SKŁAD PRÓBKI KAŁU:
- resztki składników pokarmowych
- woda
- złuszczone nabłonki
- niewykorzystane enzymy i soki trawienne
- śluz
- mikroflora jelitowa tj. pierwotniaki, grzyby, bakterie względnie i bezwzględnie beztlenowe
- wirusy
CELE POBIERANIA KAŁU DO BADANIA:
1. Badanie ogólne
- ocena konsystencji, zabarwienia, woni, wyglądu, nieprawidłowych domieszek
2. Badanie bakteriologiczne
- wykrycie czynnika etiologicznego powodującego zakażenie przewodu pokarmowego oraz ocena wyników leczenia
3. Badanie wirusologiczne
- wykrycie czynnika etiologicznego powodującego zakażenie przewodu pokarmowego
4. Badanie parazytologiczne
- ocena obecności pasożytów przewodu pokarmowego
5. Badanie kału na krew utajoną
- stwierdzenie krwawienia z przewodu pokarmowego
WSKAZANIA DO POBIERANIA KAŁU DO BADANIA:
1. Badania okresowe na nosicielstwo bakterii chorobotwórczych :
- dotyczy osób ubiegających się o pracę lub szkolenie przy produkcji żywności i przy obrocie nią
- opiekujących się dziećmi w żłobkach i w przedszkolach
- opiekujących się dorosłymi i dziećmi w szpitalu
- dotyczy osób będącymi okresowymi lub stałymi nosicielami drobnoustrojów schorzeń jelkitowych
2. Choroby zakaźne jelit
3. Ostre i przewlekłe choroby, w przebiegu, których występuje biegunka
4. Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego.
5. Choroby trzustki.
6. Zaburzenia wchłaniania pokarmu z jelit
7. Choroby przebiegające z uszkodzeniem błony śluzowej przewodu pokarmowego (np. choroba wrzodowa żołądka, nowotwory jelita grubego)
PRZECIWSKAZANIA DO POBIERANIA KAŁU DO BADANIA:
- krwawienie z żylaków odbytu
- w przypadku kobiet – menstruacja
POWIKŁANIA/ ZAGROŻENIA POBIERANIA KAŁU DO BADANIA:
- nieprzestrzeganie zasad aseptyki mogące spowodować fałszywy dodatki wynik badania bakteriologicznego
|
ASEPTYKA – jest to postępowanie mające na celu zapobieganie zakażeniu, tj. niedopuszczenie do zainfekowania rany, czyli otrzymanie tzw. bakteriologicznej jałowości. |
- nieprawidłowy transport próbki kału, np. wysuszenie pobranego stolca może spowodować fałszywie ujemny wynik badania bakteriologicznego
PRZYBORY POTRZEBNE DO POBIERANIA STOLCA:
- jałowy, jednorazowy pojemnik na próbkę kału z łopatką
- papier toaletowy
- rękawiczki jednorazowego użytku
- maska na usta
- ewentualnie przybory do podmycia
- w przypadku kobiet: dwa baseny
- w przypadku mężczyzn: basen i kaczka
WSKAZÓWKI / ZASADY
1. Próbki kału do badania bakteriologicznego pobiera się trzy razy w trzech kolejnych dniach w celu zwiększenia wykrywalności czynnika etiologicznego
2 Do badania należy pobierać próbkę kału zawierającej materiał patologiczny, np. krew, ropę, śluz , a nie część uformowaną kału zawierającej głównie resztki pokarmowe i związaną z nimi florę jelitową
3. Najbardziej wiarygodne wyniki uzyskuje się badając próbki świeżo oddanego stolca
4. Zwykle pobiera się 3 cm kału do naczynia zawierające podłoże transportujące lub grudkę uformowanego kału o średnicy 10 mm
5. Niedopuszczalne jest, aby pacjent oddawał stolec przeznaczony do badania do muszli klozetowej czy nocnika
6. Czas przeżycia bakterii bakteriologicznych w kale znajdującym się w probówce można przedłużyć umieszczając ją w chłodni o temperaturze 4-7 stopni Celsjusza
7. Naczynie którego pacjent oddaje stolec powinno być odkażone, jest to niezbędne przy poszukiwaniu bakterii szczególnie trudnych do wykrycia jak pałeczki Shigella
BADANIE OGÓLNE KAŁU – POBIERANIE OPIS
- Pacjentowi się zaleca, aby przez 3 dni nie przyjmował leków zmieniających wygląd stolca
- Do tego typu badania wymagane jest użycie czystego, suchego basenu do pozyskania stolca
- Po badaniu basen należy dezynfekować
BADANIE KAŁU NA KREW UTAJONĄ
- Przez 3 dni przed badaniem pacjent powinien stosować dietę bezmięsną, wykluczając potrawy zawierające krew (np. kaszanka, czernina, jarzyny zielone oraz rzepę i chrzan)
- Nie powinien otrzymywać leków zawierających żelazo, brom,magnez (np. Aspiryna, Scorbolamid, witamina C), gdyż wszystkie te składniki dają wynik dodatni (obecność krwi), niezależnie od krwawienia w przewodzie pokarmowym
- dieta pacjenta powinna być w tym czasie bogata w błonnik i inne substancje nieprzyswajalne (np. chleb razowy, kasza gryczana, warzywa i owoce bez elementów zielonych
- do badania należy przesłać kał kilkakrotnie z różnych wypróżnień
- do badania nie jest wymagane użycie jałowego basenu do pozyskania stolca
- nie wymaga się wyjałowienia basenu po badaniu, wystarczy standardowa dezynfekcja
BADANIE WIRUSOLOGICZNE:
- próbka kału powinna być pobrana w ilości 5-10 g na jałową łyżeczkę
- jeśli próbka kału nie zostanie natychmiast przesłana do laboratorium wirusologicznego, należy ją zamrozić w temperaturze -20 stopni Celsjusza
- Transport powinien się odbywać w termosach z suchym lodem
BADANIE PARAZYTOLOGICZNE:
- pobieramy materiał do badania trzykrotnie w odstępach 3-5 dni
- Najbardziej wiarygodne wyniki uzyskuje się badając próbki świeżo oddanego stolca
- kał powinien być oddawany do czystych i suchych pojemnikach (np. z plastiku lub woskowanego papieru) , a następnie przełożony do pojemników transportowych lub naczyń wypełnionych płynem konserwującym
OBSERWACJA STOLCA:
- stolec twardy, trudny do wydalenia : zaparcia
- stolec odbarwiony, gliniasty : brak żółci w przewodzie pokarmowym
- smolisty : objaw krwawienia z jelita cienkiego
- stolec z krwią i z śluzem : krwawienie z jelita grubego
- powleczony z krwią – żylaki odbytu
- papkowaty, ze śluzem, woń kwaśna – choroby jelita cienkiego
- papkowatym brunatny z domieszką śluzu, o gnilnym zapachu – choroby jelita grubego
- kształt ołówkowaty, wstążkowaty, spłaszczony – zwężenie światła okrężnicy i odbytnicy
- cuchnący – ropne stany zapalne jelit, spożywanie dużej ilości białka
- czarny – preparaty żelaza, spożywanie szpinaku, jagód
- biały – papka barytowa użyta w badaniach radiologicznych
- czerwony – spożywanie buraków
- glisty ludzkie – pasożyt jelita grubego i cienkiego, wydalanie z kałem
- owsiki – nicienie widoczne w fałdach skórnych okolic odbytu
- tasiemiec – w stolcu można znaleźć – człony i główkę tasiemca
WARTOŚCI PRAWIDŁOWE KAŁU:
- od 2,3 wypróżnień w tygodniu do codziennego oddawania stolca
- kolor zależny od rodzaju spożycia pokarmu; zazwyczaj ciemnobrunatny
- zapach – zmienny zależny od przyjętych pokarmów
- sformowany; twardy lub miękki w zależności od składu przyjętych pokarmów
- bez krwi