Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski
Konferencja
Turystyka w rozwoju regionalnym i lokalnym.
19 czerwca 2006 r., Sala Obrad Rady Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa
Leszek Strzembicki
Akademia Ekonomiczna Krakowie
ROLA TURYSTYKI W ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH.
Konsekwencje rozwoju turystyki wiejskiej
I. Korzyści
Zasilanie lokalnej gospodarki dopływem środków finansowych.
Dodatkowe dochody dla ludności rolniczej, głównie ze świadczenia usług noclegowych i żywieniowych. Dodatkowe dochody dla ludności nierolniczej, ze świadczenia różnego typu usług turystycznych.
Utrzymanie istniejących miejsc pracy zwłaszcza w sieci usług i drobnej wytwórczości wskutek wystąpienia nowego popytu osób wypoczywających na obszarach wiejskich.
Nowe miejsca pracy powstają wówczas, kiedy turystyka w pełni się rozwinie:
w hotelarstwie, gastronomii, handlu detalicznym, komunikacji, informacji
i przewodnictwie turystycznym, itp.
Wielozawodowość rodzin wiejskich - polegająca na wykonywaniu więcej niż jednego typu pracy w celach zarobkowych; pozwala lepiej przetrwać sytuacje kryzysowe.
Większa aktywność ludności wiejskiej, zwłaszcza kobiet; kobiety wiejskie, dzięki swej inwencji, pomysłowości, odpowiedzialności za gospodarstwo domowe, chęci pracy zespołowej - stanowią siłę motoryczną rozwoju turystyki wiejskiej.
Szanse młodzieży wiejskiej na podejmowanie w miejscu zamieszkania różnorodnych zajęć pozarolniczych. Satysfakcja z korzyści materialnych, własnych i całej rodziny, będących efektem świadczenia usług turystycznych - może sprawić, że młodzież wiejska przestanie traktować pozostanie na wsi jako życiową porażkę i będzie przewodzić przemianom na wsi.
Stymulowanie popytu na dobra i usługi nie związane bezpośrednio z turystyką rodzi szybki rozwój gospodarki danego obszaru recepcyjnego (efekt mnożnikowy).
Inicjowanie nowych przedsięwzięć gospodarczych (sukcesy w turystyce pozwalają uwierzyć mieszkańcom wsi we własne siły i podejmować nowe rodzaje działalności gospodarczej).
Pomaganie w zróżnicowaniu lokalnej przedsiębiorczości.
Renesans rzemiosła i sztuki ludowej.
Zasoby turystyczne mogą być wykorzystywane przez lokalnych mieszkańców.
Turystyka kształtuje postawę społeczną, stymuluje zaangażowanie, scala lokalną społeczność, rodzi liderów.
Turystyka sprzyja odnowie obiektów zabytkowych, nadaniu im nowych funkcji, przynoszeniu dochodów.
Turystyka mobilizuje społeczności lokalne do modernizacji i rozbudowy wiejskiej infrastruktury.
Turystyka może przyczynić się do poprawy stanu środowiska naturalnego, krajobrazu, tworzyć nowy ład przestrzenny.
Turystyka daje początek działaniom, które pomagają zrozumieć potrzebę ochrony środowiska, estetyki, czystości, itp.
II. Wyzwania
Turystyka wymaga nakładów na rozwój infrastruktury.
Rozpoczęcie i rozwój usług turystycznych, marketing produktu turystycznego wymagają pieniędzy.
Usługi turystyczne to duży wysiłek i konieczność stałych szkoleń.
Turystyka wymaga zbiorowego zaangażowania i współpracy.
Cała społeczności winny odnosić równomierne korzyści ekonomiczne z rozwoju turystyki.
Walory przyrodnicze, historyczne lub kulturowe wymagają konserwacji i ochrony.
Turystyka cechuje się dużą sezonowością.
III. Zagrożenia
Przeciążenie i zatłoczenie miejscowości, wzmożony ruch drogowy,
nasilenie hałasu, zaśmiecanie i zanieczyszczanie - mogą znacznie obniżyć atrakcyjność terenów wiejskich.
Zagrożenia społeczno- kulturowe (destabilizacja lokalnych społeczności).
Wzrost kosztów utrzymania wskutek wzrostu cen może być dotkliwy dla mieszkańców nie uzyskujących dochodów z turystyki.
Przedsiębiorcy z zewnątrz mogą nie uwzględniać lokalnych preferencji, zwyczajów; korzystać mogą z usług dostawców i siły roboczej z zewnątrz; są nielojalni
w przypadku dekoniunktury na rynku turystycznym.
Zagrożenia masowym budownictwem letniskowym.
POTRZEBY I PREFERENCJE TURYSTÓW ZAINTERESOWANYCH WYPOCZYNKIEM NA TERENACH WIEJSKICH
wysokiej jakości środowisko naturalne i krajobraz
relaks i spokój
bliskość natury i przestrzeni
wolność od tłumu, hałasu, mechanizacji
serdeczny i osobisty kontakt z gospodarzami
ciekawe zajęcia i rozrywki (specyficzne oferty bazujące na lokalnych zasobach, zapewnienie realizacji zainteresowań hobbystycznych)
zakwaterowanie i wyżywienie odpowiadające standardom domowym
ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY
W TURYSTYCE WIEJSKIEJ - SZANSA NA SUKCES
DZIAŁANIA WARUNKUJĄCE
Zrównoważone wykorzystywanie zasobów (ochrona i pozwalające na przetrwanie wykorzystanie zasobów obszarów wiejskich: naturalnych, społecznych i kulturalnych są najważniejsze - nadają bowiem sens długoterminowym działaniom gospodarczym)
Zmniejszenie nadmiernego wykorzystania i zniszczeń (pozwoli na uniknięcie kosztów likwidacji długotrwałych szkód ekologicznych oraz przyczyni się do poprawy jakości usług turystycznych)
Utrzymanie różnorodności (utrzymanie i promowanie różnorodności w ofercie turystycznej regionu jest istotne dla długiego funkcjonowania turystyki zrównoważonej oraz tworzy podwaliny profesjonalnego rozwoju turystyki)
Integracja turystyki i planowania (rozwój turystyki, który jest zintegrowany z regionalnymi i gminnymi planami rozwoju turystyki i całej gospodarki oraz podejmuje ocenę jego ekologicznych skutków - przyczynia się do umocnienia jej pozycji
w dłuższych okresach)
Wspieranie lokalnej gospodarki (turystyka , która wspiera szeroki zakres form lokalnej gospodarki (rolnictwa, rzemiosła, różnorodnych usług) i która ocenia ekologiczne koszty i korzyści działalności stwarza warunki długotrwałego rozwoju, zapewnia materialną stabilność warunków życia lokalnych społeczności oraz unika szkód ekologicznych)
Zaangażowanie społeczności lokalnych (pełne zaangażowanie społeczności lokalnych w działalność turystyczną nie tylko przynosi korzyści społeczne i ekologiczne dla terenów wiejskich, ale również przyczynia się do podniesienia jakości turystyki)
Konsultowanie się z wszystkim zainteresowanymi stronami (konsultacje pomiędzy podmiotami sfery turystyki a lokalnymi społecznościami, organizacjami i instytucjami ma istotne znaczenia dla ich współdziałania i bieżącego rozwiązywania możliwych konfliktów spowodowanych sprzecznością interesów)
Szkolenia (szkolenia osób prowadzących działalność turystyczną bądź nią zainteresowanych oraz przedstawicieli organizacji i samorządów lokalnych odpowiedzialnych za rozwój turystyki na obszarach wiejskich pozwolą na zwiększenia stopnia zatrudnienia ludności lokalnej w turystyce i komplementarnych usługach oraz podniosą jakość produktu turystycznego)
Odpowiedzialny marketing turystyki (marketing, który dostarcza turystom pełnej
i rzeczowej informacji, przyczynia się do większego poszanowania przyrody, środowiska społecznego i kulturowego wiejskich rejonów recepcyjnych, zwiększa satysfakcję turystów i poprawia ekonomiczne efekty działalności)
Prowadzenie badań systematyczne badania i monitorowanie zjawisk występujących w turystyce na obszarach wiejskich, poprzez gromadzenie danych i ich analizę, ma duże znaczenie dla skuteczności działań marketingowych i rozwiązywania problemów oraz przynosi korzyści dla obszarów recepcyjnych, obiektów turystycznych i samych nabywców usług turystycznych).
UDZIAŁ SAMORZĄDÓW TERYTORIALNYCH W ROZWOJU TURYSTYKI
Proces tworzenia produktu turystycznego:
Inwentaryzacja i waloryzacja środowiska z punktu widzenia możliwości
i kierunków rozwoju turystyki.
Opracowanie programu zrównoważonego rozwoju turystyki (poprzedzone odpowiednimi badaniami, studiami i prognozami).
Uwzględnienie turystyki w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy” oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Zaangażowanie społeczności lokalnej w program rozwoju turystyki, pozwalające na wykorzystanie lokalnych zasobów wiedzy, umiejętności i energii oraz na zainteresowanie miejscowych przedsiębiorców przewidywanymi inwestycjami turystycznymi i paraturystycznymi.
Stworzenie systemu zachęt do podejmowania inwestycji infrastrukturalnych (głównie dla lokalnych przedsiębiorców) - poprzez odpowiednie instrumenty ekonomiczne, prawne, korzystny „klimat” dla przedsięwzięć turystycznych.
Przyjęcie założeń odnośnie form udostępniania na cele turystyczne lub komplementarne określonych obiektów i terenów nabywcom (sprzedaż, użytkowanie wieczyste, dzierżawa, użyczenie, leasing, kooperacja, wspólne przedsięwzięcie z lokalnymi samorządami ?)
Umożliwienie i ułatwienie przekazania (sprzedaży) wyodrębnionych obiektów
i terenów poprzez:
→ wyszukanie (poprzez jednolitą inwentaryzację) obiektów i terenów nadających się do zagospodarowania na cele turystyczne
i komplementarne, ustalenie kryteriów ich klasyfikacji; kryteria te winny zawierać wszystkie cechy obiektów, istotne z punktu widzenia nabywcy,
→ przygotowanie obiektów i terenów do udostępnienia (sprzedaży), poprzez załatwienie niezbędnych formalności, opracowanie wymaganej dokumentacji, ewentualnie techniczne przygotowanie obiektu,
→ dokonanie segmentacji rynku potencjalnych nabywców (inwestorów); mogą się oni wywodzić z trzech grup:
indywidualnych lub grupowych konsumentów dóbr turystycznych, zainteresowanych nabyciem obiektu z zamiarem wykorzystania do własnych potrzeb,
inwestorów zainteresowanych nabyciem obiektów w celu prowadzenia działalności gospodarczej w sektorze turystycznym, bądź usługach towarzyszących,
przedsiębiorców pragnących łączyć dotychczasową działalność
z usługami turystycznymi lub paraturystycznymi.
→ odpowiedni marketing (strategiczne i operacyjne planowanie całości przedsięwzięcia, prowadzenie aktualnej bazy danych o obiektach
i terenach udostępnionych do sprzedaży, przygotowanie materiałów ofertowych, pozyskanie nabywców i sprzedaż),
→ koordynowanie planowanych przedsięwzięć z punktu widzenia ich następstw finansowych, planowanie i kontrola realizacji budżetu, rozliczanie realizowanych transakcji.
Stworzenie systemu norm i zasad korzystania obiektów turystycznych i usług komplementarnych z zasobów środowiska.
Funkcjonowanie i rozwój turystyki:
Wspomaganie działań zmierzających do zróżnicowania ofert turystycznych.
Uczestnictwo i nadzór nad procesami sterowania jakością usług turystycznych
i komplementarnych.
Wspomagania systemu szkoleń osób świadczących usługi turystyczne
i komplementarne.
Współudział w działaniach promocyjnych (pomoc w funkcjonowaniu punktów informacji turystycznej, wydawanie broszur ukazujących walory danego regionu, działania z zakresu „public relations”, wspieranie uczestnictwa w targach turystycznych, itp.).
4