Inż. Mieczysław Walewski
Rzeczoznawca Majątkowy
Wyższa Szkoła Gospodarowania
Nieruchomościami w Warszawie
KONSPEKT WYKA
ADU
nt. Podstawy kosztorysowania
1. PODSTAWOWE POJ
CIA I DEFINICJE
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18. maja 2004 r. w sprawie określenia
metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych
kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych
określonych w programie funkcjonalno-użytkowym  Dz. U. Nr 130, poz. 1389 z dnia
8. czerwca 2004 r., określiło w rozdziale 1 metody i podstawy sporządzania
kosztorysu inwestorskiego, stanowiącego podstawę określenia wartości zamówienia
na roboty budowlane oraz metody i podstawy obliczania planowanych kosztów prac
projektowych i planowanych kosztów robót budowlanych, stanowiących podstawę
określenia wartości zamówienia, którego przedmiotem jest zaprojektowanie i
wykonanie robót budowlanych.
1.1. W ust. 2 w/w rozporządzenia zostały zdefiniowane następujące pojęcia:
1) cena jednostkowa  należy przez to rozumieć sumę kosztów bezpośredniej
robocizny, materiałów i pracy sprzętu oraz kosztów pośrednich i zysku,
wyliczona na jednostkę przedmiarową robót podstawowych;
2) jednostkowych nakładów rzeczowych  należy przez to rozumieć nakłady
rzeczowe robocizny, materiałów i sprzętu, niezbędne do wykonania jednostki
przedmiarowej roboty podstawowej;
3) katalogach  należy przez to rozumieć publikacje zawierające jednostkowe
nakłady rzeczowe;
4) kosztach pośrednich  należy przez to rozumieć składnik kalkulacyjny wartości
kosztorysowej, uwzględniający nieujęte w kosztach bezpośrednich, koszty
zaliczane zgodnie z odrębnymi przepisami do kosztów uzyskania przychodów,
w szczególności koszty ogólne budowy oraz koszty zarządu;
- 2 -
5) pracach projektowych  należy przez to rozumieć zakres prac projektowych,
określony przez zamawiającego, z uwzględnieniem oddzielnych przepisów,
trybu udzielania zamówienia i specyfiki robót budowlanych;
6) przedmiarze robót  należy przez to rozumieć opracowanie zawierające
zestawienie przewidywanych do wykonania robót w kolejności technologicznej
ich wykonania, wraz z ich szczegółowym opisem, miejscem wykonania lub
wskazaniem podstaw ustalających szczegółowy opis, z wyliczeniem i zesta-
wieniem ilości jednostek miar robót podstawowych oraz wskazaniem podstaw
do ustalania cen jednostkowych robót lub jednostkowych nakładów
rzeczowych;
7) robotach podstawowych  należy przez to rozumieć minimalny zakres prac,
które po wykonaniu są możliwe do odebrania pod względem ilości i wymogów
jakościowych oraz uwzględniają przyjęty stopień zagregowania robót;
8) wartości kosztorysowej robót  należy przez to rozumieć wartość wynikającą
z kosztorysu inwestorskiego, stanowiącego podstawę określenia wartości
zamówienia;
9) założeniach wyjściowych do kosztorysowania  należy przez to rozumieć dane
techniczne, technologiczne i organizacyjne nieokreślone w dokumentacji
projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót
budowlanych, a mające wpływ na wysokość wartości kosztorysowej
2. KOSZTORYS JAKO PODSTAWA USTALANIA CENY NA ROBOTY BUDOWLANE
2.1. Metoda uproszczona kalkulacji kosztorysowej
2.1.1. Formuła kalkulacji uproszczonej
Kalkulacja uproszczona polega na obliczeniu ceny kosztorysowej robót objętych
przedmiarem robót jako sumy iloczynów ilości jednostek przedmiarowych robót
podstawowych i ich cen podstawowych, z uwzględnieniem podatku od towarów
i usług (VAT)  według formuły:
CK = ŁL � Cj + Pv gdzie
Ck  cena kosztorysowa obiektów lub robót budowlanych
L  ilość ustalonych jednostek przedmiarowych robót dla
przyjętego poziomu agregacji
Cj  ceny jednostkowe dla ustalonych jednostek
przedmiarowych robót dla przyjętego poziomu agregacji
Pv  podatek od towarów i usług (VAT)
- 3 -
2.1.2. Jednostki przedmiarowe w kalkulacji uproszczonej
1) jednostki przedmiarowe w kalkulacji uproszczonej zalezą od poziomu agregacji
robót, dla którego obliczana jest cena kosztorysowa obiektu lub robót
budowlanych. Rodzaj jednostki przedmiarowej i jej ilość powinna być podana w
przedmiarze robót, który jest częścią składową dokumentacji projektowej;
2) zasady obliczania ilości jednostek przedmiarowych robót powinny być
określone w specyfikacjach technicznych wykonania i odbioru robót,
założeniach wyjściowych do kosztorysowania, opisie sposobu obliczenia ceny
na roboty budowlane lub danych wyjściowych do kosztorysowania.
2.1.3. Podstawy cenowe kalkulacji uproszczonej
1) ceny jednostkowe robót stosowane w kalkulacji uproszczonej ustalane są:
- przez wykonawcę na podstawie kalkulacji lub danych rynkowych
(załącznik nr 4),
- na podstawie dwustronnych negocjacji,
- lub publikowanych, aktualnych informacji o cenach jednostkowych
robót;
2) o wyborze sposobu ustalenia cen jednostkowych robót stosowanych w kalku-
lacji uproszczonej decydują:
- założenia wyjściowe do kosztorysowania,
- opis sposobu obliczenia ceny na roboty budowlane,
- dane wyjściowe do kosztorysowania, przy uwzględnieniu formy zlecania
robót i ich rozliczania
Cenę jednostkową dla określonej roboty wykonawca robót może obliczyć
według formuły:
Cj = Rj + Mnj + Sj + Kpj + Zj gdzie
Ck  cena jednostkowa określonej pozycji przedmiarowej
Rj  cena kosztorysowa robocizny na jednostkę przedmiarową
robót
Mnj  cena kosztorysowa materiałów na jednostkę przedmiarową
robót łącznie z kosztami zakupu
Sj  cena kosztorysowa pracy sprzętu na jednostkę
przedmiarową robót
Kpj  koszty pośrednie na jednostkę przedmiarową robót
Zj  zysk kalkulacyjny na jednostkę przedmiarową robót
2.2. Metoda szczegółowa kalkulacji kosztorysowej
- 4 -
2.2.1. Formuła kalkulacji szczegółowej:
1) kalkulacja szczegółowa ceny jednostkowej polega na określeniu wartości
poszczególnych jednostkowych nakładów rzeczowych (kosztów bezpośred-
nich) oraz doliczeniu narzutów kosztów pośrednich i zysku z uwzględnieniem
podatku od towarów i usług VAT (załącznik nr 3)  według formuły:
Ck = ŁL � (n � c + Kpj +Zj) + Pv gdzie
Ck  cena kosztorysowa obiektów lub robót budowlanych;
n  jednostkowe nakłady rzeczowe: robocizny  nr,
materiałów  nm, pracy sprzęty ns;
c  ceny jednostkowe czynników produkcji: robocizny  cr,
materiałów  cm, pracy sprzętu = cs;
Pv  podatek od towarów i usług (VAT)
n x c  koszty bezpośrednie jednostki przedmiarowej robót
obliczone według wzoru
n x c = (Łnr + Cr + Łnm x Cm + Łns x Cs)
2) koszty pośrednie w kosztorysie oblicza się jako iloczyn wskaz
nika kosztów
i ustalonej podstawy ich naliczania w/g wzoru:
Wkp �(R + Sj) gdzie:
j
Kp =
100%
Kp  koszty pośrednie naliczane na jednostkę przedmiarową
lub na przyjęty zakres robót
Wkp  wskaz
nik narzutów kosztów pośrednich w %
Rj  koszt robocizny na jednostkę przedmiarową robót
Sj  koszty pracy sprzętu na jednostkę przedmiarową robót
3) zysk w kosztorysie oblicza się jako iloczyn wskaz
nika narzutu zysku i ustalonej
podstawy jego naliczenia w/g wzoru:
Wz � P
Z = gdzie:
100%
Z  zysk kalkulacyjny
Wz  wskaz
nik zysku w %
P  podstawa naliczania zysku, którą najczęściej stanowią:
koszty robocizny, koszty pracy sprzętu i koszty pośrednie,
określone na jednostkę przedmiarową robót lub na przyjęty
zakres robót
3. RODZAJE KOSZTORYSÓW I PODSTAWY ICH SPORZADZENIA
- 5 -
3.1. Rodzaje kosztorysów
3.1.1. W zależności od przeznaczenia wykonawca winien posługiwać się jednym z
następujących rodzajów kosztorysów:
1) ofertowym
2) zamiennym
3) powykonawczym
3.1.2. Kosztorys ofertowy stanowi kalkulację ceny oferty i jest przygotowany przez
wykonawcę przed podpisaniem umowy jako propozycja wynagrodzenia za
wykonanie przedmiotu umowy.
3.1.3. Kosztorys zamienny stanowi kalkulację dla zmiany ceny ustalonej w umowie i jest
przygotowany przez wykonawcę po wykonaniu robót jako propozycja zmian
kosztorysu ofertowego z uwagi na zmiany pierwotnie przewidzianych ilości jednostek
przedmiarowych robót.
3.1.4. Kosztorys powykonawczy stanowi kalkulację dla ustalenia wynagrodzenia
wykonawcy za wykonanie przedmiotu umowy, w przypadku gdy nie jest opracowany
kosztorys ofertowy i jest on sporządzony przez wykonawcę po wykonaniu robót.
3.2. Podstawy sporządzania kosztorysów
3.2.1. Podstawy do sporządzania kosztorysu ofertowego stanowią:
1) dokumentacja projektowa, zawierająca przedmiar,
2) specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych,
3) dane wyjściowe do kosztorysowania, założenia wyjściowe do kosztorysowania
lub opis sposobu obliczenia ceny na roboty budowlane (przykład załączniki nr 1
i 2),
4) ceny jednostkowe robót podstawowych dla kalkulacji uproszczonej,
5) jednostkowe nakłady rzeczowe dla kalkulacji szczegółowej,
6) ceny jednostkowe czynników produkcji (Cr, Cmr, Cs) oraz wskaz
ników kosztów
pośrednich oraz narzutu zysku dla kalkulacji szczegółowej,
7) podatek od towarów i usług ustalony na podstawie odrębnych przepisów
3.2.2. Podstawy do sporządzenia kosztorysu zamiennego stanowią:
1) dokumentacja budowy  księga obmiaru i dziennik budowy o ile jest wymagany
odrębnymi przepisami,
2) kosztorys ofertowy w zakresie cen jednostkowych robót lub jednostkowych
nakładów rzeczowych oraz cen czynników produkcji i wskaz
ników narzutów
a także podatku od towarów i usług.
3.2.3. Podstawy do sporządzenia kosztorysu powykonawczego stanowią:
- 6 -
1) dokumentacja budowy obejmująca dokumentację projektową, dziennik budowy
i księga obmiarów, protokoły odbiorów częściowych i końcowych, protokół
typowania robót, operaty geodezyjne, a w przypadku realizacji robót metodą
montażu  także dziennik montażu,
2) dane wyjściowe do kosztorysowania (załącznik nr 2),
3) ceny jednostkowe robót określone zgodnie z ustaleniami w danych
wyjściowych do kosztorysowania, umowie lub ofercie wykonawcy  dla
kalkulacji uproszczonej,
4) jednostkowe nakłady rzeczowe, ceny jednostkowe czynników produkcji,
wskaz
niki kosztów pośrednich i narzutu zysku, określone zgodnie z ustaleniami
w danych wyjściowych do kosztorysowania, umowie lub ofercie wykonawcy 
dla kalkulacji szczegółowej,
5) podatek od towarów i usług ustalony na podstawie odrębnych przepisów.
4. PRZEDMIAR ROBÓT BUDOWLANYCH
4.1. Przedmiar robót i jego zadania
4.1.1. Przedmiar robót spełnia następujące zadania:
1) uściśla opis przedmiotu zamówienia poprzez uszczegółowienie zakresu
ilościowego robót, mierzonego odpowiednimi jednostkami miary,
2) stanowi podstawę obliczenia ceny na roboty budowlane.
4.1.2. Przedmiar robót stanowi część składową dokumentacji projektowej. Wyjątkiem są
przypadki, w których:
1) zamówienie na roboty budowlane udzielone jest w trybie zamówienia z wolnej
ręki,
2) w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, zamawiający przyjął zasadę
wynagrodzenia ryczałtowego.
4.1.3. Przedmiar robót powinien zawierać:
1) zestawienie przewidywanych do wykonania robót w kolejności technologicznej
ich wykonania,
2) szczegółowy opis lub wskazanie podstaw ustalających szczegółowy opis
każdej roboty,
3) wskazanie właściwej specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót
budowlanych dla każdej pozycji przedmiaru (wymóg obligatoryjny
w zamówieniach publicznych),
4) wyliczenie i zestawienie ilości jednostek przedmiarowych robót na
uzgodnionym z zamawiającym poziomie agregacji.
- 7 -
4.1.4. Każda pozycja przedmiaru powinna zawierać następujące informacje:
1) numer pozycji przedmiaru,
2) kod pozycji przedmiaru określony zgodnie z ustalona indywidualnie
systematyka lub systematyką stosowaną w katalogach (np. KNR  nr tablicy,
kolumny),
3) numer specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych (wymóg
obligatoryjny w zamówieniach publicznych),
4) opis robót w danej pozycji przedmiaru oraz obliczenie ilości robót (jednostek
miary) dla tej pozycji przedmiaru,
5) jednostkę miary roboty dla danej pozycji przedmiaru,
6) ilość jednostek robót (miary) w danej pozycji przedmiaru z uwzględnieniem
zasad obmiarowania, określonych w przyjętych katalogach (KNR)
4.1.5. Przykłady formularzy spisu działów przedmiaru robót oraz tabeli przedmiaru podano
w załączniku nr 5.
________________________________________________________________________
Do opracowania konspektu wykorzystano Polskie Standardy Kosztorysowania Robót
Budowlanych