Problematyka rozwoju turystyki w regionie

• Istota regionu

Na początek trzeba określić czym jest region . Na ten temat istnieją różne koncepcje. Aby ogólnie określić region należy wskazać jednostkę terytorialną, która jest obiektywnie istniejąca a nie tylko abstrakcyjną rzeczywistością przestrzenną. Charakteryzują ją: określony rząd wielkości i wynikające z niego miejsce w klasyfikacji turystycznych jednostek przestrzennych oraz zwartość ekonomiczno-przestrzenna (określona przez ekonomiczny charakter tworzących ją zjawisk i relacji, oraz jednoczesne występowanie popytowych i podażowych czynników określających jej zasięg geograficzny).

Według Dziewońskiego każda jednostka przestrzenna nie zależnie od tego jak jest definiowana jest częścią przestrzeni rozumianej ogólnie jako specyficzny typ „zbioru“ lub rodzinę „zbiorów“. Wyodrębnienie regionu turystycznego może zatem zostać dokonane przy użyciu kryterium funkcjonalnego (rys.1) poprzez analogie do identyfikacji przestrzeni turystycznej jako jednej z rodzajów przestrzeni.

• Po lewej stronie rysunku pokazany jest sposób określania przestrzeni turystycznej z ogólnej przestrzeni. Zgodnie z ogolną przyjętą w literaturze przedmiotu definicją, stanowi ona zarówno część przestrzeni geograficznej jak i spoleczno-ekonomicznej, w której następują zjawiska turystyczne. Na przestrzeń geograficzną składają się: środowisko naturalne i gospodarcze w formie trwałych efktów działalności gospodarczej człowieka, oraz środowisko społeczne, które tworzą narody, zbiorowości lokalne i regionalne. Pomimo że przetrzeń geograficzna stanowi przyczyne powstania zjawisk turystycznych nie jest jednak wystarzcająca do ich rozwoju. Główną płaszczyzną konstytuującą przestrzeń turystyczną jest istnienie abstrakcyjnej (niefizycznej) przestrzeni społeczno ekonomicznej, którą określają działania i relacje gospodarcze wytwarzane lub występujące pomiędzy jednotkami funkcjonującymi w środowisku geograficznym. Motywem powstania tejże przestrzeni turystycznej są potřeby wypoczynku, poznania i doznania przeżyć przez człowieka, jej różnorodność wynika zatem z mnogości i zróżnicowania tych potrzeb a także ze zmieniającego się stanu środowiska przydniczego oraz satnu zasobów środowiska kulturowego.

• Prawa strona rysunku obrazuje proces wyodrębnienia regionu turystycznego. Rychłowski i Bronsztejn uznają, że region stanowi względnie odosobniony obszar, który odznacza się określonym zgrupowaniem wzajemnnie powiązanych przedmiotów i zjawisk.

Kolejny pomysł na przedstwienie regoinu ma Chojnicki. Proponuje on wyrożnienie dwóch koncepcji regionu. Pierwsza – analityczna – traktuje region jako jednorodny obszar występowania pewnej cechy lub zespolu cech istotnych z punktu widzenia założeń problemu badawczego, które zawierają pojęcie regionu. Według koncepcji – przedmiotowej – mającej charaker realistyczny region to realny objekt społeczny lub skladnik rzeczywistości społecznej w postaci pewnej całości wyodrębnionej przestrzennie. Tworzą go nie tylko zjawiska i elementy materiálne, ale także pewne nie widoczne elementy rzeczywistości, zatem jego przedmiotem są określone składniki i struktury a nie cechy obserwowalne.

• Znaczenie turystyki dla regionu

Przez turystykę rozumiemy okresową zmianę miejsca pobytu, głównie w celach wypoczynkowych i poznawczych.
Najbardziej atracyjne obszary: górskie, nadmorskie i pojezierza. Ma na to wpływ rzeżba terenu, klimat, bogactwo wód, szata roślinna. O atrakyjności decyduje też: komunikacja, baza noclegowa, gastronomiczna, urządzenia sportowo- rekreacyjne, placówki handlowe i kulturalno-rozrywkowe. W Regionie nadmorskim- turystów przyciąga morze, plaża głównie latem.
Region górski- Karpaty (Tatry), Sudety.
Region Pojezierzy- Mazury, obszar suwalsko- augustowski, Kartuski (liczne jeziora, rzeki, czyste środowisko naturalne).
Region- Wyżyna Małopolska. Góry Świętokrzyskie, Kraków i okolice.
Turystyka ma ogromne znaczenie: żródło utrzymania i dochodów miejscowej ludności. dostarcza dewiz, tworzy się dochód narodowy, rozwijają się regiony i obszary miejskie.
Pełni ona różne funkcje, można je podzielić na negatywne czy pozytywne albo na oczekiwane, postulowane i rzeczywiste. Turystyka pełni funkcje zarówno w stosunku do turysty, mieszkańców terenów odwiedzanych w zakresie pozimu, jakości i sensu życia, a także gospodarki i środowiska przyrodniczego.

Warto podkreślić, że funkcja turystyczna nie jest jedyną funkcją społeczno-gospodarczą regionu, nie mniej turystyka stanowi w nim dominującą lub przynajmniej znaczącą formę działalności gospodarczej. Wielofunkcyjność regionu powoduje, że efekty rozwoju innych dziedzin gospodarowania mogą mieć przełożenie na rozwój turystyki i odwrotnie. Ponadto obszar każdego regionu turystyczego cechuje się zmienną atrakcyjnością turystyczną – tylko określone fragmenty regionu posiadają atrakcyjne walory naturalne lub antorpogeniczne, co powoduje większy napływ ruchu turystycznego, pozostałe obszary regionu cieszące się mniejszym zainteresowaniem turystów spełniają komplementarne dla turystyki funkcje. Pojawia się tutaj zjawisko konkurencji funkcji turystycznej z innymi funkcjami gospodarczymi regionu. Dotyka ono szczególnie regiony wielofunkcyjne, miejskie lub niezurbanizowane z jeszcze nie wykształconą funkcją turystyczną. Zjawisko to jest szczególnie istotne dla dużych aglomeracji miejskich na całym świecie, które mogą się wykazać generowaniem dużych strumieni ruchu turystycznego a pomiędzy którymi zachodzi zjawisko konkurencji i to właśnie w wymiarze międzynarodowym.

Turystyka jest działalnością w znacznym stopniu zależną od sektora publicznego, około połowa usług z których korzystają turyści w regionie jest świadczona przez podmioty finansowane z budżetów lokalnych. Trudno wyobrazić sobie efektywne działanie systemu turystyki bez działającej infrastruktury technicznej, nie odpłatnej działalności komunalnej, administracji nieruchomościami oraz usług o charakterze społecznym takich jak: bezpieczeństwo, ochrona zdrowia, edukacja i inne.

• Strategie rozwoju turystyki

O strategii rozwoju turystyki będziemy mówić na podstawie „Strategii rozwoju turystyki w Polsce na lata 2007 – 2013“.

Punktem wyjścia dla opracowania tej Strategii oraz wyznaczenia obszarów priorytetowych i kierunków rozwoju stały się interdyscyplinarność oraz regionalny charakter turystyki. Osiągnięcie znaczącej pozycji konkurencyjnej na współczesnym rynku turystycznym wymaga stosowania wielopłaszczyznowego spojrzenia, którego wynikiem stanie się tworzenie produktów zespalających różne składowe, takie jak: atrakcje, usługi, infrastruktura, dostępność komunikacyjna, informacja, etc. Rozwój turystyki w równym stopniu jest uzależniony od zdolności do wykorzystania kulturowych i środowiskowych atutów kraju i regionów, jak też umiejętności tworzenia i promowania nowych atrakcji. Warunkiem koniecznym dla osiągnięcia właściwego tempa rozwoju turystyki oraz zagwarantowania właściwej jakości obsługi jest stały rozwój kadr i ich profesjonalizacja. Powstawanie produktów, wykorzystujących w sposób zrównoważony specyficzne walory regionów Polski i Europy, prowadzić będzie zarówno do umacniania znanych polskich destynacji turystycznych, jak i do rozwoju turystyki w regionach mniej rozwiniętych i peryferyjnych. Analiza gospodarki turystycznej wskazuje, że jej harmonijny rozwój nie jest możliwy bez poprawy wizerunku Polski zarówno w Unii Europejskiej, jak i w świecie oraz współpracy i zintegrowanego współdziałania (organizacyjnie, merytorycznie i finansowo) silnych podmiotów publicznych i prywatnych.

„Strategia rozwoju turystyki w Polsce na lata 2007 - 2013“ jest dokumentem o wysokim poziomie kompleksowości, co przejawia się zarówno w jej strukturze, jak i treści. Główne moduły, które składają się na niniejszy dokument obejmują:

• ƒ diagnozę sytuacji wyjściowej,

• ƒ podstawy aksjologiczne (misja, cel nadrzędny, obszary priorytetowe, cele operacyjne i działania),

• ƒ rozwiązania strategiczne (działania w oparciu o analizę SWOT).

Jako podstawowe założenie przyjęto traktowanie turystyki jako dziedziny ściśle powiązanej z wieloma procesami rozwoju i takie jej kształtowanie, które będzie zgodne z innymi celami społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Dokument zwraca uwagę nie tylko na wewnętrzną spójność podejmowanych działań, ale także na efekt synergii pomiędzy turystyką a środowiskiem przyrodniczym, kulturą, rozwojem społecznym, infrastrukturą etc. W myśl założeń strategicznych, poprzez uczynienie z Polski kraju atrakcyjnego dla turystów krajowych i zagranicznych, turystyka stanie się ważnym narzędziem społeczno-gospodarczego rozwoju regionów.

Szczegółowa diagnoza stanu polskiej turystyki, zestawiona z trendami światowymi i europejskimi, doprowadziła do określenia priorytetowych obszarów wzmacniania dynamiki i harmonijnego rozwoju turystyki obejmujących:

• ƒ produkt turystyczny o wysokiej konkurencyjności,

• ƒ rozwój zasobów ludzkich na rzecz rozwoju turystyki,

• ƒ wsparcie marketingowe,

• ƒ kształtowanie przestrzeni turystycznej.

W zakresie produktu turystycznego rekomendowane są działania na rzecz kształtowania innowacyjnych i konkurencyjnych produktów odpowiadających wymogom zrównoważonego rozwoju, stymulowania wielopodmiotowej współpracy – także w układzie międzyregionalnym – na rzecz integrowania oferty turystycznej, wspierania typów turystyki o największych szansach rozwoju ze względu na uwarunkowania rynkowe i posiadane atuty oraz działań mających na celu wdrażanie i upowszechnianie nowoczesnych rozwiązań projakościowych. Podstawą dla realizacji działań zawierających się w niniejszym priorytecie jest stałe monitorowanie potrzeb odbiorców, trendów rynkowych, ocena pozycji konkurencyjnej oraz dostosowywanie oferty do ewoluujących uwarunkowań.

W zakresie rozwoju zasobów ludzkich rekomendowane są działania ukierunkowane na przygotowanie profesjonalnych kadr turystyki, podnoszenie kwalifikacji kadr zarządzających oraz personelu operacyjnego, wprowadzenie systemu kwalifikacji zawodowych, a także kształcenie kadr społecznych. Równie ważnym zagadnieniem jak przygotowanie kadr dla obsługi ruchu turystycznego jest prowadzenie szerokiej edukacji odbiorców usług turystycznych w celu zwiększania zainteresowania aktywnymi formami spędzania wolnego czasu oraz świadomego i odpowiedzialnego korzystania z zasobów kulturowych i środowiskowych.

W zakresie marketingu rekomendowane są działania ukierunkowane na stworzenie spójnego systemu promocji wykorzystującego możliwości prowadzenia wspólnej promocji na szczeblu Unii Europejskiej oraz wypracowanie zintegrowanego systemu działań marketingowych, jako czynnika warunkującego zwiększenie liczby turystów zagranicznych i krajowych, usprawnienie systemu informacji turystycznej, a także wspieranie rozwoju badań w obszarze turystyki.

W zakresie kształtowania przestrzeni turystycznej rekomendowane są działania na rzecz zrównoważonego rozwoju regionów. Realizacja priorytetu nakierowana jest na kształtowanie przestrzeni turystycznej w zgodzie z zasadami ochrony środowiska, zwiększania możliwości absorpcji turystów na obszarach atrakcyjnych turystycznie poprzez modernizację i rozwój odpowiedniej infrastruktury, zwiększania dostępności komunikacyjnej regionów turystycznych.

Realizacja celów poszczególnych obszarów ma za zadanie rozwój przemysłu turystycznego, opartego na nowoczesnych, konkurencyjnych i wysokiej jakości produktach i usługach turystycznych, respektującego zasady zrównoważonego rozwoju.