Poziom rozszerzony
Modele odpowiedzi do przyk"adowego arkusza
egzaminacyjnego z j´zyka polskiego
Arkusz II
I. Rozwini´cie tematu (0 26 pkt)
1. Rozpoznanie wst´pne (0 3 pkt)
Na przyk"ad:
a) tematyka wiersza  pochwa"a rozumu
b) liryka refleksyjna (filozoficzna)
c) podmiot liryczny wypowiada si´ w imieniu zbiorowoĘci
d) podmiot liryczny  humanista, m´drzec
e) utwór ma charakter ody
2. Poetycka koncepcja rozumu (0 5 pkt)
Na przyk"ad:
a) wymyka si´ wszelkim cenzurom i ograniczeniom
b) stanowi Ä™ród"o moralnoĘci (pozwala odróŻniç dobro od z"a)
c) tworzy Ęwiat idei
d) w obliczu rozumu tracÄ… racj´ bytu wszelkie uprzedzenia  rozum uczy tolerancji
e) jest nieustajÄ…cym narz´dziem poznania
f) stawia ciÄ…g"e pytania, podaje w wÄ…tpliwoĘç skostnia"e sÄ…dy
g) zwyci´ski
h) sprzymierzony z poezjÄ…
i) motywuje cz"owieka do doskonalenia si´ (ponad to, co jest, wynosi, co byç powinno; mówi nam, Å»e wszystko
jest ciągle nowe pod s"oł
cem)
j) nak"ada na cz"owieka odpowiedzialnoĘç za Ęwiat (w zarzÄ…d oddajÄ…c nam wspólne gospodarstwo Ęwiata)
k) porządkuje Ęwiat
3. Ukszta"towanie wypowiedzi (0 5 pkt)
Na przyk"ad
a) utwór ma kompozycj´ rozprawy (traktatu, wyk"adu): teza i argumenty
b) inwersja i wyliczone epitety budujÄ… patos (podnios"oĘç) wypowiedzi
c) wyliczenia i anafora podkreĘlajÄ… prezentowanÄ… wizj´ rozumu
d) dokonano personifikacji Ęwiata idei (Prawda, SprawiedliwoĘç, Dobro)
e) wielkie litery zosta"y uŻyte jako znak wartoĘciujący
f) rozbicie s"owotwórcze wyrazu  filozofia wydobywa jego pierwotne znaczenie
g) uŻycie symboliki religijnej wp"ywa na wysoki rejestr wypowiedzi
4. Wykorzystanie kontekstu (0 5 pkt)
Na przyk"ad:
a) nawiązanie do czasu powstania wiersza i panującej wówczas sytuacji politycznej
b) wychwycenie symboli totalitaryzmu (drut, banicja, oddanie ksiąŻek na przemia")
c) nawiązanie do oĘwieceniowego racjonalizmu
d) przywo"anie klasycznej etyki (jednoĘç dobra, pi´kna i prawdy)
e) omówienie znaczenia parafrazy maksymy Koheleta Nic nowego pod s"oł
cem
f) interpretacja symboliki jednoroŻca
g) funkcjonalne przywo"anie innych utworów Czes"awa Mi"osza
5. Interpretacja tytu"u (0 4 pkt)
Na przyk"ad:
a) wieloznacznoĘç s"owa  zakl´cie  gorÄ…ca proĘba, b"aganie i magiczna formu"a
b) sprzecznoĘç mi´dzy racjonalizmem wywodu a znaczeniem tytu"u
c) zakl´cie jako formu"a majÄ…ca ucieleĘniç idealnÄ… wizj´ Ęwiata, w którym zwyci´Å»a rozum
d) zakl´cie jako wyraz wiary w sprawczÄ… moc s"owa
e) zakl´cie jako wyraz nadziei na lepszy Ęwiat
www. operon. pl
1
 % JóZYK POLSKI  POZI OM ROZSZERZONY
6. Wnioski (0 4 pkt)
Pe"ny wniosek: 4
NiejednoznacznoĘç tytu"u pozwala interpretowaç wiersz jako wyraz goryczy i rozczarowa-
nia poety-moralisty, wyznawcy klasycznych idei, zmuszonego Å»yç w Ęwiecie pe"nym cha-
osu, przemocy i niesprawiedliwoĘci, którym wcale nie rządzi rozum. Bardziej optymistyczna
interpretacja dostrzeÅ»e w wierszu wiar´ w ocalenie Ęwiata wartoĘci. Logika kompozycji
i klarownoĘç monologu przystajÄ… do kreowanej wizji upragnionego Ęwiata  pe"nego "adu
i sprawiedliwoĘci.
Cz´Ä˜ciowy wniosek: 2
MoÅ»liwoĘç dwóch przeciwstawnych (pesymistycznej i optymistycznej) interpretacji wiersza
wynika z niejednoznacznoĘci tytu"u.
Próba podsumowania:
1
Próba podsumowania: Istnieje dwojaka: pesymistyczna lub optymistyczna moÅ»liwoĘç inter-
pretacji utworu zwiÄ…zana ze znaczeniem tytu"u.
II. KOMPOZYCJA (0 2 pkt)
Uwaga: Kompozycj´ wypracowania ocenia si´ wtedy, gdy przyznane zosta"y punkty za rozwini´cie tematu.
 podporzÄ…dkowana zamys"owi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewn´trznie, przej- 2
rzysta i logiczna; pe"na konsekwencja w uk"adzie graficznym
 uporzÄ…dkowana wobec przyj´tego kryterium, spójna; graficzne wyodr´bnienie g"ównych 1
cz´Ä˜ci
Uwaga: JeĘli powyÅ»sze kryteria nie zosta"y spe"nione, nie przyznaje si´ punktów.
III. STYL (0 2 pkt)
 jasny, Żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka 2
 zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogó" jasny; wystarczająca leksyka 1
Uwaga: JeĘli powyÅ»sze kryteria nie zosta"y spe"nione, nie przyznaje si´ punktów.
IV. JóZYK (0 8 pkt)
 j´zyk w ca"ej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona sk"adnia, poprawne: s"ownic- 8
two, frazeologia i fleksja
 j´zyk w ca"ej pracy komunikatywny, poprawne: sk"adnia, s"ownictwo, frazeologia i fleksja 5
 j´zyk w ca"ej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w wi´kszoĘci poprawne: sk"adnia, 3
s"ownictwo i frazeologia
Uwaga: JeĘli powyÅ»sze kryteria nie zosta"y spe"nione, nie przyznaje si´ punktów.
V. ZAPIS (0 2 pkt)
 bezb"´dna ortografia, poprawna interpunkcja (nieliczne b"´dy) 2
 poprawna ortografia (nieliczne b"´dy róŻnego stopnia), na ogó" poprawna interpunkcja 1
Uwaga: JeĘli powyÅ»sze kryteria nie zosta"y spe"nione, nie przyznaje si´ punktów.
VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY (0 4 pkt)
www. operon. pl
2