Woj ci ech J aroń
Konspekty zajęć na lekcje religii i godziny
wychowawcze dla uczniów szkół średnich
konspekty zajęć 3
Korekta
WST
P
Agata Chadzińska
Marek Chadziński
ilm pt. Karolina, inspirowany życiem bł. Karoliny Kózkówny,
Fniesie ze sobą wiele pytań, przed którymi staje każdy człowiek.
Projekt okładki
Dla uczniów szkół średnich, którzy wchodzą w dorosłe życie, od-
A
ukasz Sobczyk
powiedzi na te pytania mogą być kluczowe. Dlatego warto pomóc
im zarówno w uświadomieniu istnienia problemów, jak również
Skład
A
ukasz Sobczyk w udzieleniu odpowiedzi. I to jest główny cel konspektu  tak prze-
prowadzić zajęcia z młodzieżą, aby nie podsuwać im gotowych
Zdjęcie na okładce
rozwiązań, ale pomóc w ich odnalezieniu. Dlatego propozycje lek-
Kadry z filmu Karolina
cji są skonstruowane tak, aby uczniowie mogli wykazać się swoją
wiedzą, pomysłowością, wyobraz
niÄ…; aby to oni przede wszystkim
siÄ™ wypowiadali. RolÄ… nauczyciela jest odpowiednie ukierunkowa-
nie dyskusji i stanie na straży, by nie odbiegać od tematu, używać
odpowiednich argumentów i nie obrażać tych, którzy mają od-
mienne zdanie.
Każdy z przedstawionych warsztatów stanowi oddzielną całość,
ale można też je ze sobą komponować, przechodząc swobodnie od
jednych zajęć do następnych, gdyż łączą je idee zawarte w filmie,
które dotyczą wszystkich ludzi. A
atwo więc przejść od tematu miło-
ści do tematu wolności, od hierarchii wartości do wyboru własnej
drogi życiowej.
Każdy z konspektów można zrealizować na jednej lekcji, ale
można też rozciągnąć temat na kilka zajęć. Wszystko zależy od
sposobu prowadzenia zajęć przez nauczyciela oraz od tego, jak ak-
tywna jest grupa.
ISBN 978-83-7569-658-5
© 2014 Dom Wydawniczy  Rafael
ul. DÄ…browskiego 16
30-532 Kraków
tel./fax [phone]
e-mail: [e-mail]
www.rafael.pl
4 konspekty zajęć 5
zdrowie  wszak mówi się, że  zdrowie jest najważniejsze . Ale gdy
CO JEST WAŻNE, CO WAŻNIEJSZE,
ktoś będzie potrzebował naszej pomocy, a to wiązać się będzie z na-
A CO NAJWAŻNIEJSZE
rażeniem zdrowia bądz
nawet z pewnością jego utraty, to czy na
udzielenie pomocy się zdecydujemy? Co dla nas będzie ważniejsze:
elem warsztatów jest zwrócenie uwagi uczniów na to, że co-
nasze zdrowie czy ta druga osoba? Czy dla strażaka jego zdrowie
Cdziennie dokonujemy różnorakich wyborów. Ważne jest, aby
jest najważniejsze? Chyba nie, bo wtedy nie narażałby się, ratując
wybory te były dokonywane świadomie, zwłaszcza te, które mogą
innych. Co dla niego jest najważniejsze? Może praca, może rodzi-
rzutować na przyszłość nas samych, jak i ludzi, z którymi się spoty-
na, a może Ktoś inny lub coś innego?
kamy. Wyborów dokonujemy w oparciu o hierarchię wartości, któ-
rą albo świadomie układamy i staramy się według niej postępować,
ĆWICZENIE 1
albo bezkrytycznie przyjmujemy od otoczenia i często ją zmienia-
1. Prowadzący odczytuje poniższe opowiadania:
my lub się jej podporządkowujemy tylko w niektórych sytuacjach,
I. Na sądowym korytarzu, przed salą rozpraw, na której sąd
przez co nasza postawa jest relatywistyczna. Podczas dyskusji pod-
rodzinny miał urzędowo rozwiązać małżeństwo Antoniego
kreślamy, że człowiek dojrzały i odpowiedzialny to ten, który ma
i Krystyny oraz zadecydować, kto przejmie opiekę nad ich sy-
stałą i racjonalnie wytłumaczalną hierarchię wartości.
nem Radkiem, siedział dziesięcioletni chłopak. Obok niego
pani Weronika, psycholog, przeglądała akta sprawy. W pew-
WPROWADZENIE
nej chwili spojrzała na chłopca i zapytała:
ProwadzÄ…cy w kilku zdaniach przedstawia uczniom temat
 I jak, Radku, co powiesz sÄ…dowi?
warsztatów. Podkreśla, że w codziennym życiu dokonujemy bardzo
 A na pewno mnie o to zapyta?  W głosie dziesięciolatka tliła
wielu wyborów. Od porannego dylematu, czy już wstać z łóżka, czy
się iskierka nadziei, którą natychmiast zgasiła pani Weronika.
może jeszcze poleżeć sobie kilka minut, do bardzo ważnych wy-
 Po to tu jesteśmy. Tak, sąd zada to pytanie. U kogo chciałbyś
borów, takich jak kierunek studiów, podjęcie konkretnej pracy, ale
mieszkać: u mamy czy u taty?
też zachowanie się choćby na spotkaniu towarzyskim, na wspólnej
 Wie pani  Radek mówił zdecydowanie za poważnie jak na
imprezie. Gdy ktoÅ› zaproponuje nam drinka  przyjmiemy czy nie?
swój wiek  kiedy byłem mały i kiedy jeszcze to wszystko się nie
Dlaczego nasz wybór będzie właśnie taki? Gdy ktoś zaproponuje
posypało, no, wie pani co... że mieszkaliśmy wszyscy razem, nie
działkę narkotyku  wez
miemy czy nie? Dlaczego? Gdy ktoÅ› za-
było partnerów i partnerek, nowych wujków i nowych ciotek,
prosi nas do kina albo na randkę (niech uczniowie pomyślą o kimś
rozumie pani?
konkretnym)  zgodzimy siÄ™ czy nie? Dlaczego? Rodzice poproszÄ…
 Tak, rozumiem.  Na twarzy pani psycholog pojawił się
nas o wykonanie jakiejś pracy w domu, a w międzyczasie zadzwoni
współczujący uśmiech.
ktoś, kto ma dla nas bilet na mecz ulubionej drużyny  co zrobimy?
 To wtedy często, prawie za każdym razem, jak u nas zjawiały
Porzucimy obowiÄ…zek domowy czy nie? Dlaczego?
się prawdziwe ciotki, to znaczy rodzina, to one pytały:  A ty, Ra-
Różne wartości są ważne dla różnych ludzi. W podkreśleniu ich
dziu, to bardziej kochasz mamę czy tatę? . Nienawidziłem tego.
znaczenia pomoże nam uzmysłowienie sobie, co możemy poświę-
Bo co miałem powiedzieć?
cić dla innej wartości. Na przykład dla nas wielką wartością jest
 A co mówiłeś?
6 konspekty zajęć 7
 Że kocham ich tak samo. To chyba oczywiste, nie? A one: Podniósł w górę zupełnie zaskoczoną Magdę i mocno poca-
łował ją w policzek.
 O, dyplomata z niego wyrośnie, ha, ha, ha! . I dalej mi wierciły
 Co ci jest, wariacie?
dziurÄ™ w brzuchu.
 Udało mi się, rozumiesz!?  Z ust Karola nie schodził
 I jak się to zwykle kończyło?
uśmiech.  Podpiszą ze mną kontrakt i na dwa lata jadę do No-
 Najczęściej awanturą, bo nie wytrzymywałem i odburkiwa-
wej Zelandii!
łem coś niegrzecznie. Wtedy ciotki się obrażały, a mama mnie
 Puść mnie!  Kobiecie w jednej chwili zrobiło się strasznie
ochrzaniała.
smutno.  Przecież mówiliśmy o tym!
 A tata?
 No właśnie!  Karol lekko podniósł głos, nie kryjąc irytacji.
 A tata mówił, że ciotki są głupie i żeby mama dała mi spo-
 Nie możesz się cieszyć moim sukcesem? Wiesz, ilu ludzi za-
kój. I wtedy oni się kłócili. Ale to nie było na poważnie. To było
płaciłoby wielką cenę za to, co ja sam swoimi rękami wypraco-
przekomarzanie, a nie kłótnia.
wałem? Nie możesz tego docenić?
 Dzisiaj tak nie możesz odpowiedzieć sądowi, to znaczy, nie
 A my?
możesz odpowiedzieć niegrzecznie. Powiedz po prostu to, co
 Co my? Czego siÄ™ czepiasz?
myślisz. A co myślisz?
 O po prostu my, nasze małżeństwo, nasza rodzina. Jak sobie
 Że mi się ten ich rozwód nie podoba!  Radek wstał i zaczął
to wyobrażasz? Ja z dziećmi w Polsce, a ty na drugim końcu
chodzić po korytarzu jak wykładowca. Tylko rąk nie założył za
świata. To jest normalne?
plecami.  Bo ja chcę, żeby było jak dawniej! Chcę mieszkać
 Och, kobieto! Ty znowu swoje. O co ci chodzi z tym małżeń-
z mamÄ… i tatÄ…, a nie z mamÄ… i jakimÅ› przyszywanym wujkiem
stwem i rodziną? Umiera ktoś? Biorę z tobą rozwód czy co? Nie
albo z tatą i przyszywaną ciotką. Nie chcę! Chcę mieć rodziców,
jest za to normalne szantażowanie i granie na uczuciach.
razem! I nie powiem sądowi, którego z nich bardziej kocham,
 A ty myślisz  Magda automatycznie zaczęła wycierać suche
z którym z nich chcę być częściej, a z którym tylko co dwa ty-
już talerze  że miejsce męża jest kilka tysięcy kilometrów od
godnie. Nie umiem o tym zadecydować. I wie pani co? Dużo
żony? Gdzie tu widzisz granie na uczuciach i emocjonalny szan-
bym dał, żeby tak się właśnie stało! Mogę zrezygnować z kom-
taż? A miejsce ojca...
putera, mogę oddać komórkę, mogę nie brać kieszonkowego.
 A rola ojca i męża nie polega na tym, żeby zapewnić rodzinie
Mogę nawet przestać marzyć o psie, którego teraz jedno i drugie
odpowiedni byt? Przecież w Polsce w życiu tyle nie zarobię, co
obiecuje mi kupić, jakby można mnie było psem przekonać, że
tam. Nie pomagasz mi. Nie umiesz cieszyć się ze mną!
ich rozwód jest dobry. Dla mnie nie jest! Powiem więcej, gdyby
 A ty komuÅ› teraz pomagasz?
to coś dało, to mogą mi odrąbać rękę albo nogę. Ja chcę mieć
 Wam, tobie i dzieciom.
rodzinę. Możemy chorować albo być biedni, ale dlaczego prze-
 Tym, że na dwa lata się wynosisz z domu? A może ci prze-
staliśmy się kochać?
dłużą kontrakt na kolejne dwa albo pięć lat? I co, myślisz, że
Radek zorientował się, że mówi trochę za głośno. Zamilkł więc
dochowanie wierności w takiej sytuacji jest możliwe?
i usiadł. Na korytarzu zapanowała przygnębiająca cisza.
 O czyjej wierności mówisz: mojej czy twojej?
II. Karol z impetem nacisnął na klamkę. Jednym susem poko-  Naszej, drogi mężu! Jeszcze mężu, bo jak stąd wyjedziesz, to na
nał niemal pół przedpokoju i po sekundzie był już w kuchni. lotnisku możemy się pożegnać na zawsze! A przecież cię kocham!
8 konspekty zajęć 9
Ostatnie słowa Magda wypowiedziała z oczami pełnymi łez.
ĆWICZENIE 2
Upuściła talerz na posadzkę i wybiegła do łazienki. Karol schylił
1. Skoro uczniowie potrafią już nazwać i ułożyć w odpowied-
się, żeby pozbierać kawałki porcelany. Kręcił z niedowierzaniem
niej kolejności te wartości, które odgrywają w ludzkim życiu
głową, powtarzając po cichu:
ważną rolę, prowadzący prosi, aby ułożyli hierarchię war-
 Oj, bzdury gadasz, kobieto.
tości, którą według nich kierowali się filmowi bohaterowie:
1.1. Prowadzący prosi uczniów, aby na kartce papieru na-
Przemek, Kaśka i pan Marek. W tym celu dzieli młodzież na
pisali, jakie wartości były najważniejsze dla Radka i dla
trzy grupy. Każda z nich ma około 5 minut na wykonanie
Karola, a jakie były mniej i najmniej ważne. Mają na to
zadania. Najtrudniejsza może okazać się postać pana Marka.
około 1 minuty.
Wtedy prowadzący może przypomnieć zdanie z filmu na jego
1.2. Uczniowie odczytujÄ… to, co napisali. ProwadzÄ…cy wypi-
temat:  Świat stał przed nim otworem: Paryż, Rzym. A on
suje na tablicy:
nie. Totalna głupota, nie uważasz? .
Wartości
1.1. Uczniowie, bez czasu na dyskusjÄ™, przedstawiajÄ… efekty
Radka  rodzina (miłość, jedność, wspólnota rodzin-
swojej pracy.
na, mama i tata), która jest ważniejsza od przyjemności
2. Wszyscy opisują hierarchię wartości bł. Karoliny.
własnych (komputer itp.), a nawet od własnego zdrowia
2.1. Prowadzący tak prowadzi rozmowę, aby poszczególne
i własnych marzeń; Karola  praca, kariera, pieniądze,
wartości ułożyć w następującej kolejności:
realizacja własnych marzeń, szeroko pojęte  ja (jako
2.1.1. Bóg (Jezus)  odwołanie do sceny, w której pada
największa wartość dla mnie samego), które jest waż-
stwierdzenie, że Karolina była  zakochana w Je-
niejsze od żony i dzieci, małżeństwa, rodziny, poświęce-
zusie . Cała jej postawa życiowa (modlitwa, wia-
nia się dla najbliższych, wierności małżeńskiej...
ra, czystość, uczestniczenie w nabożeństwach
1.3. Prowadzący zadaje pytanie, czy uczniowie domyślają się,
i Mszach św.) to konsekwencja wyboru (wolnego
jakie wartości były najważniejsze dla rodziców Karola.
wyboru!) Boga jako najważniejszej wartości;
1.4. Na podstawie dotychczasowego przebiegu ćwiczenia
2.1.2. Rodzice  ten i kolejne punkty wynikajÄ… z mo-
prowadzący prosi, aby uczniowie wymienili te wartości,
dlitwy Karoliny. Fakt, że nie  stawiała na swo-
które według nich są ważne w życiu człowieka. Tłuma-
im , czyli że ona sama nie stawiała siebie wysoko
czy, że wartością może być zarówno człowiek, jak i inne,
w hierarchii, wynika z jej posłuszeństwa. Została
nieosobowe dobra, takie jak zdrowie, życie, miłość, ro-
w domu z ojcem i rodzeństwem, choć chciała iść
dzina, wiara, sprawiedliwość, patriotyzm, tolerancja; że
z mamą do kościoła;
wybór wartości będzie miał określone konsekwencje,
2.1.3. Rodzeństwo;
tak jak w życiu bohaterów powyższych historyjek. Poda- 2.1.4. Koledzy;
ne przez uczniów wartości prowadzący zapisuje na tabli- 2.1.5. Pokój i sprawiedliwość.
cy i dzięki głosowaniu układa je w konkretną hierarchię. 3. Uczniowie zapisują hierarchię wartości bł. Karoliny.
10 konspekty zajęć 11
ZAKOC
CZENIE
COŚ DROŻSZEGO OD ŻYCIA
Prowadzący prosi, aby uczniowie napisali dwie krótkie notatki:
odczas warsztatów skierujemy uwagę młodzieży na problem
1. Czy hierarchia wartości bł. Karoliny jest taka, jaką chciałbyś
Pwartości ludzkiego życia w kontekście możliwości jego poświę-
się w życiu kierować?
cenia dla jakiejś idei. Celem jest to, aby każdy indywidualnie umiał
2. Porównaj hierarchię wartości bł. Karoliny z wartościami, któ-
odpowiedzieć samemu sobie na pytanie, jaki był sens życia ludzi,
re wypisałeś jako ważne dla ciebie. Czy po obejrzeniu filmu
którzy stracili je z powodu: wiary, patriotyzmu, poświęcenia dla
Karolina i po udziale w warsztatach twoje spojrzenie na to, co
drugiego człowieka, w obronie ideałów, w obronie wolności swojej
jest w życiu ważne, co ważniejsze, a co najważniejsze uległo
i innych itp.
zmianie? Uzasadnij odpowiedz
.
WPROWADZENIE
Prowadzący podkreśla, że ludzkie życie jest ogromną wartością.
Z takim stwierdzeniem wszyscy powinni się zgodzić, bez wzglę-
du na to, czy sÄ… ludz
mi wierzącymi, którzy uważają, że wynika to
z faktu, iż jest to dar Boży, a człowiek w swej godności jest nie tylko
uznany za  dziecko Boże , ale jest nawet stworzeniem uczynionym
na  obraz i podobieństwo Boże , czy też są ludz
mi niewierzÄ…cymi,
dla których humanizm w jak najszerszym rozumieniu tego słowa
jest kierunkiem wyznaczającym poszczególne normy etyczne. Sko-
ro więc tak ludzie wiary, jak i ci, którzy nie uznają Boga za stwórcę,
przyjmują za fundament swojego światopoglądu, że ludzkie życie
jest wartością wielką, bezwzględną, podstawową dla ustanawiania
wszelkich praw, to dlaczego istnieją jednostki, które dobrowolnie
oddają swoje życie? Czy to znaczy, że oni się mylą, że ich postawa
wskazuje na jakąś chorobę psychiczną? Jeśli tak, to dlaczego stawia-
my pomniki poległym, nazywając ich bohaterami? Dlaczego w Ko-
ściele, nie tylko katolickim, nawet nie tylko wśród chrześcijan, czci
się męczenników, ukazując ich za wzór godny naśladowania? Czy
to błąd, niekonsekwencja w myśleniu, czy też ludzkie życie, choć
jest wielką wartością, to jednak nie jest wartością najwyższą?
ĆWICZENIE 1
1. Prowadzący prosi, aby uczniowie na głos i w miarę szybko
podali przykłady ludzi, którzy oddali swoje życie za kogoś
12 konspekty zajęć 13
innego lub w imię jakichś ideałów. Kilka nazwisk notuje na
ĆWICZENIE 2
tablicy, pokazując, za co konkretny człowiek oddał życie (np.
1. W filmie uczniowie widzieli scenę, w której żołnierz zabie-
Sokrates  przekonania; św. Maksymilian Kolbe  drugi czło-
ra bł. Karolinę do lasu. Dowiadują się, że chciał ją zgwałcić,
wiek; powstańcy  Ojczyzna itd.).
a ona się broniła. W końcu zdenerwowany żołnierz ją zabi-
2. Uczniowie ustosunkowują się do wymienionych przykładów
ja. Po przypomnieniu uczniom tej sceny prowadzÄ…cy zadaje
przez odpowiedzi na następujące pytania:
kilka pytań, na które uczniowie odpowiadają w swobodnej
2.1. Czy identyfikują się z danym człowiekiem?
dyskusji:
2.2. Czy na jego miejscu postÄ…piliby podobnie i dlaczego?
1.1. Czy Karolina miała jakiś wybór? Jeśli tak, to jaki?
 w tym miejscu można pozwolić na krótką wymianę
1.2. Czy w życiu Karoliny zwyciężyła śmierć, czy miłość?
zdań, jeśli znajdą się uczniowie mający odmienne zda-
2. Po chwili dyskusji nauczyciel prosi, aby uczniowie w zeszy-
nie (np. ktoś uzna, że oddanie życia za Ojczyznę jest czy-
tach odpowiedzieli na pytanie:  Jaki jest sens śmierci Karoli-
nem godnym pochwały i naśladowania, a inny, że jest to
ny? . Po upływie wyznaczonego czasu można pozwolić chęt-
głupota, że lepiej wyjechać i ułożyć sobie życie w innym
nym na podzielenie siÄ™ z grupÄ… tym, co napisali.
miejscu na ziemi, gdzie życie nie jest zagrożone).
3. Jeśli uczniowie sami nie sprowokują dyskusji, może zrobić to
ZAKOC
CZENIE
nauczyciel, stając w opozycji do poglądów uczniów (np. jeśli
ProwadzÄ…cy prosi, aby uczniowie pisemnie odpowiedzieli na
ktoś uzna, że trzeba bronić swoich przekonań jak Sokrates,
pytania:
wtedy można powiedzieć:  A co mu z jego przekonań, gdy
1. Czy są wartości, dla których jesteś gotowy/gotowa oddać
leży w grobie ).
swoje życie? Jakie?
4. Nauczyciel zadaje pytanie, jak zdaniem uczniów czują się
2. Gdyby zaistniała taka konieczność, za jakich ludzi mógłbyś/
ludzie, którzy dla ratowania (zachowania) swojego życia
mogłabyś oddać życie? Wymień ich.
wyparli się swoich przekonań albo donieśli na kogoś, powo-
3. Jak zachowałbyś/zachowałabyś się, gdybyś był/była na miej-
dując jego śmierć, jednocześnie odwracając od siebie uwagę
scu Karoliny?
prześladowcy. Jak takie zachowanie mogło wpłynąć na ich
życie? Uczniowie mogą podać konkretne przykłady.
5. Uczniowie w tabelce w jednej kolumnie wypisujÄ… cechy cha-
rakteru tych, którzy poświęcili swoje życie, a w drugiej ko-
lumnie tych, którzy ratując siebie, poświęcali życie innych.
Na koniec tego ćwiczenia nauczyciel zadaje pytanie, które
z wypisanych cech, obojętnie w której części tabeli, ucznio-
wie znajdujÄ… u siebie. Nie wymaga od nich publicznej wy-
powiedzi, ale daje czas na krótkie zastanowienie się nad
odpowiedziÄ….
14 konspekty zajęć 15
1.2. Uczniowie podają przykład, kiedy siła mięśni została z
le
SIA
A MI
ÅšNI, SIA
A UMYSA
U
wykorzystana. Znów mogą to być przykłady osób zna-
I SIA
A DUCHA
nych i autentycznych, fikcyjnych albo zdarzeń, o któ-
rych uczniowie słyszeli bądz
je wymyślili.
czniowie na co dzień spotykają się z użyciem siły w każdym
1.3. Jeden z uczniów dokonuje podsumowania tej części
Uz trzech wymienionych w tytule aspektów. Celem tych warsz-
ćwiczenia  powinien uzasadnić wniosek, że siła fizycz-
tatów jest uświadomienie, że siła, obojętnie jaka, sama w sobie nie
na może być wykorzystana w celach dobrych lub złych.
jest ani dobra, ani zła. Zadaniem dojrzałego człowieka jest zarówno
Nauczyciel uzupełnia, podkreślając że wartość moralną
umiejętne korzystanie z niej, jak też jej zdobywanie  zwłaszcza do-
siły fizycznej (siły mięśni) określa się ze względu na cel,
tyczy to siły ducha. Dając wzór bł. Karoliny, przedstawiamy pozy-
w jakim została użyta, i na sposób jej użycia. Na przy-
tywny aspekt wiary jako siły do podejmowania wszelkich wyzwań
kład interwencja policji, która musi użyć tzw. środków
stawianych przed nami przez codzienność.
przymusu bezpośredniego może być przeprowadzona
nieprawidłowo, gdy siła fizyczna zostanie użyta w nad-
WPROWADZENIE
miarze  zamiast obezwładnić napastnika policjant
Siłę definiujemy jako coś pozytywnego, coś, co stanowi środek
może go skatować.
do osiągnięcia wyznaczonego celu. Jest ona jakby narzędziem, któ-
2. Druga część ćwiczenia jest podobna do pierwszej, ale doty-
re wykorzystane  zgodnie z instrukcją obsługi , jest samo w sobie
czy siły umysłu. Najpierw uczniowie wymieniają tych, którzy
dobre, ale może też być wykorzystane  niezgodnie z instrukcją ob-
dzięki sile swego umysłu osiągnęli sukces.
sługi (klasyczny przykład noża, którym możemy pokroić coś do
2.1. Uczniowie podają przykłady dobrego wykorzystania siły
jedzenia albo zabić nim przeciwnika). W codziennym życiu spoty-
umysłu.
kamy się z różnymi rodzajami siły. Warsztaty zaczniemy od rozróż-
2.2. Uczniowie podają przykłady złego wykorzystania siły
nienia rodzajów siły i od metod jej wykorzystania.
umysłu (np. cecha charakteru taka jak złośliwość, ma-
nipulowanie innymi, ale też planowanie i prowadzenie
ĆWICZENIE 1
wojen...).
1. Zadaniem uczniów jest wskazanie z imienia i nazwiska oso- 2.3. Podsumowanie analogiczne do pkt 1.3.
by, która osiągnęła sukces dzięki sile swoich mięśni. Mogą to 3. Zadanie uczniów tym razem dotyczy siły ducha. Najpierw
być osoby publiczne, np. sportowcy uprawiający sporty wal- podają oni przykłady tych, którzy osiągnęli sukces dzięki sile
ki, himalaiści, aktorzy albo ktoś zupełnie inny. Mogą to być ducha. Jeśli będą mieli z tym kłopot, można ich zapytać, czy
także postacie fikcyjne, znane z literatury. Nauczyciel zapisu- ich zdaniem na przykład człowiek, który decyduje się na sa-
je na tablicy kilka nazwisk. motny rejs dookoła świata, potrzebuje siły ducha, czy nie?
1.1. Uczniowie podają przykład dobrego wykorzystania Czy potrzebuje jej himalaista, który mimo własnej słabości
przez nich siły mięśni (obrona słabszego lub samego sie- wraca się po kolegę z zespołu? Czy potrzebował jej św. Mak-
bie, prace w domu, w szkole, pomoc rodzicom, innym symilian Kolbe, który oddał swoje życie, by ratować ojca ro-
ludziom). dziny? Pozostałe przykłady podają uczniowie.
16 konspekty zajęć 17
3.1. Uczniowie odpowiadają na pytanie, czy siłę ducha moż- 1.4. Pani Basi,
na z
le wykorzystać, a jeśli tak, to w jaki sposób. W razie 1.5. Kaśki,
kłopotów z odpowiedzią nauczyciel może zadać pytania 1.6. Księdza Michała,
pomocnicze: czy potrzeba siły ducha, by być przywódcą 1.7. Ojca bł. Karoliny,
narodu albo mniejszej grupy społecznej? Czy przywódca 1.8. Błogosławionej Karoliny.
może wykorzystać swoją siłę ducha, by inni wykonywali 2. Co było z
ródłem ich siły ducha albo co przyczyną ich
jego polecenia, które obiektywnie są złe? Jako przykład słabości?
można podać przywódców różnych sekt religijnych,
ZAKOC
CZENIE
którzy swoim działaniem doprowadzali do samobójstw
wielu ludzi, albo przywódców gangów.
Nauczyciel prosi uczniów, aby odpowiedzieli na pytanie:
3.2. Nauczyciel daje uczniom 2 minuty, aby zastanowili siÄ™,
1. Jak zrozumieć fenomen, że z całej Polski przyjeżdżają ludzie,
jak oni sami wykorzystują siłę ducha?
aby modlić się na grobie bł. Karoliny?
2. Kto i co był dla bł. Karoliny z
ródłem jej siły ducha?
ĆWICZENIE 2
3. Czy chciałbyś/chciałabyś, jak bł. Karolina, tak ufać Bogu
1. Nauczyciel prosi, aby uczniowie postarali się zdefiniować i uczynić Go fundamentem swojej życiowej aktywności?
siłę ducha. W odpowiedziach najprawdopodobniej padną
takie określenia jak odwaga, wielkoduszność, empatia, wia-
ra w wartość celu, upartość w dążeniu do celu, wytrwałość,
umiejętność przeciwstawiania się woli silniejszych  postawy
nonkonformistyczne itd.
2. W krótkiej dyskusji prowadzący porusza temat zależności
siły mięśni, siły umysłu i siły ducha.
3. Na koniec tej części nauczyciel zadaje pytanie, od czego zale-
ży, czy siłę ducha, a co za tym idzie siłę umysłu i siłę fizyczną
wykorzystamy w dobrym czy w złym celu? Po kilku odpo-
wiedziach, bez komentowania ich, przechodzi do kolejnego
ćwiczenia.
ĆWICZENIE 3
1. Jak w skali od 1 do 10 uczniowie określiliby siłę ducha po-
szczególnych bohaterów filmu:
1.1. Przemka,
1.2. Jego dziadka,
1.3. Pana Marka,
18 konspekty zajęć 19
przyjemność, że masz wewnętrzne poczucie, iż tak trze-
KIM MAM BYĆ
ba i tak będzie dobrze?
1.6. Czy do realizacji powyższych planów potrzebny jest talent?
Celem warsztatów jest zwrócenie uwagi na to, że wszystko,
1.7. Jakie talenty odkryli w sobie Przemek i Kaśka? Jak się to
z czym w życiu się spotykamy, pochodzi od Boga  Dawcy talen-
objawiło?
tów. Nasza osobowość to dar Bożej miłości, wszystkie nasze zdol-
1.8. Czy do tego, żeby być matką lub ojcem, żoną lub mężem,
ności i ambicje to także Jego dzieło. Uczestnicy, na podstawie ćwi-
też trzeba mieć talent?
czeń i dyskusji, winni dojść do wniosku, że będąc ludz
mi wolnymi,
mogą przyjąć bądz
odrzucić Boży dar. Mogą go spożytkować zgod-
ĆWICZENIE 2
nie z jego przeznaczeniem albo zakopać jak ewangeliczny talent.
1. Uczestnicy dzielą się na mniejsze grupy złożone z osób tej sa-
Warsztaty są podzielone na trzy części:
mej płci. Ich zadaniem jest odpowiedzenie na pytanie:  Co to
1. Jaki jest mój talent?
znaczy mieć talent do bycia matką (grupy żeńskie) lub ojcem
2. Odpowiedzialność za talent.
(grupy męskie)? .
3. Odkrywanie powołania.
1.1. Po zakończeniu dyskusji w grupach ich przedstawiciele
przedstawiają wypracowane wnioski, które podsumo-
CZ
ŚĆ I
wuje prowadzący, zwracając uwagę na to, że:
ĆWICZENIE 1
1.1.1. Każde zainteresowanie, każda życiowa droga jest
1. Prowadzący zadaje uczniom poszczególne pytania, prosząc
dobra. O wartości i godności człowieka nie sta-
o krótkie, konkretne odpowiedzi, które zapisuje na tablicy.
nowi to, co studiuje i dlaczego, ani to, czy założy
1.1. Co chcesz w przyszłości studiować albo jak widzisz
rodzinę, jaki będzie wykonywał zawód.
swoją przyszłą edukację? Skąd pomysł na taką właśnie
1.1.2. Talent to szczególny dar Boga, dzięki któremu ży-
przyszłość?
cie ludzkie ma być szczęśliwe. Talent powinniśmy
1.2. Czy będziesz chciał pracować w wyuczonym zawodzie,
więc rozumieć jako szczególne uzdolnienie do
czy też chcesz studiować  dla zabicia czasu albo żeby
wykonywania jakiegoÅ› zadania  od pracy zawo-
mieć papier?
dowej do pełnienia określonych funkcji społecz-
1.3. Czy poza wiedzą, którą zdobywasz teraz i będziesz zdo-
nych, takich jak bycie matkÄ… lub ojcem.
bywać w przyszłości, masz talent w wybranej przez sie-
2. ProwadzÄ…cy prosi, aby uczniowie na kartkach odpowiedzieli
bie dziedzinie? Czy jest on potrzebny? Jak siÄ™ objawia?
na poniższe pytania. Na odpowiedz
daje bardzo mało czasu
1.4. Jakie masz plany na przyszłość? Żona/mąż, dzieci (płeć,
 chodzi o to, żeby były one niemal automatyczne, a nie wy-
imiona), rodzina, samotność, inne (praca naukowa, po-
nikiem analiz i przemyśleń.
dróże, służba Bogu i ludziom, misje...), nie mam planów.
2.1. Co to jest  objawienie Boże ?
1.5. Jak myślisz, dlaczego twoje plany są właśnie takie, ewen-
2.2. Kto i kiedy objawił ci Boga?
tualnie, dlaczego ich nie masz? Czy wynika to z namo- 2.3. Czy kiedykolwiek świadomie odpowiedziałeś na Boże
wy innych, obserwacji życia, czy z faktu, że to sprawia ci objawienie?
20 konspekty zajęć 21
2.4. Jak to zrobiłeś? i zbierać tam, gdzieś nie rozsypał. Bojąc się więc, poszedłem
2.5. Dlaczego jesteś chrześcijaninem? i ukryłem twój talent w ziemi. Oto masz swoją własność! Od-
2.6. Czy chcesz być chrześcijaninem?
rzekÅ‚ mu pan jego: «SÅ‚ugo zÅ‚y i gnuÅ›ny! WiedziaÅ‚eÅ›, że chcÄ™ żąć
2.7. Czy chcesz być członkiem Kościoła katolickiego?
tam, gdzie nie posiałem, i zbierać tam, gdziem nie rozsypał. Po-
2.8. Co to znaczy, że  chcę być członkiem Kościoła
winieneś więc był oddać moje pieniądze bankierom, a ja po po-
katolickiego ?
wrocie byłbym z zyskiem odebrał swoją własność. Dlatego od-
3. Po udzieleniu odpowiedzi przez wszystkich prowadzÄ…cy
bierzcie mu ten talent, a dajcie temu, który ma dziesięć talentów.
prosi, aby uczestnicy podzielili się swoimi wrażeniami, opi-
Każdemu bowiem, kto ma, będzie dodane, tak że nadmiar mieć
sali uczucia, które im towarzyszyły podczas wykonywania
będzie. Temu zaś, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma. A sługę
ćwiczenia.
nieużytecznego wyrzućcie na zewnątrz  w ciemności! Tam bę-
dzie płacz i zgrzytanie zębów .
CZ
ŚĆ II
1.1. Prowadzący prosi uczniów, aby w chwili ciszy zastano-
wili się nad usłyszanym fragmentem. Następnie dzieli
ĆWICZENIE 1
uczestników na kilka grup cztero- lub pięcioosobowych.
1. ProwadzÄ…cy odczytuje fragment Ewangelii (Mt 25,14-30):
Grupy mają za zadanie podyskutować nad usłyszanym
 Podobnie też jest jak z pewnym człowiekiem, który mając
fragmentem, odpowiadajÄ…c na pytania:
się udać w podróż, przywołał swoje sługi i przekazał im swój
1.1.1. Jak w kontekście poprzedniej części warsztatów
majątek. Jednemu dał pięć talentów, drugiemu dwa, trzeciemu
(wyboru kierunku studiów, planów życiowych
jeden, każdemu według jego zdolności, i odjechał. Zaraz ten,
itd.) rozumiem słowa:
który otrzymał pięć talentów, poszedł, puścił je w obrót i zyskał
I.  Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wielo-
drugie pięć. Tak samo i ten, który dwa otrzymał; on również zy-
ma ciÄ™ postawiÄ™ .
skał drugie dwa. Ten zaś, który otrzymał jeden, poszedł i rozko-
II.  Każdemu bowiem, kto ma, będzie dodane,
pawszy ziemię, ukrył pieniądze swego pana. Po dłuższym czasie
tak że nadmiar mieć będzie. Temu zaś, kto nie
powrócił pan owych sług i zaczął rozliczać się z nimi. Wówczas
ma, zabiorÄ… nawet to, co ma .
przyszedł ten, który otrzymał pięć talentów. Przyniósł drugie
1.1.2. Który z bohaterów filmu Karolina pomnożył ta-
pięć i rzekÅ‚: «Panie, przekazaÅ‚eÅ› mi pięć talentów, oto drugie
pięć talentów zyskaÅ‚em. RzekÅ‚ mu pan: «Dobrze, sÅ‚ugo dobry lent, a który go zakopaÅ‚: KaÅ›ka, Przemek, pan Ma-
i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wieloma cię po- rek, pani Basia, mama Kaśki?
stawiÄ™: wejdz
do radości twego pana! Przyszedł również i ten, 1.1.3. Na podstawie filmu powiedzcie, czym jest zako-
który otrzymaÅ‚ dwa talenty, mówiÄ…c: «Panie, przekazaÅ‚eÅ› mi dwa
panie talentu, czym jego pomnożenie, a czym od-
talenty, oto drugie dwa talenty zyskaÅ‚em. RzekÅ‚ mu pan: «Do-
danie bankierom na procent?
brze, sługo dobry i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu,
1.1.4. Jaki był główny talent bł. Karoliny?
nad wieloma ciÄ™ postawiÄ™: wejdz
do radości twego pana! Przy-
1.2. Po zakończeniu rozmów w grupach przedstawiciele re-
szedÅ‚ i ten, który otrzymaÅ‚ jeden talent, i rzekÅ‚: «Panie, wiedzia-
lacjonują wobec wszystkich ich przebieg. Wnioski moż-
łem, żeś jest człowiek twardy: chcesz żąć tam, gdzie nie posiałeś,
na zapisać na tablicy.
22 konspekty zajęć 23
2. Podczas pracy indywidualnej każdy z uczestników stara się Mamy  zdolność wiary . Poza tym chrzest  zanurza
odpowiedzieć na kilka pytań: nas w śmierć Jezusa Chrystusa, z której wraz z Nim po-
2.1. Jakie są moje talenty? wstajemy do nowego życia. Sakrament ten jest również
2.2. Czy je tylko  czuję , czy też jestem ich świadomy i umiem nazywany  obmyciem odradzającym i odnawiającym
je nazwać? w Duchu Świętym (Tt 3,5), ponieważ oznacza i urze-
2.3. Czy szukam swoich talentów? Jak? czywistnia narodzenie z wody i z Ducha, bez którego
2.4. Czy proszę Boga o konkretny talent, czy też wolę, aby nikt  nie może wejść do Królestwa Bożego (J 3,5).
dał mi gotowe rozwiązanie? 4.4. W sakramencie bierzmowania zstępuje na nas Duch
2.5. Czy świadomie przyjmuję od Boga poszczególne talenty? Święty, czyniąc naszą wiarę dojrzałą i uzdalniając nas
2.6. Jak wygląda moje  rozliczenie z Dawcą talentów? Ile do jej głoszenia. Siedem darów Ducha Świętego, czyli
z nich zakopałem? dar mądrości, rozumu, rady, męstwa, wiedzy (umiejęt-
3. Jeśli są chętni, prowadzący daje możliwość publicznej odpo- ności), pobożności i bojaz
ni Bożej, mają nam dopomóc
wiedzi na powyższe pytania. Byłoby wskazane, gdyby sam w dążeniu do świętości, a także uzdolnić nas do poma-
dał osobiste świadectwo. gania innym.
4. Prowadzący dokonuje interpretacji odczytanego fragmentu 4.5. Podobnie pozostałe sakramenty  są z
ródłem łaski, któ-
Ewangelii. ra ma nas uświęcić i uzdolnić do dawania świadectwa,
4.1. Talent  jednostka monetarna w ówczesnej Palestynie; dzięki czemu w wierze i miłości będzie wzrastać i posze-
w przypowieści jest obrazem daru Bożego. Każdy czło- rzać się cała wspólnota Kościoła.
wiek, podobnie jak bohaterowie przypowieści, jest, bez 4.6. Poza sakramentami Bóg również udziela nam swoich
żadnej własnej zasługi, obdarowany przez Boga jakimiś darów, uzdolnień, które mają służyć powyższym celom.
talentami. Jedni z nas mają tych talentów więcej, inni Talent malarski, muzyczny, oratorski, ale też talent do
mniej. Ale nie ilość otrzymanych talentów jest ważna. wykonywania remontów w domu czy do bezpiecznego
Istotne jest to, w jaki sposób zostaną one wykorzystane. prowadzenia samochodu albo zdolność do nauki języ-
4.2. Dar, który człowiek otrzymuje od Boga, owo specjal- ków obcych  to są wszystko uzdolnienia (łaski), które
ne uzdolnienie do wykonywania jakichś czynności, do dostajemy od Boga.
działania moralnego, religijnego itp. w teologii nazywa- 4.7. Zdolność do bycia mężem, żoną, ojcem czy matką to
ny jest łaską uświęcającą. Właśnie łaska jest talentem, także Boży dar. Jest on szczególnie udzielany podczas
który otrzymujemy od Boga. Szczególnym momentem, sakramentu małżeństwa.
w którym Bóg obdarowuje nas łaską, są sakramenty. 4.8. Wielkim talentem, który wszyscy otrzymaliśmy, jest
Dary, które podczas ich celebracji otrzymujemy, nazy- wolność. Dzięki niej możemy sami zdecydować, jak wy-
wamy łaską sakramentalną. korzystamy otrzymany talent. Możemy go przyjąć i po-
4.3. W sakramencie chrztu św. otrzymaliśmy łaskę wiary. mnożyć, możemy też zakopać. Musimy jednak pamiętać,
Zostaliśmy włączeni we wspólnotę Kościoła  Ludu że wolność zawsze wiąże się z odpowiedzialnością. Jeśli
Bożego  i uzdolnieni do wytrwania w tej wspólnocie. przyjmujemy dar, to jesteśmy za niego odpowiedzialni.
24 konspekty zajęć 25
Jeżeli przyjmujemy wiarę, jesteśmy odpowiedzialni za największym szczęściem)  dokonała tego bardzo wcześnie,
jej rozwój. Jeśli przyjmujemy sakrament małżeństwa, a następnie konsekwentnie je realizowała (stwierdzenie Prze-
jesteśmy odpowiedzialni za właściwe wykorzystanie tej mka, że i bez tej okrutnej śmierci Karolina byłaby świętą).
sakramentalnej łaski. Nasze myśli, nasze plany na przy-
ZAKOC
CZENIE
szłość też powinniśmy potraktować jako talent otrzyma-
ny od Boga.
Prowadzący prosi, aby uczniowie napisali dwie krótkie notatki:
4.9. Jakże wiele mamy talentów! Spróbujmy jeszcze raz je na-
1. Jak rozumiesz zdanie:  Karoliną może być każdy, bez wzglę-
zwać i zrobić rachunek sumienia z ich wykorzystania.
du na wiek i warunki zewnętrzne .
2. Czy po obejrzeniu filmu i udziale w warsztatach twoje
CZ
ŚĆ III spojrzenie na swoją przyszłość uległo zmianie? Uzasadnij
odpowiedz
.
ĆWICZENIE 1
1. Nawiązując do poprzedniej części, prowadzący zadaje
pytania:
1.1. Czy bł. Karolina naprawdę była wolna?
1.2. Czy prawdą są słowa Przemka, że  wybrała wolność ?
1.3. Czy w sytuacji, w jakiej się znalazła, miała jakikolwiek
wybór? Czy prawdą jest stwierdzenie, że  oddała życie
za cnotÄ™ ?
1.4. Kiedy bł. Karolina dokonała wyboru, którego konse-
kwencją była jej śmierć?
2. Prowadzący prosi, aby uczestnicy zdefiniowali słowo
 powołanie .
3. Po wypowiedziach uczestników prowadzący definiuje  po-
wołanie jako najprostszą drogę do zbawienia. Podczas krót-
kiej wypowiedzi porównuje powołanie do talentu  powoła-
nie to wyznaczenie odpowiedniej drogi do celu, a talent to
właściwe uzdolnienie do jej pokonania. Podkreśla, że celem
każdego człowieka jest ostateczne spotkanie z Jezusem, któ-
rego efektem ma być  zaproszenie na wieczną ucztę , czyli
zbawienie. Dlatego bardzo ważne jest zarówno odkrycie wła-
snego powołania, jak i rozpoznanie właściwych talentów.
4. Przykład bł. Karoliny jako człowieka, który odkrywa powoła-
nie (modlitwa Karoliny o to, by była dobra, pracowita itd. aż
do stwierdzenia, że spotka się z Maryją w niebie, co będzie jej
26 konspekty zajęć 27
było domu, który mogłyby upiększyć? A i mężczyzna nie czułby się
MOJA UKOCHANA RODZINA
dobrze w domu bez kwiatów.
W obecnych czasach próbuje się dokonać rewolucji obyczajo-
odczas warsztatów skierujemy uwagę młodych ludzi na kwe-
wej. Usiłuje się zrównać w prawach i obowiązkach małżeństwa ze
Pstie relacji międzyludzkich, zwłaszcza rodzinnych. Obserwu-
związkami homoseksualnymi, które z kolei próbuje się nazywać
jÄ…c relacje rodzin pokazanych w filmie, oceniajÄ…c je i opisujÄ…c,
małżeństwami. Znika, dawniej obowiązkowy, szacunek wobec
chcemy, aby uczniowie powiedzieli, jaki model rodziny jest im
osób starszych i dotyczy to również rodziców i dziadków, a nie tyl-
najbliższy, do jakiego zmierzają, jakie chcą w nim wprowadzić
ko obcych. Role męskie i żeńskie w małżeństwach się pomieszały.
relacje.
W ogóle instytucja małżeństwa straciła na znaczeniu. Wiele osób
nie wiąże się małżeńską przysięgą, lecz zawiera luz
ne zwiÄ…zki part-
WPROWADZENIE
nerskie, bez zobowiązań, bez przysiąg, za to z otwartą furtką, którą
Nauczyciel podkreśla, że kiedyś nie było żadnych problemów
w razie potrzeby można się ze związku wycofać.
związanych ze zdefiniowaniem wymarzonej rodziny. Był jeden
Podczas warsztatów nakłonimy młodych ludzi, by odpowiedzie-
model, który sprawdzał się od wieków, i nad tym nie dyskutowano.
li sobie na pytanie, jaką rodzinę sami chcą w przyszłości założyć?
Model ten zakładał, że rodzina jest oparta na małżeństwie będą-
cym wspólnotą założoną przez mężczyznę i kobietę, w której rodzą
ĆWICZENIE 1
się i dojrzewają dzieci. To właśnie przywilejem i obowiązkiem ro-
1. Prowadzący podpowiada uczniom, że film Karolina ukazuje
dziców było dbanie o rozwój dzieci tak biologiczny, jak i emocjo-
kilka rodzinnych relacji:
nalny, społeczny, intelektualny itd. To rodzice wybierali określony
1.1. W domu bł. Karoliny,
system wychowawczy, to oni decydowali o przedszkolu i szkole dla
1.2. Przemka i jego dziadka,
swoich dzieci. W rodzinie był też, w miarę możliwości, utrzymy-
1.3. Kaśki i jej matki,
wany podział ról społecznych. Mężczyzna był odpowiedzialny za
1.4. Małżeństwa Marka i Barbary.
materialne utrzymanie rodziny, domu, remonty i cięższe prace itp.,
2. Nauczyciel dzieli uczniów (lub pozwala im samodzielnie do-
a do kobiety należało dbanie o emocjonalną stabilność rodziny,
brać się) na cztery grupy. Zadaniem każdej z nich jest opisa-
o uczuciowość, ciepło, a także o utrzymanie domu w należytym
nie jednej z powyższych relacji. W zadaniu nie chodzi o do-
porządku i przygotowanie posiłków z tego, co zdobył mężczyzna.
konanie oceny, ale o wypunktowanie podstawowych cech.
To oczywiście pewne uproszczenie, ale w pewien sposób oddające
3. Po ustalonym czasie prowadzÄ…cy prosi o przedstawienie wy-
relacje panujÄ…ce w tradycyjnej rodzinie.
ników pracy. W wypowiedziach uczniów powinny znalez
ć
Można też opowiedzieć taką historyjkę: Mężczyzna i kobieta,
się poniższe (lub podobne) stwierdzenia:
na przykład na skutek katastrofy statku, znalez
li siÄ™ na bezludnej
3.1. Rodzina bł. Karoliny:
wyspie. Co zaczęli robić? Mężczyzna pobiegł do lasu, żeby przygo-
3.1.1. Wiara,
tować materiały do zbudowania choćby prowizorycznego domu.
3.1.2. Miłość między rodzicami,
Kobieta zaś poszła na łąkę, aby ten dom przystroić kwiatami. Hi-
3.1.3. Szacunek,
storyjka podkreśla różnorodność ról, ale też cudowne uzupełnianie
się mężczyzny i kobiety. Bo po co byłyby kobiecie kwiaty, gdyby nie 3.1.4. Posłuszeństwo dzieci wobec rodziców,
28 konspekty zajęć 29
3.1.5. Prowadzenie domu  otwartego dla innych, 4. Po podsumowaniu efektów pracy nauczyciel zadaje pyta-
3.1.6. Duża ilość dzieci. nie, czy któraś z powyższych relacji rodzinnych jest tą, którą
3.2. Przemek i jego dziadek:
uczniowie chcieliby zaadaptować w swojej przyszłej rodzinie.
3.2.1. Wiara  spór wnuka z dziadkiem, a raczej przy-
Odpowiedzi powinny być krótkie i spontaniczne.
jęcie przez wnuka do wiadomości, że dziadek ma
inne spojrzenie na rzeczywistość,
ĆWICZENIE 2
3.2.2. Szacunek wnuka względem dziadka,
1. Uczniowie otrzymują kartki z poniższymi hasłami. Mają do
3.2.3. Nieumiejętność dziadka radzenia sobie z sytuacją
5 minut na zakreślenie zdań, z którymi się identyfikują.
śmierci najbliższych,
1.1. Małżeństwo / Związek partnerski
3.2.4. Konsekwencja w działaniu, w dążeniu do wyzna-
1.2. Małżeństwo jako związek nierozerwalny / Zawsze moż-
czonego celu (wychowanie do wypełniania skła-
na wziąć rozwód
danych obietnic).
1.3. Separacja jest dobrą formą terapii małżeńskiej / Nie my-
3.3. Kaśka i jej matka:
ślę o separacji, bo moje małżeństwo nie będzie wyma-
3.3.1. Nieumiejętność poradzenia sobie ze śmiercią naj-
gało terapii
bliższych, ale inaczej przeżywana niż przez dziad-
1.4. Wspólnota majątkowa / Rozdzielność majątkowa
ka Przemka. Tam były pretensje do Boga (do
1.5. Obecność dzieci w rodzinie / Życie tylko we dwoje
losu), a tu matka zamknęła się w swojej żałobie,
1.6. Dyskusje na temat wspólnej hierarchii wartości / Moja
nie zwracajÄ…c uwagi na cierpienie i poczucie od-
hierarchia wartości nie podlega dyskusji
rzucenia, którego doświadczała córka,
1.7. Wspólne spędzanie czasu:
3.3.2. Brak szacunku wobec matki ze strony córki (np.
1.7.1. Kino,
scena, gdy Kaśka wychodzi z kawiarni), a także
1.7.2. Teatr,
nieodpowiedni sposób prowadzenia rozmowy,
1.7.3. Koncerty,
3.3.3. Brak chęci zrozumienia i współodczuwania ze
1.7.4. Wizyty u rodziców, teściów,
strony matki, która wciąż jest zajęta sama sobą,
1.7.5. W domu przed telewizorem,
3.3.4. Miłość mimo trudnych relacji  matka pojawia
1.7.6. W kościele na nabożeństwach, np. majowych,
się na projekcji, Kaśka bardzo się cieszy.
czerwcowych, adoracjach...
3.4. Pan Marek i pani Basia:
1.7.7. W domu  długie wspólne rozmowy,
3.4.1. Miłość (?),
3.4.2. Wiara (?), 1.7.8. Wspólne spędzanie czasu jest ważne, ale bez prze-
3.4.3. Nieumiejętność poradzenia sobie z sytuacją sady, bo można się sobą znudzić i utracić swoją
śmierci najbliższych,
niepowtarzalną indywidualność,
3.4.4. Brak umiejętności rozwiązywania trudności
1.7.9. Inne.
małżeńskich,
1.8. Wierność to konieczny warunek związku / Wierność to
3.4.5. Walka pana Marka o ratowanie małżeństwa.
przestarzały zabobon
30 konspekty zajęć 31
1.9. Szczerość i przejrzystość swoich przeżyć względem mał-
CZY WARTO CZEKAĆ DO ŚLUBU?
żonka/małżonki / Zachowanie wolnej przestrzeni tylko
dla siebie
ozmowy na temat seksualności nie należą da najłatwiejszych,
1.10. Dyskusje o swoich uczuciach / O uczuciach nie
Rzwłaszcza z młodzieżą. A
atwo można zbanalizować temat lub
rozmawiamy
też zwulgaryzować, można postawić akcenty nie tam, gdzie nale-
1.11. Piętnowanie wad małżonka / Akceptacja tego, jaki
ży, albo też popełnić wiele innych błędów. Rozmowy takie są jed-
jest drugi człowiek, i nienaciskanie go, by się dla mnie
nak ważne i niezwykle potrzebne. Jako wychowawcy powinniśmy
zmienił
uwrażliwić młodych ludzi na to, co istotne w relacjach międzyludz-
1.12. Mój współmałżonek musi być wierzący / Wiara współ-
kich, również w sferze życia seksualnego. Propozycja niniejszych
małżonka nie ma dla mnie najmniejszego znaczenia
warsztatów podejmuje to wyzwanie. Ważne, aby uczyć młodzież
2. Nauczyciel proponuje, aby uczniowie zachowali swoje od-
rozmów na trudne tematy z zachowaniem określonych zasad, któ-
powiedzi i pokazali je w przyszłości tym osobom, z którymi
rych nie wolno łamać. Dlatego lekcja będzie przeprowadzona na
będą chcieli założyć rodzinę.
wzór  debaty oxfordzkiej , w której dwie strony o różnych poglą-
dach dyskutują, przedstawiają swoje racje, a jednocześnie prze-
ZAKOC
CZENIE
strzegajÄ… regulaminu, dbajÄ…c o zachowanie kultury osobistej.
ProwadzÄ…cy prosi, aby uczniowie pisemnie odpowiedzieli na
pytania:
WPROWADZENIE
1. Jaka będzie moja rola jako mężczyzny/kobiety w rodzinie,
Prowadzący podaje temat warsztatów, podkreślając że w tytuło-
którą założę?
wym pytaniu nie chodzi o czekanie na autobus czy wspólne przy-
2. Jak będzie wyglądała moja rodzina? Z jakich i ilu osób bę-
rządzanie kawy, ale o aktywność seksualną. Przy dyskusji na ten te-
dzie się składała? Jakie będą w niej panowały relacje, na czym
mat zostaną wykorzystane zasady  debaty oxfordzkiej (tu można,
będą one oparte?
jeśli czas pozwoli i jest taka konieczność, przybliżyć, skąd wzięła się
nazwa i czego dotyczy), które będą zaadaptowane do gry pt. Spró-
bujmy się przekonać. Gra polega na tym, że dwie trzyosobowe dru-
żyny, które reprezentują odmienne poglądy, mają za zadanie za po-
mocą argumentów przekonać drużynę przeciwną do przedstawio-
nych przez siebie racji. Wybrani uczniowie mają za zadanie wejść
w swoją rolę tak, by w sposób jak najbardziej przekonujący obronić
tezę, która będzie przypisana ich zespołowi. Nauczyciel musi do-
kładnie wyjaśnić, że uczestnicy w czasie gry nie mają przedstawiać
własnych poglądów (chyba że akurat identyfikują się z tezą, którą
przyszło im referować), ale wejść w odpowiednią rolę  aktor też
nie musi utożsamiać się z graną przez siebie postacią. Zachowanie
określonych zasad dyskusji  przestrzeganie czasu, niewchodzenie
32 konspekty zajęć 33
w zdanie innym uczestnikom rozmowy itd.  będzie wyrazem kul- i zapisanie argumentów oraz na wyznaczenie kolejności,
tury osobistej. w jakiej każdy z nich będzie zabierał głos w dyskusji.
Prowadzący prosi, aby uczniowie podczas dyskusji wykorzysta- 5. Pozostali uczniowie, razem z marszałkiem debaty i prowa-
li fragment filmu Karolina, w którym Przemek rozmawia z Kaśką dzącym, ustawiają stoliki i krzesła w sali tak, żeby drużyny
o Ruchu Czystych Serc, a Kaśka pyta,  czemu ma służyć czystość siedziały naprzeciwko siebie. Między stolikami drużyn po-
przedmałżeńska . winien być stół marszałka, na którym główne miejsce winien
zajmować zegar z sekundnikiem.
ĆWICZENIE 1
6. Drużyny losują, która z nich rozpocznie debatę. Losowa-
nia dokonuje marszałek (od tego czasu prowadzący zajmuje
1. Prowadzący krótko uzasadnia temat ćwiczeń. Spróbujmy się
miejsce z tyłu sali i tylko kontroluje przebieg debaty).
przekonać, czyli do swojej racji przekonajmy kogoś, kto ma
7. Marszałek informuje, że każdy zawodnik będzie miał 2 mi-
odmienne zdanie. Uczniowie będą wypełniać to zadanie, sto-
nuty na przedstawienie stanowiska drużyny. Potem głos za-
sując się ściśle do ustalonych przez prowadzącego zasad.
bierze przedstawiciel drużyny przeciwnej.
2. ProwadzÄ…cy podaje zasady gry:
7.1. W czasie przemówień pozostali uczestnicy debaty mil-
2.1. Uczniowie wybierają spośród siebie dwie trzyosobowe
czÄ…. Jest to dyskusja ludzi kulturalnych, a nie debata po-
drużyny (jeśli nauczyciel uzna to za stosowne, sam może
lityczna, więc nie wolno nikomu przerywać, wchodzić
wybrać skład drużyn);
w słowo, nie wolno nikogo obrażać ani wyśmiewać. De-
2.2. Uczniowie (lub prowadzÄ…cy) wybierajÄ… przewodniczÄ…-
bata jest starciem argumentów, a nie ludzi. Miejscem de-
cego debaty (można trzymać się nomenklatury oxfordz-
baty nie jest ring bokserski. Każdy, także  publiczność ,
kiej i nazwać go  marszałkiem debaty );
będzie mógł się wypowiedzieć (poprzeć lub skrytyko-
2.3. Drużyny losują tezę, której w dyskusji będą bronić. Trzeba
wać czyjeś poglądy  należy podkreślić, że można kryty-
raz jeszcze podkreślić, że uczniowie mają wejść w rolę, nie-
kować poglądy, a nie ludzi) w odpowiednim czasie.
koniecznie się z nią identyfikując. Gra jest ćwiczeniem in-
7.2. Marszałek udziela głosu pierwszej osobie, która pre-
telektualnym dla uczniów, którzy wczuwając się w wyloso-
zentuje argumenty  za tezą, której broni. Po minucie
waną rolę, sami poszukają argumentów przemawiających
i czterdziestu sekundach marszałek informuje, że czas
za określonym punktem widzenia. W czasie ćwiczenia nie
dobiega końca, a po upływie 2 minut odbiera głos. Za-
jest ich zadaniem wypowiadanie swojego zdania w danej
wodnicy muszą dostosować się do poleceń marszałka
kwestii, ale znalezienie odpowiednich argumentów za tezą.
 nie wolno przedłużać wypowiedzi, można ją tylko
Na wypowiedzenie własnego zdania będzie czas potem.
skrócić; gdy ktoś skończy wypowiedz
przed upływem
3. Tezy dyskusji:
2 minut, mówi  dziękuję , a wtedy marszałek przekazuje
3.1. Jestem w Ruchu Czystych Serc i jestem z tego dumny/dumna;
głos drużynie przeciwnej.
3.2. Nie jestem w Ruchu Czystych Serc i jestem z tego
7.3. Kolejni uczestnicy debaty mogą krytykować i odrzucać
dumny/dumna.
wcześniejsze argumenty, ale też nie muszą się do nich od-
4. Po wylosowaniu tez drużyny siadają z tyłu sali w dwóch
nosić. Muszą być  na temat  nad tym czuwa marszałek.
przeciwnych kątach i mają 5-10 minut na sformułowanie
34 konspekty zajęć 35
8. Gdy wszyscy uczniowie potwierdzą, że zrozumieli zasady, 2.3. Współżycie seksualne dotyczy dwojga ludzi, którzy po-
rozpoczyna się debata. winni umieć brać odpowiedzialność nie tylko za siebie,
9. Po wypowiedziach wszystkich zawodników marszałek daje ale też za drugiego człowieka oraz za konsekwencje swo-
możliwość wypowiedzenia się publiczności  uczniowie, jego działania, które mogą doprowadzić do narodzin
którzy przysłuchiwali się debacie, mogą teraz zabrać głos lub kolejnego człowieka, za którego też trzeba umieć wziąć
zadać pytanie zawodnikom. Zawodnicy zapisują ewentualne odpowiedzialność.
pytania, gdyż czas na odpowiedzi będzie póz
niej. Publicz- 2.4. Współżycie seksualne to nie sposób spędzenia wolne-
ność zgłasza się do odpowiedzi przez podniesienie ręki. Gło- go czasu porównywalny do pójścia do kina lub wyjazdu
su udziela marszałek debaty. na wycieczkę. To najbardziej intymny i najmocniejszy
10. Po wypowiedziach publiczności jest czas na odpowiedzi na sposób okazania miłości między mężczyzną a kobie-
ewentualne pytania. Marszałek czuwa, by nie trwały one dłu- tą; miłości, która jest czymś więcej niż tylko uczuciem
żej niż 2 minuty. i pożądaniem.
11. Po odpowiedziach drużyny mają po 1 minucie na zaprezen- 2.5. Sprowadzając współżycie seksualne do poziomu zaspo-
towanie swoich końcowych stanowisk. kojenia potrzeb, poziomu fizyczności bez miłości i od-
12. Marszałek zarządza głosowanie. Przez podniesienie ręki do powiedzialności, odzieramy się z tego, co jest najpięk-
góry publiczność wskazuje, z którą z drużyn się identyfiku- niejsze w człowieczeństwie.
je. Następnie uczniowie są proszeni o szczere zagłosowanie: 2.6. Dla ludzi wierzących zachowanie czystości przed-
 Chcę przystąpić do Ruchu Czystych Serc  TAK lub NIE. małżeńskiej powinno być oczywistością, gdyż istnieje
Dla niezdecydowanych lub tych, którzy się wstydzą, istnieje przykazanie  nie cudzołóż , które znaczy, że nie wolno
możliwość wstrzymania się od głosu. współżyć z kimś, kto nie jest żoną lub mężem. Dlatego
13. Marszałek dziękuje za udział w dyskusji i kończy debatę. każde współżycie pozamałżeńskie jest grzechem, a dla
Wszyscy wracają na swoje miejsca. katolika grzech to wielkie zło, którego należy unikać.
2.7. Dla niewierzących ostrzeżeniem powinny być statysty-
ĆWICZENIE 2
ki. Mówią one, że ci, którzy potrafili wytrwać w czy-
stości przedmałżeńskiej, budują trwalsze i szczęśliwsze
1. Prowadzący zadaje pytanie, czy zdaniem uczniów bł. Karoli-
małżeństwa od tych, którzy tego nie uczynili. Najgorzej
na, gdyby żyła dzisiaj, przystąpiłaby do Ruchu Czystych Serc.
w powyższych statystykach wypadają ci, którzy przed
Prosi o uzasadnienie wypowiedzi.
swoim ślubem mieli kilku partnerów seksualnych.
2. ProwadzÄ…cy podsumowuje warsztaty. Odnosi siÄ™ do wypo-
wiedzi uczniów, a także zwraca uwagę na to, że:
ZAKOC
CZENIE
2.1. Sfera seksualna nie jest wyjęta poza inne sfery życia
ludzkiego. ProwadzÄ…cy prosi, aby uczniowie pisemnie odpowiedzieli na
2.2. Do aktywności seksualnej trzeba dorosnąć także, a na- pytanie:
wet przede wszystkim, od strony psychicznej. Nie wy- 1. Czy można zdradzić przyszłego męża/przyszłą żonę, zanim
starczy dojrzałość biologiczna. się go/ją pozna? Odpowiedz
uzasadnij.
36 konspekty zajęć 37
ĆWICZENIE 1
COÅš O WIERNOÅšCI, CZYLI CZY
1. Nauczyciel wybiera czworo uczniów, których zadaniem bę-
WARTO PODRYWAĆ KSI
DZA
dzie wcielenie siÄ™ w rolÄ™ dziennikarza telewizyjnego odczy-
tującego poszczególne wiadomości:
iększość uczniów w niedalekiej przyszłości będzie budować
1.1. Pierwszy uczeń:  Ważna wiadomość z naszego parla-
Wswoje związki, małżeństwa, będzie zakładać rodziny. We
mentu. W dniu wczorajszym pan premier w płomien-
współczesnym świecie, o czym dobitnie mówią statystyki, trwa-
nym przemówieniu w sejmie przedstawił wyniki prac
łość związków małżeńskich jest wystawiana na wielką próbę, której
rządu w ostatnim roku. Aż 15 minut zajęło mu wylicza-
ogromna ilość par nie wytrzymuje. W świecie mediów, ogarniętych
nie niewątpliwych sukcesów, które rząd ma na swoim
szałem wspaniałego wyglądu i nieopanowaną chęcią zysku, han-
koncie. Ponad połowa zgromadzonych na sali posłów
dluje się seksem, ludzką godnością, zasadami... To wszystko doko-
pozytywnie oceniła pracę rządu i przemówienie premie-
nuje się przy użyciu wspaniałych haseł, dlatego każdy, kto sprze-
ra, nagradzajÄ…c je gromkimi oklaskami .
ciwi siÄ™  nowym ideologiom , jest posÄ…dzany co najmniej o brak
1.2. Drugi uczeń:  Wczoraj w sejmie premier miał przed-
współczucia i tolerancji. Warsztaty mają zwrócić uwagę młodzieży
stawić sprawozdanie z prac rządu za ostatni rok. Jego
na takie właśnie funkcjonowanie świata i skłonić do tego, by swoją
przemówienie zmieniło się w propagandowe wyliczanie
przyszłość budowała na głęboko uświadomionych i zaakceptowa-
prawdziwych i wymyślonych sukcesów rządu. Na zakoń-
nych zasadach.
czenie brawa rozległy się tylko z ław rządzącej partii .
Podczas warsztatów wykorzystane zostaną fragmenty filmu Ka-
1.3. Trzeci uczeń:  Wielu opozycjonistów uważa, że mamy
rolina dotyczące przebiegu znajomości Kaśki z Przemkiem oraz
najgorszy rząd w historii. Szef rządu niewątpliwie chciał
opowieść ks. Michała o kobiecie, w której się zakochał.
potwierdzić tę opinię we wczorajszym przemówieniu
w sejmie, które miało być sprawozdaniem z prac gabi-
WPROWADZENIE
netu w poprzednim roku. DÅ‚ugie, nudne, bez konkre-
Prowadzący wyraża nadzieję, że każdy z uczniów chciałby
tów  tak można ocenić wystąpienie premiera. Czyli
w przyszłości stworzyć rodzinę  trwałą, zgodną i szczęśliwą  jak
dokładnie takie, jak efekty rządów tej ekipy. Znaczące
głosi treść przysięgi przy zawieraniu małżeństwa w urzędzie stanu
było to, że rząd uzyskał minimalne poparcie  51%. Czy-
cywilnego. A że małżeństwo, a póz
niej rodzina funkcjonuje w do-
li przeciw niemu głosowała nie tylko twarda opozycja,
kładnie określonym otoczeniu, a nie w oderwaniu od wszelkich
ale i wszyscy posłowie niezrzeszeni. Dlatego z niecier-
bodz
ców zewnętrznych, trzeba umieć nazwać zagrożenia, które pliwością czekamy na nowe wybory, które z pewnością
czyhają na instytucję małżeństwa, i znalez
ć sposoby zarówno nie- wyrzucą obecny rząd na peryferie historii .
dopuszczania do zaistnienia problemów małżeńskich, jak również 1.4. Czwarty uczeń:  Wczoraj sejm żył przemówieniem pre-
na rozwiązanie problemu, gdy już zaistnieje. Niestety, współczesne miera. Wszyscy czekali na słowa szefa rządu, który, jak
to ma w swoim zwyczaju, krytycznie, ale i obiektywnie
statystyki mówią, że coraz powszechniejszym sposobem rozwią-
ocenił efekty rządów w poprzednim roku; roku, w któ-
zania problemu jest ucieczka, co w sytuacji małżeńskiej równa się
rym sukcesy zdecydowanie przyćmiły porażki, których
rozstaniu, separacji lub rozwodowi.
38 konspekty zajęć 39
praktycznie nie było. Poparcie ponad 50% posłów obec- 3.3.  Wszystko mogę ci wybaczyć, ale nie zdradę ;
nych na sali jest wyraz
nym znakiem, że społeczeństwo 3.4.  Wiernością męża nie nakarmię dzieci ;
wysoko ocenia premiera i jego gabinet, co z pewnością 3.5.  Warto wypróbować się przed ślubem, żeby nie kupować
znajdzie swój wyraz w nadchodzących wyborach, w któ- kota w worku ;
rych partia rządząca będzie zdecydowanym faworytem . 3.6.  Przecież nic się nie stało, to był tylko jeden raz ;
2. Prowadzący prosi, aby uczniowie ocenili wysłuchane infor- 3.7.  O co chodzi, przecież wtedy byłem pijany ;
macje. W swej ocenie niech uwzględnią, które były przedsta- 3.8.  Z tą wiernością i czystością nie ma co przesadzać,
wiane przez zwolenników rządu, a które przez przeciwników. wszak wszystko jest dla ludzi ;
3. Kolejne zadanie uczniów polega na tym, by z wysłuchanych 3.9.  Nauczenie dzieci w szkole tego, jak zakładać prezerwa-
wiadomości wychwycili to, co jest faktem, a co manipulacją, tywę, ma sens .
która ma spowodować określoną ocenę faktu u odbiorcy. 4. Prowadzący prosi, aby uczniowie ocenili, czy we współcze-
snym przekazie medialnym dominuje głos mówiący o tym,
ĆWICZENIE 2
że wierność jest ważną wartością codziennego życia małżeń-
skiego i że trzeba się do niej przygotować przez zachowanie
1. Poprzednie ćwiczenie miało pokazać, że sposób przekazywa-
czystości przedmałżeńskiej (lub w inny sposób), czy raczej
nia informacji jest ważny w procesie dochodzenia do prawdy.
jest to przekaz popierający aktywność seksualną bez względu
Niestety, często dajemy się wykorzystywać i oszukiwać tak
na stan cywilny i wiek.
przez media, jak i w naszym codziennym życiu. Jeśli chcemy
5. Na zakończenie ćwiczenia uczniowie są proszeni o określe-
być dobrzy i uczciwi, to powinniśmy pamiętać, że manipu-
nie, czym według nich jest wierność małżeńska oraz wierność
lowanie faktami i ludz
mi jest czymś złym i trzeba się tego
składanym obietnicom. Czy jest to wartość, o którą trzeba
wystrzegać.
zabiegać, nawet gdy wymaga dużo wyrzeczeń, czy można ją
2. Powyższe ćwiczenie było wprowadzeniem we właściwy te-
traktować ulgowo.
mat warsztatów. Teraz uściślony zostanie medialny przekaz
dotyczący wierności w relacjach damsko-męskich. Ucznio-
ĆWICZENIE 3
wie proszeni są o podanie kilku przykładów tego, co słyszeli
na temat wierności małżeńskiej w różnych przekazach czy to 1. Na przykładzie historii, którą w filmie Karolina w rozmowie
medialnych (wiadomości, filmy seriale, gazety), czy rodzin- z Przemkiem opisuje ks. Michał, uczniowie wypisują etapy
nych, czy też w kościele.  rozwoju zdrady , której o mało co nie dopuścił się ks. Mi-
3. Po kilku wypowiedziach nauczyciel pyta, czy uczniowie spo- chał. Na podstawie ich wypowiedzi nauczyciel układa nastę-
tkali się z poniższymi zdaniami. Prosi też o to, żeby ucznio- pującą (lub podobną) kolejność:
wie określili, czy zgadzają się z takimi stwierdzeniami, czy 1.1. Rozluz
nienie więzi  w przypadku księdza chodziło
też nie: o to, że zaczął traktować swoje kapłaństwo bardziej jako
3.1.  Między nami nic nie ma, łączy nas tylko seks ; zawód niż powołanie. Rozluz
nił więz
Å‚Ä…czÄ…cÄ… go z Bo-
3.2.  Tamte przygody były zanim ciebie poznałem/pozna- giem. Wykonywał określone rytuały, ale nie nadawał im
łam, więc to się nie liczy ; wewnętrznego sensu ani znaczenia  rytuałem zabijał
40 konspekty zajęć 41
swoją wiarę, zamiast dążyć do jej pogłębienia. Z pewno- lub  porzuci sutannę i spróbuje życia w związku, lub też
ścią częściej też myślał o kobiecie niż się modlił. W przy- dokona takiego wyboru jak ks. Michał.
padku małżonków rozluz
nienie więzi ma analogiczny 1.6. Leczenie ran  zdrada zawsze rani, nawet wtedy, gdy nie
przebieg  sÄ… obok siebie, ale nie ze sobÄ…, brakuje praw- dojdzie do fizycznego kontaktu, tak jak w przypadku ks.
dziwej rozmowy; jest codzienna, nudna wymiana zdań; Michała. Zgodnie z wiarą Kościoła katolickiego grzech
brakuje wspólnych marzeń; zaczyna brakować  ognia . można popełnić myślą, mową, uczynkiem i zaniedba-
1.2. Pozwolenie na coraz większe rozluz
nianie więzi  za- niem. To uniwersalna prawda. Krzywdę sobie i dru-
równo w przypadku księdza, jak i małżonków my- giemu człowiekowi też możemy wyrządzić przez myśl,
śli same mogą gdzieś uciekać, wyobraz
nia sama może mowę, czyn i zaniedbanie. Zdrada, nawet niedoszła, wy-
podrzucać jakieś obrazy, serce zupełnie niepotrzebnie pełnia te cztery elementy wyrządzenia krzywdy.
zaczyna mocniej bić na widok kogoś innego niż małżo- 2. Biorąc pod uwagę powyższe punkty, uczniowie mają za zada-
nek... To się zdarza i nie jest to złe, bo nie jest zależne od nie opisać rozwój relacji Przemka i Kaśki, wypisując i nazy-
świadomości człowieka. Zło zaczyna się, gdy pielęgnu- wając poszczególne etapy ich znajomości.
je się powstające obrazy i myśli, gdy się prowokuje niby
ZAKOC
CZENIE
przypadkowe spotkania, rozmowy, wymiany spojrzeń.
Niebezpieczeństwo jest realne, gdy te myśli, obrazy itd.
Uczniowie mają za zadanie odpowiedzieć na tytułowe pytanie:
sprawiają przyjemność, gdy się zaczyna nimi rozkoszo-
 Czy warto podrywać księdza/zakonnicę? . Odpowiedz
należy
wać. Wtedy rozluz
nienie więzi postępuje szybko.
uzasadnić.
1.3. Działanie wstępne  spotkania, rozmowy i stopniowe
realizowanie wcześniejszych, wtedy nawet mogło się
wydawać, że niewinnych, scenariuszy.
1.4. Uświadomienie sobie uczucia  pozwolenie sobie na
myśli, marzenia, spotkania, coraz bliższą i większą zaży-
łość skutkuje powstaniem uczucia. Nadchodzi moment
uświadomienia sobie tego. To moment bólu albo nadziei
na całkowitą zmianę wszystkiego, czasem irracjonalną
nadziejÄ™.
1.5. Czas wyboru  uświadomienie sobie, że jest się niepo-
trzebnie zakochanym i że sytuacja ta nie może trwać.
Małżonkowie muszą się zdecydować albo na zdradę i roz-
bicie istniejącego związku, albo na zerwanie kontaktów
z  obiektem zakochania, albo też prowadzenie podwój-
nego życia. Ksiądz też staje przed takim wyborem: bę-
dzie prowadził podwójne życie, udając że jest księdzem,
42 konspekty zajęć 43
pytania. Nauczyciel czyta je, a uczniowie odpowiadajÄ… jed-
ÅšWI
TOŚĆ  FIGURKA NA OA
TARZU?
nym wyrazem lub kilkoma zdaniami. Na odpowiedz
jest od
kilkunastu sekund do 1 minuty. Pytania:
odczas warsztatów staramy się przekonać uczniów, że świętość
2.1. Jakimi cechami zewnętrznymi powinien charakteryzować
Pnie jest czymÅ› wyjÄ…tkowym. Przeciwnie, jest to normalny stan
się święty  winien być wysoki czy niski, z brodą czy bez za-
człowieka. Wyjątkowość świętych polega na ich normalności. Nasz
rostu, silny i dobrze zbudowany czy raczej drobnej postury?
świat, w którym pozwalamy na panowanie grzechu, odszedł od
2.2. Czy święty powinien za życia dużo cierpieć?
tego, co normalne, czyli od zamiarów Stwórcy. Celem warsztatów
2.3. Czy święty powinien dokonać jakiegoś heroicznego czy-
jest pokazanie, że świętość to coś zwykłego, codziennego; że aby
nu? Jeśli uważasz, że tak, podaj przykład takiego czynu.
być świętym, nie trzeba być wielkim bohaterem, nie trzeba lewi-
2.4. Czy święty może się ożenić?
tować i rozmawiać z aniołami; że każdy ma zadatki na świętego.
2.5. Czy święty może być bogaty?
To współczesny świat, opanowany przez zło grzechu, chce świętość
2.6. Ile czasu święty powinien spędzać na modlitwie?
zredukować do nieosiągalnej abstrakcji.
2.7. Czy święty przystępuje do sakramentu pokuty? Jeśli tak,
WPROWADZENIE to jak często?
2.8. Jakie modlitwy powinien odmawiać święty?
Podejmując temat świętości, będziemy ją chcieli jakby sprowa-
2.9. Ilu jest świętych?
dzić na ziemię. Na początek spróbujemy zdefiniować, jak ją rozu-
2.10. Czy święty umie dokonywać cudów (np. uzdrawiać,
miemy. Czy jako coś odległego, dalekiego, dostępnego nielicznym
lewitować, przepowiadać przyszłość...)
i wybranym, których potem ludzie czczą i wykonują figurki na ich
2.11. Czy święty powinien być poważny, czy też może mieć
podobieństwo, stawiają na ołtarzach i świecą przed nimi świeczki?
poczucie humoru?
A może zupełnie inaczej? Może żadne  wybranie nie ma z tym nic
2.12. Czy piłkarz może zostać świętym?
wspólnego? Nie będziemy się zagłębiać w studiowanie dokumen-
2.13. Czy bokser może zostać świętym?
tów Kościoła. Najważniejsze w tej chwili jest to, co teraz myślą i co
po zajęciach na temat świętości będą myśleli uczniowie. 2.14. Czy aktor może zostać świętym?
2.15. Czy polityk może zostać świętym?
ĆWICZENIE 1
2.16. Przedstawiciel jakiego zawodu nie może zostać
świętym?
1. Uczniowie w pracy indywidualnej mają za zadanie opisać jedne-
2.17. Czy święty to ktoś odległy, majestatyczny, ktoś, do
go wybranego przez siebie świętego. Zakładamy, że każdy młody
kogo układa się litanie i śpiewa się pieśni ku jego czci,
człowiek o jakimś świętym coś słyszał i coś o nim może napisać.
czy raczej ktoś bliski, a ołtarzowe figurki tylko prze-
Nie ma to być życiorys, ale wypisanie głównych cech, którymi się
szkadzajÄ… w jego poznaniu?
charakteryzował, a które uczniowie uważają za najważniejsze. Jeśli
2.18. Czy święty to  normalny człowiek , czy raczej ktoś
któryś z uczniów nie zna bliżej żadnego świętego, niech napisze,
co wie o św. Piotrze lub św. Janie Pawle II. Mają na to 5 minut.  nie z tej ziemi ?
2. Gdy wszyscy są gotowi, następuje dalszy ciąg pracy indywi- 2.19. Ilu twoich znajomych chce zostać świętymi?
dualnej. Tym razem uczniowie mają odpowiedzieć na krótkie 2.20. Czy ty chcesz być święty/święta?
44 konspekty zajęć 45
3. Po udzieleniu ostatniej odpowiedzi nauczyciel pozwala rodzinÄ™! Czy warto? Za ten jeden raz? A, co mi tam.
uczniom na krótki komentarz do ćwiczenia (mogą się wypo- Dlaczego ktoś się ma dowiedzieć? W końcu mam pra-
wiedzieć, czy pytania były łatwe, czy sprawiały im trudność, wo do przygody . Elżbieta poprawiła idealnie ułożone
zwłaszcza że było bardzo mało czasu, czy kiedyś się nad po- włosy, uśmiechnęła się zalotnie i wzięła pod rękę przy-
wyższymi kwestiami już zastanawiali i rozmawiali o tym z ro- stojnego mężczyznę.
dzicami, czy jest to dla nich zupełnie obce zagadnienie itd.). 1.3. Staszek wiedział, że może ponieść srogie konsekwencje
swojego czynu. Nie ma absolutnie nic na swoje wytłu-
ĆWICZENIE 2
maczenie. Zrobił głupotę i tyle. Zaraz przyjedzie policja
i go zabiorÄ…. Ciekawe, zakujÄ… go w kajdanki, czy pozwolÄ…
1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kilkoma scenkami lub też
mu iść normalnie?
wyznacza pięciu uczniów do ich odczytania. Zadaniem
Gdy policja była na miejscu, jeden z nich pobiegł za ga-
uczniów jest odpowiedz
na pytanie, czy zachowanie bohate-
raż. W ślad za kolegą podążyło jeszcze dwóch, w tym
rów było  normalne , czy  odbiegało od normy :
ten, z którym Staszek zaczynał rozmowę. Wrócili po
1.1. Grzesiek wracał z meczu. Był wkurzony, bo jego druży-
kilku minutach, wlokąc ze sobą pijanego gościa. Wte-
na przegrała. Do tego jeszcze kibice drużyny przeciwnej
dy Staszek zrozumiał, że nadeszło jego wybawienie. Bo
przez cały mecz wyśmiewali ich sympatyków. W pewnej
komu uwierzą, pijaczkowi, który uciekał, rzucał się i klął
chwili jego wzrok padł na szybę jednego z zaparkowa-
na czym świat stoi, czy jemu, spokojnemu obywatelowi,
nych przy chodniku samochodów. Co tam było? Szalik
który  przez przypadek był świadkiem przestępczego
i inne akcesoria kibicowskie tamtej drużyny. Tego było
wydarzenia. Staszek pewnym krokiem podszedł do po-
za wiele. Grzesiek bez zastanowienia wyrwał z chodnika
licjanta i złożył szczegółowe wyjaśnienia, zrzucając całą
kawałek kostki i z całej siły rzucił w szybę auta. Ku jego
winÄ™ na nieznajomego.
wielkiej radości szyba rozprysnęła się na tysiące maleń-
1.4. Marian z EwÄ… pochylali siÄ™ nad mapÄ…. Pokazywali so-
kich kawałków.
bie coś palcami, liczyli odległości. Wreszcie zadowo-
1.2. Elżbieta była bardzo podekscytowana. Od dawna nikt
leni odwrócili się do reszty grupy. Zakomunikowali,
jej tak nie adorował, nie nadskakiwał, nie prawił kom-
że do najbliższego katolickiego kościoła jest nie więcej
plementów. A to przecież takie miłe.  I co mam teraz
niż 60 kilometrów. Zapytali, o której jutro wyjadą, żeby
zrobić?  zastanawiała się.  Ten facet jest niesamo-
zdążyć na godzinę dziesiątą, bo według internetu o tej
wity! Miły, sympatyczny, dowcipny, kulturalny. I jaki
właśnie godzinie będzie odprawiana Msza św. Pozostali
przystojny!!! Ale ja przecież mam męża, dwoje dzieci.
spojrzeli na nich, jakby usłyszeli wiadomość o lądowa-
Co ja robię? Czemu w ogóle zastanawiam się nad tym,
niu kosmitów. Przecież są wakacje, a oni są w obcym
czy iść do niego do domu? Przecież na dobrą sprawę
kraju, więc i tak nie będą rozumieć tego, co się dzieje
nie znam go, a jak z nim pójdę, to wiadomo po co! Po
w kościele. Poza tym kościół nie jest po drugiej stronie
to, co w naszej sypialni stało się rutyną. Może więc
ulicy. Wyjazd na Mszę równa się przejechaniu w sumie
ten jeden, jedyny raz? A dzieci? Jak ktoÅ› siÄ™ dowie, jak
około 120 kilometrów. Stracą co najmniej pół dnia, a na
mąż się dowie, to mogę stracić wszystko, mogę rozbić
46 konspekty zajęć 47
urlopie są tylko dwa tygodnie. Pan Bóg na pewno się nie 2.3. Staszek obciążył swoją winą niewinnego, przypadkowe-
pogniewa i zrozumie. go człowieka  zgrzeszył przeciw ósmemu przykazaniu;
Następnego dnia tuż przed godziną dziewiątą Marian 2.4. Zachowanie Mariana i Ewy było pięknym świadectwem
i Ewa wsiedli do samochodu i pojechali do kościoła. To- wiary. Mimo trudności stanęli na wysokości zadania i za-
warzyszyły im zdziwione spojrzenia przyjaciół. chowali się zgodnie z wolą Boga, którą Stwórca zapisał
1.5. Ksiądz Jerzy zaciągnął mocno kaptur na głowę i poprawił w trzecim przykazaniu. Nie ma w nim mowy o dyspen-
szalik. Był przemarznięty do szpiku kości. Gęsty, wilgot- sie z powodu wakacji ani odległości, którą zresztą mogli
ny śnieg wdzierał się do oczu, nie przejmował się czapką pokonać samochodem (przypomnijmy bohaterów filmu
i znajdował miejsce, by zmrozić uszy. Jerzy miał wrażenie, Karolina, którzy do kościoła szli 7 kilometrów piechotą).
że ciepła i gruba kurtka nie stanowiła przeszkody dla wia- Z interpretacją tego punktu mogły wystąpić problemy
tru.  A co mają powiedzieć ci, którzy w taką pogodę nie właśnie dlatego, że sami siebie bardzo łatwo rozgrzesza-
mają na sobie tak porządnego ubrania?  przemknęło mu my, łatwo obniżamy sobie poprzeczkę wymagań. A prze-
przez myśl. W tym samym momencie zobaczył starszego cież wiara to nie tylko przywileje, ale i obowiązki [słowa
mężczyznę. Dobrze go znał. Nieraz widział go żebrzącego, Jezusa Chrystusa:  Jeśli kto chce pójść za Mną, niech się
pijanego, śpiącego gdzieś pod gołym niebem. Tym razem zaprze samego siebie, niech wez
mie krzyż swój i niech
kucał wtulony w bramę wejściową do bloku. Domofony Mnie naśladuje (Mt 16,24)]. Dojrzała wiara wymaga kon-
 wynalazek wolnego człowieka, tak bardzo wolnego, że sekwencji. Jeśli deklaruje się bycie chrześcijaninem, czło-
dla poczucia odrobiny wolności jest w stanie bardzo się wiekiem wierzącym, to wyznanie to musi nieść za sobą
zniewolić i pozwolić na wszelkiego rodzaju kamery, mo- określone skutki w postępowaniu. Podobnie jest w wielu
nitoringi, domofony, bramy... Tak, dzięki tym domofonom różnych aspektach codziennego życia. Na przykład gdy
mieszkańcy bloku mają spokój, a ten biedny bezdomny wsiada się za kierownicę, niejako automatycznie zgadza
nie ma się gdzie schować przed zimnem. Do tego to jego się na przestrzeganie przepisów o ruchu drogowym. Tego
ubranie! Na wiosnę byłoby mu zimno, a co dopiero teraz. oczekują inni użytkownicy ruchu, tak jest bezpiecznie dla
Ksiądz pokiwał głową nad nieludzkim działaniem do- nich i dla nas samych. Jako ludzie wierzący zgadzamy się
mofonów i poszedł dalej. Opamiętanie przyszło po kilku na przestrzeganie przykazań  tego powinniśmy dla wła-
sekundach. Wrócił do bezdomnego, dał mu swoją kurtkę snego dobra wymagać od siebie i nie dziwić się, że tego
i czapkę, wziął pod rękę i przyprowadził na plebanię. wymagają od nas inni członkowie wspólnoty Kościoła.
2. Nauczyciel podsumowuje opowiadania, wskazując normal- 2.5. Ksiądz Jerzy postąpił jak Samarytanin z przypowieści.
ne zachowania, choć uczniowie z pewnością nie mieli z tym Tak trzeba było postąpić  normalnym zachowaniem
większych trudności. Mogli na nie natrafić w punktach 4 i 5: człowieka powinno być pomaganie innym.
2.1. Grzesiek zdewastował czyjś samochód  naruszył przy- 3. Nauczyciel zwraca uwagę, że to, co określamy mianem nor-
kazanie miłości bliz
niego; malnego zachowania, jest zawarte w przykazaniach i Ewan-
2.2. Elżbieta zdradziła męża  zgrzeszyła wobec szóstego gelii. Człowiek, który zachowuje się dobrze i sprawiedliwie
przykazania; wobec innych, nie krzywdzi ich, ale nawet służy im pomocą,
48 konspekty zajęć 49
gdy są w potrzebie, to człowiek normalny. Nienormalne jest została zabita przez rosyjskiego żołnierza? Chyba nie, bo
zadawanie bólu, krzywdzenie, niszczenie czyjegoś mienia, przecież wiele było dziewcząt gwałconych i okrutnie zabija-
odpychanie potrzebujących. nych, nie tylko w czasach współczesnych Karolinie; tak było
4. Człowiek, który szczerym sercem wypełnia przykazania, kie- wcześniej i tak jest do dzisiaj. Czy dlatego, że się obroniła
ruje się nimi w codziennym życiu, to człowiek normalny. Ale przed gwałtem? Chyba też nie, bo i takich dziewcząt było
to też człowiek święty! Dlatego możemy wysnuć taki prosty wiele. Na to pytanie uczniowie powinni odpowiedzieć na lek-
wniosek: człowiek normalny to człowiek święty. Człowiek, cji, ale można też poprosić ich, aby korzystając z dostępnych
którego zachowanie dalekie jest od świętości, to człowiek z
ródeł, postarali się uzupełnić swoją odpowiedz
.
odbiegający od normy. Grzech jest odejściem od normy, jest
ZAKOC
CZENIE
chorobą duszy, którą można i trzeba leczyć.
Nauczyciel zadaje pytania:
ĆWICZENIE 3
1. Czy chciałbyś/chciałabyś zaprzyjaz
nić się z Karoliną Kóz-
1. Nauczyciel dzieli uczniów na kilka grup (dobrze byłoby, gdy- kówną? Odpowiedz
należy uzasadnić.
by nie były zbyt duże  do 5-6 osób). Do wykonania będą 2. Jaka jest różnica między kimś świętym a świętoszkowatym?
dwa zadania. Nauczyciel rozdziela je pomiędzy grupy. Zada- 3. Co dał ci udział w dzisiejszych warsztatach? Przez chwilę za-
nia dotyczą zdania, które wypowiedziała Kaśka, bohaterka stanów się nad własną świętością.
filmu Karolina  stwierdziła ona, że nie ma zadatków na świę-
tą. Zadanie pierwsze (dla jednej lub kilku grup, w zależności
od liczby uczniów): odpowiedzieć na pytanie, co dziewczyna
miała na myśli, formułując to zdanie, a także w ogóle, co to
może znaczyć, że nie ma się zadatków na świętą/świętego.
Odpowiedzi powinny być zapisane w punktach. W drugim
zadaniu uczniowie mają wypisać w punktach argumenty,
którymi chcieliby przekonać Kaśkę, że to nieprawda, iż nie
ma zadatków na świętą. Na wykonanie ćwiczenia uczniowie
majÄ… 5-7 minut.
2. Uczniowie odczytujÄ… odpowiedzi i przedstawiajÄ… wnioski.
Można sprowokować dyskusję na temat:  Czy każdy z nas ma
zadatki na świętego? Czy jest wśród nas ktoś, kto takich za-
datków nie ma? .
ĆWICZENIE 4
1. Zadaniem uczniów jest odpowiedz
na pytanie, dlaczego
Karolina Kózkówna została beatyfikowana? Czy dlatego, że
50 konspekty zajęć 51
można zrezygnować z odczytywania wszystkich sentencji.
JESTEM WOLNY (WOLNA),
Można uczniom pozwolić na zapisanie tych zdań, z którymi
WI
C MAM PRAWO DO...
się zgadzają, które są bliskie ich rozumieniu wolności. Moż-
na też wcześniej wydrukować poniższe zdania i rozdać je
WSZYSTKIEGO(?)(!)
uczniom przed rozpoczęciem zajęć:
1.1.  Bezwiednie popadamy w niewolę, ponieważ wolność
westia wolności dotyczy każdego człowieka, dlatego ważne
kojarzy się nam z brakiem granic i odpowiedzialności
Kjest, aby młodzi ludzie często zastanawiali się nad swoją wol-
(Paulo Coelho).
nością, jej granicami, wartością. Warsztaty, odwołując się do posta-
ci bł. Karoliny i kliku sentencji dotyczących wolności, mają na celu 1.2.  Lepszy w wolności kęsek byle jaki, niz
li w niewoli przy-
pobudzenie do myślenia na ten temat. Wykorzystując ten sposób smaki (Adam Mickiewicz).
przeprowadzenia zajęć na lekcjach religii, dodatkowo uwzględ- 1.3.  Rozum jest duszą wolności (Gottfried Wilhelm
niamy wypowiedzi Jezusa Chrystusa o wolności, aby ugruntować Leibniz).
w uczniach świadomość tego, że chrześcijaństwo jest szczytem wol-
1.4.  Wolność to pozbycie się nie tylko panów, ale też niewol-
ności, która jest dostępna dla człowieka.
ników (Mikołaj Bierdiajew).
1.5.  Całym sobą płacisz za wolność  więc to wolnością na-
WPROWADZENIE
zywaj, że możesz, płacąc ciągle na nowo, siebie posia-
Nauczyciel podkreśla, że każdy człowiek pragnie wolności. Jest to dać (św. Jan Paweł II).
pragnienie bardzo mocno zakorzenione w ludzkiej naturze. Wolność 1.6.  Wypaczone pojęcia wolności rozumianej jako niczym
dla wielu ludzi stanowi tak wielką wartość, że są gotowi oddać za nią na- nieograniczona samowola zagrażają demokracji i wol-
wet życie. Wolą umierać wolnymi, niż żyć w niewoli. Dlatego temat wol- nym społeczeństwom (św. Jan Paweł II).
ności trzeba podjąć, trzeba ją zdefiniować i ustalić, jakiej wolności chce-
1.7.  Rozmyślanie o śmierci jest rozmyślaniem o wolności
my, ile jesteśmy w stanie za nią zapłacić i co dla niej możemy poświęcić.
(Jim Morrison).
Wolność jest pojęciem szerokim. Może odnosić się zarówno do
1.8.  Jedyny sposób, by uwolnić się od pokusy, to jej ulec
każdego człowieka, jak i do grupy ludzi, narodów i całej ludzkości.
(George Bernard Shaw).
W czasie warsztatów pewnie dotkniemy wszystkich tych rodzajów
1.9.  Jedyna wolność to zwycięstwo nad samym sobą (Fio-
wolności, ale postaramy się skoncentrować na wolności osobistej,
dor Dostojewski).
gdyż wspólnota ludzi wolnych tworzy wolne społeczeństwo, naród,
1.10.  Być wolnym to móc nie kłamać (Albert Camus).
ludzkość. Zniewolone jednostki nie zbudują wolnej społeczności
1.11.  Każdy musi być zły i cielesny z powodu Adama,
i to zarówno w przestrzeni kontaktów osobistych, relacji rodzin-
który pozbawił nas wolności wyboru niegrzeszenia
nych czy zawodowych, ale też w przestrzeni społecznej i narodowej.
(św. Augustyn).
1.12.  Krańcowa wolność prowadzi jednostki i narody do
ĆWICZENIE 1
skrajnego niewolnictwa (Cyceron).
1. Nauczyciel odczytuje kilka zdań o wolności. Jeśli któreś z nich
1.13.  Trzeba ludziom zostawić wolność decyzji, nawet jeśli chcą
wywoła dyskusję, można na nią pozwolić. W takim wypadku
decyzji szalonych albo tragicznych (Maria DÄ…browska).
52 konspekty zajęć 53
1.14.  Lud, który dopuszcza się ekscesów, jest niegodny decyzji, do wyjazdu, do posiadania pieniędzy, do miłości, do
wolności. Lud prawdziwie wolny szanuje człowieka szacunku, tolerancji, akceptacji...) i  wolności od (np. brak
i własność (Napoleon Bonaparte). przymusu, wolność od głodu, strachu, słuchania rozkazów,
1.15.  Wolność obywatelska istnieje tylko tam, gdzie są silne przestrzegania nieetycznego kodeksu, ingerencji w prywat-
ność, konieczności chodzenia do szkoły...).
sÄ…dy (Napoleon Bonaparte).
3. Nauczyciel prosi kilku uczniów o odczytanie swoich prze-
1.16.  Wolność to prawo czynienia wszystkiego, co nie jest
myśleń. Można pozwolić na krótką dyskusję.
zabronione (Monteskiusz).
1.17.  Wolność nie włazi w człowieka po przeczytaniu ksią-
ĆWICZENIE 2
żek. Wolność przychodzi po spotkaniu drugiego, wol-
nego człowieka. Kiedy niewolnik spotyka człowieka 1. Nauczyciel zadaje pytanie, na które uczniowie odpowiada-
wolnego albo go za tę jego wolność znienawidzi, albo ją przez podniesienie ręki do góry. Po każdym pytaniu na-
sam stanie się wolny (ks. Józef Tischner). uczyciel prosi jednego lub dwóch uczniów o uzasadnienie
1.18.  Nikt nie przeczy, że wolność może prowadzić do odpowiedzi.
O którym z bohaterów filmu Karolina można powiedzieć,
anarchii. Trzeba jednak właściwie rozumieć słowo
że był naprawdę wolny:
«prowadzić. Wolność «prowadzi do anarchii w tym
1.1. Przemek,
sensie, że jest warunkiem jej możliwości. Nie jest jed-
1.2. Kaśka,
nak jej dostateczną przyczyną (ks. Józef Tischner).
1.3. Mama Kaśki,
1.19.  Wolność polega na tym, aby śmiało rozpatrywać każdą
1.4. Ksiądz Michał,
sytuację, w jaką wpakuje nas życie, i brać na siebie wszel-
1.5. Mama bł. Karoliny,
ką wynikłą stąd odpowiedzialność (Jean Paul Sartre).
1.6. Żołnierz, który zabił bł. Karolinę,
1.20.  Wolność to jest prawo robienia tego, co się chce,
1.7. Błogosławiona Karolina.
i przeszkadzania innym w robieniu tego, czego chcÄ…
2. Nauczyciel prosi, by uczniowie w swobodnej wypowiedzi
(Henryk Sienkiewicz).
ustosunkowali się do poniższych zdań z filmu Karolina:
1.21.  Wolność jest zakorzenioną w rozumie i woli możliwo-
2.1.  Ta dziewczyna [Karolina Kózkówna] żyła w absolutnej
ścią działania lub niedziałania, czynienia tego lub czegoś
wolności, z pasją ;
innego, a więc podejmowania przez siebie dobrowolnych
2.2. Historia bł. Karoliny to  historia głęboko dotykająca
działań (Katechizm Kościoła Katolickiego 1731).
wiary, wolności, czystości i miłości do Jezusa ;
1.22.  Tylko głupcy nazywają samowolę wolnością (Tacyt).
2.3.  Karolina chodziła do kościoła, bo tak chciała. Walczyła
2. Na podstawie wypisanych zdań i własnych przemyśleń ucznio-
o czystość, bo tak broniła godności .
wie zapisują kilka swoich sentencji na temat wolności. Mogą
też ułożyć coś na kształt definicji tego pojęcia. W swojej pra-
ĆWICZENIE 3
cy mają rozdzielić stwierdzenia:  wolność od oraz  wolność
1. Nauczyciel odczytuje fragment Ewangelii św. Jana (8,31-36):
do . Gdyby zadanie było niezrozumiałe, nauczyciel podaje
 Wtedy powiedział Jezus do Żydów, którzy Mu uwierzyli:
jakiś przykład  wolności do (np. prawo do podejmowania
54
«Jeżeli bÄ™dziecie trwać w nauce mojej, bÄ™dziecie prawdziwie
moimi uczniami i poznacie prawdÄ™, a prawda was wyzwo-
li. Odpowiedzieli Mu: «JesteÅ›my potomstwem Abrahama
i nigdy nie byliśmy poddani w niczyją niewolę. Jakżeż Ty
możesz mówić:  Wolni będziecie? Odpowiedział im Je-
zus: «ZaprawdÄ™, zaprawdÄ™, powiadam wam: Każdy, kto po-
pełnia grzech, jest niewolnikiem grzechu. A niewolnik nie
przebywa w domu na zawsze, lecz Syn przebywa na zawsze.
Jeżeli więc Syn was wyzwoli, wówczas będziecie rzeczywiście
wolni .
2. W kontekście filmu Karolina i dotychczasowego przebiegu
lekcji uczniowie mają za zadanie odpowiedzieć na pytanie:
 O jakim wyzwoleniu mówił Jezus do Żydów? .
ZAKOC
CZENIE
Nauczyciel prosi uczniów, aby odpowiedzieli na następujące
pytania:
1. Czy czujesz siÄ™ wolny/wolna?
2. Czy jest coś, co ogranicza twoją wolność? Co to jest?
3. Czy to, że jesteś wolny/wolna oznacza, że masz prawo robić
to, co ci się żywnie podoba? Jaka jest różnica między wolno-
ścią a samowolą?
4. Jak dbasz o swoją wolność?
5. Przez kilka chwil zastanów się nad fragmentem Listu św.
Pawła do Galatów (5,13-15):  Wy zatem, bracia, powołani
zostaliście do wolności. Tylko nie bierzcie tej wolności jako
zachęty do hołdowania ciału, wręcz przeciwnie, miłością
ożywieni służcie sobie wzajemnie! Bo całe Prawo wypełnia
się w tym jednym nakazie: Będziesz miłował bliz
niego swego
jak siebie samego. A jeśli u was jeden drugiego kąsa i pożera,
baczcie, byście się wzajemnie nie zjedli .
SPIS TREÅšCI
Wstęp .................................................................................................. 3
Co jest ważne, co ważniejsze, a co najważniejsze .......................... 4
Coś droższego od życia ..................................................................... 11
Siła mięśni, siła umysłu i siła ducha ................................................ 14
Kim mam być ..................................................................................... 18
Moja ukochana rodzina .................................................................... 26
Czy warto czekać do ślubu? ............................................................. 31
Coś o wierności, czyli czy warto podrywać księdza ..................... 36
Świętość  figurka na ołtarzu? ......................................................... 42
Jestem wolny (wolna), więc mam prawo do... wszystkiego(?)(!) ....... 50