Z PRAKTYKI
Ujawnianie S
ladów daktyloskopijnych
na papierach termoczułych
w oparciu o rozpuszczalnik HFE-71IPA
W poprzednim numerze  Proble-  5-procentowa zawartoS
ć alkoho-
mów Kryminalistyki przedstawiono lu (przy dalszym rozcieńczaniu
metody ujawniania S
ladów linii papi- roztworu podstawowego rozpu-
larnych na papierach termoczułych. szczalnikiem HFE-7100) gwa-
Thermanina okazała się odczynni- rantuje znikomy wpływ na war-
kiem umożliwiającym ujawnianie S
la- stwę termoczułą.
dów zarówno po stronie warstwy te- Tak więc roztwór roboczy do ujaw-
moczułej, jak i podłoża papierowego, niania S
ladów daktyloskopijnych na
z nieznaczną ingerencją w czytel- papierach termoczułych, stworzony
noS
ć druku. W niniejszym artykule na bazie popularnej ninhydryny i roz-
przedstawione zostaną wyniki badań puszczalników HFE-71IPA oraz HFE-
zastosowania ninhydryny i azeotropu -7100, powinien ujawniać S
lady po
HFE-71IPA firmy 3M do ujawniania obu stronach papieru termoczułego
S
ladów daktyloskopijnych. bez większego wpływu na druk
i emulsję termoczułą.
HFE-71IPA
Przygotowanie roztworów
Rozpuszczalnik azeotropowy
HFE-71IPA to mieszanina azeotropo- Roztwór roboczy ninhydryny przy-
wa fluorowodoroeteru o nazwie che- gotowano dwuetapowo. W pierw-
micznej  metoksydziewięciofluoro- szym etapie sporządzono roztwór
Ryc. 1. Zastosowana aparatura do rozpuszcze-
butan i wzorze sumarycznym podstawowy, czyli koncentrat ninhy-
nia ninhydryny w HFE-71IPA w procesie destyla-
C4F9OCH3 z alkoholem izopropylo- dryny, rozpuszczając 1,5 g ninhydry- cji pod chłodnicą zwrotną
Fig. 1. Instrument used for diluting ninhydrin in
wym. Skład mieszaniny wynosi około ny w 100 ml HFE-71IPA. Niestety jest
HFE-71IPA in the process of distillation under a
(wagowo): to czynnoS
ć uciążliwa, ponieważ roz-
reflux condenser
95%  HFE-7100, puszczania musimy dokonać w tzw.
5%  izopropanolu. refluksie, czyli w procesie destylacji
Jest to mieszanina o stałej objęto- pod chłodnicą zwrotną, w temperatu- matów. Badano S
lady 1-dniowe i 5-
S
ci pary i ciekłym stanie skupienia rze zbliżonej do temperatury wrzenia dniowe. R
lady ujawniano metodą za-
w punkcie wrzenia, który wynosi HFE-71IPA (ryc. 1). Roztwór roboczy nurzeniową, a następnie umieszcza-
54,5oC. HFE-71IPA to ciecz przex
ro- otrzymano, rozcieńczając uzyskany no w komorze wilgotnoS
ciowej (ok.
czysta, bezbarwna, niepalna, o sta- destylat około 7 razy HFE-7100. Roz- 60%) na czas do 72 godz. (ryc. 2, 3).
łym składzie chemicznym, nienisz- twór podstawowy i roboczy jest sta- Zgodnie z oczekiwaniem S
lady linii
cząca warstwy ozonowej, nieznacz- bilny około 30 dni. papilarnych ujawnione na warstwie
nie toksyczna i nieulegająca hydroli- Roztwór podstawowy chłonnej  papierowej po potraktowa-
zie. Posiada również inne bardziej 1,5 g  ninhydryna niu związkami Zn2+ wykazują fluore-
sprzyjające S
rodowisku naturalnemu 100 ml  HFE-71IPA scencję (ryc. 4).
właS
ciwoS
ci od konkurencyjnych roz- Roztwór roboczy Próbowano uzyskać fluorescencję
puszczalników np. freonowych. 15 ml  roztwór podstawowy S
ladów na warstwie termoczułej
ObecnoS
ć izopropanolu w aze- 100 ml  HFE-7100 ujawnianych ninhydryną. Zastosowa-
otropie daje dwie korzyS
ci: no dwie procedury:
Przebieg badań W pierwszej kompleksowano
 możliwoS
ć rozpuszczania S
lady cynkiem bezpoS
rednio na
w HFE-71IPA związków polar- W badaniach zastosowano papier warstwie termoczułej, co skut-
nych, w tym ninhydryny; termoczuły z kas fiskalnych i banko- kowało, ze względu na polar-
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 250/05 27
Z PRAKTYKI
z purpurowej na ceglastą, a po pew- Wnioski
nym czasie również fluorescencję.
Dodatkowe procedury powodowały 1. Przygotowanie roztworu pod-
straty czytelnoS
ci S
ladów. stawowego  koncentratu ninhydryny
Do ujawniania S
ladów linii papilar-  jest uciążliwe i wymaga odpowied-
nych na warstwie temoczułej próbo- niego przygotowania chemicznego.
wano zastosować roztwory DFO opar- 2. Roztwory ninhydryny: podsta-
te na HFE-71IPA. Niestety tak przygo- wowy i roboczy są stabilne przez
towane roztwory ujawniające aktywo- około 30 dni. Zastosowane rozpusz-
wały warstwę termoczułą  powsta- czalniki HFE-7100 i HFE-71IPA
wało zaczernienie. R
lady widoczne w nieznacznym stopniu wpływają na
były dopiero po wypłukaniu zaczernie- czytelnoS
ć druku.
nia emulsji temoczułej. Podobne efek- 3. Procedura ujawniania wymaga
ty uzyskiwano, stosując standardowe stałej kontroli parametrów wilgotno-
roztwory DFO, np. BVDA, i standardo- S
ci i postępów w jakoS
ci ujawniania
wą procedurę ujawniającą z wygrze- S
ladów.
waniem w 100oC (w połączeniu z ką- 4. Zgodnie z oczekiwaniami, za-
pielą płuczącą)  ryc. 5. stosowany roztwór ninhydryny po-
Ryc. 2. Ujawnione 5-dniowe S
lady linii papilarnych
prawnie ujawnił jednodniowe
na paragonie z kasy fiskalnej  warstwa termo-
i pięciodniowe testowe S
lady li-
czuła
nii papilarnych po obu stronach
Fig. 2. 5-day-old latents developed on a receipt 
thermal layer
papieru termoczułego.
5. Ze względu na czułoS
ć,
brak ingerencji w warstwę ter-
moczułą i dostępnoS
ć odczyn-
ników przedstawioną metodę
można z powodzeniem polecić
do szerokiego stosowania
w celu ujawniania S
ladów linii
papilarnych na papierach ter-
Ryc. 4. Ujawniony ninhydryną 5-dniowy S
lad linii papilar-
nych na wydruku z bankomatu  warstwa chłonna  kom- moczułych.
pleksowany jonami Zn2+, pobudzany S
wiatłem oS
wietla-
6. Możliwe jest uzyskanie
cza Multikolor 10Xe 505 nm; filtr oględzinowy OG 550
fluorescencji S
ladów na war-
Fig. 4. 5-day-old latent on a cash machine ticket
stwie temoczułej poprzez sto-
developed with ninhydrin  absorptive layer, complexed
with Zn+2 ions excited with light from Multikolor 10Xe
sowanie roztworów opartych na
505 nm light source; viewed through OG 550 filter
układzie ninhydryna/Zn2+ lub
Ryc. 3. Ujawniony 5-dniowy S
lad linii papilarnych
DFO, ale na skutek zastosowa-
na wydruku z bankomatu  warstwa chłonna
nych roztworów płuczących na-
Fig. 3. 5-day-old latent on a cash machine ticket
stępuje wymycie tekstu z wy-
 absorptive layer
druku, może także nastąpić
noS
ć roztworów Zn2+, zaczer- utrata czytelnoS
ci S
ladów.
nieniem emulsji termoczułej.
Zaczernienie likwidowano, sto- Bogdan Drabarek
sując acetonowy roztwór płu- Tadeusz Sikora
czący.
W drugiej procedurze postępo- BIBLIOGRAFIA
wano odwrotnie: najpierw płu-
Ryc. 5. Ujawniony DFO BVDA 5-dniowy S
lad linii papilar-
kanie acetonem, następnie 1. Materiały firmy 3M.
nych na wydruku z bankomatu  warstwa termoczuła 
kompleksowanie Zn2+ purpury 2. Stimac J.T.: Thermal & Car-
pobudzany S
wiatłem oS
wietlacza Multikolor 10Xe
Ruhemanna. 505 nm; filtr oględzinowy OG 550 bonless Papers: A Fundamental
Fig. 5. 5-day-old latent developed woth DFO BVDA on
W obu ww. przypadkach obserwo- Understanding for Latent Friction
cash machine ticket  thermal layer, complexed with light
wano po naniesieniu Zn2+ zmianę Ridge Development,  J. Forensic
from Multikolor 10Xe 505 nm; viewed through OG 550
barwy S
ladu ujawnionego ninhydryną filter Ident. 2003, 53 (2), 185 197.
28 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 250/05