosztów wydziałowych do produkcji |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 4 |
Przekazanie wyrobów gotowych do magazynu |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Porównanie obu metod - kosztu przeciętnego i kosztu bieżącego okresu - należy wskazać na większą precyzję danych dotyczących kosztów jednostkowych całkowitych uzyskanych w metodzie kosztu bieżącego okresu. Identyfikujemy tu osobno koszty partii I oraz II. Ponadto wycena produkcji zakończonej (KWW) jest nieco inna w każdej z metod, stąd również wycena produkcji niezakończonej. |
|
|
|
|
|