LPD-arkusz-ZR1_LPD-arkusz-ZR1 10/23/09 9:22 AM Page 1
Miejsce na identyfikacj´ szko"y
ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY
Z OPERONEM
JóZYK POLSKI
LISTOPAD
POZIOM ROZSZERZONY
ROK 2009
Czas pracy 180 minut
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. SprawdÄ™, czy ar kusz eg zaminacyjny zawie ra 8 stron.
Ewentualny brak zg"oĘ przewodniczącemu zespo"u nadzo-
rujÄ…cego egzamin.
2. Roz wiązania zadał
zamieĘç w miejscu na to przeznaczo-
nym.
3. Pisz czy telnie. UŻywaj d"ugopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie uÅ»y waj korektora, a b"´dne zapisy wyraÄ™nie przekreĘl.
5. Pa mi´taj, Å»e zapisy w brudnopisie nie podlegajÄ… ocenie.
6. Mo Å»esz ko rzystaç ze s"ownika poprawnej pol szczyzny
Za napisanie
i s"ownika ortograficznego.
wypracowania
moÅ»na otrzymaç
Úyczymy powodzenia! "Ä…cznie
40 punktów
Wpisuje zdajÄ…cy przed rozpocz´ciem pracy
KOD
ZDAJŃCEGO
PESEL ZDAJŃCEGO
Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.
Kopiowanie w ca"oĘci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadał
przez
dyrektorów szkó" biorących udzia" w programie Próbna Matura z OPERONEM.
LPD-arkusz-ZR1_LPD-arkusz-ZR1 10/23/09 9:22 AM Page 2
J´zyk polski. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Tworzenie tekstu w"asnego w zwiÄ…zku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu.
Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze niŻ trzy strony (oko"o 250 s"ów).
Temat 1: Rola nawiązał
do twórczoĘci Leopolda Staffa w Kwiatach polskich Juliana Tuwima.
Opracuj temat, dokonaj analizy i interpretacji obu utworów.
Julian Tuwim, Kwiaty polskie (fragment)
Przede mną ksiąŻka. Lecz juŻ inna.
Wiersze, od których nie potrafi´
Oderwaç si´ od dwóch lat prawie,
KsiąŻka  rozpaczy mojej winna,
Rozkoszy, smutku i zachwytu,
Âmiej´ si´ nad niÄ…, wzdycham, p"acz´,
KsiąŻka  nowina pe"na mitów
I starych s"ów, i nowych znaczeł
.
Tytu" (litery sÄ… czerwone):
 Wybór poezji . Fotografia
Autora w profil nam przedstaffia:
Wysokoczo"y i brodaty,
Z opuszczonymi w dó" oczyma,
KsiÄ…Å»k´  czy r´k´ na niej  trzyma,
Za nim, w wazonie, mgliste kwiaty.
Czytam, po stokroç juÅ» czytane,
Strofy liĘciami przeplatane.
[& ]
Czytam:  Poezja starych studni  
Tak, to poezja: gdy g"os dudni
W ch"odnym, spleĘnia"ym mroku studni;
I to poezja: martwy zegar  
Milczenie, Ęmierç, a czas ubiega.
Strych, nieme skrzypce, juÅ» bez grajka  
I one martwe, jak ten zegar:
Są, ale pieĘł
si´ nie rozlega.
Rupiecie strychów  marnoĘç, marnoĘç,
Znieruchomienie i umar"oĘç&
 Ksi´ga, gdzie niezapominajka
Drzemie  znów martwoĘç, zaprzestanie,
Jak zegar, skrzypce: bezruch, trwanie.  
Dziecił
stwo, pe"ne snów, oniemieł
&
Znam to. Przychodzi chwila czasem,
Gdy znuÅ»´ si´ ha"asem gwarów
I nagle czuj´, jak na ziemi´
Âmierç spada. Os"upia"y, drzemi´  
&  By"y dziecił
stwu memu lasem
Czarów& Zbiera"em zardzewia"e
Klucze   I znów rupiecie, graty,
Jak zegar, skrzypce, ksi´ga, kwiaty
I strych, i studnia  wszystko stare,
Skazane Ęmierci na ofiar´;
2
LPD-arkusz-ZR1_LPD-arkusz-ZR1 10/23/09 9:22 AM Page 3
J´zyk polski. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Tak od zarania do staroĘci
Trwa niszczycielskiej mocy poĘcig
(I to poezja? Jak latarki
Magicznej cuda na tapecie?).
Wszystko jak ja: motyle, marki,
Odjazdy w wszystkie Ęwiata cz´Ä˜cie,
Sen niedorzeczny& sen jak szcz´Ä˜cie&
Jak on wie wszystko, ten czarodziej&
We Lwowie? Nie. To by"o w ¸odzi.
To by"o wsz´dzie i tak samo!
Tak, to poezja, bo  to samo&
Leopold Staff, Dziecił
stwo
Poezja starych studni, zepsutych zegarów,
Strychu i niemych skrzypiec p´kni´tych bez grajka,
ZÅ»ó"k"a ksi´ga, gdzie usch"a niezapominajka
Drzemie  by"y dziecił
stwu memu lasem czarów&
Zbiera"em zardzewia"e, stare klucze& Bajka
Szepta"a mi, Że klucz jest dziwnym darem darów,
Úe otworzy mi zamki skryte w tajny parów,
Gdzie wejd´  blady ksiÄ…Å»´ z obrazów Van Dycka.
Motyle-m potem zbiera", magicznej latarki
Cuda wywo"ywa"em na Ęciennej tapecie
I gromadzi"em d"ugi czas pocztowe marki1&
Bo by"o to jak podróŻ szalona po Ęwiecie,
Pe"ne przygód odjazdy w wszystkie Ęwiata cz´Ä˜cie&
Sen s"odki, niedorzeczny, jak szcz´Ä˜cie& jak szcz´Ä˜cie&
Temat 2: Dokonaj analizy i interpretacji podanych utworów i zaprezentuj przedstawioną w nich
koncepcj´ cz"owieka i jego Å»ycia. Zwróç uwag´ na sposób ukszta"towania wypowiedzi
poetyckiej.
Jan Kochanowski, PieĘł
XIX
Jest kto, co by wzgardziwszy te doczesne rzeczy
Chcia" ze mnÄ… dobrÄ… tylko s"aw´ mieç na pieczy,
A staraç sie, poniewaÅ» musi zniszczeç cia"o,
Aby imi´ przynamniej po nas tu zosta"o?
1
marka  przest. znaczek pocztowy
3
LPD-arkusz-ZR1_LPD-arkusz-ZR1 10/23/09 9:22 AM Page 4
J´zyk polski. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
I szkoda zwaç cz"owiekiem, kto bydl´ce Å»yje
TkajÄ…c, lejÄ…c w si´ wszytko, póki zstawa szyje;
Nie chcia" nas Bóg po"oÅ»yç równo z bestyjami:
Da" nam rozum, da" mow´, a nikomu z nami.
Przeto chciejmy wziÄ…ç przed si´ myĘli godne siebie,
MyĘli waŻne na ziemi, myĘli waŻne w niebie;
S"uŻmy poczciwej s"awie, a jako kto moŻe,
Niech ku poŻytku dobra spólnego pomoŻe.
Komu dowcipu równo z wymową dostaje,
Niech szczepi miedzy ludęmi dobre obyczaje,
Niechaj czyni porzÄ…dek, rozterkom zabiega,
Praw ojczystych i pi´knej swobody przestrzega.
A ty, coç Bóg da" si"´ i serce po temu,
Uderz si´ z poganinem, jako s"usze cnemu;
Prostak to, który wojsko z wielkoĘci szacuje:
Zwyci´stwo liczby nie chce, m´stwa potrzebuje.
Âmia"emu wsz´dy równo, a o wolnoĘç mi"Ä…
Godzi si´ oprzeç, by wi´c i ostatniÄ… si"Ä…;
Nie przegra, kto frymarczy na s"aw´ Å»ywotem:
Azaby go lepiej da" w cieniu darmo potem?
Miko"aj S´p-SzarzyÅ‚
ski, Sonet IV. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, Ęwiatem i cia"em
Pokój  szcz´Ä˜liwoĘç, ale bojowanie
Byt nasz podniebny. On srogi ciemnoĘci
Hetman i Ęwiata "akome marnoĘci
O nasze pilno czyniÄ… zepsowanie.
Nie dosyç na tym, o nasz moÅ»ny Panie!
Ten nasz dom  cia"o, dla zbieg"ych luboĘci
Niebacznie zajęrząc duchowi zwierzchnoĘci,
UpaĘç na wieki Żądaç nie przestanie.
CóŻ b´d´ czyni" w tak straszliwym boju,
WÄ…t"y, niebaczny, rozdwojony w sobie?
Królu powszechny, prawdziwy pokoju
Zbawienia mego jest nadzieja w Tobie!
Ty mnie przy sobie postaw, a przezpiecznie
B´d´ wojowa" i wygram statecznie!
4
LPD-arkusz-ZR1_LPD-arkusz-ZR1 10/23/09 9:22 AM Page 5
J´zyk polski. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
WYPRACOWANIE
na temat nr ........
5
LPD-arkusz-ZR1_LPD-arkusz-ZR1 10/23/09 9:22 AM Page 6
J´zyk polski. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
6
LPD-arkusz-ZR1_LPD-arkusz-ZR1 10/23/09 9:22 AM Page 7
J´zyk polski. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
7
LPD-arkusz-ZR1_LPD-arkusz-ZR1 10/23/09 9:22 AM Page 8
J´zyk polski. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)
8