Cele pobierania kału
-badanie ogólne (ocena konsystencji, zabarwienia , woni, wyglądu,
nieprawidłowych domieszek)
-badanie bakteriologiczne (wykrycie czynnika etiologicznego
powodującego zakażenie przewodu pokarmowego oraz ocena wyników
leczenia)
-badanie wirusologiczne (wykrycie czynnika etiologicznego powodującego
zakażenie przewodu pokarmowego)
-badanie parazytologiczne (ocena obecności pasożytów przewodu pokarmowego)
- badanie kału na krew utajoną (stwierdzenie krwawienia z przewodu pokarmowego)
Wskazania do pobrania kału
-badania okresowe na nosicielstwo bakterii
-choroby zakaźne jelit
-ostre i przewlekłe choroby, w przebiegu których występuje biegunka
-choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego
-choroby trzustki
-zaburzenia wchłaniania pokarmu z jelit
-choroby przebiegające z uszkodzeniami błony śluzowej przewodu pokarmowego
Przeciwwskazania
-krwawienie z żylaków z odbytu
-w przypadku kobiet - menstruacja
Powikłania/zagrożenia
-nieprzestrzeganie zasad aseptyki może spowodować fałszywie dodatni
wynik badania bakteriologicznego
-nieprawidłowy transport próbki kału, np. wysuszenie pobranego stolca
może spowodować ujemny wynik badania bakteriologicznego
WYMAZY
Cele pobierania wymazów:
-badanie bakteriologiczne (określenie rodzajów wyhodowanych z wymazu
drobnoustrojów,ustalenie antybiotykogramu)
-badanie cytologiczne (ocena jakościowa i ilościowa składu komórkowego)
-badanie wirusologiczne (określenie rodzajów zawartych w wymazie wirusów)
-badanie parazytologiczne (określenie rodzajów zawartych w wymazie pasożytów)
Wymaz z gardła
Wskazania:
1. Zakażenia
-dolnych i górnych dróg oddechowych
-przebiegające z wysypką
-przebiegające z objawami ze strony OUN (np. zapalenie mózgu)
-przebiegające z zajęciem układu chłonnego
-prz z objawami ze strony układu sercowo- naczyniowego, pokarmowego
-wewnątrzmaciczne płodu
-okołoporodowe
-występujące u osób poddanych leczeniu immunopresyjnemu
2. stany zapalne i ropne błon śluzowych gardła
Przeciwwskazania:
-silny odruch wymiotny
Powikłania/zagrożenia
-nieprzestrzeganie zasad aseptyki dające wynik fałszywie dodatni
-mechaniczne uszkodzenie śluzówki gardła
-sprowokowanie wymiotów
Badanie moczu :
Badanie ogolne , bakteriologiczne , badanie specjalistyczne oraz
dobowa zbiórka moczu
Cele badania ogolnego moczu:
Określenie barwy , przejrzystości , odczynu ph , ciężaru właściwego
moczu , wskazania obecności takich substancji chemicznych jak bialko
cukier aceton lub barwniki żółciowe
Ocena osadu moczu , określenie takich składników upostaciowanych jak
wielokontny lub okrągłe komórki nabłonka krwinki biale i czerwone
bakterie , wałeczki składniki mineralne pasożyty
WSKAZANIA DO BADANIA OGOLNEGO MOCZU
Badania okresowe , badania przesiewowe , stany zapalne nerek i drog
moczowych , choroby krwi , ostre przewlekłe zatrucia , zaburzenia
metaboliczne
PRZECWIWSKAZANIA DO BADANIA OGOLNEGO MOCZU
Stany zapalne i ropne w okolicy ujścia cewki moczowej u kobiet ,
miesiączka , upławy , stany zapalne dróg rodnych , gdy na czas
pobierania moczu do badania nie można dróg rodnych zabezpieczyć
tamponem dopochwowym
ZAGROŻENIA podczas pobierania moczu do badania ogólnego : zakazenia
próbki moczu na skutek nie przestrzegania zasad aseptyki ,
zafałszowanie wyników badań na skutek niedokładnego podmycia pacjenta
( wykrycie w moczu śluzu , nabłonka , tłuszczu , kału) nie
zabezpieczenia kobiety w czasie miesiączki lub upławów tamponem
dopochwowym ( wykrycie w moczu erytrocytów lub leukocytów)
nieodpowiedniej diety (spożywanie w nadmiarze cukru , szczawiu ,
móżdżku ,
nerek)
Przygotowanie zestawu: czysty pojemnij z zakrętką na mocz, basen ,
papier toaletowy , miska , dzbanek z ciepłą woda , mydło , myjka ,
rękawiczki , miska nerkowata , parawan.
Cele badania BAKTERIOLOGICZNEGO MOCZU: rozpoznanie infekcji
bakteryjnej układu moczowego , ustalenie stopnia odporności
wyhodowanego szczepu bakteryjnego na leki
WSKAZANIA DO BAKTERIOLOGICZNEGO MOCZU BADANIA : podejrzenie Lub
istnienie zakażenia układu moczowego kontrola po przebytym zakażeniu
układu moczowego , zapalenie gruczołu krokowego
PRZECWISKAZANIA DO BADANIA BAKTERIOLOGICZNEGO MOCZU :
Stany zapalne i ropne w okolicy ujścia cewki moczowej u kobiet ,
miesiączka , upławy , stany zapalne dróg rodnych , gdy na czas
pobierania moczu do badania nie można dróg rodnych zabezpieczyć
tamponem dopochwowym
POWIKŁANIA ZAGROŻENIA PODCZAS POBIERANIA MOCZU BAKTERIOLOGICZNEGO :
ZAKAŻENIA próbki moczu nie przestrzegania zasad aseptyki ,
zafałszowanie wyników badań na skutek niedokładnego podmycia pacjenta
( wykrycie w moczu śluzu , nabłonka , tłuszczu , kału) nie
zabezpieczenia kobiety w czasie miesiączki lub upławów tamponem
dopochwowym ( wykrycie w moczu drobnoustrojów) fałszywie ujemny wynik
badania bakteriologicznego na skutek oziębienia moczu , który
zmniejszy możliwość wyhodowania drobnoustrojów .PRZYGOTOWANIE SPRZĘTU
: jałowy pojemnik
na mocz z zakrętką ( nie otwierać do czasu próbki moczu ) basen ,
papier toaletowy , preparat antyseptyczny , jałowe gaziki dla kobiet 8
sztuk dla mężczyzn 4 , jałowa pęseta i miseczka , jałowy roztwór 0,9%
NaCl , rękawiczki , miska nerkowata , parawan
CELE DOBOWEJ ZBIÓRKI MOCZU: określenie dobowego bilansu płynów , ocena
dobowego wydalania z moczem min białka , glukozy , elektrolitów ,
elementów morfotycznych ( ADDISA) końcowych produktów przemiany
materii ( tzn. związków azotu) hormonów i ich metabolitów ( np.
kortyzolu , adrenaliny , gonadotropiny kosmówkowej , hormonu wzrostu ,
hormonu luteinizującego kwasu wanilinomigdałowego , kwasu
chydroksyindolooctowego ) oraz określenie wielkości filtracji
kłębkowej( tzn klirensu kreatyniny )
WSKAZANIA DO DOBOWEJ ZBIÓRKI MOCZU : stany zapalne nerek , nie
wydolność nerek , cukrzyca , zaburzenia metaboliczne
PRZECIWSKAZANIA
Stany zapalne i ropne w okolicy ujścia cewki moczowej u kobiet ,
miesiączka , upławy , stany zapalne dróg rodnych , gdy na czas
pobierania moczu do badania nie można dróg rodnych zabezpieczyć
tamponem dopochwowym
POWIKŁANIA -ZAGROŻENIA PODCZAS DOBOWEJ ZBIÓRKI MOCZU
Zewnątrzpochodne zanieczyszczenie bakteryjne lub chemiczne ,
zafałszowanie wyników badań na skutek niestarannego wymieszania
zebranego moczu przed pobraniem próbki do badania specjalistycznego
PRZYGOTOWANIE SPRZĘTU : podpisany czysty
suchy słój o pojem.2-3 litry z przykryciem , czysty suchy basen (dla
mężczyzn-kaczka) papier toaletowy , rękawiczki , parawan
PRAWIDŁOWE WARTOSCI MOCZU
Objętość: 1000-2000ml/24 godz odchylenia zależne są od objętości
przyjętych i/lub objętości wydalonych płynów inne narządy, ciśnienia
koloidoosmotycznego oraz regulacji hormonalnej i nerwowej. Oligurię
(zmniejszone wydalanie moczu, wytwarzanie moczu do około 100-140
ml/dobę) stwierdza się w zapaleniach nerek, stanach gorączkowych, przy
utracie płynów. Anurie (bezmocz, wytwarzanie moczu mniej niż 20
ml/dobę)stwierdza się w ostrej niewydolności nerek i we wstrząsie.
Poliuria (zwiększone wydalanie moczu więcej niż 3l/dobę) występuje w
przewodnieniu, w czasie stosowania leków moczopędnych, cukrzycy oraz
niewydolności nerek w fazie wielomoczu.
Barwa: od jasnożółtej do ciemnożółtej, ciemniejszy w przypadku
mniejszej objętości moczu, jaśniejszy w przypadku dużych objętości
moczu, mocz niestężony może być bezbarwny. Ciemnożółty mocz obserwuje
się, gdy przez dłuższy czas stoi (utlenianie barwników moczu). Zmiana
barwy moczu następuje też po przyjęciu określonych pokarmów, np. po
spożyciu buraków, leków (witamina B12) lub środków używanych do badań
czynnościowych. Odchylenia: Piwnobrunatny z żółtą pianą świadczy o
dużej zawartości barwników żółciowych. Czerwony świadczy o krwiomoczu
lub obecności szczególnych drobnoustrojów. Czerwono- czarny występuje
w porfirii. Jasnożółty mimo małej objętości świadczy o niedoborze
barwników.
Przejrzystość: Klarowny po oziębieniu lekko mętny. Odchylenia. Mętny
świadczy o obecności drobnoustrojów, komórek, białka, wytrąconych
soli. Mleczny świadczy o obecności lipidów w moczu.
Zapach: nieco aromatyczny lub amoniakalny, zmienia się po przyjęciu
określonych pokarmów np. szparagów. Odchylenia: Zapach acetonu
występuje w kwasicy ketonowej. Zapach amoniaku występuje w
bakteriurii. Zapach gnilny świadczy o ropomoczu. Przykry zapach
świadczy o zakażeniu dróg moczowych.
Gęstość względna: zawiera się w granicach 1,008-1,040. Odchylenia duża
względna występuje w cukrzycy, w stanach gorączkowych, wymiotach,
biegunce. Mała gęstość względna występuje w chorobach nerek
przebiegających z utratą zdolności do zagęszczania moczu, np. w
przewlekłej niewydolności nerek, moczówce prostej
Wartość pH: ok. 4,5-8,5 (przeciętnie 6,0) - zależnie od przyjmowanych
leków, odżywiania (dieta bogatobiałkowa powoduje zwiększenie
zakwaszenia moczu, natomiast dieta jarska jest czynnikiem
alkalizującym). Odchylenia: Zmniejszenie pH moczu występuje w kwasicy
metabolicznej, w stanach zapalnych, po długotrwałym głodzeniu, w
stanach gorączkowych. Zwiększenie pH spotyka się w alkalozie
metabolicznej, zakażeniach dróg moczowych, po uporczywych wymiotach,
po płukaniu żołądka.
Domieszki (osad) do najważ-niejszych należą: leukocyty, erytrocyty
oraz wałeczki szkliste, ziarniste, woskowe itp. - kilka w polu
widzenia. Fizjologicznie może być w moczu podwyższony poziom
erytrocytów i /lub leukocytów po dużym wysiłku fizycznym.
Pobieranie plwociny do badań
Składa się z wydzieliny z drzewa oskrzelowego, górnych dróg
oddechowych, gruczołów ślinowych i z płuc.
Cele pobierania plwociny do badań
- Badanie ogólne (ocena dobowej ilości, barwy, gęstości, domieszek,
obecności pasożytów, sposób układania się w naczyniu)
- Badanie bakteriologiczne (określanie rodzajów drobnoustrojów
zawartych w plwocinie, ustalenie antybiotykogramu)
- badanie cytologiczne (ocena jakościowa i ilościowa składu komórkowego)
- badanie na obecność prątków gruźlicy
Wskazania do pobierania plwociny do badań
- Podejrzenie o gruźlicę płuc
- zapalenie górnych i dolnych dróg oddechowych
- ropień płuc
- rozstrzeń oskrzeli
- rak płuc
Przeciwwskazania do pobierania plwociny do badań
- chory wycieńczony, osłabiony
- chory nieprzytomny
- stany ropne w obrębie jamy ustnej i gardła
Powikłania/ zagrożenia do pobierania plwociny do badań
- przeniesienie drobnoustrojów, np. z jamy ustnej, gardła, na
pobieraną plwocinę, powodujące zafałszowanie badania przez namnożenie
innych bakterii niż te, które wywołują proces chorobowy
- nieprzestrzeganie zasad aseptyki dające wynik fałszywie dodatni
- zakrztuszenie plwociną
Przygotowanie zestawu: jałowy pojemnik jednorazowego użytku lub
jałowy, wielorazowy pojemnik z ciemnego szkła o szerokim otworze,
płatki ligniny, przegotowana woda w kubku, rękawiczki, jednorazowa
maska na usta, okulary ochronne, miska nerkowata
Przygotowanie pacjenta
- Poinformowanie pacjenta o celu i istocie i przebiegu zabiegu
- uzyskanie zgody pacjenta na pobranie materiału do badania
- Uzgodnienie z pacjentem sposobu i czasu wykonania zabiegu
- poinformowanie pacjenta o :
Pobraniu plwociny rano po przebudzeniu
Przestrzeganiu podstawowych zasad aseptyki
Konieczności usunięcia protezy zębowej przed badaniem
Konieczności ułożenia płasko rąk i lekkiego uściśnięcia rany
pooperacyjnej w czasie odksztuszania u chorego po zabiegu
pooperacyjnym
Sposobie odksztuszania plwociny z głębokich odcinków płuc, z użyciem
przepony i tłoczni brzusznej, przed odkrztuszeniem pacjent powinien
wykonać głęboki wdech
Właściwości plwociny
Ostre zapalenie oskrzeli (początkowy okres) - przeź-roczysta, śluzowa,
ciągnąca się. Ostre zapalenie oskrzeli (późny okres) - żółtawa,
śluzowa, niezbyt ciągliwa
Zapalenie płuc - rdzawobrunatna, śluzowa, ropna, zapach zróżnicowany
Obrzęk płuc - jasnoczerwona, surowicza, pienista
Gruźlica płuc - żółtozielona grudkowata, ropna, (układa się w 3
warstwy: na dnie zbite składniki ropy, w środku - płyn surowiczy, na
górze warstwa śluzowa pokryta pianą) zapach cuchnący, gnilny
Ropień płuc - żółta , brunatna, zapach słodkawy, gnilny
Dusznica oskrzelowa - szklista, ciągliwa
Rozstrzeń oskrzeli - przeźroczysta: śluzowa, surowicza, ropna, duże
objętości(50ml dziennie), zapach słodkawy, gnilny
Zator płuc - krwista
Jamy w płucach (w przebiegu gruźlicy lub w rozstrzeni oskrzeli) -
krążkowata - zawierająca kuliste grudki śluzowo - ropne
Przygotowanie pacjenta do wymazu z gardła
- Poinformowanie pacjenta o celu i przebiegu zabiegu
- uzyskanie zgody pacjenta na pobranie materiału do badania
- Poinformowanie, pacjenta, że przed pobraniem wymazu można umyć zęby,
wymaz należy pobrać przed posiłkiem
WYMAZ Z ODBYTU WSKAZANIA DO POBIERANIA WYMAZU Z ODBYTU
1.Zakażenia -przebiegające z objawami ze strony
układu pokarmowego - dolnych i górnych dróg oddechowych
Przebiegające z wysypka Przebiegające z objawami ze strony ośrodkowego
układu nerwowego 2. Zatrucie jadem
kiełbasianym u niemowląt (botulizm) 3.ustalenie
tożsamości nosiciela wydalającego drobnoustroje chorób zakaźnych
przewodu pokarmowego 4.niemożność pobrania do badania próbki kału.
POWIKŁANIA/ ZAGROŻENIA DO POBIERANIA WYMAZU Z ODBYTU
-nieprzestrzeganie zasad aseptyki dające wynik fałszywie dodatni
-mechaniczne uszkodzenia śluzówki odbytu Przygotowanie
sprzętu:Jałowa próbówka z kwaczem wbitym w korek, metalowy tubus z
pokrywką oraz drewniany klocek służący jako opakowanie, rękawiczki,
maska na usta, roztwór 0,9% NACL, miska nerkowata Przygotowanie
pacjenta- Poinformowanie pacjenta o celu i przebiegu zabiegu-
uzyskanie zgody pacjenta na pobranie materiału do badania-
Poinformowanie, że w przypadku pobrania wymazu z odbytnicy na obecność
owsików pacjent nie powinien wcześniej się podmywać, w innych
przypadkach powinien się
umyć przed badaniem.
Diureza - w medycynie - ogół zjawisk związanych z procesem wydalania
moczu.Prawidłowość przebiegu diurezy jest zazwyczaj oceniana na
podstawie pomiarów objętości moczu wydalonego w ciągu doby lub godziny
(diureza dobowa, godzinowa), przy równoczesnym uwzględnieniu objętości
podanych płynów. Dokładne pomiary wymagają u niektórych osób
wprowadzenia do pęcherza cewnika na czas badania. Wydzielanie moczu
poniżej 60 ml/h określane jest jako skąpomocz (oliguria), poniżej 5-10
ml/h jako bezmocz (anuria).
Przygotowanie pacjenta do badania ogólnego
- Poinformowanie pacjenta o celu i istocie i przebiegu zabiegu
- uzyskanie zgody pacjenta na pobranie materiału do badania
- ustalenie czasu wykonywania i zakresu współpracy pacjenta podczas
przygotowania do badania oraz w trakcie jego trwania.
- Poinformowanie, że przed pobraniem moczu na badanie ogólne nie
należy przez ok. 8-12 godzin pić ani jeść
Przygotowanie pacjenta do badania bakteriologicznego
- Poinformowanie pacjenta o celu i istocie i przebiegu zabiegu
- uzyskanie zgody pacjenta na pobranie materiału do badania
- ustalenie czasu wykonywania i zakresu współpracy pacjenta podczas
przygotowania do badania oraz w trakcie jego trwania.
Przygotowanie pacjenta do dobowej zbiórki moczu
- Poinformowanie pacjenta o celu i istocie i przebiegu zabiegu
- uzyskanie zgody pacjenta na pobranie materiału do badania
- ustalenie czasu wykonywania i zakresu
współpracy pacjenta podczas przygotowania do badania oraz w trakcie
jego trwania.
Przygotowanie pacjenta do pobrania kału do badania
- Poinformowanie pacjenta o celu i istocie i przebiegu zabiegu
- uzyskanie zgody pacjenta na pobranie materiału do badania
- poinstruowanie (jeśli pacjent jest na tyle sprawny) o możliwości i
sposobie samodzielnego pobrania próbki kału do badania oraz o
zasadach, jakich należy bezwzględnie przestrzegać, pobierając próbkę.