SKŁAD PRÓBKI KAŁU:

- resztki składników pokarmowych

- woda

- złuszczone nabłonki

- niewykorzystane enzymy i soki trawienne

- śluz

- mikroflora jelitowa tj. pierwotniaki, grzyby, bakterie względnie i bezwzględnie beztlenowe

- wirusy

CELE POBIERANIA KAŁU DO BADANIA:

1. Badanie ogólne

- ocena konsystencji, zabarwienia, woni, wyglądu, nieprawidłowych domieszek

2. Badanie bakteriologiczne

- wykrycie czynnika etiologicznego powodującego zakażenie przewodu pokarmowego oraz ocena wyników leczenia

3. Badanie wirusologiczne

- wykrycie czynnika etiologicznego powodującego zakażenie przewodu pokarmowego

4. Badanie parazytologiczne

- ocena obecności pasożytów przewodu pokarmowego

5. Badanie kału na krew utajoną

- stwierdzenie krwawienia z przewodu pokarmowego

WSKAZANIA DO POBIERANIA KAŁU DO BADANIA:

1. Badania okresowe na nosicielstwo bakterii chorobotwórczych :

- dotyczy osób ubiegających się o pracę lub szkolenie przy produkcji żywności i przy obrocie nią

- opiekujących się dziećmi w żłobkach i w przedszkolach

- opiekujących się dorosłymi i dziećmi w szpitalu

- dotyczy osób będącymi okresowymi lub stałymi nosicielami drobnoustrojów schorzeń jelkitowych

2. Choroby zakaźne jelit

3. Ostre i przewlekłe choroby, w przebiegu, których występuje biegunka

4. Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego.

5. Choroby trzustki.

6. Zaburzenia wchłaniania pokarmu z jelit

7. Choroby przebiegające z uszkodzeniem błony śluzowej przewodu pokarmowego (np. choroba wrzodowa żołądka, nowotwory jelita grubego)

PRZECIWSKAZANIA DO POBIERANIA KAŁU DO BADANIA:

- krwawienie z żylaków odbytu

- w przypadku kobiet – menstruacja

POWIKŁANIA/ ZAGROŻENIA POBIERANIA KAŁU DO BADANIA:

- nieprzestrzeganie zasad aseptyki mogące spowodować fałszywy dodatki wynik badania bakteriologicznego

- nieprawidłowy transport próbki kału, np. wysuszenie pobranego stolca może spowodować fałszywie ujemny wynik badania bakteriologicznego

PRZYBORY POTRZEBNE DO POBIERANIA STOLCA:

- jałowy, jednorazowy pojemnik na próbkę kału z łopatką

- papier toaletowy

- rękawiczki jednorazowego użytku

- maska na usta

- ewentualnie przybory do podmycia

- w przypadku kobiet: dwa baseny

- w przypadku mężczyzn: basen i kaczka

WSKAZÓWKI / ZASADY

1. Próbki kału do badania bakteriologicznego pobiera się trzy razy w trzech kolejnych dniach w celu zwiększenia wykrywalności czynnika etiologicznego

2 Do badania należy pobierać próbkę kału zawierającej materiał patologiczny, np. krew, ropę, śluz , a nie część uformowaną kału zawierającej głównie resztki pokarmowe i związaną z nimi florę jelitową

3. Najbardziej wiarygodne wyniki uzyskuje się badając próbki świeżo oddanego stolca

4. Zwykle pobiera się 3 cm kału do naczynia zawierające podłoże transportujące lub grudkę uformowanego kału o średnicy 10 mm

5. Niedopuszczalne jest, aby pacjent oddawał stolec przeznaczony do badania do muszli klozetowej czy nocnika

6. Czas przeżycia bakterii bakteriologicznych w kale znajdującym się w probówce można przedłużyć umieszczając ją w chłodni o temperaturze 4-7 stopni Celsjusza

7. Naczynie którego pacjent oddaje stolec powinno być odkażone, jest to niezbędne przy poszukiwaniu bakterii szczególnie trudnych do wykrycia jak pałeczki Shigella

BADANIE OGÓLNE KAŁU – POBIERANIE OPIS

- Pacjentowi się zaleca, aby przez 3 dni nie przyjmował leków zmieniających wygląd stolca

- Do tego typu badania wymagane jest użycie czystego, suchego basenu do pozyskania stolca

- Po badaniu basen należy dezynfekować

BADANIE KAŁU NA KREW UTAJONĄ

- Przez 3 dni przed badaniem pacjent powinien stosować dietę bezmięsną, wykluczając potrawy zawierające krew (np. kaszanka, czernina, jarzyny zielone oraz rzepę i chrzan)

- Nie powinien otrzymywać leków zawierających żelazo, brom,magnez (np. Aspiryna, Scorbolamid, witamina C), gdyż wszystkie te składniki dają wynik dodatni (obecność krwi), niezależnie od krwawienia w przewodzie pokarmowym

- dieta pacjenta powinna być w tym czasie bogata w błonnik i inne substancje nieprzyswajalne (np. chleb razowy, kasza gryczana, warzywa i owoce bez elementów zielonych

- do badania należy przesłać kał kilkakrotnie z różnych wypróżnień

- do badania nie jest wymagane użycie jałowego basenu do pozyskania stolca

- nie wymaga się wyjałowienia basenu po badaniu, wystarczy standardowa dezynfekcja

BADANIE WIRUSOLOGICZNE:

- próbka kału powinna być pobrana w ilości 5-10 g na jałową łyżeczkę

- jeśli próbka kału nie zostanie natychmiast przesłana do laboratorium wirusologicznego, należy ją zamrozić w temperaturze -20 stopni Celsjusza

- Transport powinien się odbywać w termosach z suchym lodem

BADANIE PARAZYTOLOGICZNE:

- pobieramy materiał do badania trzykrotnie w odstępach 3-5 dni

- Najbardziej wiarygodne wyniki uzyskuje się badając próbki świeżo oddanego stolca

- kał powinien być oddawany do czystych i suchych pojemnikach (np. z plastiku lub woskowanego papieru) , a następnie przełożony do pojemników transportowych lub naczyń wypełnionych płynem konserwującym

OBSERWACJA STOLCA:

- stolec twardy, trudny do wydalenia : zaparcia

- stolec odbarwiony, gliniasty : brak żółci w przewodzie pokarmowym

- smolisty : objaw krwawienia z jelita cienkiego

- stolec z krwią i z śluzem : krwawienie z jelita grubego

- powleczony z krwią – żylaki odbytu

- papkowaty, ze śluzem, woń kwaśna – choroby jelita cienkiego

- papkowatym brunatny z domieszką śluzu, o gnilnym zapachu – choroby jelita grubego

- kształt ołówkowaty, wstążkowaty, spłaszczony – zwężenie światła okrężnicy i odbytnicy

- cuchnący – ropne stany zapalne jelit, spożywanie dużej ilości białka

- czarny – preparaty żelaza, spożywanie szpinaku, jagód

- biały – papka barytowa użyta w badaniach radiologicznych

- czerwony – spożywanie buraków

- glisty ludzkie – pasożyt jelita grubego i cienkiego, wydalanie z kałem

- owsiki – nicienie widoczne w fałdach skórnych okolic odbytu

- tasiemiec – w stolcu można znaleźć – człony i główkę tasiemca

WARTOŚCI PRAWIDŁOWE KAŁU:

- od 2,3 wypróżnień w tygodniu do codziennego oddawania stolca

- kolor zależny od rodzaju spożycia pokarmu; zazwyczaj ciemnobrunatny

- zapach – zmienny zależny od przyjętych pokarmów

- sformowany; twardy lub miękki w zależności od składu przyjętych pokarmów

- bez krwi