2011-12-19

1

Iwona Bil-Lula

Katedra Analityki Medycznej

Zakład Chemii klinicznej

BADANIE OGÓLNE KAŁU

SKŁAD KAŁU PRAWIDŁOWEGO



resztki pokarmowe

(skrobia, tłuszcze, włókna mięsne i roślinne)



wydzieliny ściany jelita cienkiego, grubego, żołądka,
wątroby, trzustki



złuszczony nabłonek jelitowy



wydzieliny przewodów żółciowych



szczątki leukocytów, erytrocytów



bakterie (50% masy kałowej)



elektrolity i woda

Średnio 150 g / dobę

2011-12-19

2

POBRANIE PRÓBKI DO BADANIA



Na 2-3 dni przed pobraniem próbki do badania pacjent powinien
pozostać na diecie ogólnej lub bezmięsnej.



Kał (50-100g) należy pobrać do jednorazowego pojemnika
polipropylenowego, po czym należy dokładnie go zamknąć aby
uniknąć odparowania wody i zmniejszenia masy kału.



Oddany stolec nie powinien mieć kontaktu z wodą z toalety,
moczem (całkowicie opróżnić pęcherz moczowy przed oddaniem
kału), papierem toaletowym i innymi zanieczyszczeniami.



Do badań mikrobiologicznych konieczne jest pobranie materiału do
STERYLNEGO POJEMNIKA!!!!



Ze względu na niejednorodność kału w celu wykrycia obecności
pasożytów zaleca się co najmniej 3-krotne badanie kału w
odstępach kilkudniowych (w ciągu 10 dni).



Do badań ilościowych kał należy zbierać co najmniej przez trzy dni.



Kał powinien zostać zbadany w czasie nie dłuższym niż 12 godz. od
pobrania (2-8°C)

BADANIE KAŁU

1.BADANIE OGÓLNE KAŁU



Badanie makroskopowe



Badanie właściwości chemicznych



Badanie mikroskopowe

2. BADANIE W KIERUNKU PASOŻYTÓW

3. BADANIE MIKROBIOLOGICZNE

4. OCENA ILOŚCI BIAŁKA ORAZ TŁUSZCZÓW

2011-12-19

3

BADANIE MAKROSKOPOWE

Oceniając kał makroskopowo należy kilka grudek kału wymieszać z wodą destylowaną i
mieszaninę przenieść na szalkę Petriego, którą należy ustawić na czarnym tle i po opadnięciu
osadu oglądać elementy widoczne gołym okiem, pod lupą i z użyciem igły preparacyjnej.

1) ILOŚĆ



150-200 g/ dobę



ilość zależna od diety



wzrost ilości (dieta roślinna, stolce tłuszczowe, zapalenia jelit, trzustki, biegunki)



mała ilość kału (przewlekłe zaparcia, głodówka)

2) KSZTAŁT I SPOISTOŚĆ (stały, mazisty, papkowaty, półpłynny, płynny)



prawidłowo miękkie, walcowate twory o średnicy ok. 2,5 cm



stolce zbyt twarde (zaparcia nawykowe-atonia mięśniówki j. grubego)



stolce w postaci kulek, scybala (zaparcia skurczowe)



kał taśmowaty (zwężenia j. cienkiego z powodu nowotworu, blizny itp.)



kał papkowaty, płynny (środki przeczyszczające, biegunki)



kał flotujący (nietolerancja laktozy, stolce tłuszczowe)



kał spieniony i flotujący (duża zawartość gazów w masie kałowej)

BADANIE MAKROSKOPOWE



BARWA (od jasnobrązowej do ciemnobrązowej – STERKOBILINA,
UROBILINA, MEZOBILINA)

Zmiany zabarwienia:

- barwa jasnożółta

(dieta mleczna)

- barwa ciemnoszara

(spożycie dużej ilości kakao lub czekolady)

- barwa czerwonawa lub czarna

(duża zawartość owoców w diecie, krwawienie z dolnych

odcinków przew. pokarm., buraki, podanie bromosulfoftaleiny)

- barwa zielonkawa

(szpinak, jarzyny zawierające chlorofil)

- zmienne zabarwienie pochodzące od leków

(kalomel, Fe, Bi, prontosil itp)

- stolec czarny, smołowaty

(krwawienie z górnych odcinków przew. pokarm, podanie węgla leczniczego,

Fe, Bi, głód)

- stolec blady, gliniasty „acholiczny”

(żółtaczka mechaniczna, podanie siarczanu baru

jako środka kontrastowego)

2011-12-19

4

BADANIE MAKROSKOPOWE

ZAPACH



zapach stolca pochodzi od związków aromatycznych (indolu i
skatolu powstających z rozpadu Trp pod wpływem bakterii
gnilnych)



kał zjełczały (fermantacja węglowodanów)



zapach bardziej ostry przy diecie białkowej



kał bezwonny (dieta mleczna)

BADANIE MAKROSKOPOWE

ŚLUZ
(prawidłowo nie występuje, lub w ilości nie widocznej)

Zwiększona zawartość śluzu:



nieżyt jelita (głównie grubego)



gruźlica jelit



czerwonka bakteryjna



nowotwory złośliwe



bardzo duża ilość w postaci błon stanowiących

odlew jelita (błoniasty nieżyt jelita grubego)



śluz wymieszany z kałem (pochodzi z j. cienkiego)



śluz wydalany obok kału (z j. grubego/odbytnicy)

2011-12-19

5

INNE ELEMENTY



Należy zwrócić uwagę na pęczki włókien mięsnych, fragmenty tkanki łącznej,
tkanki roślinne



ropa (np. nowotwory okrężnicy i odbytu)



krew (krwawienie z przewodu pokarmowego)



kamienie żółciowe (składają się z cholesterolu, bilirubiny i soli wapnia, lżejsze
od wody)



kamienie trzustkowe (fosforan wapnia, cięższe od wody)



kamienie kałowe (jądro stanowi masa kałowa na której osadziły się
nierozpuszczalne sole, np. fosforan amonowo-magnezowy, siarczan wapnia)



pasożyty jelitowe

BADANIE WŁAŚCIWOŚCI
CHEMICZNYCH

1.

pH

2.

krew utajona w kale

3.

barwniki żółciowe

4.

białko

5.

ocena zawartości tłuszczów (jakościowo lub poprzez ocenę
wydalania Tg znakowanych radioizotopami)

2011-12-19

6

BADANIE WŁAŚCIWOŚCI
CHEMICZNYCH

ODCZYN (pH 6,9-7,2)
Wpływ diety:
- zasadowy (dieta białkowa, mięsna)
- kwaśny (wzmożona fermantacja przy diecie węglowodanowej,

brak enzymów trzustkowych, dieta jarska, tłuszczowa)

Badanie: grudkę kału wielkości ziarna grochu rozetrzeć z wodą
dest. ok. 2 ml rozcieńczony kał nanieść na papierek wskaźnikowy
pH

KREW UTAJONA W KALE



najwcześniejszy marker raka okrężnicy/odbytnicy, polipów okrężnicy



zaleca się coroczne badanie przesiewowe u osób po 50 r.ż.



nie zaleca się wykonywania testów na krew utajoną:



podczas menstruacji,



w trakcie leczenia stomatologicznego,



gdy krwawienie może być skutkiem przyjmowania leków, np. aspiryna, żelazo, prep.
fenylobutazonu, indometacyna

PRZYGOTOWANIE PACJNETA DO BADANIA



Na 1-2 dni przed wykonaniem badania pacjent powinien pozostawać na diecie bezmięsnej
z wyeliminowaniem wszystkich pokarmów zawierających substancje peroksydazo-podobne
(buraki, chrzan, pomidory, banany, zielone warzywa) . Na 3 dni przed badaniem nie należy
spożywać kaszanki, tatara itp.



Należy wyeliminować leki zawierające Fe, Br, fenulobutazon, aspirynę, wit.C



Pacjent pobiera próbki z kilku miejsc stolca (co najmniej 2)

2011-12-19

7

KREW UTAJONA W KALE

Metody:



Próba piramidonowa (Hb w obecności nadtlenku wodoru utlenia piramidon z utworzeniem

barwnej pochodnej)



Test z żywicą gwajakolową np. Quick-Cult (bibuła nasączona żywicą gwajakolową. Hb
(głównie jej frakcja zwana hematyną) wykazuje aktywność pseudoperoksydazową utleniając
kwas α- gwajakolowy (pochodna fenolowa) w obecności H

2

O

2)



Czułość 2-13 mg/g kału



Mała swoistość testu



Test immunochemiczne np. FOB (Hydrex); (p-ciała monoklonalne przeciwko ludzkiej Hb;
lub albuminie; wysoka czułość (0,03 mg/g stolca) i swoistość testu; brak konieczności
stosowania restrykcji dietetycznych )

Wynik ujemny Wynik dodatni

HemoQuant (test wykrywający fluoryzujące porfiryny, powstające po konwersji Hb do fluoryzujących

porfiryn- uwzględnia tę formę w jelicie)

Test Apta



Odróżnienie krwi płodowej (HbF oporna na działanie zasad) od krwi matczynej (HbA) w
kale i/lub wymiocinach noworodka



Zdiagnozowanie vasa previa



Ocena występowania przecieku płodowego

Wykonanie:

1.

Próbkę kału/wymiocin/krwi z krwotoku poddać hemolizie pod wpływem wody

2.

Próbkę odwirować

3.

Supernatant rozdzielić do dwóch próbówek (badana/kontrola)

4.

Do próbki badanej dodać 1 ml 1% NaOH na każde 5 ml supernatantu. Po upływie 2 min
odczytać wynik.

5.

Zmiana zabarwienia supernatatntu z różowawej na brązową świadczy o denaturacji krwi
matczynej. Brak zmiany zabarwienia potwierdza obecność HbF.

2011-12-19

8

BADANIE WŁAŚCIWOŚCI
CHEMICZNYCH

STERKOBILINA/BILIRUBINA (produkt przemian bilirubiny wydzielanej wraz z żółcią

do przewodu pokarmowego)

* Próba wykonywana głównie przy odbarwieniu kału

Wykrywanie, metoda Schmidta:

sterkobilina + sublimat (HgCl

2

) czerwone zabarwienie

bilirubina + sublimat zielone zabarwienie

Grudkę kału wielkości ziarna grochu umieścić w płaskim naczyniu

szklanym. Do naczynia dodać niewielką ilość nasyconego r-ru sublimatu i

rozetrzeć kał w roztworze. Inkubacja 24 godz. w temp pok. lub 30 min w

37°C.

CIAŁA BIAŁKOWE



Fizjologicznie w kale nie są obecne ani białko ani produkty jego wstępnej degradacji

Próba Tribouletta

Odczynnik Tribouletta ( zaw. HgCl

2

) rozpuścić w mieszaninie kwasu octowego i wody. Grudkę kału rozetrzeć z 20 ml

wody, przesączyć i przesącz dopełnić wodą do 30 ml. Rozlać do 2 próbówek. Do jednej dodać odczynnika Tribouletta a

do drugiej wody jako kontroli. Pozostawić do następnego dnia. W przypadku obecności ciał białkowych pojawią się

brunatny osad i przejrzysty nadsącz.

Obecnie do oceny utraty jelitowej białka wykorzystuje się ocenę stężenia α1-antytrypsyny

(białko oporne na działanie proteaz jelitowych) lub klirens α1-AT.

masa stolca (g/dobę) x stęż. α1-AT w stolcu (mg/100 g)

Klirens α1-AT (ml/24 h)=

stęż. α1-AT w surowicy (mg/dl)

Wartości prawidłowe: Klirens α1-AT<35 ml/24 godz.

Stężenie α1-AT < 0,4 mg/g stolca

BADANIE WŁAŚCIWOŚCI
CHEMICZNYCH

2011-12-19

9

BADANIE WŁAŚCIWOŚCI
CHEMICZNYCH

OZNACZANIE TŁUSZCZU W KALE (Wartość prawidłowa: <7 g/24 godz.)



Metoda miareczkowania kw. Tłuszczowych (saponifikacja) (Van der Kamer JH, 1949):

-

przekształcenie tłuszczy obojętnych w mydła przy użyciu KOH

-

Dodanie HCl powoduje przejście mydeł w kwasy tłuszczowe

-

Dodanie etanolu oraz eteru, oraz NaCl i alk.etylowego prowadzi d o ekstrakcji kw.
tłuszczowych

-

Kwasy tłuszczowe w warstwie eterowej są następnie miareczkowane zasadą w obecności
wskaźnika (bł. tymolowy)



Metoda grawimetryczna (ekstrakcja, suszenie i ważenie tłuszczu)



Ocena ilości tłuszczu znakowanego izotopami

Źródło:

1)

Nieprawidłowe trawienie (niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki, niedobór kwasów
żółciowych)

2)

Nieprawidłowe wchłanianie (choroby jelita cienkiego)

BADANIE MIKROSKOPOWE

W probówce rozetrzeć grudkę kału z wodą dest. aby uzyskać jednolitą
zawiesinę. Wykonać 4 preparaty:

1.

Preparat przeglądowy (1 kroplę zawiesiny przenieść na szkiełko
podstawowe, przykryć szkiełkiem nakrywkowym). Ocenić resztki pokarmowe,
elementy tkanki łącznej, śluz i twory krystaliczne

2.

Preparat do wykrywania włókien mięsnych i leukocytów:

(do 1 kropli zawiesiny kału dodać 1 kroplę 30% kwasu octowego, sporządzić

preparat). Do barwienia leukocytów stosuje się błękit metylenowy lub barwnik
Wright`a (błękit alcjanu)

3.

Preparat do wykrywania niestrawionego tłuszczu

(do 1 kropli zawiesiny kału dodać 1 kroplę nasyconego r-ru Sudanu III w 70%

alkoh. Etylowym, Sudan IV, czerwień olejowa O. Krople tłuszczu zabarwiają
się na czerwono)

4.

Preparat do wykrywania skrobi

do 1 kropli zawiesiny kału dodać1 kroplę płynu Lugola (skrobia barwi się na
kolor fioletowy lub niebieski a częściowo rozłożona na czerwono (dekstryny))

2011-12-19

10

BADANIE MIKROSKOPOWE

W badaniu mikroskopowym należy ocenić resztki pokarmowe, kryształy, komórki.

RESZTKI POKARMOWE:

SKROBIA (wykrycie dużej liczby ciałek
skrobiowatych zabarwionych na filetowo lub
niebiesko z koncentrycznym uwarstwieniem
dowodzi niedostatecznego trawienia
węglowodanów.)

Prawidłowo: w diecie mieszanej kał zawiera
pojedyncze ziarna skrobi.

Występowanie większej ilości skrobi może być
rezultatem przyśpieszonego pasażu
węglowodanów w jelicie lub zaburzonego
wydzielania amylazy.

BADANIE MIKROSKOPOWE

WŁÓKNA MIĘSNE (drobne owalne lub walcowate twory o żółtawym lub brunatnym
zabarwieniu, należy zaznaczyć czy są zupełnie czy częściowo nie strawione)



Włókna zupełnie nie strawione - wykazują widoczne poprzeczne prążkowanie,
brzegi ostro ścięte pod kątem 90°



Włókna częściowo strawione - nie wykazują prążkowania i mają zaokrąglone brzegi

Prawidłowo: w diecie mieszanej kał zawiera
niewielka ilość włókien mięsnych z
zatartym prążkowaniem

2011-12-19

11

BADANIE MIKROSKOPOWE

TKANKA ŁĄCZNA (wyglądem podobna do pasm śluzu,

bardziej wyraźne kontury, brak przejrzystości,

po dodaniu kwasu octowego wyraźne uwarstwienie

i prążkowanie, szarobiałe).



Występują w upośledzeniu trawienia żołądkowego

Prawidłowo:

w diecie mieszanej kał zawiera

niewielką ilość fragmentów tkanki łącznej

WŁÓKNA SPRĘŻYSTE (pojedynczo lub w skupiskach,

ostry zarys, silnie łamiące światło)



brak znaczenia diagnostycznego

BADANIE MIKROSKOPOWE

TŁUSZCZE



TŁUSZCZ OBOJĘTNY- TG (Mniejsze lub większe kulki silnie
łamiące światło, zabarwione Sudanem III przyjmują barwę
czerwono-różową).



KWASY TŁUSZCZOWE (mogą po wybarwieniu Sudanem III
na pomarańczowo przyjmować kształt drobnych kłaczków;
mogą również się nie wybarwiać i występować w postaci
wiązek igieł przypominających kryształy).



Po dodaniu kwasu octowego na szkiełko i podgrzaniu
preparatu, dochodzi do hydrolizy mydeł. Ocena tłuszczu
całkowitego (TG i kwasów tłuszczowych)



obecność dużej ilości tłuszczów może świadczyć o
zaburzeniach wydzielania trzustkowego i/lub o upośledzonym
odpływie żółci do dwunastnicy.

Prawidłowo: kał w diecie mieszanej zawiera <60 kuleczek
Tłuszczowych wpw/HPF. Kał dobowy może
zawierać do 6 g tłuszczu.

2011-12-19

12

BADANIE MIKROSKOPOWE

KRYSZTAŁY



fosforan amonowo-magnezowy



szczawian wapnia (dieta roślinna)

KRYSZTAŁY



kryształy Charkot-Leyden`a

(powstają z substancji eozynofilowej przy eozynofilii, głównie w

chorobach pasożytniczych, owrzodzeniach jelita, czerwonce
pełzakowatej)

2011-12-19

13

KRYSZTAŁY



kryształy hematoidyny

(krwawienia w przewodzie pokarmowym)



kryształy cholesterolu/bilirubiny

(kamica żółciowa)

KRYSZTAŁY

2011-12-19

14

BADANIE MIKROSKOPOWE

KOMÓRKI



w warunkach prawidłowych można spotkać niewielką liczbę komórek
nabłonkowych . Nie występują leukocyty



↑Leukocytów

- stany zapalne,

- rozpoznanie różnicowe biegunki,

- zakażenia

- uchyłkowe zapalenie jelit

- ropnie i przetoki

BADANIE MIKROSKOPOWE

KOMÓRKI c.d.



↑ eozynofili- barwienie Pappenheima



nieżyt błoniasty j. grubego,



czerwonka pełzakowata,



stany spastyczne jelit na tle uczuleniowym



↑ nabłonków nie zdegenerowanych (płaskie lub walcowate)

(różne stany chorobowe)



↑ erytrocytów (krwawienie z jelita grubego, odbytnicy, odbytu)



makrofagi (czerwonka pełzakowata, rzadko czerwonka bakteryjna)

2011-12-19

15

POSZUKIWANIE PASOŻYTÓW I ICH JAJ

Pierwotnaki, np.:



Entamoeba coli (pełzak okrężnicy)



Trichomonas vaginalis (rzęsistek pochwowy)



Lamblia intestinalis (wielkouściec jelitowy)

Robaki, np.:



Enerobius varmicularis (owsik)



Ascaris lumbricoides (glista ludzka)



Taenia (tasiemiec) solium (uzbrojony), saginata (nieuzbrojony),
nana (karłowaty)



Ancylostoma duodenale (tęgoryjec dwunastnicy)



Trichuris-trichiura (włosogłówka)

POSZUKIWANIE PASOŻYTÓW
I ICH JAJ



BADANIE MAKROSKOPOWE KAŁU



ocenić kał bezpośrednio w poszukiwaniu członów tasiemca,
glist



BADANIE MIKROSKOPOWE KAŁU



preparat bezpośredni



badanie metodą dekantacji



badanie metodą flotacji



BADANIE WYMAZÓW W KIERUNKU OWSIKA



odcisk celofanowy



metoda wycieru (rano, odciskając lub zeskrobując materiał z
fałdów odbytu)

2011-12-19

16

POSZUKIWANIE PASOŻYTÓW I

POSZUKIWANIE PASOŻYTÓW I
ICH JAJ

ICH JAJ

Badanie mikroskopowe w poszukiwaniu pasożytów i Ich jaj

Badanie mikroskopowe w poszukiwaniu pasożytów i Ich jaj



kał do badania pobieramy z kilku miejsc i rozmazujemy na szkiełku
podstawowym z kroplą soli fizjologicznej (prep. bezpośredni);



pod małym powiększeniem obserwujemy jaja robaków



pod dużym powiększeniem obserwujemy cysty pierwotniaków



nie znalezienie jaj/cyst w prep. bezpośrednim obliguje do wykonania badania
w materiale zagęszczonym metodą dekantacji;

POSZUKIWANIE PASOŻYTÓW I

POSZUKIWANIE PASOŻYTÓW I
ICH JAJ

ICH JAJ

MEDOTY SEDYMENTACYJNE

MEDOTY SEDYMENTACYJNE

Metoda dekantacji:



Z

kilku miejsc kału pobrać ok. 3-4 g kału,

rozetrzeć na płytce Petriego/próbówce z
dużą ilością wody (g. wzgl. mniejsza od
gęstości jaj i cyst).



Po opadnięciu części stałych zlewamy płyn
znad osadu i ponownie napełniamy płytkę
wodą.



Czynność powtarzamy 3-krotnie.



Po ostatniej dekantacji płytkę układamy na

czarnym tle i za pomocą szkła
powiększającego oceniamy występowanie
małych form robaków i ich larw lub
wykonujemy preparat mikroskopowy (z
płynem Lugola) i oceniamy występowanie
jaj i cyst pasożytów.

Metoda Rivasa

(z 5% kwasem octowym i eterem)



grudkę kału wielkości orzecha laskowego
umieścić w próbówce



dodać 5 ml 5% kwasu octowego i dokładnie
rozetrzeć tworząc jednolitą zawiesinę,



zawiesinę przesączyć przez gazę do nowej
probówki,



do przesączu dodać równą ilość eteru,



probówkę zamknąć korkiem i silnie
wstrząsać przez 1 minutę,



zawiesinę wirować 3 minuty przy 3000
obr/min.



zlać ostrożnie powstałe trzy górne warstwy,



z pozostałego osadu wykonać preparat
bezpośredni z kroplą płynu Lugola



ocenić pod mikroskopem.

2011-12-19

17

POSZUKIWANIE PASOŻYTÓW I ICH JAJ

POSZUKIWANIE PASOŻYTÓW I ICH JAJ
c.d.

c.d.

PRÓBy

PRÓBy FLOTACYJNE

FLOTACYJNE

1) Metoda Fausta

(z roztworem siarczanu cynku):



grudkę kału wielkości orzecha laskowego umieścić za pomocą bagietki w probówce



dodać wody (ok. 1/2 obj. probówki), dokładnie wymieszać tworząc jednolitą zawiesinę,
uzupełnić wodą całą próbówkę



wirować 1 minutę przy obrotach 2500 obr/min.



zlać płyn znad osadu do słoja z chloraminą



osad zalać ponownie wodą - powtórzyć wszystkie czynności jak poprzednio



osad zalać roztworem siarczanu cynku, dokładnie wymieszać



wirować 1 minutę przy obrotach 2500 obr/min. –



ezą z podwójnym oczkiem zebrać błonkę powstałą na powierzchni płynu i przenieść na
szkiełko podstawowe



dodać kroplę płynu Lugola, nakryć szkiełkiem nakrywkowym, ocenić pod mikroskopem.

2)

Metoda Fulleborna



Grudkę kału rozetrzeć w próbówce z 20-krotnie większą objętością nasyconego NaCl
(gęstość wzgl. większa od gęstości jaj i cyst) i pozostawić na 1 h.



Z powierzchni płynu pobrać ezą kilka kropel i przenieść na szkiełko podstawowe. Przykryć
szkiełkiem nakrywkowym i oglądać w mikroskopie.

Entamoeba coli

(Pełzak okrężnicy)

Cysta Trofozoit

2011-12-19

18

Trichomonas vaginalis

(Rzęsistek pochwowy)

Postać dorosła

Lamblia intestinalis

(Wielkouściec jelitowy)

Trofozoit Cysta

2011-12-19

19

Ascaris lumbricoides

(Glista ludzka)

Postać dorosła Jajo

Trichuris-trichiura

Postać dorosła Jaja

2011-12-19

20

Taenia

(Tasiemiec)

Postać dorosła Jajo

Ancylostoma duodenale

(

Tęgoryjec dwunastnicy)

Postać dorosła Jajo

2011-12-19

21

Enerobius vermicularis

(owsik ludzki)

Larwa Jajo

WYKRYWANIE JAJ OWSIKA

1. PRÓBA SEDYMENTACYJNA



z kwasem octowym

2. METODA PRZYLEPCA polecana u dzieci.



rano po przebudzenia, przed podmyciem się

2011-12-19

22

WYKRYWANIE JAJ OWSIKA c.d.

3. METODA WYCIERU CELOFANOWEGO



Materiał pobieramy rano przed kąpielą.



Zwilżonym krążkiem celofanowym

wycierać fałdy odbytu.



Celofan rozprostować na szkiełku

podstawowym bądź wytrząsać z kilkoma
kroplami zasady (NaOH, KOH).



Sporządzić preparat
(można podbarwić płynem Lugola).

PIŚMIENNICTWO

1.

Kopczyński Z., Adam W. (red).Przewodnik do ćwiczeń z analityki klinicznej ogólnej.
Poznań, 1992.

2.

Brunzel NA. Diagnostyka laboratoryjna. Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2010.

3.

Dembińska-Kieć A., Naskalski J. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii
klinicznej. Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 1998.