Gospodarka odpadami
Obowiązki wynikające z ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w
zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie depozytowej
i opłacie produktowej.
Prof. UAM dr hab. Włodzimierz Urbaniak
Agenda
Przedsiębiorcy objęci obowiązkami
Podstawowe obowiązki przedsiębiorców wynikające z ustawy
Odzysk i recykling
Poziomy odzysku i recyklingu oraz stawki opłat
Sposoby realizacji obowiązków
Obowiązki sprawozdawcze
Opłata produktowa
Kontrola realizacji obowiązków
Związek z innymi ustawami
Podstawowym celem ustawy z 11 maja 2001 o obowiązkach
przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o
opłacie depozytowej i opłacie produktowej
(Dz. U. nr 63, poz. 639 z póz
n. zm.)
jest wprowadzenie w życie rozwiązań powodujących radykalne
zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska poprzez
nałożenie odpowiedzialności za produkty, z których powstają uciążliwe
odpady,
na przedsiębiorców wprowadzających takie produkty do obrotu
Zapisy ustawy zmuszają przedsiębiorców do zebrania odpadów
opakowaniowych i poużytkowych określonych w ustawie i poddaniu ich
odzyskowi i/lub recyklingowi.
Przedsiębiorcy objęci obowiązkami
Ustawa dotyczy przedsiębiorców, którzy:
" wprowadzają na rynek krajowy produkty w opakowaniach, których rodzaje
określone są w załączniku nr 1 do ustawy,
" wprowadzają na rynek produkty określone w załączniku 2 i 3 do ustawy,
" przedsiębiorców, którzy wprowadzają na rynek krajowy produkty, których
częściami składowymi są produkty wymienione w zał. 2 i 3,
" pakują produkty wytworzone przez innego przedsiębiorcę i samodzielnie
wprowadzają je na rynek,
" nie są wytwórcami produktu lub produktu w opakowaniach, lecz
zlecającym jego wytworzenie i których oznaczenie zostało
umieszczone na produkcie lub opakowaniu
Przedsiębiorcy objęci obowiązkami
Ustawa dotyczy także :
" przedsiębiorców prowadzących jednostkę handlu detalicznego o
powierzchni powyżej 500 m2 i sprzedających produkty tam
pakowane,
" przedsiębiorców prowadzących sieć małych sklepów, których łączna
powierzchnia przekracza 5 000 m2 i sprzedających produkty tam
pakowane.
Rodzaje opakowań i produktów objętych obowiązkami
Rodzaje opakowań i produktów objętych obowiązkami
Rodzaje opakowań i produktów objętych obowiązkami
Podstawowe obowiązki przedsiębiorców wynikające z ustawy
Zapewnienie odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i
poużytkowych na poziomie określonym przepisami
Poziomy te określone są w ustawie o obowiązkach... i obecnie określają
poziomy które należy osiągnąć do 2014 roku
Docelowe poziomy odzysku i recyklingu
(do roku 2014)
Docelowe poziomy odzysku i recyklingu
(do roku 2014)
Docelowe poziomy odzysku i recyklingu
(do roku 2014)
Podstawowe obowiązki przedsiębiorców wynikające z ustawy
Ponadto przedsiębiorcy mają obowiązek:
" Zgłoszenia marszałkowi województwa (bez wezwania) faktu rozpoczęcia
działalności podlegającej zapisom ustawy w ciągu 30 dni. Brak
takich zgłoszeń karany jest grzywną
" Składania rocznego sprawozdania o masie i ilości wprowadzonych na
rynek określonych ustawą produktów i ich opakowań oraz
osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu, oraz rocznego
sprawozdania o wysokości należnej opłaty produktowej. Brak
sprawozdań jest karany grzywną.
" Prowadzenia i przechowywania przez 5 lat dodatkowej ewidencji
umożliwiającej ustalenie uzyskanych poziomów odzysku i
recyklingu oraz obliczenie opłaty produktowej,
" Jeśli nie nie został osiągnięty wymagany poziom odzysku i recyklingu,
wpłacenia na odrębny rachunek bankowy urzędu
marszałkowskiego opłaty produktowej do 31 marca roku
kalendarzowego następującego po roku, którego opłata dotyczy
Poziomy odzysku i recyklingu oraz stawki opłat
" Poziomy odzysku i recyklingu są zmienne i rosną w poszczególnych latach
Wymagane poziomy dla poszczególnych lat określają
rozporządzenia
" Docelowe poziomy odzysku i recyklingu zostały określone bezpośrednio
w ustawie o obowiązkach...
" Maksymalne stawki opłat są zmienne i ogłaszane w formie obwieszczenia.
( M.P. z 2010 r, nr 66, poz. 850  na rok 2011)
" Stawki szczegółowe, faktycznie obowiązujące w danym roku określają
rozporządzenia.
(Obecnie obowiązuje Dz. U. z 2010 r, nr 259, poz. 1774)
Stawki opłaty produktowej
Stawki opłaty produktowej
Stawki opłaty produktowej
Odzysk i recykling
Zgodnie z ustawą, przedsiębiorców obowiązuje wykonanie odzysku i recyklingu
Odzysk i recykling rozlicza się oddzielnie
Nie każda forma odzysku kwalifikowana jest jako recykling, co ma
konsekwencje przy rozliczaniu się z realizacji obowiązków
Aby uniknąć nieporozumień, należy szczegółowo przeanalizować definicje
zawarte w art. 2 ustawy.
Odzysk i recykling
odzysk 
wszelkie działania, niestwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla
środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub
prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich
wykorzystania, określone w załączniku nr 5 do ustawy.
recykling 
odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów
zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji
lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym
też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii
Sposoby realizacji obowiązków
W świetle przepisów przedsiębiorca ma kilka możliwości wywiązania się z
obowiązków:
" Starać się we własnym zakresie zebrać i poddać recyklingowi odpady
poużytkowe. Osiągnięcie wymaganych przepisami poziomów
odzysku i recyklingu zwalnia z wnoszenia opłaty. Ponosi jednak
koszty związane ze zbiórką i recyklingiem. Należy oczekiwać, że
obciążenia z tego tytułu będą rosły w kolejnych latach.
" Wszystkie lub poszczególne czynności związane ze zbiórką i recyklingiem
może zlecić wyspecjalizowanym firmom. Cała odpowiedzialność z
wykonanie i rozliczenie obowiązków nadal jednak spoczywa na
przedsiębiorcy
" Nie robić nic w zakresie odzysku i recyklingu i odprowadzać na konto
urzędu marszałkowskiego odpowiednie opłaty produktowe
Sposoby realizacji obowiązków
" Przekazać swoje obowiązki wynikające z ustawy tzw. organizacji odzysku, o
której mowa w art.4-8 ustawy.
Działalność taką organizacja prowadzi odpłatnie, ale z reguły opłaty
przekazywane organizacji są niższe niż opłaty produktowe, a także
niższe niż koszty ponoszone przez przedsiębiorców w przypadku
samodzielnego prowadzenia odzysku i recyklingu
Organizacje odzysku
" Organizacja przejmuje od przedsiębiorcy obciążające go obowiązki na
podstawie umowy
" Organizacja może prowadzić działalność wyłącznie w formie spółki
akcyjnej.
" Przedmiotem działania organizacji może być wyłącznie działalność
związana z organizowaniem, zarządzaniem lub prowadzeniem
przedsięwzięć związanych z odzyskiem, a w szczególności z
recyklingiem odpadów, a także edukacja ekologiczna.
" Firma organizacji zawiera oznaczenie  organizacja odzysku .
" Do używania oznaczenia  organizacja odzysku są uprawnione wyłącznie
organizacje utworzone zgodnie z ustawą.
Opłata produktowa
" Nieuzyskanie określonych poziomów odzysku i recyklingu pociąga za sobą
obowiązek wniesienia na konto odpowiedniego urzędu
marszałkowskiego specjalnej opłaty, tzw. produktowej.
" Wykorzystanie oraz sposób dystrybucji tych środków zostały określone
odpowiednimi zapisami w ustawie.
" Niewykonanie tej decyzji wiąże się z ustaleniem dodatkowej opłaty
produktowej w wysokości 50% należnej opłaty
" Do opłat produktowych stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji oraz odpowiednie przepisy ordynacji podatkowej,
przy czym uprawnienia organów podatkowych przysługują
marszałkowi województwa.
Obowiązki sprawozdawcze
" Przedsiębiorca realizujący obowiązek odzysku i recyklingu samodzielnie lub
za pomocą osób trzecich, zobowiązany jest do złożenia
sprawozdania rocznego o wykonaniu obowiązku lub wysokości
należnej opłaty produktowej.
" W przypadku przekazania obowiązków organizacji odzysku, sprawozdania
przygotowuje i składa ta organizacja.
" Sprawozdania składa się na specjalnym formularzu OŚ-OP 1, którego wzór
określa rozporządzenie
(obecnie Dz. U. Z 2010 r, nr259, poz. 1775)
" Brak sprawozdań oraz opłat podlega karze grzywny
Związek z innymi ustawami
" Przedsiębiorców wprowadzających na rynek produkty określone w
załącznikach 2 i 3, w opakowaniach wymienionych w załączniku 1,
obowiązują zarówno przepisy związane z produktami jak i ich
opakowaniami.
" W przypadku opakowań, istotne jest ustalenie, które rodzaje podlegają
obowiązkom.
" W tym zakresie obowiązują definicje z ustawy o opakowaniach.
" Wykonywanie odzysku i recyklingu wiąże się z bezwzględną koniecznością
uzyskania odpowiednich zezwoleń wynikających z ustawy o
odpadach, nawet jeśli zagospodarowywane są własne odpady.