Podstawy Konstytucyjne 

Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej została uchwalona 18 grudnia 1998 roku, poddana pod referendum 18 kwietnia 1999 roku, a weszła w życie 1 stycznia 2000 roku. Poprzednio obowiązująca była pochodziła z 29 maja 1874 roku. Konstytucja jest bardzo „sztywna”, spowodowane jest to ogromnym zróżnicowaniem kraju ( 26 kantonów, 4 grupy językowe, odmienne profile gosp regionów).

W tych warunkach do" konywanie zmian konstytucyjnych nie może być przeprowadzan łatwo i jedynie mechaniczną większością, ale musi być wyrazem akceptacji dokonanej przez bardziej złożony podmiot. Uderzającą przy analizie tego zagadnienia sprawą jest szerokie wciągnięcie w procedurę rewizyjną całego narodu, przy szerokim wykorzystaniu rozmaitych form demokracji bezpośredniej.

Całkowita zmiana Konstytucji

• Dla całkowitej zmiany konstytucji przewidywane są trzy drogi :

1. Zmiana może zostać zaproponowana przez 100 000 wyborców i taka inicjatywa (nie chodzi tu jednak o projekt nowej konstytucji), podlega dalszemu biegowi, kiedy w referendum zostanie to poparte przez większość wyborców.

2. Propozycję wysuwa jedna lub druga izba parlamentu (Rada Narodu lub Rada Kantonów). Poparcie takiej propozycji przez drugą izbę oznacza nadanie jej biegu. Brak akceptacji drugiej izby powoduje rozpisanie referendum, w którym naród decyduje, czy chce aby kontynuować pracę nad projektem. Gdy naród zdecyduje o kontynuacji, następuje skrócenie kadencji sejmu. Powołany zostaje nowy parlament, którego zadaniem jest kontynuacja prac nad nową konstytucja. (stary parlament nie mogł tego robic, bo jedna z izb nie zaakceptowala zmiany)

3. Konstytucja może być także uchwalona z inicjatywy parlamentarzystów.

W każdej z tych trzech wersji organem uchwalającym nową Konstytucję jest parlament i następuje to w drodze ustawodawczej.  Konstytucja, ani inne przepisy nie przewidują szczególnych ,vrnocrów formalnych dla tego rodzaju decyzji izb. Wiąże się to feywiście z faktem, że pozytywna decyzja parlamentu wymagać będzie jeszcze zatwierdzenia w oficjalnym referendum konstytucyj-I nyin. Referendum zatwierdzające projekt nowej Konstytucji jest tzw. referendum „podwójnym", w którym odrębnie liczone są głosy I wszystkich osób głosujących, a odrębnie „głosy" 26 kantonów, przy czym naturalnie w tym drugim wymiarze chodzi o te same głosy, : ale przeliczone odrębnie dla każdego kantonu. Nowa konstytucja jest dopiero wówczas zatwierdzona, gdy opowie się za nią większość narodu i większość kantonów. Natomiast referendum w sprawie przystąpienia do procedury całkowitej zmiany konstytucji jest referendum „pojedynczym", gdyż oddane głosy przeliczane są tylko raz i w przeliczeniu tym chodzi tylko o stwierdzenie, czy „naród" w swej całości (oczywiście chodzi o jego większość) jest zdania, że należy do takiej rewizji przystąpić. W terminologii konstytucyjnej stanowi się albo o poddawaniu projektu pod głosowanie „Narodu i kantonów", albo tylko „Narodu".

Częściowa zmiana konstytucji

(100 000 wyborców) – może być ogólnym wnioskiem, albo może mieć postać gotowego projektu zmiany lub może być uchwalona przez parlament.

• Ogólny wniosek: parlament może wypracować lub uchwalić na tej podstawie odpowiedni przepis konstytucyjny. Jego wejście w życie również będzie uzależnione od pozytywnego wyniku referendum. Jeżeli parlament nie poprze takiej propozycji nowelizacji, zarządzane jest referendum mające decydować o kontynuacji lub zaniechaniu prac. Jednak decyzja o kontynuacji prac nie powoduje skrócenia kadencji parlamentu (jak w przypadku całkowitej zmiany konstytucji) Obliguje ona jedynie parlament do zmiany zdania i opracowania odpowiedniego tekstu nad którym ostatecznie odbywa sie referendum o "podwojnym" charatkerze.

• Gotowy projekt : projekt zostaje poddany referendum, natomiast parlament uchwala swe stanowisko wobec projektu zalecając narodowi i kantonom jego przyjecie bądź odrzucenie. Gdy zaleca odrzucenie może przedstawić swój kontrprojekt. Nad projektem lub projektami odbywa się referendum. (w przypadku, gdy referendum odbywa się nad dwoma projektami obywatele mogą głosować zarówno na jeden jak i na drugi projekt)

Na wypadek uzyskania w ten sposób akceptacji przez oba projekty, głosujący może zaznaczyć któremu wówczas przyznaje preferencję. Referendum posiada zasadniczo charakter „podwójny" i albo jeden, albo drugi projekt winien uzyskać większość tak głosów wyborców, jak i głosów kantonów. Teoretycznie może się jednak zdarzyć, z powodu popierania obu projektów przez znaczną liczbę głosujących i nie zaznaczania preferencji, że oba uzyskają „większość Narodu", oczywiście każdy odmienną. Wówczas jako przyjęty potraktowany zostanie ten projekt, za którym opowiedziała się większość kantonów.

• Propozycja parlamentu – uchwalenie przez Parlament w trybie przewidziany, dla ustaw. Następnie należy przeprowadzić referendum zatwierdzające. (oczywiście podwójne)

Mimo tak trudnego trybu przeprowadzania zmian, Konstytuq'a szwajcarska uległa już, pomimo krótkiego czasu obowiązywania, kilkakrotnym zmianom. Sztywność Konstytucji federalnej odgrywa niewątpliwie istotną rolę dla narodowej i ogólnopaństwowej świadomości Szwajcarów

Dopuszczalnośc niekonstytucyjnych ustaw

Ze względu na to, ze konstytucja jest sztywna co znacznie ogranicza możliwość szybkiego reagowani przede wsyztskim w syt.nadzwyczainych), istnieje tzw. Ustawy pilne nie mające podstaw w konstytucji. Uchwalane są one w trybie pilnym. Musi mieć ona jednak z góry określony czas obowiązywania i wchodzi w życie natychmiast (bez referendum dla odmiany :D:D). Czas nieokreslony nie wchodzi w gre.

Natomiast dalszą specyfiką tego państwa jest zainicjowanie i możliwość uchwalenia takiej pilnej ustawy, co do której z góry zakłada się niezgodność z Konstytucją, na przykład z konstytucyjnym podziałem kompetencji między Federację a kantony, z konstytucyjnym podziałem kompetencji między naczelne władze Federacji czy z określoną regulacją pewnego prawa obywatelskiego. Skoro wnioskuje się tu o zastosowanie trybu pilnego, uzasadnienie dla takiej ustawy jest koniecznością bezzwłocznego wejścia w życie czego normalnie przy ustawach być nie może . Jest , więc pewna postać wprowadzania „stanu wyjątkowego" czy nadzwyczajnego", nieujętego formalnie w Konstytucji. Ażeby jednak zachować wierność zasadzie, że na wszelkie zmiany konstytucyjne zgodę swą musi wyrazić Naród i kantony, tego rodzaju ustawy podlegają obligatoryjnemu referendum w ciągu pierwszego roku svvego obowiązywania i jest to referendum „podwójne".

Budowa

Konstytucja składa się z 6 tytułów, z czego 5 z nich podzielonych jest na rozdziały (w sumie 14), a 4 rozdziały zawierają dalszy podział na oddziały ( w sumie 19). Całość – 200 artukułów + przepisy przejściowe

Dalsze źródła prawa Konstytucyjnego

Konstytucja nie jest jednym źródłem dla charakterystyki ustrojowej. Uzupełniają ją w tym względzie liczne ustawy (wyborcza, o prawie wykonywania referendum, o organizacji sądownictwa federalnego, o organizacji rządu i administracji rządowej etc). W Szwajcarii jednak nie występuje formalna kategoria ustaw konstytucyjnych i organicznych !

 Koniecznie jednak trzeba wspomnieć o funkcjonujących od początków powstania federacji szwajcarskiej (od 1848 r.) kolejnych wersjach bardzo szczególnej ustawy, mianowicie „ustawy o procedurze w Zgromadzeniu Federalnym oraz o formach, publikacji i wchodzeniu w życie jego aktów", stanowiącej istotne uzupełnienie postanowień konstytucyjnych. Przewiduje ona również wydanie regulaminów tak obu izb, jak i regulaminu wspólnych obrad Zgromadzenia Federalnego. Zgodnie z jej oryginalnym skrótowym określeniem będzie ona dalej powoływana jako „ustawa o relacjach między radami".

OGÓLNA CHARATERYSTYKA USTROJU

Nowa Konstytucja nadaje Szwajcarii jednoznacznie nowoczesny charakter państwa demokratycznego (o dużym znaczeniu form demokracji bezpośredniej), socjalnego i państwa prawa, o szerokim katalogu wolności i praw jednostki wraz z istotnymi ich gwarancjami. Określa,  że prawo stanowi podstawę i granicę dla działalności państwowej, że działalność państwowa winna leżeć w interesie publicznym i w rozmiarze proporcjonalnym do celów państwa, z dochowaniem zgodności swego postępowania  również z prawem międzynarodowym.                                              
W przyjmowanej klasyfikacji ustrojowej stanowi Szwajcaria po pierwsze nader typowe państwo federalne: jej części składowe kantony, posiadają charakter organizmów państwowych, konstytucja federalna przeprowadza podział kompetencji między federacje a kantony, zapewnia zarówno kantonom udział w kształtowa woli federaacji jak i federacji pewien nadzór nad funkcjonowanie kantonów. Natomiast w drugiej kwestii, tj. w klasyfikacji dotyczącej formy rządów, rozwiązania konstytucyjne są na tyle oryginalne że niemała część zabiegów klasyfikacyjnych kończy się wnioskiem'negatywnym, tj. stwierdzeniem, iż rozwiązań tych nie da się przyporządkować żadnemu z teoretycznych modeli. 

1848- "Konstytucja -Założycielka"- nowa konstytucja do niej nawiązuje

Stosunek do Podziału władzy

Punktem wyjścia musi tu być odniesienie się do zagadnienia, na ile Konstytucja przyjmuje zasadę podziału władzy i równowagi władz, na ile zaś ją odrzuca. W tej kwestii brak wyraźnej, jednoznacznej deklaracji konstytucyjnej.

• Systematyka konstytucyjna, zastosowana zwłaszcza w tytule 5 regulującym „władze federalne", polega na wyodrębnieniu w nim i uregulowaniu, w trzech kolejnych rozdziałach, pozycji i funkcji

• Parlamentu (Zgromadzenia Federalnego),

• Rządu (Rady Federalnej) i

• Trybunału Federalnego.

• Te trzy rozdziały poprzedzone są jeszcze jednym rozdziałem, zawierającym pewne wspólne „zasady ogólne", odnoszące się łącznie do wszystkich trzech władz centralnych. Takie ujęcie stanowi z kolei jednoznaczny argument na rzecz recepcji zasady podziału władzy, choć tytuły odpowiednich rozdziałów zawierają jednostkową nazwę danego organu, a nie wskazanie na określoną „władzę".

• Innym istotnym argumentem na rzecz tej tezy jest także konsekwentnie przeprowadzona idea wyłączności sprawowania mandatu przez jedną osobę, w jednej tylko „władzy" (choć być może nie jest to argument najistotniejszy, gdy przypomni się rozwiązania konstytucyjne innych państw), czyli separacja personalna.

• Wniosek o recepcji zasady trójpodziału władz uzyskuje dodatkowy argument, gdy przytoczy się konstytucyjne określenia dwu spośród wyżej wskazanych podmiotów. Oto Rada Federalna określona jest w niej jako „najwyższa władza rządząca i wykonawcza Federacji", natomiast Trybunał Federalny jako „najwyższa władza wymiaru sprawiedliwości". Także Rada federalna ustala „swoją" politykę rządzenia, a nie wykonuje politykę, ustaloną przez kogokolwiek innego, co bardzo „odkreśla jej samodzielny charakter.

Ten logiczny ciąg argumentacji doznaje jednak istotnego załamania, gdy popatrzymy na konstytucyjne określenie funkcji Zgromadzenia Federalnego. Parlament szwajcarski nie jest bowiem określony jako władza ustawodawcza, lecz jako organ sprawujący „władzę najwyższą" w Federacji . To podstawowe rozstrzygnięcie znajduje następnie swą kontynuację we wprowadzeniu domniemania kompetencyjnego parlamentu a zwłaszcza w konstytucyjnym katalogu jego kompetencji, wykraczającym daleko poza funkcję ustawodawczą i kontrolną 

KONSTYTUCJA STATUUUJE TRÓJPODZIAŁ WŁADZY, ALE ODRZUCA ZASADĘ RÓWNOWAGI WŁADZ

Wyłączność sprawowania mandatu przez jedną osobę

Rada federalna to najwyzsza władza rządząca i wykonawcza

Trybunał federalny – najwyższa włądza sądownicza

Każdy z organów ma swoje kompetencje.

Parlament szwajcarski (Zgromadzenie Federalne) NIE jest określany jako władza ustawodawcza, lecz jako organ sprawujący „władzę najwyższą” (MODEL RZĄDÓW ZGROMADZENIA)

Ten ciąg rozwiązań konstyt.prowadziłby do wniosku o przyjęciu Idei supremacji Zgromadzenia nad pozostałymi władzami, które są przez Parlament powoływane, kierowane, kontrolowane, które nie moga hamowac a tym bardziej przeciwstawiać sie jego działalności . Model ten jest rzadko urzeczywistniany, wg literatury naukowej to własnie Szwajcaria jest jego przykładem.

Istnieją trzy klasyczne podziały kompetencyjne dla Rady Federalnej i Trybunału Federalnego, ale Parlament, oprócz swojego zadania ma możliwość wykonywania działań w zakresie dwóch pozostałych organów

 Te sformułowania kompetencyjne mogłyby prowadzić do wniosku o stworzeniu z parlamentu centrum władzy politycznej w państwie i sprowadzeniu pozycji zwłaszcza rządu federalnego do roli czynnika wykonującego jedynie dyrektywy parlamentu i pozostającego pod jego nadzorem. W tym kontekście należy również wskazać, że Wobec parlamentu szwajcarskiego nie występują również żadne, znane z rozwiązań konstytucyjnych innych państw, „hamulce", złożone w ręce innych organów i uzależniające od nich parlament

 funkcja ustawodawcza (może jednak ingerować w realizację innych funkcji)

żaden z czynnikow pozaparlamentarnych nie może rozwiązać jego izb przed upływem kadencji,

 żaden nie może zwoływać go na sesje,

 żaden nie może otwierać i zamyka lub odraczać sesji parlamentarnych,

 każda z izb sama rozstrzyga o ważności wyborów swoich deputowanych (bez kontroli sądowej)

 nie ma organów do określania konstytucyjności ustaw

 konflikty kompetencyjne rozstrzygane są przez parlament.

 Tylko parlament może wybierać członków rządu

jednak nie mozna wyciagac kategorycznego wniosku o centralnosci władzy centralnej

Brakuje tam pewnych podstawowych kompetencji: przede wszystkim — kompetencji do egzekwowania odpowiedzialności politycznej rządu, któremu nie może cofnąć zaufania okazanego przy powołaniu, ani tym bardziej odwołać go, czy to w całości, czy to poszczególnych członków (może tylko teoretycznie nie ponowić wyboru na następną kadencję) oraz —po drugie—brak mu kompetencji do uruchamiania tzw. odpowiedzialności konstytucyjnej, przynajmniej za delikty konstytucyjne.

• Monokratyczność egzekutywy federalnej – Całość władzy wykonawczej skoncentrowana jest w rękach jednego organu, podobnie jak w USA i z podobnymi konsekwencjami. Z tą jednak różnicą, że w przypadku szwajcarskim chodzi o organ kolegialny, a nie jednoosobowy, oraz o organ wybierany przez parlament, a nie przez Naród. Procedura elekcyjna więc nie dostarcza takiego samego stopnia politycznej legitymacji zarówno dla władzy ustawodawczej, jak i wykonawczej, jak występuje to w systemie prezydenckim. Pewnym paliatywem jest tu jedynie praktyka polityczna, polegająca na powtarzaniu przez parlament wyboru ciągle tych samych członków rządu, z kadencji na kadencję, aż do momentu, w którym ktoś z członków kolegium rządowego sam ustąpi. Praktyka wyboru rządu w głosowaniu powszechnym, w całości jego składu (jako pewnego kolegium) przyjęta jest natomiast prawie we wszystkich konstytucjach kantonalnych, dając tam w efekcie wspomnianą równość stopnia politycznej legitymacji Legislatywy i Egzekutywy

PRAWA JEDNOSTKI I USTRÓJ SPOŁECZNO-POLITYCZNY

Zagadnieniu pozycji jednostki nowa Konstytucja poświęca swój drugi tytuł, po tytule o „ogólnych postanowieniach", a więc wysuwa te problemy na czoło swej regułaq'i. Jest to ujęcie typowe dla nowych aktów konstytucyjnych, wyrażające ideę służebności państwa wobec jednostki. Jeszcze wcześniej, bo w art. 2 ust. 3 z tytułu I, znajdziemy wskazanie, że jednym z celów państwa szwajcarskiego jest „troska o jak największą równość szans swych obywateli". Na uwagę w tytule I zasługuje jeszcze art. 4, regulujący bardzo istotną dla Szwajcarii sprawę języków narodowych, uznający wszystkie z nich (niemiecki, francuski, włoski i retoromański) za posiadające ten właśnie status.

Tytuł II dzieli się na trzy rozdziały. 

Rozdział I 

Zakres wolności i praw podstawowych
Prawa zasadnicze- posiadają pierwotne i najważniejsze znaczenie, stanowiące jakby punkt wyjścia dla praw innego już charakteru, aczkolwiek konstytucyjna ranga przepisów formalnie nie jest zróżnicowana.

Konstytucyjna regulacja wolności jednostki rozpoczyna się od zagwarantowania ochrony godności ludzkiej oraz deklaracji ogólnej równości wobec prawa, z wymienieniem zakazu stosowania dyskryminacji z uwagi na wiele rozmaitych kryteriów. W związku z zasadą równości, na uwagę zasługuje prawo jednostki do traktowania jej przez organy państwowe „bez arbitralności i w dobrej wierze". W związku z ogólną deklaracją wolności jednostki przywołać należy , wskazujący, iż „każdy ponosi odpowiedzialność za siebie", a więc rola państwa jest właściwie rolą subsydiarną. Konstytuq'a deklaruje również prawo do życia i wyraźnie znosi karę śmierci . Z praw „trzeciej generacji" omawiany rozdział stanowi o ochronie życia prywatnego, o prawie do informacji, prawie do strajku, ale i lokautu. Wiele przepisów gwarantuje określone prawa proceduralne, zwłaszcza w ramach prawa do sądu . Rozdział o prawach podstawowych kończy przepis określający warunki ograniczeń praw zawierający wymóg ustawy w tym zakresie, wymóg proporcjonalności ograniczeń i wymóg zachowania istoty praw podstawowych. Wcześniejszy przepis  zawiera rzadko stosowaną w przepisach konstytucyjnych możliwość tzw. horyzontalnego działania praw zasadniczych, tj. między osobami prywatnymi, o ile ich natura umożliwia takie zastosowanie. Konstytucja nakłada przy tym na „władze publiczne" obowiązek dbałości o zabezpieczenie tego rodzaju oddziaływania.
Z kolei art. zawiera swego rodzaju definicję „praw politycznych", które mają polegać na „swobodnym kształtowaniu się woli obywateli oraz wiernym i wzbudzającym zaufanie jej wyrażaniu". Katalog tych praw obejmuje wszystkie, powszechnie przyjmowane wolności: wolność poglądów, słowa, środków publicznego komunikowania (zakaz cenzury), zgromadzeń i stowarzyszeń, prawo petycji. Charakterystyczne, że wszystkie one zawarte są w rozdziale
I omawianego tytułu, potraktowane są więc jako „prawa fundamentalne". 

Rozdział II

Natomiast rozdział 2, tytułowo już regulujący prawa obywatelskie i polityczne, zajmuje się jedynie warunkami posiadania obywatelstwa i warunkami wykonywania praw politycznych. Jednakże regulacja praw politycznych nie kończy się na omawianym tytule.

Federacja i kantony określają realizację praw politycznych, każde w ramach swej państwowości — art. 136 reguluje dalsze prawa polityczne obywateli szwajcarskich „w sprawach federalnych": prawo wyborcze w wyborach do Rady Narodowej, udział w innych „głosowaniach federalnych" (referendum) oraz prawo podejmowania i uczestniczenia w inicjatywach ludowych. Natomiast przepis następny zawiera rozwiązanie coraz szerzej przyjmowane we współczesnych konstytucjach, dokonuje mianowicie konstytucjonalizacji partii politycznych, w nader typowym zresztą sformułowaniu, iż „współdziałają w kształtowaniu woli i poglądów Narodu". Zapewniemie im udział w tzw. postępowaniu konsultacyjnym, tj. w procedurze zasięgania przez rząd i parlament opinii najbardziej wpływowych czynników, wobec projektów najistotniejszych rozstrzygnięć państwowych. Szwajcaria nie posiada jednak federalnej ustawy o partiach politycznych, natomiast uprawnienia frakcji parlamentarnych regulowane są nader szeroko w ustawde o relacjach między izbami oraz w regulaminach izb.

Rozdział III

Te, wyraźnie ujęte w rozdziale trzecim prawa socjalne  jako „cele socjalne", to bezpieczeństwo socjalne, ochrona zdrowia, ochrona rodziny, możliwość osiągania godziwych warunków życia z pracy wykonywanej we właściwych warunkach, możliwość uzyskania przez każdego odpowiedniego mieszkania i utrzymania go, możliwości kształcenia i dokształcania się i inne. Poza tym rozdziałem to na przykład obowiązek władz federalnych ochrony konsumentów  czy obowiązek tychże władz różnorakiego, wskazanego w przepisie konstytucyjnym, wspierania gospodarki chłopskiej . Jak wskazano wyżej, przepisy te posiadają zasadniczo charakter norm programowych, wymagają rozwinięcia w ustawodawstwie i dopiero na podstawie takiego rozwinięcia mogą rodzić się konkretne roszczenia. Uważa się jednak, że w trzech sytuacjach, ujętych konstytucyjnie wcześniej, bo już w rozdziale pierwszym, tego rodzaju roszczenia mogą być wysuwane na podstawie samych sformułowań konstytucyjnych. Chodzi tu o prawo do pomocy w trudnych sytuacjach socjalnych, prawo do nauczania podstawowego  i prawo do bezpłatnej pomocy prawnej . Ujęte są więc jako „prawa fundamentalne" i jako bezpośrednio stosowalne.



System partyjny

 Obecnie poszczególne partie, podobnie jak całe państwo, są raczej federacjami partii kantonalnych niż jednolitą, scentralizowaną strukturą polityczna, formalnie zresztą tylko partie kantonalne podlegają rejestracji prawnej jako stowarzyszenia w rozumieniu prawa cywilnego. Odrębna rejestracja partii w skali federacji nie występuje. Również okoliczność, że wybory powszechne (zarówno do jednej, jak i drugiej izby parlamentu) przebiegają w skali kantonu, że w referendach konstytucyjnych głosy liczone są również odrębnie dla kantonów — sprawia, że partyjne organizacje kantonalne muszą być w miarę samodzielne i wpływowe w swoich kantonach.

Formalnie funkcjonuje w Szwajcarii system wielopartyjny. Konkretnie, w parlamencie wybranym w roku 1999 reprezentowanych jest 10 partii. Nie jest to jednak wielopartyjność rozproszona, lecz nader zintegrowana, gdyż z kadencji na kadencję 80-90% mandatów przypada czterem największym partiom, oczywiście ciągle tym samym. Praktycznie więc z powodzeniem możemy tu stosować, używany niekiedy na określenie takiej sytuacji, termin „system paropartyjny". Te cztery największe partie od kilkudziesięciu też lat wspólnie tworzą rząd. Poza rządem, dysponując owymi 10-20% mandatów, pozostaje więc kilka partii, które naturalnie nie mogą zagrozić jego egzystencji. Jest to więc rząd wielopartyjny, lecz — jak z całą mocą podkreśla się to w literaturze i publicystyce — bynajmniej nie rząd koalicyjny. Dla powstania i funkcjonowania bowiem „koalicji rządowej" potrzeba pewnego, uzgodnionego między koalicjantami minimum programowego. Nic takiego w praktyce szwajcarskiej nie występuje. Rząd nie jest powoływany na podstawie wspólnego programu, z którym występowałby wobec parlamentu.\



 w praktyce formalnie występują oficjalni kandydaci partyjni, ale brak porozumienia międzypartyjnego sprawia, że niekoniecznie to oni zostaną wybrani do rządu z ramienia swych partii. Dlatego też trudno uważać ich za oficjalnych eksponentów stanowiska „swojej" partii w rządzie. Członkami  rządu nie mogą zostawać parlamentarzyści.
Celowość i niezbędność wciągnięcia każdej liczącej się partii politycznej do rządu wynika z potrzeby wyeliminowania niebezpieczeństwa sięgania przez partie do referendum ustawodawczego. Może ono łatwo doprowadzać do unicestwienia już uchwalonej ustawy, czyli decyzji obu izb parlamentu, za którą przedtem krył się projekt rządowy, i tym samym unicestwienia pewnego kompromisu politycznego, nieraz żmudnie doprowadzonego do skutku. Natomiast jeśli partia, która byłaby w stanie doprowadzić do takiego referendum, znajdzie się w rządzie, są naturalnie szanse blisko graniczące z pewnością, że jej zastrzeżenia zostaną uwzględnione już na etapie projektowania ustawy i do referendum nad uchwalonymi ustawami nie dojdzie. Czysto liczbowo rzecz biorąc, do utworzenia rządu szwajcarskiego mogłoby dojść już na podstawie porozumienia trzech tylko partii, spośród tych najbardziej wpływowych. Udział czwartej partii eliminuje jednak w dużym stopniu wskazane niebezpieczeństwo.

Udział partii w rządzie jak widzimy w bardzo swoistej formie, nie jest bowiem tożsamy z zaprzestaniem przez partie działalności krytycznej czy wręcz opozycyjnej wobec rządu. W ramach szwajcarskich instytucji konstyt 3 nych, które nie znają ani wotum nieufności, am na przykładl absolutorium, najważniejszymi środkami wyrażania działalności opozycyjnej są instytucje demokracji bezpośredniej. Sytuaria, w której partia jednocześnie bierze udział w rządzie oraz angażuje si w działalność opozycyjną, jest w praktyce szwajcarskiej akceptowana. Na co dzień przeważa oczywiście współpraca, ale w tym stanie rzeczy mająca za swój przedmiot głównie bieżące, praktyczne problemy działalności państwowej, a nie zasadnicze problemy ustrojowe czy ideowe. Najważniejszym forum współpracy międzypartyjnej partii rządowych są regularne spotkania rządu, przewodniczących partii rządzących i przewodniczących frakcji partyjnych, odbywające się przed każdą sesją parlamentarną. Jest ono jednym z ważniejszych przejawów tego, co Szwajcarzy nazywają „demokracją uzgadniającą". Ta demokracja uzgadniająca przejawia się również, jak widzimy, w funkcjonowaniu systemu partyjnego.

W warunkach pewnej słabości systemu partyjnego tym większego znaczenia nabierają w Szwajcarii rozmaitego rodzaju organizacje i zrzeszenia — związki zawodowe, organizacje chłopskie, organizacje przemysłowców, wolnych zawodów, a także organizacje ekologiczne, charytatywne, kulturalne, regionalne itd.  O

Zasada federalizmu

Pozycja Kantonow

• 26 kantonów (wymienienie nazw w konstytucji gwarantuje istnienie każdego z nich). Zasada Federalizmu jest 1.zasada kontytucyjna!

Podniesieniem na wyższy poziom także ogólnej ich pozycji jest likwidacja w nowej Konstytucji tzw. półkantonów (jednostki te stały się po prostu kantonami), choć pewne reminiscencje dawnego stanu rzeczy pozostały (dawne półkantony wybierają tylko po jednym, a nie po dwu deputowanych do Rady Kantonów, a w referendum „podwójnym" wynik głosowania W nich liczy się za 1 /2 głosu).

• Pomiędzy kantonami istnieją liczne różnice w rozwoju historycznym, położeniu, charakterze gospodarczym, języku, religii, poziomie życia etc. egzystencja kantonów jak odrębnych organizmów nie ma tylko podłoża formalno – prawnego, ale także zróżnicowania społeczne.

• Państwowy charakter kantonów

  • Konstytucja potwierdza charakter państwa i suwerenność w ich granicach

  • Kantony posiadają swoje własne konstytucje i "prawo kantonalne"( ustawy)

  • Funkcjonują parlamenty kantonalne

  • Prawo zawierania umów między sobą, z udziałem Federacji w tych umowach oraz z podmiotami zagranicznymi. (zakres swych własciwosci)

  • Bezposredni konakt z podmiotami zagranicznymi niższego szczebla

  • Spory między federacją a kantonami rozstrzyga Trybunał Federalny,a zatem organ niezależny (inaczej niż w USA)

  • Możliwosc wspólnego wykonywania pewnych zadań, powoyłania organizacji, wspolnych instytucji

  • Izba Parlamentarna- reprzentujaca kantony nosi nazwe Rada Państw

nazwa państwa            
    Wprawdzie oficjalną nazwą państwa jest „konfederacja "- jest to po prostu zachowanie historycznego określenia. Natomiast poza tytułem i pierwszymi art'ykulami, w samym tekście konstytucyjnym, używa się już konsekwentnie nazwy „federacja", „federalny" (Bund, federation, federazione). Kantony nie posiadają również, jak to występuje w konfederacjach, prawa wystąpienia (secesji), a rozstrzygnięcia organów federalnych (np. ustawy) obowiązują bezpośrednio, bez potrzeby ich transformacji przez władze kantonalne. Niemożliwe jest również „wstąpienie" do Szwajcarii dalszego terytorium jako nowego kantonu.

Podział Kompetencji
    Strukturze federalizmu szwajcarskiego poświęcony jest obszerny tytuł 3 Konstytucji, obejmujący blisko 100 artykułów, do czego należy doliczyć zarówno przepisy z tytułu 1 Konstytucji, jak i przepisy kompetencyjne organów federalnych, a odnoszące się do relacji z kantonami ( Określenie zakresu władztwa publicznego kantonów ma za swój punkt wyjścia domniemanie ich właściwości: wszystkie „prawa" (w sensie: kompetencje władzy publicznej), które na mocy Konstytucji federalnej nie zostały przekazane władzom federalnym, wykonywane są przez kantony (art. 3 Konstytucji). Rozwiązanie takie potwierdzone jest w art. 42. Władztwo organów federalnych jest więc w pewnym sensie wyjątkiem i jest to klasyczna reguła, dotycząca rozdziału kompetencji w federacjach. Zgodnie z tą zasadą, przepisy konstytucyjne winny wskazywać na zakres władztwa federalnego, natomiast zakres władztwa kantonalnego obejmuje całą resztę funkcji publicznych. Może ona być w swych głównych przejawach precyzowana przez konstytucje kantonalne 

                 Rozdział 2 analizowanego tytułu konstytucyjnego, poświęcony jest bliższemu sprecyzowaniu kompetencji Federacji. Podzielony jest on na 10 oddziałów, odnoszących się do tyluż dziedzin życia społecznego, a poszczególne artykuły w ramach owych działów wskazują na jej szczególne zadania. Reszta należy do kantonów, aczkolwiek w wielu kwestiach twórca Konstytucji, dla większej jasności zagadnienia, zwłaszcza regulując szczególnie doniosłe dziedziny, wzmiankuje także o roli kantonów  „W sprawach szkolnictwa właściwe są kantony" , „Kantony są właściwe do regulowania stosunków między Kościołem a państwem". Trudno byłoby tu  zawrzeć dokładniejszą analizę owego podziału właściwości w poszczególnych dziedzinach. Syntetycznie należy tylko stwierdzić, że z przepisów tych wynika nader istotny zakres właściwości kantonów. Do kantonów należą na przykład sprawy oświaty (w tym również szkolnictwa wyższego), opieki zdrowotnej (szpitale są jedynie kantonalne), instytucji kulturalnych, stosunku do kościołów, policji (są tylko kantonalne korpusy policji), a także ustroju sądów procedury sądowej, ustroju samorządu terytorialnego i wiele innych. Oprócz tego podziału rzeczowego, Konstytucja wprowadza także fundamentalny podział funkcjonalny między Federację a kantony- Polega on na tym, że jeśli nawet określone zagadnienie zaliczone jest przez Konstytucję do zakresu działania Federacji, to jej możliwości ograniczają się, w typowej sytuacji, jedynie do stanowienia prawa w tym zakresie i preliminowania sum budżetowych. Natomiast realizacja ustaw federalnych należy już w zasadzie do administracji kantonalnych, tj. ich rządów i dalszych, podporządkowanych tym rządom organów . Administracja federalna spełnia w zasadzie jedynie funkcje nadzorcze. W życiu codziennym mieszkaniec Szwajcarii o wiele częściej kontaktuje się więc z władzami kantonalnymi niż federalnymi. Istotny zakres ustawodawstwa kantonalnego nie pozwała jednak zakwalifikować federalizmu szwajcarskiego, tak jak niemieckiego, jako federalizmu „funkcjonalnego", a tym bardziej jako federalizmu „wykonawczego".
Polityka Finansowa Autor Konstytucji wymienia  rodzaje podatków, które może ustanawiać Federacja, zabrania ustanawiania w tym przedmiocie podatków kantonalnych (i gminnych), a także dzieli wpływy z podatków federalnych między Federację i kantony. Fakt ustanowienia określonego podatku przez Federację nie oznacza więc, że całość dochodów z niego ma przypaść Federacji. Kantony i gminy mogą ustanawiać swe podatki w pozostałym zakresie, nieobjętym  ustawodawstwem podatkowym Federacji, wszelako w granicach ustalonych przez Konstytucję.
Powyższy podział właściwości między Federację a kantony często nie jest podziałem ostrym, dychotomicznym. 

Współdziałanie

 Zasada współdziałania wyrażać się ma we wzaiemnym poszanowaniu i pomocy (zwłaszcza administracyjnej i prawnej ), w obowiązku władz federalnych „obszernego i wykonywanego w odpowiednim czasie"  informowania kantonów o swych zamiarach oraz zasięgania ich opinii, w przypadku gdy dotyczy to ich interesów. Spory między nimi winny być rozwiązywane przede wszystkim w drodze rokowań lub mediacji. W końcu w sferze finansów publicznych, Konstytucja wspomina o świadczeniach federalnych na rzecz kantonów (subwencje, dotacje), a także o dążeniu Federacji do wprowadzenia wyrównania finansowego między kantonami.

Konstytucyjny wymóg współdziałania Federacji i kantonów jest istotnym czynnikiem spajającym różne jednostki federalne, czyniące z nich pewną jedność w różnorodności. Temu samemu celowi służy wzajemny wpływ: kantonów na funkcjonowanie Federacji i Federacji na funkcjonowanie kantonów. Zjawisko to występuje wprawdzie w każdej federacji, jest nieomal jej konstytutywnym czynnikiem, w Szwajcarii jednak występuje w szczególnym nasileniu. Wpływ kantonów na funkcjonowanie Federacji przejawia się nie tylko poprzez funkcjonowanie drugiej izby parlamentarnej powoływanej przez kantony, co jest rozwiązaniem raczej typowym. Również pierwsza izba parlamentarna wybierana jest w ten sposób, źe okręgami wyborczymi do niej są także kantony i nawet najmniejszym z nich przysługuje co najmniej jeden mandat do tej izby, ale i to rozwiązanie nie należy do rzadkości we współczesnych federacjach. Natomiast szczególnymi rozwiązaniami szwajcarskimi są: wymóg, aby każdy minister rządu federalnego pochodził z innego kantonu, prawo inicjatywy ustawodawczej każdego z kantonów (konstytucje kantonalne na ogół wskazują, że prawo to wykonują rządy kantonalne), prawo ośmiu kantonów działających wspólnie do skutecznego zażądania przeprowadzenia referendum wobec uchwalonych już ustaw oraz pewnych uchwał federalnych i umów międzynarodowych, odrębne liczenie głosów kantonów w przypadku referendum konstytucyjnego, obowiązek zasięgania opinii kantonów przy przeprowadzaniu procedury konsultacyjnej, ogólny obowiązek Federacji obszernego informowania kantonów o zamiarach władz federalnych i zasięgania ich opinii w sprawach dotyczących ich interesów.

Z kolei wpływ Federacji na funkcjonowanie kantonów wyraża się 
1. w poddawaniu konstytucji kantonalnych i ich zmian I procedurze gwarancyjnej, podejmowanej przez parlament federalny. Konstytucje kantonalne muszą bowiem spełniać pewne ogólne wyymogi: winny mieć charakter demokratyczny, być przyjęte w referendum kantonalnym i być zgodne z całokształtem prawa federalnego. O ile te wymogi nie zostałyby spełnione, konstytucje kantonalne i ich zmiany, jako nie posiadające gwarancji federalnych, nie mogą wejść w życie. 
2. konsekwencją wyższości prawa federalnego nad kantonalnym jest prawo rządu federalnego do czuwania nad realizacją tej zasady
3. rząd federalny posiada  prawo sprzeciwu wobec umów zawieranych między kantonami lub przez kantony z podmiotami zagranicznymi, a parlament federalny posiada wówczas prawo wyrażania lub odmawiania zgody na wejście takich umów w życie.
4. parlament federalny zatwierdza lub odmawia zatwierdzenia umów międzykantonalnych o zmianie granic między nimi. 
5. rząd federalny posiada prawo zatwierdzania aktów normatywnych kantonów, wydawanych na podstawie zlecenia wyrażonego w ustawach federalnych.
6.wymienić należy wspomniane już prawo nadzoru rządu federalnego nad realizacją ustaw federalnych przez rządy kantonalne, wprawdzie niewspomniane bezpośrednio w Konstytucji, ale wynikające z prawa rządu federalnego do „czuwania nad przestrzeganiem prawa federalnego 
7.  „interwencja federalna" w funkcjonowanie władz kantonalnych, o ile w kantonach dojdzie do zagrożenia lub zakłócenia „porządku konstytucyjnego".

Nad tymi wszystkimi, mniej czy bardziej konkretnymi uprawnieniami, postawić należy dwa bardzo ogólne zadania dwu naczelnych organów Federacji: parlamentu i rządu. Oto pierwszy z nich winien „sprawować pieczę nad relacjami Federacji do kantonów" , zaś rząd „troszczyć się o (właściwe) relacje federacji z kantonami i współpracować z nimi". Z


PROCEDURY DEMOKRACJI BEZPOSREDNIEJ

Konstytucja szwajcarska procedurom demokracji bezpośredniej poświęca rozdział 2 tytułu czwartego. Rozdział ten zawiera cztery procedury opisanego charakteru :

Niektóre z tych procedur, pozostawione do dyspozycji kantonów, istotnie wzmacniają również i ich pozycję. Uzależnienie wielu decyzji parlamentu i rządu od sankcji wyrażanej przez Naród prowadzi także do odmiennej pozycji organów przedstawicielskich, odmiennego stylu ich działania, odmiennego znaczenia wyborów do nich czy roli deputowanego. Organy te siłą rzeczy mają mniejszy prestiż społeczny niż w państwach o czystych systemach reprezentacyjnych: ich decyzje mogą być bowiem w każdym czasie zakwestionowane przez Naród, a więc ten sam podmiot, który ich powołał. Powstaje wątpliwość, czy w ogóle możemy wówczas mówić o merytorycznym mandacie udzielonym przez wyborców swym przedstawicielom. Ważna jest tu już, powtórzmy, sama możliwość wykorzystania referendum czy inicjatywy ludowej dla dokonania wysokiej oceny ich znaczenia, a w praktyce zdarzyło się wystarczająco wiele precedensów, aby ją potwierdzić. Stąd też nader powszechne jest określanie systemu politycznego Szwajcarii jako „demokracji referendalnej", w odróżnieniu od „demokracji przedstawicielskiej".

Konstytucja szwajcarska procedurom demokracji bezpośredniej poświęca rozdział 2 tytułu czwartego („Naród i kantony"), który wyprzedza — co znamienne — tytuł poświęcony władzom federalnym. Rozdział ten, w czterech pierwszych artykułach, zawiera cztery procedury opisywanego charakteru (por. Niżej).

• Inicjatywa ludowa w sprawie całkowitej zmiany Konstytucji Federalnej : wstępny wniosek może złożyć 100 tysięcy wyborców, formalnie wykonanie inicjatywy następuje poprzez poparcie wniosku wstępnego w referendum

• Inicjatywa ludowa w sprawie częściowej zmiany Konstytucji Federalnej : 
  wstępny wniosek może pochodzić od 100 tysięcy wyborców, natomiast dalsze postępowanie przebiega w sposób zróżnicowany w zależności od formy wstępnego wniosku oraz formy włączenia się parlamentu. 
  ( procedura omówiona)
  a) parlament może unieważnic taką inicjatywe jesli jest ona sprzeczna z prawem mnd
  b)w razie opracowania przez parlament projektu przeciwnego , praktyka dopusacza wycofanie projektu zgłoszeonego w drodze inicjatywy ustaw.( projekt Parlamentu ma wieksza szanse na realizacje, ale musi zadowolic osoby zgłasz.inicjat).
  Referendum wtedy dot tylko projektu parlament. Siła demokracji bezposr.-inicjatywa dot niewielu zmian,ala parlament wprowadza zmiany z wlasnej woli by nie wystapiono z inicjatywa ustaw.

• Referendum obligatoryjne, któremu podlegają:

1. zmiany Konstytucji Federalnej; 
2. przystąpienie do organizacji kolektywnego bezpieczeństwa lub do wspólnot ponadnarodowych
3.   ustawy federalne uchwalone w trybie pilnym i nie oparte o Konstytucję 

We wszystkich powyższych trzech sytuacjach referendum ma formę referendum „podwójnego".

Ponadto referendum obligatoryjne obejmuje:
1. pytanie, czy należy przeprowadzić całkowitą zmianę Konstytucji przy różnym stanowisku izb parlamentarnych
2. sprawę poparcia wniosku wstępnego z inicjatywy ludów i o całkowitą zmianę Konstytucji;
3.  sprawę poparcia wniosku wstępnego o częściową zmianę Konstytucji, jeśli parlament odrzuci ów wniosek.

W trzech ostatnich sytuacjach referendum ma charakter referendum „pojedynczego".
referendum

• Referendum fakultatywne

Fakultatywność referendum

  oznacza, że nie jest ono przeprowadzane automatycznie w określonej sytuacji (np. uchwalania ustawy czy ratyfikacji umowy międzynarodowej), lecz że dodatkowo wystąpić musi dokonanie pewnego posunięcia przez uprawniony podmiot. W myśl art. 141 Konstytucji tym posunięciem ma być żądanie przeprowadzenia referendum, zgłoszone przez 50 000 wyborców, lub takie samo żądanie ze strony 8 kantonów. Wolno także i tu ocenić, że wskazana liczba osób też nie jest zbyt wygórowana i uruchomienie referendum nie przedstawia zwykle, zwłaszcza grupom zorganizowanym, większych trudności.
Podlegaja mu:
1.Ustawy federalne. Uchwalone przez parlament ustawy nie mogą od razu wejść w życie, lecz dopiero po stu dniach. Czas ten wykorzystany być może przez wyborców do składania żądania przeprowadzenia referendum na ręce rządu federalnego, któremu ustawa zostaje przekazana przez parlament „do publikacjii i wykonania".O ile we wskazanym okresie skompletowana zostanie wymagana liczba podpisów, rząd winien przeprowadzić referendum i ogłosić jego wyniki. Oznaczają one ostateczne zatwierdzenie lub odrzucenie ustawy.

2. Parlament federalny może uznać określoną ustawę, która nie może wyczekiwać owego okresu stu dni, a następnie ewentualnego referendum, i winna wejść w życie od razu po uchwaleniu. Potrzeba do tego odrębnej decyzji izb parlamentarnych, ale z drugiej strony taka ustawa musi również zawierać z góry określony czas obowiązywania (nie może być ujęta jako obowiązująca bezterminowo). Niemniej, również wobec tego rodzaju ustaw mogą być zgłaszane, w okresie pierwszych stu dni ich obowiązywania, żądania przeprowadzenia referendum. Gdy zostaną one zgłoszone w wystarczającej liczbie, należy przeprowadzić referendum. Gdy w referendum Naród zaakceptuje taką ustawę, obowiązuje ona do końca okresu, na który była przeznaczona. Jednak gdy w referendum ustala nie zostanie zaakceptowana, nie traci od razu swej mocy, ale dopiero po roku od wejścia w życie. Dlatego też w praktyce nie przeprowadza się referendów wobec ustaw „pilnych", które przeznaczone są na krótszy niż rok okres obowiązywania.

3. Pewne akty nieprawotwórcze Zgromadzenia Federalnego, noszące nazwę „uchwał federalnych". Możliwość przeprowadzenia referendum wobec nich nie występuje jednak generalnie, a jedynie wówczas, gdy Konstytucja lub ustawa przewidują taką możliwość (są więc one niejako podwójnie fakultatywne). Procedura jest tu analogiczna.

4.   Parlament szwajcarski wyraża również zgodę na większość umów międzynarodowych ratyfikowanych przez rząd. Trzy rodzaje z nich poddane są referendum fakultatywnemu w identycznej procedurze. Należą tu umowy: bezterminowe i nieprzewidujące wypowiedzenia, umowy o przystąpieniu do organizacji międzynarodowych (por. ostatnio przeprowadzone referendum, mocą którego Szwajcaria przystąpiła do ONZ), wprowadzające wielostronne ujednolicenie prawa. Oprócz tego parlament może otworzyć możliwość referendum fakultatywnego i na inne umowy.  
   Wszystkie powyżej wymienione referenda fakultatywne zostają poddane pod rozstrzygnięcie jedynie „Narodu", a więc posiadają charakter „pojedynczy" i decyduje w nich tylko większość głosów.

• Niejako na granicy procedur demokracji bezpośredniej oraz          wykonywania władzy przez organy przedstawicielskie omówić          należy instytucję „postępowania konsultacyjnego" 
   „Postępowanie konsultacyjne" polega na obowiązku władz federalnych, w procesie przygotowywania projektów ważniejszych aktów normatywnych, uzyskania stanowiska partii politycznych, kantonów oraz wszystkich innych środowisk (organizacji) funkcjonujących w obszarze, którego ów projekt dotyczy. Opinie tych podmiotów przedkładane są pisemnie. Nadmieniano już wyżej o tym, że powstanie takiego zjawiska wymusiła sama logika „demokracji referendalnej", w szczególności potrzeba eliminacji zagrożeń dla wejścia w życie już uchwalonych ustaw P powanie konsultacyjne, często zwane „postępowaniem przędna 1 mentarnym", wciąga faktycznie do procedury ustawodawc   " wszystkie zainteresowane podmioty. Pozwala im tam na prezent ' cję swego stanowiska, pozwala na krytykę stanowiska innych pnri miotów i prowadzi prostą drogą do wypracowania stanowiska kom promisowego, nienarażonego już na ryzyko (lub ryzyko jest znacznie mniejsze) przekreślenia czy to w parlamencie, czy w referendum Postępowanie konsultacyjne prowadzone jest przez rząd federalny.

• Jedynie nadmienić można w tym miejscu, że procedury demokracji bezpośredniej są znacznie bardziej rozbudowane w kantonach. Oprócz tych instytucji, które zna Konstytucja federalna, w kantonach występuje również ludowa inicjatywa ustawodawcza (dotycząca ustaw kantonalnych), referendum budżetowe (budżety nie mają formy ustaw), a przede wszystkim, w kilku kantonach, funkcjonuje jako najwyższy organ władzy zgromadzenie ludowe wszystkich obywateli kantonu. Jest to już przejaw „demokracji bezpośredniej" w najczystszej postaci.

PARLAMENT( ZGROMADZENIE FEDERALNE)


1.Struktura

Jest to organ dwuizbowy, o łącznej nazwie obu izb „Zgromadzenie Federalne". Pierwsza izba (Rada Narodu) jest reprezentantem suwerena w jego całości i jedności Szwajcarii. Składa się z 200 „deputowanych Narodu". Izba druga (pod utrwaloną już w tłumaczeniach polskich nazwą „Rada Kantonów") jest reprezentantem 26 zbiorowości tworzących, każda z nich, część składową federacji i składa się z 46 „deputowanych kantonów". Jednakże i ten organ jest organem Federacji i mimo szczególnych zasad powoływania nie można go uznać za wspólny organ 26 kantonów.

Dwuizbowość szwajcarska jest przy tym całkowicie „egalitarna" („symetryczna"): prawa obu izb są takie same, na każde rozstrzygnięcie musi być wyrażona ostateczna zgoda obu izb, pojedynczo zaś izby mogą podejmować jedynie pewne akty niewiążące. Kadencja obu izb jest jednakowa i wynosi cztery lata, wybory odbywają się jednocześnie. Jedynym odstąpieniem od modelowego charakteru parlamentu jest okoliczność, że 6 spośród 26 kantonów (dawne „półkantony") wybiera nadal po jednym tylko reprezentancie do Rady Kantonów, a pozostałych 20 — po dwóch.

Zgodnie z zasadą dwuizbowości obie izby obradują odrębnie, postępowanie ustawodawcze rozpocząć się może w każdej z nich, w zasadzie kolejne sprawy winny być rozpatrywane i rozstrzygane przez odrębne izby w ciągu odrębnych sesji. W przypadku zaistnienia kontrowersji między nimi, postępowanie pojednawcze odbywa się na zasadzie parytetu. Jedynie w kilku sytuacjach, głównie dla celów dokonania wyboru dalszych władz federalnych, ma miejsce wspólne posiedzenie obu izb, pod przewodnictwem przewodniczącego Rady Narodu. Głosuje się wówczas oraz liczy głosy bez rozróżnienia deputowanych jednej i drugiej izby.

System Wyborczy


Różny charakter jednej i drugiej izby parlamentu szwajcar- regulacja prawna skiego zaznacza się również w odmiennych systemach wyborczych do nich. Przy tym, o ile wybory do Rady Narodu są w swych zasadniczych aspektach przesądzone przez samą Konstytucję, a następnie uregulowane przez ustawę federalną, to wybory do Rady Kantonów regulowane są przez własne konstytucje i ustawy kantonal-ne, przy ograniczeniu się Konstytucji federalnej właściwie jedynie do ustalenia liczby deputowanych. Niemniej jest rzeczą oczywistą, że ustalenie reprezentacji kantonów na dwu lub nawet jednego deputowanego determinuje w sposób określony także system wyborczy. Musi być to system większościowy, podczas gdy do Rady Narodu Konstytucja wyraźnie wskazuje system proporcjonalny. W  chrakterystyczny dla ogółu instytucji ustrojowych Szwajcarii sposób,także w rozwiązaniach ustawowych dotyczących procedury wyborczej zaznacza się dążenie do maksymalnego uwzględniania preferencji¦ indywidualnych wyborców. 

Rada Narodu

Okręgami wyborczymi do Rady Narodu są kantony, a liczba deputowanych przez nie wybierana winna być, zgodnie z zasada równości wyborów, proporcjonalna do liczby mieszkańców. Każdy kanton wybierać jednak musi co najmniej jednego deputowanego nawet gdyby liczba zamieszkujących w nim wyborców była niższa od ilorazu wyborczego. Sytuacja ta faktycznie dotyczy aktualnie kilku najmniejszych kantonów. Konstytucja przesądza również, że wybory do tej izby muszą być wyborami proporcjonalnymi, w systemie ustalonym przez ustawę federalną. Oczywiście w kantonach wybierających jednego deputowanego odbywają się one w systemie większościowym, większości zwykłej.
Prawo zgłoszenia kandydatów w kantonach (w jednym i drugim systemie wyborczym) przysługuje piętnastoosobowej grupie wyborców („zasada wolnej listy"), a zgłoszenia dokonuje się na ręce rządów kantonalnych. Oczywiście najważniejszymi w praktyce są listy, zgłaszane przez partie polityczne, przy czym godzi się przypomnieć o ich zdecentralizowanej strukturze. Jednak czasami spektakularne sukcesy wyborcze odnoszą również ruchy poza partyjne. Wyborca szwajcarski głosuje zasadniczo na poszczególnych kandydatów określonej listy, natomiast wyrażanie odrębnej preferencji dla listy nie jest przewidziane. Wyraża się ją po prostu przez fakt wrzucenia do urny karty wyborczej danej partii.
W pewnym sensie wyborca dysponuje taką liczbą głosów, ile w danym kantonie jest miejsc do obsadzenia, oraz nader swobodnie nimi rozporządza. Może on po pierwsze, głosować na każdego kandydata preferowanej przez siebie listy i wówczas każdy kandydat tej listy otrzyma jego głos, a preferowana lista komplet głosów z jego ręki. Może jednak, po drugie, glosować na pewnych tylko kandydatów tej listy, innych skreślić, a wówczas tylko pewni kandydaci otrzymają jego glos; istotne jest jednak, że preferowana lista otrzyma od niego komplet głosów, z tym że jeden łub kilka z nich nie będzie zaliczony żadnemu kandydatowi. Może jednak, po trzecie, Skreślać wprawdzie pewnych kandydatów preferowanej listy, ale w miejsce przekreślonego kandydata wpisać innego kandydata z tej samej listy, który w ten sposób otrzyma od niego dwa głosy. Prefe-rowana lista otrzyma naturalnie komplet głosów, a tego rodzaju praktyka nosi nazwę kumulacji. Po czwarte, może także skreślić pewnych kandydatów preferowanej listy i w to miejsce wpisać kandydatów z innej spośród zarejestrowanych list. Wówczas glosy oddane na nie skreślonych kandydatów przypadają preferowanej partii, natomiast głos oddany na wpisanego w ten sposób kandydata (wędruje" na konto partii, która go zgłosiła. Praktyka tego rodzaju • nosi nazwę „pióropusza" (panachage). Jej cel wydaje się dosyć zrozumiały: wyborcy mając świadomość, że preferowana przez nich lista nie uzyska wszystkich mandatów w danym kantonie, chcą wzmocnić szanse tych kandydatów z list nie preferowanych, których uznają jako osoby zasługujące na zdobycie mandatu. Zarówno kumulacja, jak i panachage stosowane są w praktyce w dość sporej skali i przyczyniają się również do osłabienia znaczenia szwajcarskiego systemu partyjnego. Udowadniają bowiem, że poparcie dla partii wśród elektoratu jest umiarkowane (inaczej głosowano by ściśle na listy partyjne, bez żadnych zmian). W praktyce do parlamentu najczęściej zostają wybrani deputowani, wobec których wyborcy stosowali jedną i drugą operację.
Przeliczanie tak uzyskanych głosów przez listy kandydatów     (w zasadzie listy partyjne) na liczby mandatów odbywa się według proporcjonalny systemu Hagenbacha-Bischoffa. Jest to pewna wersja systemu dzielnika wyborczego. Polega on najpierw na ustaleniu owego dzielnika, który w tym systemie uzyskujemy dzieląc liczbę głosów uzyskaną łącznie przez wszystkie partie w kantonie przez liczbę mandatów przypadającą na dany kanton, powiększoną o jeden (a więc np. w kantonie siedmiomandatowym dzielimy przez 8). Następnie liczby głosów uzyskanych oddzielnie przez listy kandydatów dzielimy przez ów dzielnik i liczba całkowita, będąca wynikiem tego drugiego podziału, wskazuje na liczby mandatów uzyskanych przez poszczególne listy. Mandaty z poszczególnych list kandydatów uzyskują naturalnie ci z nich, którzy zgromadzili kolejno najwięcej indywidualnych głosów. Praktycznie w wyniku takiej operacji pozostają spore reszty na koncie poszczególnych list oraz to, że nie wszystkie mandaty zostały obsadzone. W zależności od liczby nie obsadzonych jeszcze mandatów przeprowadza się kolejne dzielenia. Dzieli się wówczas liczby uzyskanych przez konkretne listy głosów przez liczbę dotychczas uzyskanych przez nie mandatów. Która lista w wyniku tego dzielenia uzyska najwyższy rezultat, tej przv da kolejny (jeden) mandat. Dzieleń takich jest, jak już wspornn no, tyle, ile mandatów nie zostało obsadzonych w wyniku pierwszego podziału głosów list przez iloraz wyborczy.
Tak skonstruowany proporcjonalny system wyborczy, stoso wany od ponad 80 lat, wydatnie przyczynił się do ustabilizowania szwajcarskiego systemu partyjnego, w którym od dawna rezultaty wyborcze oscylują wokół mało zmieniającej się liczby mandatów, uzyskiwanych w kolejnych wyborach przez cztery największe partie


Rada Kantonoów
Wybory dwóch (lub w sześciu kantonach — jednego) deputowanych do drugiej izby parlamentarnej dokonywały początkowo kantonalne parlamenty. Stopniowo jednak, poprzez zmiany swych przepisów konstytucyjnych, kantony zaczęły przechodzić na system wyborów powszechnych, który aktualnie przyjęty jest już wszędzie. Wszędzie jest to również system wyborów większościowych, w dwu turach, przy funkcjonowaniu w pierwszej z nich wymogu większości bezwzględnej, a w drugiej — większości zwykłej. Warto nadmienić, że większość konstytucji kantonalnych zawiera zakaz ubiegania się o mandat parlamentarny członkom kantonalnych parlamentów i rządów.

Odmienne systemy wyborcze do jednej i drugiej izby przynoszą również odmienne rezultaty wyborcze. Rada Kantonów jest politycznie izbą znacznie bardziej konserwatywną niż Rada Narodu. W szczególności niewielką reprezentację posiada w niej partia socjalistyczna. Jest jednak niezmiernie ważną zasadą polityczną Szwajcarii, że o politycznej kompozycji rządu federalnego decyduje układ sil w Radzie Narodu, a nie łącznie w całym Zgromadzeniu Federalnym, a tym bardziej nie w samej Radzie Kantonów.

3. Konstytucyjne stanowisko deputowanych

Konstytucja szwajcarska deklaruje, iż „członkowie Zgromadzenia Federalnego głosują bez "instrukcji" , co jest oczywiście przyjęciem konstrukcji „mandatu wolnego". Nie wymaga to komentarza wobec członków Rady Narodu, którymi są, co już zaznaczono, „deputowani Narodu". Natomiast powołany przepis wyjaśnia charakter „deputowanych kantonów", jakimi są członkowie Rady Kantonów. Także więc oni nie mogą być wiązani żadnymi instrukcjami, a w szczególności instrukcjami władz kantonalnych, winni postępować w myśl interesów ogólnonarodowych, którym formalnie winni dawać priorytet wobec wszelkich interesów partykularnych. W tym również przejawia się charakter tej izby parlamentarnej jako organu Federacji. Jednakże w tej wielowiekowej i utrwalonej państwowości szwajcarskiej rozważanie o priorytetach interesów narodowych nad kantonalnymi czy vice nersa byłoby czymś sztucznym i nie na miejscu; stanowią one jedność. Ważny jest jedynie formalny zakaz instrukcji. 

Oryginalnością rozwiązań szwajcarskich w zakresie statusu             
deputowanego jest konsekwentne utrzymywanie „parlamentu niezawodowego", tj. niemożliwość funkcjonowania „zawodowych parlamentarzystów", dla których wykonywanie mandatu byłoby jednocześnie źródłem utrzymania. Deputowani otrzymują jedynie diety za dni posiedzeń plenum i komisji. Przepisy ustawy o relacjach między radami wymagają również ujawniania przez parlamentarzystów źródeł dochodu i powiązań ze wszystkimi korporacjami oraz zawierają oryginalny  obowiązek deputowanych „przypominania" o swych powiązaniach, wówczas gdy zabierają  głos na posiedzeniach parlamentarnych lub w komisjach.

W myśl Konstytucji deputowani obu izb parlamentarnych posiadają również immunitet materialny, obejmujący ich wypowiedzi zarówno na posiedzeniach plenarnych, jak i w trakcie funkcjonowania w organach parlamentarnych. W stosunku do innych niż wypowiedzi zachowań deputowanych podjętych w ramach wykonywania mandatu immunitet w zakresie prawa karnego ustala dla nich odrębna ustawa. Postępowanie karne w takiej sytuacji rozpocząć się może jedynie po uzyskaniu „upoważnienia" parlamentu (tj. obu jego rad). Jeszcze inna ustawa reguluje tzw. immunitet formalny, dotyczący wszelkich innych („pozaparlamentarnych") zachowań deputowanego. Tu także postępowanie karne toczyć się może po uzyskaniu zgody parlamentu lub zgody samego deputowanego. Obie ustawy posiadają podstawy konstytucyjne 

Konstytucja, niejako dopełniając instytucjonalizacji partii politycznych, formalizuje również funkcjonowanie frakcji i przypisuje im istotne uprawnienia.Frakcjami są ugrupowania łączące Parlamentarzystów obu izb i dopuszczalne wówczas gdy , przynajmniej w jedenj z izb znajduje sie 5 członków jedenj partii.
W Praktyce przewodniczącym frakcji jest zawsze deputowany do rady Narodu. Zadania frakcji-przygotowanie rozstrzygnięć merytorycznych ich izb oraz przeprowadzenie przez nie wybporów.
Grupy parlamentarne- skupiają deputowanych na podst, wspólnych interesów gosp, społ, polit. ( deputowani z wielu partii ). Cel -   dążenie do zabezpieczenia w  w postępowaniu Parlementarnym  okreslonych interesów zwłaszcza wówczas, gdy nie zostały one wystarczająco uwzględnione w post.konsulatcyjnym(przedparlamentarnym). Jest to pewne odbicie istnienia w społ.szwajcarskim najrozmaitszych grupi i organizacji mających własne interesy.



Organizacja i funkcjonowanie izb parlamentarnych

Przewodniczący- stoi na czele każdej z Rad parlamentarnych

- wybierany na roczna kadencję, bez prawa ponownego wyboru

- wspomagany przez dwóch wiceprzewodniczących

- funkcja- kierowanie obradami izby

- w razie równości głosów dysponuje głosem rozstrzygającym- bierze udział jedynie w takim głosowaniu


Biuro i Konferencja Koordynacyjna



• Biuro tworzą- przewodniczący, wiceprzewodniczący oraz przewodniczący
  frakcji partyjnych(w Radzie Narodu) i skrutatorzy(w Radzie Kantonów)

• Biura obu izb tworzą Konferencję Koordynacyjną-

• K.K .ustala priorytet czasowy rozpatrywania poszczególnych spraw przedstawianych parlamentowi i ustala plan jego funkcjonowania w ramach sesji,a także odpowiednie kontakty z rządem

• W ramach Konferencji bierze udział Prezydent Federalny i Kanclerz
  Federalny-głos doradczy z prawem wnioskowania

• rozstrzygnięcia Konferencji wymagają zatwierdzenia przez Biura obu rad

• Biura ustalają merytoryczny program każdej z sesji, propozycje co do sposobu obradowania nad poszczególnymi zagadnieniami (regulaminy stwarzają pięć tego rodzaju sposobów), ustalają liczebność komisji i powołują ich składy, w tym przewodniczących i ich zastępców, a także ustalają zakresy ich działań, w ramach ogólnej nazwy danej komisji, ustalają rezultaty głosowań plenarnych, egzekwują odpowiedzialność regulaminową wobec deputowanych i inne.

  
  
  

Komisje

Obie rady powołują po 12 komisji stałych o identycznych nazwach.

• Komisje stałe-profil problemowy lub maja charakter funkcjonalny

  Mianowanie członków komisji przez Biuro izby odbywa się proporcjonalnie do liczebności frakcji. Ustawa o relacjach między radami wymaga podejmowania przez komisje obu rad wysiłków, celem koordynowania swych prac, w szczególności dla wysłuchiwania uzasadnień dla przedstawianych parlamentowi projektów
  
  

• Komisje niestałe-powoływana w toku prac ustawodawczych.
  zwykle dla każdego wpływającego projektu powołuje się taką komisję, która kończy swój byt po uchwaleniu ustawy. Tych komisji funkcjonuje więc bardzo wiele, także jednocześnie.

• Komisje specjalne

  Powoływane — „w przypadkach szczególnych" jak stanowią regulaminy — do innych prac niż ustawodawcze.

Sesje

Izby obradują w ramach „sesji Zgromadzenia Federalnego", których jest cztery w roku, a początek każdej z nich ustalony jest w sposób trwały przez ustawę o relacjach między radami. Pierwsze posiedzenie w ramach każdej sesji ustalają biura izb, natomiast posiedzenia następne odbywają się w kolejnych dniach sesji, od poniedziałku do piątku: wprawdzie ustala to wyraźnie tylko regulamin RN, ale siłą rzeczy dotyczy to obu izb. Sesje kończą się wraz z wyczerpaniem programu i żaden czynnik zewnętrzny nie ma prawa ich odraczania czy zamykania.

Oprócz sesji zwyczajnych Konstytucja przewiduje również możliwość odbycia się sesji nadzwyczajnej, którą należy zwołać n żądanie Rady Federalnej lub 1/4 deputowanych w jednej lub dru giej izbie. Oczywiście także w tym ostatnim przypadku, na sesję nadzwyczajną zbierają się obie izby. Dla ważności obrad izb Konstytucja wymaga obecności większości ich członków .

• Funkcje Zgromadzenia Federalnego
  1. Udział w dokonywaniu zmian konstytucyjnych
  
  

• parlament nie może samodzielnie dokonać uchwalenia Konstytucji ani jej zmiany

• przysługuje mu prawo inicjatywy, prawo uchwalania kontrprojektu, prawo przeprowadzenia zmiany konstytucyjnej w drodze ustawodawczej z wymogiem jej zatwierdzenia w referendu

• ustalanie ustaw zwykłych Do tej funkcji należy zaliczyć również uchwalanie ustaw zwykłych, obdarzonych cechą „pilności" i posiadających charakter, niejako tymczasowej, niezgodności z Konstytucją, a więc czasowego zawieszania reguł konstytucyjnych na pewnym obszarze regulacji
  2. Funkcja ustawodawcza
  
  

• ustawy zwykle- wszystkie przepisy prawne powinny być w wydane w formie ustaw, parlament powinien się koncentrować na regulacji spraw istotnych,a resztę materii powinien zostawić rządowi; 8 zagadnień to regulacje dotyczące „wykonywania praw politycznych", „wprowadzania ograniczeń w zakresie konstytucyjnych praw jednostek" oraz w ogóle „regulacji praw i obowiązków osób", „obciążeń fiskalnych", „zadań i świadczeń obciążających Federację", „obowiązków kantonów w zakresie wdrażania prawa federalnego", „organizacji władz federalnych i ich funkcjonowania". Jest to ujęcie nader syntetyczne, ale wyłaniający się z niego obraz wskazuje na znaczny zakres uprawnień ustawodawczych. Podstawowym ograniczeniem praw parlamentu jest konstytucyjny podział właściwości między federację a kantony

•  ustawy zwykle z klauzulą pilności- niektóre ustawy mogą zostaćopatrzone klauzulą pilności, wymaga to odrębnej decyzji każdej z izb. "Ustawa , której wejście w zycie nie cierpi zwłoki"

• rozporządzenia parlamentarne- w rzadkich przypadkach Konstytucja zaleca parlamentowi wydanie tego aktu prawotwórczego ( zróznicowany charater, także akty pewnego ustawod.nadzwyczjnego)

• uchwały federalne- pozostałe rozstrzygnięcia parlamentu przybierają taka formę, np. budżet Federacji
  
  

Droga legislacyjna

Inicjatywa ustawodawcza-



• każdy deputowany jednej i drugiej izby
  
  

• komisje parlamentarne, frakcje
  
  

• Rząd Federalny-największa rola, prowadzi postępowanie konsulatcyjne

Postępowanie może rozpocząć się w każdej z izb trzeba to uzgodnić z
przewodniczącymymi obu izb, potrzeb formalnego potwierdzenia przez KK.

Inicjatywa- wypracowany projekt, lub ogólny wniosek.

Pierwszy etap

1. Wstępne rozpatrzenie projektu przez komisje stałą lub niestałą.
Komisja ocenia projekt ustawy wraz z odpowiednim departamentem rządowym. Może zlecic przeprowadzenie procedury konsultacyjnej( nie dot.inic.rządowej)
2. Komisja może wprowadzić swoje modyfikacje. Jej obowiązkiem jest przedstawienia sprawozdania do projektu niepochodzącego od rządu, nietylko izbie ale i rządowi. Który musi przedstawić własna ocenę projektu.

Drugi etap
1.      Rozpatrzenie sprawozdania komisji, ocena rządu
2.      Następuje dyskusja( debata inicjujaca) po której można projekt odrzucić, zwrócić
inicjatorowi do poprawy lub uchwalić przejście do debat szczegółowych
3.      Projekt parlamentarny do tej chwili może być wycofany.
4.      Debaty szczegółowe- projekt w kształcie nadanym mu przez komisje,
nieograniczona możliwość zgłaszania poprawek
5.      Dyskusja-może być swobodna, zredukowana, zorganizowana, skrócona.( (lub post.pisemne jesli projekt parlamentarny jest zgłoszony przez mniej niz 5 deputowanych.)
6.      Głosowanie odbywa się osobno nad każdą z poprawek, i ostatecznie nad całością
W drugiej izbie postępowanie wygląda tak samo. Przyjęcie ustawy przez izbę drugą w formie nadanej przez izbę pierwszą kończy procedurę (przyjecei pozytywnego stanowiska)- tekst czeka juz tylko na Komisje Redakcyjną, która przełozy tresc na język urzędowy. Autentyczny tekst ustawy przechodzi formalnie jeszcze tzw.głosowanie finalne

. Jednak w sytuacji różnych stanowisk projekt przesyłany jest z jednej izby do drugiej, z tym że kolejne debaty poprzedzane są wspólnymi obradamiodpowiednich komisji izb, lub specjalnej komisji pośredniczącej ( Komitet Pośredniczacy). Kolejne debaty dotyczą tylko kwestii spornych.Jesli 3 takie nie przyniosa rozwiązania Konferencja Pojednawcza (po 13 reprezentantow 2 Rad). Jeżeli nawet ten organ nie doprowadzi do kompromisu postępowanie upada.
Jeżeli jednak uda się wypracować kompromis ostateczny projekt przedstawia się oby izbom , glosowanie jest ostateczne.

3.      Funkcja elekcyjna

   a)Wybieranie Rady federalnej -rząd szwajcarski. Wybór po każdych wyborach do Parlamentu,przez obie Izby na wspólnym posiedzeniu, osobno na każde z 7 miejsc w rządzie. Nikt nie zglasza kandydatur, deputowani wpisują na kartach do głosowania okreslone nazwisko.. Do dokonania wyborów potrzeba jest uzyskania ponad polowy waznie oddanych głosów.Głosowanie jest dotad a z ktos uzyska dana wiekszosc. W II turze nie mozna zglaszac nowych kandydatow, a w kolejnych sie skresla tych co mieli najmniej g.Ponowne wybory dotychczasowych członków Rady Federalnej są dopuszczalne i stanowią nawet regułę, właściwie bez wyjątków w praktyce politycznej, oczywiście o ile dotychczasowi ministrowie pragną nadal kandydować. Stąd też płynie duże znaczenie wyborów uzupełniających, odbywających się w wyniku rezygnacji, śmierci czy innych przyczyn ustąpienia ministra, gdyż tylko wówczas pojawia się praktyczna możliwość zmiany składu rządu. Wybrani w wyborach uzupełniających ministrowie pełnią swe funkcje jedynie do końca kadencji swych poprzedników. Oczywiście przy następnych wyborach kandydują tak jak i pozostali. Możliwość odwołania ministrów, jak już nadmieniano, nie występuje.

   b) Wybór, spośród członków Rady Federalnej — Prezydenta i Wiceprezydenta Federalnego, na roczną kadencję. Ponowny wybór jest tu dopuszczalny, ale zwyczajowo ma miejsce dopiero wówczas, gdy funkcję tę wypełnią pozostali członkowie rządu. Sposób i warunki jego wyboru jest analogiczny do wyborów rządu

   c) Wybór sędziów Trybunału Federalnego, przedstawiający się również jako wybór całości składu tego organu (na sześcioletnią kadencję) lub jako wybory uzupełniające. Reelekcje są możliwe, a nawet dokonywane są one jako pierwsze głosowanie. Przeprowadza się tylko jedną turę głosowania, a za wybranych uznani zostają ci, którzy otrzymali bezwzględną większość głosów. Jeżeli w ten sposób nie wszystkie stanowiska sędziowskie zostały obsadzone, przeprowadzane są odrębne wybory uzupełniające, do których dopuszcza się również kandydatów z pierwszego głosowania, o ile nie zostali wybrani. Kandydatury na sędziów zgłaszane są, oprócz reelekcji, w Biurze Zgromadzenia Federalnego przez podmioty uprawnione do występowania z wnioskami wobec parlamentu. W wyborach uzupełniających utrzymany zostaje wymóg uzyskania bezwzględnej większości głosów, przeprowadza się jednak wiele tur, a począwszy od trzeciej tury skreśleniu podlegają kandydaci, którzy otrzymali najmniej głosów w turze poprzedniej.

   d) Wybór, spośród sędziów Trybunału—jego przewodniczącego i wiceprzewodniczącego (por. art. 9 regulaminu Zgromadzenia Federalnego). Wybory te następują jedynie w sytuaq'ach wakatów, a nie corocznie

   e) Wybór Kanclerza Federalnego. Jest on szefem „ogólnej placówki sztabowej Rady Federalnej", jaką jest Kancelaria Federalna , stąd też bardziej stosowny może byłby wybór piastuna tego organu przez rząd.

   f)Wybór tzw. generała, czyli głównodowodzącego armią szwajcarską w okresie szczególnego zagrożenia .

   g)Ustawy federalne, wydane na podstawie wyraźnej delegacji konstytucyjnej , mogą przekazać Zgromadzeniu także wybór osób na inne stanowiska federalne. Są to niezmiernie rzadkie sytuacje. Jedną z nich jest wybór prokuratora wówczas, gdy po uchyleniu immunitetu deputowany ma odpowiadać karnie.
   4. Funkcja kierowniczo-inspiracyjna wobec rządu

• Zlecanie zadań przez parlament RF

Na pierwszym miejscu należy wskazać na możliwość„zlecania zadań" Radzie Federalnej, w drodze środków, „poprzez które Zgromadzenie Federalne może wpływać na sprawy z zakresu właściwości Rady Federalnej", a które to środki „zostaną skonkretyzowane w drodze ustawy" . Chodzi tu głównie o ustawę o relacjach między radami. Zna ona dwa tego rodzaju instrumenty parlamentarne:

postulat-uchwała jednej z izb, podjętą na wniosek deputowanego, żądające od rządu zbadania i przedstawienia izbie raportu w kwestii celowości przedłożenia projektu ustawy lub celowości podjęcia przez rząd stosownych środków dla rozwiązania wskazanej w postulacie sprawy

rezolucja – uchwała jednej z izb, wymaga zatwierdzenia przez drugą i żąda od rządu
przedłożenia ustawy w danej sprawie).Charakter rezolucji jest bliżei sprecyzowany i ograniczony w regulaminach izb; nie mogą one zwłaszcza dotyczyć indywidualnych postępowań w administracji federalnej; jednak również wobec rezolucji rząd posiada swobodę ich przyjęcia; przy rezolucjach istnieje jeszcze inna możliwość, mianowicie na wniosek rządu lub innego deputowanego, propozycje w tym zakresie mogą być przekształcone w postulat i jako taki uchwalone.

Rozpatrywanie i ewentualne uchwalanie przez izbę postulatów i rezolucji odbywa się z reguły na następnej sesji po zgłoszeniu a z kolei na następnej składane być winny odpowiedzi Rady Federalnej.

• Podejmowanie środków dotyczących realizacji prawa federalnego- wpływanie na prace rządu

• Podejmowanie środków dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego, niezawisłości i neutralności np.w syt.nadzwyczainych wydawanie rozporządzeń parlament., w syt.normalniej srodkiem moze byc uchwlanie ustaw pilnych. Adresat Środków- Rząd

• Współdziałanie w planowaniu ważnych czynności państwowych- odzwierciedlenie fubnkcji rządu-planowanie i koordynacja dział.państwowej.

• Uczestniczenie w prowadzeniu polityki zagranicznej(np. wyrażanie przez
  parlament zgody na umowy międzynarodowe)Rząd musi informowac parlament o biegu spraw mn.

• Zarządzanie stanu pełnienia przez Siły Zbrojne służby czynnej, oraz
  ogłaszanie całkowitej lub częściowej mobilizacji- kierowanie siłami zbrojnymi

• Możliwość rządu składania oświadczeń- izby moga przeprowadzić dyskusje nad oswiadczenie,

  5. Funkcja wykonywania rządu administracyjnego-

 konstytucja dopuszcza wydanie przez parlament aktów indywidualnych

uchwalanie budżetu- "uchwalanie wydatków federacji i ustalanie preliminarza". Rząd musi przedstawic Parlamentowi- plan finansowy

Konst.zastrzega do parlamentu podejmowanie decyzji w najważniejszych sprawach z zakresu bieżącego funkcjonowania gospodarki finansowej: uchwalanie subwencji oraz zaciąganie zobowiązań kredytowych, także powyżej ustalonej w Konstytucji granicy , decydowanie o wpływach z podatku VAT , przedłużanie czasu, w którym przekraczać można dopuszczalny deficyt budżetowy, i inne.
6.      Funkcja kontrolna
 

• Zwierzchni nadzór nad RF, administracja federalna i sądami federalnymi

• Komisje nadzoru jednej i drugiej izby- są to jedne z komisji stałych

• Nadzorowanie stosunków z zagranicą

• badanie skuteczności środków podejmowanych przez Federację

•  Regularne przedstawianie parlamentowi sprawozdań ze swych czynności

• Zatwierdzanie sprawozdania finansowego państwa

• Komisje finansowe, Federalna Kontrola Finansow

• Na forum połączonych izb parlamentarnych Rada Federalna może składać oświadczenia , jak należy sądzić dotyczące szczególnie ważnych problemów, co również zapewniać może parlamentowi wgląd w jej działalność i ocenę podjętych kroków.

• forum połączonych izb parlamentarnych Rada Federalna może składać oświadczenia , jak należy sądzić dotyczące szczególnie ważnych problemów, co również zapewniać może parlamentowi wgląd w jej działalność i ocenę podjętych kroków.

• Konfederacja Szwajcarska włącza w swe ramy postanowienia o komisjach parlamentarnych i nadaje komisjom prawo informowania się, prawo wglądu i uprawnienia śledcze, których zakres określą ustawy

• Uprawnienia śledcze komisji

• Ustawa o relacjach między izbami oraz regulaminy parlamentarne uzupełniają powyższe procedury kontrolne o środki dostępne indywidualnym parlamentarzystom. Należy tu wskazać na:

•  Interpelacje — mimo użycia tradycyjnej nazwy nie jest to interpelacja w klasycznym rozumieniu systemu parlamentarnego,
stawiająca problem zaufania dla rządu, gdyż w ustroju szwajcarskim byłoby to bezprzedmiotowe. Jak definiuje ustawa, interpelacje polegają na żądaniu złożenia przez rząd wyjaśnień o sprawach federalnych; regulaminy dodają, że ma chodzić tu o sprawy ważne, z dziedziny polityki bądź administracji. Złożyć interpelację może każdy deputowany, na ręce przewodniczącego swej izby; są one następnie przedstawiane izbie do wiadomości i przesyłane rządowi, który winien złożyć odpowiedź na piśmie w czasie następnej sesji. W sprawie poruszonej w interpelacji izba może przeprowadzić dyskusję. W każdym jednak razie interpelant może złożyć oświadczenie, czy zadowala go udzielona mu odpowiedź.
Na wniosek interpelanta Biuro izby może uznać interpelację za pilną i wówczas odpowiedź rządu udzielona być musi na tej samej sesji, a sprawa winna być rozpatrzona przez izbę.
•  Zapytania — polegają na żądaniu złożenia przez rząd wyjaśnień w sprawach federalnych: jak z tego wynika w sprawach innych niż będących przedmiotem interpelacji. Postępowanie jest tu
znacznie bardziej uproszczone niż w sprawach interpelacji, gdyż nie jest przewidziana dyskusja ani rozpatrywanie przez izbę. Na prośbę wnioskodawcy przewodniczący izby może uznać zapytanie za pilne i wówczas odpowiedź również winna wpłynąć na tej samej sesji.
•  Godzina pytań poświęcona odpowiedziom na zapytania w sprawach aktualnych; instytucja ta znana jest jedynie regulaminowi Rady Narodu. Pytania deputowanych winny być składane kilka dni wcześniej na ręce przewodniczącego izby na piśmie i przesyłane rządowi, którego przedstawiciele w czasie „godziny pyta ¦» udzielają „krótkiej odpowiedzi". Wolno zadać jedno pytanie dodat kowe, ale dyskusja nie jest możliwa. „Godzina pytań" otwiera za wsze drugi i trzeci tydzień każdej sesji.

• Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między naczelnymi organami federalnymi (f.

  Quasi-sądowa

1. Jedyną kompetencją sensu stricto o tym charakterze, która pozostała jeszcze w zestawie uprawnień parlamentu, to rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między naczelnymi organami federalnymi. Poprzednie konstytucje znały dalsze tego rodzaju uprawnienia. 2. Rozstrzyganie o ważności złożonej inicjatywy ludowej konstytucyjnej, w przypadku zakwestionowania jedności formy, materii lub zgodności z prawem międzynarodowym . Dla przyjęcia ważności inicjatywy wystarczy pozytywna ocena jednej z izb (aczkolwiek obie muszą się oświadczyć w tej sprawie). Negatywna ocena jednej tylko z izb nie wstrzymuje biegu inicjatywy.

3.   Orzekanie o ważności wyboru swych członków w przypadku złożenia protestu wyborczego.
4.   Rozstrzyganie skarg organów ścigania przeciwko decyzjom Rady Federalnej lub Trybunału Federalnego, odmawiających wyrażenia zgody na pociągnięcie ich członków do odpowiedzialności karnej.

5. Aby nie tworzyć odrębnej funkcji, do analizowanej grupy zaliczyć można również uprawnienie do udzielania łaski osobom skazanym (, a więc kompetencja, która powszechnie należy do głowy państwa. Natomiast także wymienione w tym przepisie prawo uchwalania amnestii należy już do funkcji ustawodawczej.

RZĄD (RADA FEDERALNA)

1. Zagadnienia strukturalne i organizacyjne
W Szwajcarii mamy do czynienia z rzadko spotykaną sytuacją, w której naczelny organ władzy wykonawczej posiada własną,a nie rodzajową nazwę, natomiast określenia „Rząd" (sc. Federalny) Konstytucja w ogóle nie używa. Równie rzadkim rozwiązaniem jest ustalenie w Konstytucji liczebności tego ciała i określenie jej na siedem osób. Zwykle konstytucje, nie usztywniając tego zagadnienia, pozwalają na elastyczne traktowanie liczebności rządu, w zależności od aktualnego postrzegania zadań państwa, potrzeb zarządu administracyjnego oraz, w równym co najmniej stopniu — bieżącej sytuacji partyjno-politycznej. Ustalenie siedmioosobowej liczebności Rady Federalnej nastąpiło już w roku 1848 i jak widzimy, pozostało bez zmian aż do dzisiaj, choć skala zadań państwowych od tego czasu rozszerzyła się niepomiernie. Być może dlatego aktualna Konstytucja wyraźnie zezwala na przenoszenie — drogą ustaw — zarządzania pewnymi sprawami publicznymi z administracji federalnej w ręce organizacji i osób prawa publicznego (art. 178 ust. 3). Pozostają one jednak nadal pod nadzorem Rady Federalnej (por. art. 187ust. llit. ainfine).
Wspominano już wyżej, że Rada Federalna wybierana jest  
przez Zgromadzenie Federalne oraz o sposobie jej wyboru. Konstytucja ogranicza nieco swobodę tego wyboru, wymagając aby członkami rządu były osoby pochodzące z różnych kantonów. Ustawa z 21 marca 1997 r. o organizacji rządu i administracji zakazuje zasiadania w Radzie Federalnej osób z sobą spokrewnionych i spowinowaconych. Oprócz tego wybór ograniczony jest przez wiele norm politycznych i zwyczajowych, z których najważniejsza jest zasada wybierania Rady Federalnej o odpowiednim składzie partyjnym (por. wyżej). Oprócz tego zwyczajowo wymaga się odpowiedniej reprezentacji głównych grup językowych (co najmniej dwu przedstawicieli tzw. Szwajcarii Romańskiej, rj. francusko- i włoskojęzycznej oraz retoromańskiej), grup wyznaniowych, a także stałego udziału osób pochodzących z trzech największych kantonów: Zurychu, Berna i Vaud.
„Rada Federalna jest najwyższą władzą rządzącą i wykonawczą Federacji", jak deklaruje to art. 174 Konstytucji. Jej (rzeczowy) zakres działania rozciąga się więc na wszystkie dziedziny, stanowiące w myśl Konstytuq'i sprawy należące do właściwości Federacji. Pozostałe sprawy publiczne należą do kantonów. Charakter jej działań jest właściwy dla organów tego właśnie rodzaju („rządowych i wykonawczych"), różni się więc od charakteru działania parlamentu czy sądów Federacji, choć one również funkcjonują w ramach właściwości Federacji.
Konstytucyjnym punktem wyjścia przy odtwarzaniu funkcjo-nowania (sposobu działania) Rady Federalnej jest zasada kolegialności, przejęta z konstytucji kantonalnych jeszcze w okresie powstawania Federacji i zakotwiczona w Konstytucji z 1848 r., egzystująca w konstytucjach federalnych Szwajcarii do dzisiaj. Rozumiana dosłownie musiałaby oznaczać, że każdy akt (rozstrzygnięcie, decyzja) rządu szwajcarskiego musiałby dochodzić do skutku na jego posiedzeniach z udziałem wszystkich członków (a przynajmniej przy ustalonym kworum), po dyskusji, w drodze glosowania czy uzgodnienia, gdzie każdy ma równy głos. Od takiego sposobu rozumienia zasady kolegialności odstępuje już jednak sama Konstytucja, byłby on zresztą praktycznie nie do zrealizowania z uwagi na ogrom spraw stojących do załatwienia, nieporównywalny pod żadnym względem z zakresem spraw sprzed ponad półtora wieku. Konstytucja powołuje do życia, czy też raczej przedłuża im dotychczasową egzystencję, „departamenty federalne" (odpowiedniki ministerstw), którym powierza „załatwianie spraw" , jak wynika z kontekstu — spraw samej Rady Federalnej. Właściwymi jednak podmiotami przejmującymi to „załatwianie" są ściśle rzecz biorąc kierownicy departamentów, którymi są poszczególni członkowie Rady Federalnej. Przy tym każdy z nich musi być szefem departamentu, nie ma więc „radnych federalnych" (taki jest ich oficjalny tytuł) „bez teki". Zakres spraw Rady Federalnej rozpada się w ten sposób na dwie części: jedną, którą nadal ów organ zatrzymuje dla siebie, i drugą, którą przejmują szefowie departamentów. Podział ten nie następuje jednak na polu właściwości rzeczowej, że oto jedne sprawy „załatwiają" departamenty, a inne Rada Federalna, lecz wyraża się w zróżnicowaniu funkcji tych podmiotów, w tym samym rzeczowym zakresie działania.
Członkowie Rady Federalnej występują więc, podobnie jak członkowie rządów w krajach o systemie parlamentarnym, w podwójnej roli: po pierwsze, pełnoprawnego członka tego organu kolegialnego, o jednakowym prawnie wpływie na jego rozstrzygnięcia, po drugie zaś, jako kierownicy poszczególnych działów administracji federalnej. Działy te, ich nazwy oraz rzeczowy zakres działania ustalone są przez ustawy. Zgromadzenie Federalne nie wybiera jednak szefów określonych departamentów, wybiera jedynie „członków Rady Federalnej", natomiast podział między nich owych siedmiu departamentów dokonywany jest przez Radę Federalną in gremio, po każdorazowych wyborach i to tak całościowych, jak i uzupełniających. Rada Federalna rozstrzyga również ewentualne spory kompetencyjne między nimi, a także wyznacza departament wiodący wówczas, gdy sprawa przypadałaby częściowo kompetencjom kilku departamentów. Wskazany przez kolegium Rady Federalnej członek musi objąć przydzielony mu departament. Zakresy działania owych siedmiu departamentów, sumując się, dają w rezultacie zakres działania (rzeczowy) samej Rady Federalnej i jest to naturalnie zakres rzeczowy samej Federacji. Oczywiście musi być on zgodny z zakresem działania Federacji wynikającym z Konstytucji. Federalne Departamenty charakteryzują się dużą samodzielnością; stojący na ich czele szef jest odrębnym, samodzielnym organem administracji federalnej, powołanym do zarządu wskazaną dziedziną tej administracji we własnym imieniu. Kierowanie przez niego departamentem w sytuacji „samodzielnego załatwiania spraw przez departament"polega na wydawaniu pod adresem podporządkowanych mu oddziałów i innych komórek, a także rządów kantonalnych stosownych dyrektyw, wytycznych, wyjaśnień, instrukcji, zaleceń, przeprowadzaniu kontroli, wydawaniu indywidualnych decyzji, poleceń, rozpatrywaniu odwołań od aktów niższych instancji itd. Głównym celem tej działalności jest oczywiście realizacja ustaw. Działalność departamentów podlega kontroli i krytyce ze strony parlamentu (jego komisji). Podlega również koordynacji i kontroli, choć przepisy konstytucyjne o tym wyraźnie nie wspominają, ze strony samej Rady Federalnej. Potwierdza to i konkretyzuje ustawa o organizacji rządu i administracji. Między innymi stwierdza ona, że Rada Federalna określa cele i priorytety dla administracji federalnej.
Departamenty podlegają kontroli Federalnej Kontroli Finansowej, ale ta wyraża się później tylko w ramach wniosku do parlamentu w sprawie sprawozdania z rachunków państwowych. Szefowie departamentów nie są jednak przez żadne z tych ciał odwolywalni. Co więcej, Konstytucja  oraz ustawy przyznają członkom Rady Federalnej immunitet, dość podobny w swym zakresie do immunitetu deputowanych (por. wyżej): postępowanie karne wobec nich może być wszczęte dopiero po uzyskaniu zgody samej Rady Federalnej (lub zgody samego ministra). Jest jednak rzeczą oczywistą, że prawidłowość wykonywania przez nich zarządu administracyjnego zabezpieczona jest wystarczająco przez reguły polityczne, zwyczajowe, reguły kultury politycznej itd. To one w stopniu wystarczającym sprawiają, że stanowisko Rady Federalnej będzie przez szefów departamentów realizowane, a manifestująca się wola parlamentu w określonej sprawie potraktowana przez nich z całym respektem.
Wspomniana ustawa o organizacji rządu i administracji pozwala na przeprowadzenie dalszej dekoncentracji i powołanie również niższych instancji (będą nimi odpowiednie oddziały departamentu), upoważnionych do podejmowania decyzji, zwłaszcza wobec obywateli. Wspomina również wyraźnie, że na rozstrzygnięcia szefów departamentów stronom przysługuje prawo skargi do Trybunału Federalnego lub (jeśli droga sądowa nie istnieje) do Rady Federalnej włącznie. Wszystko to składa się na konstytucyjną tzw. zasadę departamentalności, teoretycznie stanowiącą przeciwieństwo „zasady kolegialności", ale — umieszczona w tym samym przepisie konstytucyjnym — łączącą się z nią harmonijnie.

2. Konstytucyjne funkcje
Troska o wykonanie ustaw i uchwał Zgromadzenia Federalnego
W obliczu samodzielnego załatwiania spraw przez departamenty, Radzie Federalnej przypadają pewne funkcje ogólne oraz integrujące działalność tych ostatnich. Należy tu wskazać, że w myśl Konstytucji Rada Federalna „nadzoruje administrację federalną" (\ „kieruje administracją federalną,  dba o celową realizacje powierzonych jej zadań" . „Administracja federalna" to oczywiście przede wszystkim departamenty. W  departamentów, polegającą na, jak wspomniano, realizacji ustaw. Stąd też takie działania Rady Federalnej potraktować można jako realizujące pewną jej funkcję, ujętą ogólnie jako „troska o wykonanie ustaw i uchwał Zgromadzenia Federalnego" (art. 182 ust. 2)- Pewnym wycinkiem tej funkcji Rady Federalnej jest również wydawanie przez nią przepisów prawnych w formie rozporządzeń, o charakterze wykonawczym, do czego jednak powinna posiadać upoważnienie zawarte w ustawie lub Konstytucji.
Inicjowanie rozstrzygnięć parlamentarnych
Drugim wymiarem funkcjonowania Rady Federalnej jest inicjowanie rozstrzygnięć parlamentarnych, niezbędnych w jej ocenie dla prawidłowego funkcjonowania państwa, a których oczywiście sama podjąć nie może. Chodzi tu przede wszystkim o inicjowanie ustawodawstwa i innych aktów normatywnych , przedkładanie projektu budżetu , przedkładanie umów międzynarodowych dla wyrażenia zgody  czy też wszelkich innych wniosków w sprawach będących przedmiotem obrad Izb parlamentarnych
Na szczególne podkreślenie w tej grupie uprawnień zasługuje Przedstawianie projektu budżetu.  Co roku ów plan finansowy jest uchwalany przez rząd i w tak zmieniającej się postaci przedstawiany parlamentowi.

 Działania samoistne podejmowane celem realizacji konstytucyjnych zadań państwa
Trzecim rodzajem działań Rady Federalnej są podejmowane przez nią działania dla realizacji konstytucyjnych zadań państwa,w sytuacjach gdy Konstytucja nie kształtuje ich podejmowania jako działań mieszczących się w realizacji ustaw, ale dopuszcza je, wyraźnie lub milcząco, jako działania w sytuaq'ach nieregulowanych przez ustawy. Może to być po pierwsze, wydawanie przez nią rozporządzeń (aktów o charakterze normatywnym) i zarządzeń (aktów konkretnych), „o ile wymaga tego obrona interesów kraju" wobec pewnych posunięć zagranicznych. Po drugie, rozporządzenia i zarządzenia mogą być wydawane przez nią również „dla zapobieżenia występującym lub bezpośrednio grożącym poważnym zakłóceniom porządku publicznego albo bezpieczeństwa wewnętrznego lub zewnętrznego" 
Niezależnie od możliwości wydawania rozporządzeń i zarządzeń, w sferze bezpieczeństwa państwa, jego niezawisłości i neutralności, Rada Federalna podejmuje „środki", jakie uznaje za stosowne nie tylko w sytuacjach pewnych zagrożeń, jak na to wskazywały powyższe przepisy, ale w każdej sytuacji  Mogą być to więc również środki prewencyjne czy środki skutkujące bieżącą ochroną wskazanych wartości. Chodzi tu głównie o pewne działania materialne.

 Uprawnienia wynikające z mechanizmu funkcjonowania państwa federalnego
Czwartą grupą uprawnień Rady Federalnej są szczególne uprawnienia wynikające z mechanizmu funkcjonowania państwa federalnego, w który to mechanizm wmontowany jest nie tylko parlament, lecz i rząd. Znajdziemy tu zresztą podobne określenia konstytucyjne Do grupy tej należy przede wszystkim czuwanie nad przestrzeganiem przez kantony prawa federalnego i podejmowanie w razie potrzeby „niezbędnych środków" 

Synteza funkcji Rady Federalnej
Wszystkie cztery grupy kompetencji składają się na ogólną, ustrojową rolę Rady Federalnej, którą Konstytucja określa jako planowanie i koordynowanie działalności państwowej (. Na Radzie Federalnej spoczywa ogólne zadanie kierowania rozwojem państwowości szwajcarskiej, w szczególności w celu realizacji konstytucyjnych celów tej państwowości.  państwowej. Warto również w tym kontekście zacytować art. 5 ustawy o organizacji rządu i administracji: „Rada Federalna czuwa nad stanem spraw Federaq'i i organizacją administracji federalnej i realizacją tych spraw pod względem ich pilności oraz zgodności z celami ustalonymi w Konstytucji i ustawach. Rada Federalna rozwija zorientowany na przyszłość sposób rozwiązywania zadań państwowych".

 PREZYDENT FEDERACJI

  Tytuł Prezydenta Federacji nosi jeden z członków Rady Federalnej, którego Zgromadzenie Federalne powołuje do pełnienia funkcji przewodniczącego Rady Federalnej. Jednocześnie uzyskuje on taki właśnie tytuł („Prezydenta Federacji", a nie „przewodniczącego Rady Federalnej"). Już sam ten tytuł oznacza, że osoba ta jest powołana również do wykonywania funkcji tzw. głowy państwa w zakresie, w jakim uznane jest to zwłaszcza przez prawo i zwyczaje międzynarodowe, a częściowo także przez prawo i zwyczaje danego państwa. Potwierdza to przywołana już wyżej ustawa o organizacji rządu i administraq'i, stanowiąc że Prezydent Federacji reprezentuje Radę Federalną w stosunkach międzynarodowych i wewnętrznych. Rada Federalna jest więc również i pod tym względem organem nader osobliwym, że nie wybiera ani nawet nie uczestniczy w wyborze swego przewodniczącego. Według jednak utrwalonego zwyczaju konstytucyjnego, na Prezydenta Federacji wybierani są kolejni członkowie Rady Federalnej. Jego wybór połączony jest ściśle z wyborem Wiceprezydenta Federacji, gdyż prezydentami zostają osoby, które w roku poprzednim były wiceprezydentami. Piastowanie jednej i drugiej funkcji trwa zaledwie rok, a wybory przeprowadzane są jednocześnie. Ponieważ Konstytucja Szwajcarska wiele typowych dla głowy państwa kompetencji przekazuje parlamentowi (prawo łaski), rządowi (ratyfikacja umów międzynarodowych), przewodniczącym izb parlamentarnych (podpisywanie ustaw), władzom kantonalnym (sprawy obywatelstwa) czy też ich w zasadzie nie zna (formalne zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi wykonywane jest jedynie w szczególnych sytuacjach i to przez „Generała") — Prezydent Federacji spełnia raczej czynności czysto protokolarne.
Nieco większy ciężar gatunkowy posiadają zadania wynikające z przewodniczenia Radzie Federalnej. W tym charakterze prowadzi on obrady tego gremium, podpisuje jego uchwały czy przedstawia oświadczenia w parlamencie. Oczywiście tylko czysto zewnętrznie przypomina to sytuację w USA, gdzie również Prezydent zwołuje i przewodniczy posiedzeniom tzw. gabinetu.  Nieco poważniejszym uprawnieniem Prezydenta szwajcarskiego jest uprawnienie do wydawania zarządzeń w sprawach pilnych, które trafiają pod obrady Rady Federalnej i nie mogą czekać na jej posiedzenie, jednakże pod rygorem zatwierdzenia ich na najbliższym posiedzeniu Rady.
Wybrany na rok Prezydentem czy Wiceprezydentem, członek Rady Federalnej nie przestaje być nadal szefem kierowanego przez siebie Departamentu Federalnego. Także i ta okoliczność sprawia, że nie może być on uznany za „premiera" rządu szwajcarskiego. W rozstrzygnięciach podejmowanych przez Radę nie posiada żadnego uprzywilejowanego stanowiska.

 TRYBUNAŁ FEDERALNY

1. Funkcje
Pomijając nieistotne wyjątki, Trybunał Federalny jest jedynym organem władzy sądowniczej Federacji. Inne sądy są organami kantonów. Chociaż ustawodawstwo w dziedzinach prawa karnego i prawa cywilnego należy do zakresu ustawodawstwa federalnego, to  ustalanie organizacji sądów, regulacja postępowania sądowego oraz orzekanie w sprawach cywilnych i karnych należy do kantonów.
Konstytucja nie uznaje jednak za możliwe pozostawienie orzecznictwa w tych dwu działach prawa całkowicie w rękach sądów kantonalnych i zapowiada, że odrębna ustawa federalna określi także pewną właściwość Trybunału Federalnego zarówno w obu tych działach prawa, jak i dodatkowo w zakresie prawa administracyjnego (. Jest to ustawa o organizacji federalnego wymiaru sprawiedliwości z 1943 r. Jak można się domyślić, przepisy te kształtują rolę Trybunału Federalnego jako najwyższej instancji sądowej we wszystkich tych dziedzinach.
Najważniejszą jednak płaszczyzną działania Trybunału Federalnego, z punktu widzenia zasad ustrojowych Szwajcarii, są jego kompetencje w sprawach konstytucyjnych. 

Po pierwsze, należy tu rozpatrywanie skarg konstytucyjnych, które jednostki mogą wnosić z powodu naruszenia przez jakiekolwiek działania władz publicznych ich praw konstytucyjnych. Ponieważ, jak zaznaczono, nowa Konstytucja bardzo szeroko traktuje o statusie jednostki, skarga konstytucyjna staje się podstawowym środkiem jej ochrony. Przedmiotem skargi mogą być zarówno akty władzy ustawodawczej, przepisy prawne stanowione przez władze wykonawcze, jak i decyzje administracyjne oraz wyroki sądowe. W przypadku skargi przeciwko aktom władzy ustawodawczej skarga, a następnie postępowanie posiada charakter kontroli abstrakcyjnej. Skarżący jednak wykazać musi swój interes prawny, a więc nie jest to artio popularis. W przypadku skarg przeciwko przepisom stanowionym przez władze wykonawcze, decyzjom administracyjnym i orzeczeniom sądowym występuje kontrola konstytucyjności typu konkretnego, a więc rozpoczynana w związku ze skargą obywatela na decyzję lub wyrok. W sytuacji postępowania abstrakcyjnego, w wyniku uznania skargi, Trybunał uchyla daną normę. W sytuacji postępowania konkretnego, w wyniku uznania skargi, Trybunał uchyla jednak tylko decyzję lub wyrok (por. niżej).
Na podstawie wyraźnego zastrzeżenia konstytucyjnego omawiane postępowania nie mogą jednak objąć kontroli konstytucyjności ustaw federalnych, które są — dla Trybunału Federalnego, jak
i wszystkich innych władz stosujących prawo — przepisami wiążącymi. O tym rozwiązaniu, tak znaczącym dla pozycji parlamentu szwajcarskiego, wspominano już wyżej. Kontrola aktów władzy ustawodawczej, w drodze skargi abstrakcyjnej, dotyczyć więc może tylko ustaw kantonalnych. W drodze skargi konkretnej można odnosić się do ustaw federalnych, ale Trybunał uchyli ewentualnie jedynie decyzję lub wyrok, pozostawiając parlamentowi uchylenie (lub zmianę) ustawy federalnej, do czego tenże nie jest oczywiście zobowiązany. Trybunał może jednak uchylić ustawy kantonalne oraz przepisy wykonawcze stanowione przez władze federalne.
Tenże sam przepis konstytucyjny powołuje się jednak również na wiążącą Trybunał i inne władze stosujące prawo moc prawa międzynarodowego, wyższą niż moc ustaw parlamentu federalnego. Trybunał Federalny wyciąga z tego wniosek o dopuszczalności kontroli i uchylania ustaw federalnych z uwagi na ich sprzeczność z konwencjami międzynarodowymi. Pierwszeństwo umów międzynarodowych wobec ustaw federalnych wynika wyraźnie z art. 5 ust. 4 Konstytucji.
Po drugie, szwajcarskie sądownictwo konstytucyjne obejmuje                    soorv
spory o charakterze publicznoprawnym między Federacją a kanto- kompetencyjne nami oraz spory o tym samym charakterze między kantonami. W tej sytuacji Trybunał występuje przede wszystkim jako zasadniczy czynnik gwarantujący zachowanie konstytucyjnego podziału kompetencji między Federacją a kantonami, w ramach federalnej struktury państwa, a omawiane uprawnienie stanowi przede wszystkim sądownictwo kompetencyjne „w pionie" (spory kompetencyjne „w poziomie" rozstrzyga, jak już wspomniano, Zgromadzenie Federalne). Oba podmioty reprezentowane są w tych sporach przez swoje rządy. Wyrok Trybunału może mieć charakter ustalający (komu przysługuje dana kompetencja) lub kasacyjny (gdy doszło już do wydania aktu, zdaniem Trybunału niezgodnego z podziałem kompetencji).
Oprócz sporów kompetencyjnych, innymi sporami należącymi do rozważanej tu kategorii mogą być spory administracyjnopraw-ne, a więc gdy kantony występują jako strony w procesie administracyjnym prowadzonym przez władze federalne lub vice versa, lub gdy kanton występuje w takim procesie, prowadzonym przez inny kanton. Spory między Federacją a kantonami lub między kantonami dotyczyć mogą również wywiązywania się z zawartych między nimi umów o charakterze publicznym. Oczywiście między Federacją a kantonami toczyć się mogą także spory innego charakteru, prywatnoprawne. Te jednak dotrzeć mogą do Trybunału w drodze procesu cywilnego.
Po trzecie, sądownictwo to obejmuje rozpatrywanie skarg na naruszenie umów międzynarodowych lub umów zawieranych przez kantony. Jest to postępowanie zbliżone swym charakterem do postępowania w drodze skargi konstytucyjnej, gdzie jednak kryterium dokonywanej przez Trybunał kontroli nie są przepisy konstytucyjne o wolnościach i prawach jednostki, lecz przepisy wskazanych umów. W ten sposób Trybunał Federalny jest również gwarantem dochowywania przez Federację zobowiązań międzynarodowych. Praktycznie chodzi tu głównie o przestrzeganie rozmaitych, ratyfikowanych przez Szwajcarię konwenq'i o prawach jednostki.
Po czwarte w końcu, sądownictwo konstytucyjne obejmuje rozpatrywanie skarg gmin o naruszenie przez władze federalne lub kantonalne ich autonomii lub naruszenie przez nie innych przywilejów udzielonym gminom przez kantony, o ile to naruszenie nastąpiło na korzyść innej korporacji prawa publicznego.


2. Organizacja

Trybunał Federalny składa się z 39 sędziów i podzielonych jest na kilka wydziałów. Na prawach wydziału działa w szczególności Federalny Sąd Ubezpieczeń mający odrębną siedzibę i wybór sędziów do niego następuje również odrębnie, choć wchodzą oni do powyższej liczby 39 sędziów. Wyboru dokonuje, jak już wspominano, Zgromadzenie Federalne na sześcioletnią kadenq'ę. Regułą jest dokonywanie wyboru ponownego tych sędziów, którzy pragną kontynuować swą pracę w Trybunale. Konstytucja gwarantuje Trybunałowi pełną niezależność orzeczniczą i autonomię organizacyjną . Wspomniane uprawnienie Zgromadzenia Federalnego do sprawowania „zwierzchniego nadzoru" nad sądami federalnymi  ogranicza się jedynie do przyjmowania sprawozdania Trybunału Federalnego. Sędziowie cieszą się immunitetem w zakresie postępowania karnego: uchylić immunitet może jedynie sam Trybunał, gdyby zaś nie przychylił się
od negatywnej decyzji Trybunału do Zgromadzeni, które decyduje ostatecznie.