Metody i podstawy sporządzania kosztorysu inwestoreskiego


1389
ROZPORZŃDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY1)
z dnia 18 maja 2004 r.
w sprawie okreĘlenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych
kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych okreĘlonych w programie
funkcjonalno-uŻytkowym
Na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 29 stycz- planowanych kosztów prac projektowych i planowa-
nia 2004 r.  Prawo zamówieł publicznych (Dz. U. nych kosztów robót budowlanych stanowiących pod-
Nr 19, poz. 177, Nr 96, poz. 959 i Nr 116, poz. 1207) za- staw okreĘlenia wartoĘci zamówienia, którego przed-
miotem jest zaprojektowanie i wykonanie robót bu-
rządza si, co nastpuje:
dowlanych.
Rozdzia" 1
2. Ilekro w rozporządzeniu jest mowa o:
Przepisy ogólne
1) cenie jednostkowej  naleŻy przez to rozumie su-
m kosztów bezpoĘredniej robocizny, materia"ów
ż 1. 1. Rozporządzenie okreĘla metody i podstawy
i pracy sprztu oraz kosztów poĘrednich i zysku,
sporządzania kosztorysu inwestorskiego stanowiące-
wyliczoną na jednostk przedmiarową robót pod-
go podstaw okreĘlenia wartoĘci zamówienia na ro-
stawowych;
boty budowlane oraz metody i podstawy obliczania
2) jednostkowych nak"adach rzeczowych  naleŻy
      
1) przez to rozumie nak"ady rzeczowe robocizny,
Minister Infrastruktury kieruje dzia"em administracji rzą-
materia"ów i sprztu niezbdne do wykonania jed-
dowej  budownictwo, gospodarka przestrzenna i miesz-
kaniowa, na podstawie ż 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Pre- nostki przedmiarowej roboty podstawowej;
zesa Rady Ministrów z dnia 4 maja 2004 r. w sprawie
3) katalogach  naleŻy przez to rozumie publikacje
szczegó"owego zakresu dzia"ania Ministra Infrastruktury
(Dz. U. Nr 106, poz. 1121). zawierające jednostkowe nak"ady rzeczowe;
Dziennik Ustaw Nr 130  9183  Poz. 1389
4) kosztach poĘrednich  naleŻy przez to rozumie ż 3. 1. Podstaw do sporządzania kosztorysu inwe-
sk"adnik kalkulacyjny wartoĘci kosztorysowej, storskiego stanowią:
uwzgldniający nieujte w kosztach bezpoĘrednich
1) dokumentacja projektowa;
koszty zaliczane zgodnie z odrbnymi przepisami
do kosztów uzyskania przychodów, w szczególno-
2) specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót
Ęci koszty ogólne budowy oraz koszty zarządu;
budowlanych;
5) pracach projektowych  naleŻy przez to rozumie
3) za"oŻenia wyjĘciowe do kosztorysowania;
zakres prac projektowych okreĘlony przez zama-
wiającego, z uwzgldnieniem odrbnych przepi-
4) ceny jednostkowe robót podstawowych.
sów, trybu udzielenia zamówienia i specyfiki robót
budowlanych;
2. Przy ustalaniu cen jednostkowych robót naleŻy
stosowa w kolejnoĘci:
6) przedmiarze robót  naleŻy przez to rozumie
opracowanie zawierające zestawienie przewidy-
1) ceny jednostkowe robót okreĘlone na podstawie
wanych do wykonania robót w kolejnoĘci techno-
danych rynkowych, w tym danych z zawartych
logicznej ich wykonania, wraz z ich szczegó"owym
wczeĘniej umów lub powszechnie stosowanych,
opisem, miejscem wykonania lub wskazaniem
aktualnych publikacji;
podstaw ustalających szczegó"owy opis, z wylicze-
niem i zestawieniem iloĘci jednostek miar robót
2) kalkulacje szczegó"owe.
podstawowych oraz wskazaniem podstaw do
ustalania cen jednostkowych robót lub jednostko-
ż 4. 1. Kalkulacja szczegó"owa ceny jednostkowej
wych nak"adów rzeczowych;
polega na okreĘleniu wartoĘci poszczególnych jed-
nostkowych nak"adów rzeczowych (kosztów bezpo-
7) robotach podstawowych naleŻy przez to rozu-
Ęrednich) oraz doliczeniu narzutów kosztów poĘred-
mie minimalny zakres prac, które po wykonaniu
nich i zysku, wed"ug wzoru:
są moŻliwe do odebrania pod wzgldem iloĘci
i wymogów jakoĘciowych oraz uwzgldniają przy-
Cj = Łn x c + Kpj + Zj
jty stopieł zagregowania robót;
gdzie:
8) wartoĘci kosztorysowej robót  naleŻy przez to ro-
Cj  cena jednostkowa okreĘlonej pozycji przed-
zumie wartoĘ wynikającą z kosztorysu inwestor-
miarowej;
skiego stanowiącą podstaw okreĘlenia wartoĘci
zamówienia;
n  jednostkowe nak"ady rzeczowe: robocizny 
nr, materia"ów  nm, pracy sprztu  ns;
9) za"oŻeniach wyjĘciowych do kosztorysowania 
c  cena czynników produkcji: robocizny  Cr, ce-
naleŻy przez to rozumie dane techniczne, techno-
ny materia"ów  Cm, ceny pracy sprztu  Cs;
logiczne i organizacyjne nieokreĘlone w dokumen-
tacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wy-
n x c  koszty bezpoĘrednie jednostki przedmiaro-
konania i odbioru robót budowlanych, a mające
wej robót, wed"ug wzoru:
wp"yw na wysokoĘ wartoĘci kosztorysowej.
nx c = (Łnr x Cr + Łnm x Cm + Łns x Cs)
Rozdzia" 2
gdzie:
Metody i podstawy sporządzenia
Kpj  koszty poĘrednie na jednostk przedmiarową
kosztorysu inwestorskiego
robót;
Zj  zysk kalkulacyjny na jednostk przedmiarową
ż 2. 1. Kosztorys inwestorski opracowuje si me-
robót.
todą kalkulacji uproszczonej, polegającą na oblicze-
niu wartoĘci kosztorysowej robót objtych przedmia-
2. Koszty poĘrednie ustala si za pomocą wskaęni-
rem robót jako sumy iloczynów iloĘci jednostek
ka kosztów poĘrednich, wed"ug wzoru:
przedmiarowych robót podstawowych i ich cen jed-
nostkowych bez podatku od towarów i us"ug, wed"ug
Wkp x (Rj + Sj)
wzoru:
Kpj =       
100 %
Wk = ŁL x Cj
gdzie:
gdzie:
Kpj  koszty poĘrednie na jednostk przedmiarową
Wk  wartoĘ kosztorysowa robót;
robót;
L  liczba jednostek sprzedmiarowanych robót;
Wkp  wskaęnik narzutu kosztów poĘrednich w %;
Cj  cena jednostkowa roboty podstawowej.
Rj  koszt robocizny na jednostk przedmiarową
robót;
2. WartoĘ kosztorysowa robót obejmuje wartoĘ
wszystkich materia"ów, urządzeł i konstrukcji potrzeb- Sj  koszt pracy sprztu na jednostk przedmiaro-
nych do zrealizowania przedmiotu zamówienia. wą robót.
Dziennik Ustaw Nr 130  9184  Poz. 1389
3. Zysk kalkulacyjny oblicza si jako iloczyn wskaę- 3) p"ace dodatkowe (dodatki staŻowe, inne dodatki
nika narzutu zysku i podstawy jego naliczania. regulaminowe);
4) p"ace uzupe"niające (wynagrodzenia za urlopy i in-
ż 5. 1. Przy ustalaniu jednostkowych nak"adów rze-
ne p"atne nieobecnoĘci, zasi"ki chorobowe, odpra-
czowych naleŻy stosowa w kolejnoĘci:
wy emerytalne, nagrody jubileuszowe);
1) analiz indywidualną;
5) obligatoryjne obciąŻenia p"ac;
2) kosztorysowe normy nak"adów rzeczowych okre-
6) odpisy na zak"adowy fundusz Ęwiadczeł socjal-
Ęlone w odpowiednich katalogach oraz metod in-
nych.
terpolacji i ekstrapolacji, przy wykorzystaniu wiel-
koĘci okreĘlonych w katalogach.
3. W cenach jednostkowych materia"ów ustalo-
nych na podstawie analizy w"asnej nie uwzgldnia si
2. Przy ustalaniu stawek i cen czynników produkcji
podatku od towarów i us"ug.
naleŻy stosowa w kolejnoĘci:
1) analiz w"asną;
4. W cenach jednostkowych maszynogodzin pracy
jednostek sprztowych ustalonych na podstawie ana-
2) dane rynkowe lub powszechnie stosowane, aktu-
lizy w"asnej nie uwzgldnia si podatku od towarów
alne publikacje.
i us"ug.
3. Ceny materia"ów podaje si "ącznie z kosztami
5. W cenach jednostkowych naleŻy uwzgldnia
zakupu.
kosztorysową cen pracy jednostki sprztowej lub
transportowej wraz z kosztami obs"ugi etatowej oraz
4. Przy ustalaniu wskaęników narzutów kosztów
koszty jednorazowe, uwzgldniające koszty przewozu
poĘrednich i narzutu zysku naleŻy przyjmowa wielko-
sprztu lub Ęrodków transportu z bazy na budow
Ęci okreĘlone wed"ug danych rynkowych, w tym da-
i z powrotem, montaŻ i demontaŻ na miejscu pracy al-
nych z zawartych wczeĘniej umów lub powszechnie
bo przezbrojenie.
stosowanych aktualnych publikacji, a w przypadku
braku takich danych  wed"ug analizy indywidualnej.
ż 7. Kosztorys inwestorski obejmuje:
5. Podstaw naliczania narzutu zysku ustala si
1) stron tytu"ową zawierającą:
w za"oŻeniach wyjĘciowych do kosztorysowania.
a) nazw obiektu lub robót budowlanych z uwzgld-
nieniem nazw i kodów Wspólnego S"ownika Za-
ż 6. 1. Jednostkowe nak"ady rzeczowe ustalone na
mówieł i podaniem lokalizacji,
podstawie analizy indywidualnej powinny uwzgld-
nia w przypadku:
b) nazw i adres zamawiającego,
1) robocizny  iloĘci roboczogodzin dotyczące
c) nazw i adres jednostki opracowującej kosztorys,
wszystkich czynnoĘci, które są wymienione
d) imiona i nazwiska, z okreĘleniem funkcji osób
w szczegó"owych opisach robót podstawowych
opracowujących kosztorys, a takŻe ich podpisy,
wyszczególnionych pozycji kosztorysowych, oraz
5 % rezerwy na czynnoĘci pomocnicze;
e) wartoĘ kosztorysową robót,
2) materia"ów  iloĘci wyszczególnionych rodzajów
f) dat opracowania kosztorysu inwestorskiego.
materia"ów, wyrobów lub prefabrykatów niezbd-
nych do wykonania robót podstawowych wyszcze- 2) ogólną charakterystyk obiektu lub robót, zawiera-
gólnionych pozycji kosztorysowych, z uwzgldnie- jącą krótki opis techniczny wraz z istotnymi para-
niem ubytków i odpadów w transporcie i w proce- metrami, które okreĘlają wielkoĘ obiektu lub ro-
sie wbudowania; bót;
3) pracy sprztu  iloĘci maszynogodzin pracy wy- 3) przedmiar robót;
mienionych jednostek sprztowych, niezbdnych
4) kalkulacj uproszczoną;
do wykonania robót podstawowych wyszczegól-
nionych pozycji kosztorysowych, z uwzgldnie-
5) tabel wartoĘci elementów scalonych, sporządzo-
niem przestojów wynikających z procesu techno-
ną w postaci sumarycznego zestawienia wartoĘci
logicznego.
robót okreĘlonych przedmiarem robót, "ącznie
z narzutami kosztów poĘrednich i zysku, odniesio-
2. Godzinowe stawki robocizny kosztorysowej
nych do elementu obiektu lub zbiorczych rodza-
ustalone na podstawie analizy w"asnej powinny obej-
jów robót;
mowa wszystkie sk"adniki zaliczane do wynagrodze-
nia oraz koszty pochodne naliczane od wynagrodzeł,
6) za"ączniki:
a w szczególnoĘci:
a) za"oŻenia wyjĘciowe do kosztorysowania,
1) p"ace zasadnicze;
b) kalkulacje szczegó"owe cen jednostkowych, ana-
2) premie regulaminowe; lizy indywidualne nak"adów rzeczowych oraz
Dziennik Ustaw Nr 130  9185  Poz. 1389
analizy w"asne cen czynników produkcji i wskaę- ż 9. 1. W przypadku gdy brak jest odpowiednich
ników narzutów kosztów poĘrednich i zysku. wskaęników cenowych, o których mowa w ż 8 ust. 5,
koszty te naleŻy obliczy w indywidualnym prelimina-
rzu kosztów.
Rozdzia" 3
2. Przy sporządzaniu preliminarza kosztów moŻna
Metody i podstawy obliczania planowanych
korzysta z dostpnych aktualnych publikacji.
kosztów robót budowlanych
3. Preliminarz moŻe by równieŻ sporządzony na
ż 8. 1. Planowane koszty robót budowlanych obli-
podstawie analizy kosztów zrealizowanych zamówieł
cza si metodą wskaęnikową, jako sum iloczynów
bądę ich czĘci oraz na podstawie analiz indywidual-
wskaęnika cenowego i iloĘci jednostek odniesienia,
nych.
wed"ug wzoru:
4. Łród"a informacji przy indywidualnym zbieraniu
WRB = Ł WCi x ni
danych mogą stanowi:
1) zawarte umowy lub kontrakty;
gdzie:
WRB  wartoĘ planowanych kosztów robót budow- 2) ceny pochodzące z aktualnych publikacji, informa-
lanych; torów, katalogów i ofert;
WCi  wskaęnik cenowy i- tego sk"adnika kosztów;
3) dane prognostyczne w zakresie kszta"towania si
cen.
ni  iloĘ jednostek odniesienia dla i- tego sk"ad-
nika kosztów.
Rozdzia" 4
2. Podstaw obliczenia planowanych wartoĘci ro-
Metody i podstawy obliczania planowanych
bót budowlanych stanowią:
kosztów prac projektowych
1) program funkcjonalno-uŻytkowy;
ż 10. 1. Planowane koszty prac projektowych obli-
2) wskaęniki cenowe.
cza si jako iloczyn wskaęnika procentowego i plano-
wanych kosztów robót budowlanych, wed"ug wzoru:
3. Sk"adniki kosztów ustala si z uwzgldnieniem
struktury systemu klasyfikacji Wspólnego S"ownika
WPP = W% x WRB
Zamówieł, stosując, w zaleŻnoĘci od zakresu i rodza-
gdzie:
ju robót budowlanych objtych zamówieniem, odpo-
wiednio grupy, klasy lub kategorie robót okreĘlonych
WPP  planowane koszty prac projektowych;
Wspólnym S"ownikiem Zamówieł.
WRB  planowane koszty robót budowlanych;
4. JeŻeli zamówienie na roboty budowlane obej- W %  wskaęnik procentowy.
muje budow w rozumieniu art. 3 pkt 3 ustawy z dnia
2. Podstaw obliczenia planowanych kosztów prac
7 lipca 1994 r.  Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r.
projektowych stanowią:
Nr 207, poz. 2016, z póęn. zm.2)), to sk"adniki kosztów
odpowiadają co najmniej grupom robót w rozumieniu
1) program funkcjonalno-uŻytkowy;
Wspólnego S"ownika Zamówieł i obejmują:
2) planowane koszty robót budowlanych;
1) koszty robót przygotowania terenu;
3) wskaęniki procentowe.
2) koszty robót budowy obiektów podstawowych;
3. Wskaęnik procentowy przyjmuje si w wysoko-
3) koszty robót instalacyjnych;
Ęci i na warunkach okreĘlonych w za"ączniku do rozpo-
rządzenia.
4) koszty robót wykołczeniowych;
4. Planowane koszty prac projektowych stanowią
5) koszty robót związanych z zagospodarowaniem te-
sum kosztów prac projektowych ustalonych odrb-
renu i budową obiektów pomocniczych.
nie dla poszczególnych obiektów.
5. Wskaęnik cenowy danego sk"adnika kosztów
5. Planowane koszty prac projektowych wyliczone
okreĘla si na podstawie danych rynkowych lub
zgodnie z przepisami, o których mowa w ust. 1 4,
w przypadku braku takich danych  na podstawie po-
nie obejmują opracowania danych wyjĘciowych,
wszechnie stosowanych katalogów i cenników.
a w szczególnoĘci:
6. IloĘ jednostek odniesienia okreĘla si na pod- 1) uzyskania mapy prawnej, opracowania mapy do
celów projektowych;
stawie programu funkcjonalno-uŻytkowego.
      
2) opracowania dokumentacji geologiczno-inŻynier-
2)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y
skiej (badania gruntowo-wodne);
og"oszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 6, poz. 41, Nr 92, poz. 881,
Nr 93, poz. 888 i Nr 96 poz. 959. 3) opracowania operatów ochrony Ęrodowiska;
Dziennik Ustaw Nr 130  9186  Poz. 1389
4) inwentaryzacji obiektów, zagospodarowania terenu; 8. W przypadku gdy nie moŻna ustali wartoĘci
wskaęnika procentowego na podstawie za"ącznika do
5) inwentaryzacji i waloryzacji zieleni.
rozporządzenia, zamawiający ustala go na podstawie
w"asnych danych lub informacji uzyskanych od w"a-
6. JeŻeli zachodzi koniecznoĘ ustalenia udzia"u po-
Ęciwej izby samorządu zawodowego.
szczególnych faz opracował w "ącznym koszcie prac
projektowych lub ustalenia kosztu opracował projek-
Rozdzia" 5
towych zlecanych odrbnie, naleŻy stosowa nastpu-
jące wartoĘci procentowe, dostosowując udzia" pro-
Przepis kołcowy
centowy do specyfiki inwestycji:
1) projekt koncepcyjny  7 15 % wartoĘci prac pro-
ż 11. Rozporządzenie wchodzi w Życie po up"ywie
jektowych;
14 dni od dnia og"oszenia.3)
2) projekt budowlany  30 45 % wartoĘci prac pro-
jektowych;
Minister Infrastruktury: K. Opawski
3) projekt wykonawczy  40 60 % wartoĘci prac
projektowych.       
3)
Niniejsze rozporządzenie by"o poprzedzone rozporządze-
Suma wartoĘci sk"adowych prac projektowych liczo-
niem Ministra Infrastruktury z dnia 24 stycznia 2004 r.
na w procentach wynosi 100 %.
w sprawie metod i podstaw sporządzania kosztorysu in-
westorskiego (Dz. U. Nr 18, poz. 172), które utraci moc
7. JeŻeli opracowanie nie obejmuje fazy projektu
z dniem wejĘcia w Życie niniejszego rozporządzenia na
koncepcyjnego, wartoĘ udzia"u procentowego faz na-
podstawie art. 226 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.  Pra-
stpnych naleŻy powikszy tak, aby "ączna wartoĘ
wo zamówieł publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177, Nr 96,
wszystkich prac wynosi"a 100 %. poz. 959 i Nr 116, poz. 1207)).
Za"ącznik do rozporządzenia Ministra Infrastruktury
z dnia 18 maja 2004 r. (poz. 1389)
1. WSKAŁNIKI PROCENTOWE DO OBLICZANIA WARTOCI PRAC PROJEKTOWYCH W KOSZTACH ROBÓT
BUDOWLANO-MONTAOWYCH DLA INWESTYCJI KUBATUROWYCH
1.1. Wskaęnik procentowy W %, stosowany dla obliczenia wartoĘci prac projektowych WPP, okreĘla si wed"ug
tabeli 1 w zaleŻnoĘci od kategorii robót budowlano-montaŻowych, którą ustala si zgodnie z tabelą 2.
Tabela 1.
1.2. Podane w tabeli 1 wartoĘci W % odnoszą si do projektowania robót budowlanych dla nowych obiektów ku-
baturowych. W przypadku remontu, nadbudowy czy przebudowy wartoĘ W % powiksza si o 15 30 %,
w zaleŻnoĘci od stopnia skomplikowania projektowanych robót. W przypadku rozbudowy (poziomej, niewy-
magającej ingerencji w uk"ad funkcjonalny, konstrukcj lub instalacje obiektu istniejącego) wartoĘ W % po-
wiksza si o 5 15 %, w zaleŻnoĘci od stopnia skomplikowania projektowanych robót.
Dziennik Ustaw Nr 130  9187  Poz. 1389
1.3. Dla okreĘlenia wartoĘci W % obiektów, których planowane koszty robót budowlanych wyraŻają si wielko-
Ęciami poĘrednimi w stosunku do zawartych w tabeli, naleŻy stosowa interpolacj liniową.
1.4. Obiekty kubaturowe zalicza si do nastpujących kategorii z"oŻonoĘci:
1) kategoria 1  najprostsze budynki otwarte lub pó"otwarte, wiaty oraz jednoprzestrzenne niepodpiwni-
czone budynki parterowe, bez wyposaŻenia instalacyjnego (z wyjątkiem najprostszych instalacji elek-
trycznych i wentylacji grawitacyjnej) i technologicznego, nieprzeznaczone na pobyt ludzi;
2) kategoria 2  proste budynki jednokondygnacyjne bez i z podpiwniczeniem, wyposaŻone w najprostsze
instalacje (wodno-kanalizacyjne, centralnego ogrzewania, instalacje elektryczne, wentylacj grawitacyj-
ną), z najprostszym wyposaŻeniem technologicznym;
3) kategoria 3  budynki niskie o ma"ym stopniu trudnoĘci, o prostej jednorodnej funkcji, z podstawowym
wyposaŻeniem instalacyjnym i technologicznym;
4) kategoria 4  budynki o z"oŻonych wymaganiach funkcjonalnych, instalacyjnych i technologicznych
o Ęrednim stopniu trudnoĘci, niezaliczone do kategorii 5 i 6;
5) kategoria 5  budynki wielofunkcyjne oraz o bardzo z"oŻonych wymaganiach funkcjonalnych, instala-
cyjnych i technologicznych, wymagające szczególnych rozwiązał inŻynierskich, budynki wysokoĘciowe;
6) kategoria 6  budynki o najwyŻszym stopniu skomplikowania funkcjonalnego, instalacyjnego i techno-
logicznego, z wbudowanymi z"oŻonymi konstrukcjami inŻynierskimi, unikalnymi instalacjami i wyposa-
Żeniem, budynki o najwyŻszych wymaganiach co do standardu wykołczenia i prestiŻu.
Tabela 2
ObjaĘnienia do tabeli:
 klasyfikacja do kategorii w przypadku podstawowych wymagał stawianych danemu obiektowi (budyn-
kowi) zgodnie z opisem kategori  pkt 1.2;
 klasyfikacja do kategorii wyŻszej, w przypadku wymagał wikszych niŻ podstawowe, jeŻeli projektowa-
ny obiekt "ączy w sobie wicej niŻ jedną z funkcji opisanej w tabeli.
Dziennik Ustaw Nr 130  9188  Poz. 1389
Dziennik Ustaw Nr 130  9189  Poz. 1389
Dziennik Ustaw Nr 130  9190  Poz. 1389
Dziennik Ustaw Nr 130  9191  Poz. 1389
2. WSKAŁNIKI PROCENTOWE KOSZTÓW DOKUMENTACJI PROJEKTOWEJ W KOSZTACH ROBÓT BUDOWLANO-
-MONTAOWYCH DLA INWESTYCJI LINIOWYCH
Dziennik Ustaw Nr 130  9192  Poz. 1389


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Przedmiar robót jako podstawa sporzadzenia kosztorysu inwestorskiego
wady kosztorysy inwestorskie
teoretyczno metodyczne podstawy terapii pedagogicznej
metodyka podstaw umiejet
BDO metody sporzadzania rachunkow pienieznych
Sporządzanie kalkulacji kosztów wytwarzania obuwia
metody ewidencji kosztów
PODSTAWOWE METODY ANALIZY STRATEGICZNEJ
09 Sporządzanie podstawowego asortymentu napojów
10 Sporządzanie podstawowego asortymentu deserów

więcej podobnych podstron