CHIRURGIA KONI

2014-2015

• Metody kastracji u koni

• Laparotomia u koni, wskazania i technika operacyjna.

• Przemieszczenie i skręt okrężnicy u koni, przyczyny, diagnostyka i leczenie chirurgiczne

• Niedrożność i skręt jelit cienkich u koni, przyczyny diagnostyka i leczenie chirurgiczne

• Powikłania pokastracyjne u koni oraz sposoby ich leczenia

• Wnętrostwo u koni, diagnostyka i leczenie

• Pierwsza pomoc w urazach i obrażeniach mnogich u koni. Doraźne unieruchomienie kończyn u koni

• Zasady osteosyntezy stabilnej w leczeniu złamań kości długich u koni. Metody leczenia

• Wrodzone  i nabyte przykurcze ścięgien u źrebiąt. Przyczyny i leczenie chirurgiczne

• Przecięcie więzadła pierścieniowego, wskazania i technika operacyjna

• Zwichnięcie rzepki u koni. Sposoby leczenia operacyjnego

• LeczEnie chirurgiczne złamań kości rysikowej u koni

• Wycięcie nerwów dłoniowych lub podeszwowych palców u koni, wskazania i technika operacyjna

• Złamanie kości kopytowej i trzeszczek pęcinowych u źrebiąt i młodych koni. Przyczyny, diagnostyka i leczenie chirurgiczne

• Atrezja przewodu nosowo-łzowego i zaćma u koni. Przyczyny, diagnostyka i leczenie chirurgiczne

• Ekstyrpacja gałki ocznej u koni. Wskazania i techniki operacyjne

• Martwica chrzęstno-kostna u młodych koni, przyczyny, lokalizacja zmian, diagnostyka i leczenie chirurgiczne

• Znieczulenie miejscowe głowy koni

• Znieczulenia regionalne (okołonerwowe) kończyn i stawów u koni

• Znieczulenie infuzyjne i inhalacyjne koni

• Środki farmaceutyczne do znieczulenie dożylnego stosowane u koni

• Środki farmaceutyczne do premedytacji stosowane u koni

• Środki sedacyjne i infuzyjne stosowane u koni

• Artroskopia u koni, omówić technikę zabiegową i wskazania

• Przepukliny pępkowa, mosznowa i pachwinowa u źrebiąt. Przyczyny, rozpoznawanie oraz leczenie operacyjne

• Diagnostyka i chirurgiczne leczenie nieprawidłowości osi kończyn u źrebiąt. Przecięcie okostnej i jej odwarstwienie. Zahamowanie wzrostu chrząstki nasadowej

• Artrodeza u koni, wskazania i technika operacyjna

• Klasyfikacja stanu fizycznego konia według ASA.

• Badania dodatkowe u koni wykonywane w zależności od stopnia ASA

• Gazometria krwi tętniczej, zakresy średniego ciśnienia tętniczego krwi u koni

• Pulsoksymetria, kapnografia w anestezjologii koni

• Cele premedytacji i kategorie środków stosowanych w przed znieczuleniu koni

• Narkotyczne leki przeciwbólowe i alfa-2 agoniści w chirurgii koni

• Omówić znieczulenie nasiękowe, donerwowe i okołonerwowe, podpajęczynówkowe, sposoby znieczulania, środki farmakologiczne stosowane u koni

• Omówić środki miejscowo znieczulające stosowane w diagnostyce ortopedycznej koni

•  Znieczulenie inhalacyjne u koni

•  Znieczulenie infuzyjne u koni

• Rany i ich leczenie z uwzględnieniem specyfiki gatunkowej koni

• Materiały opatrunkowe stosowane w chirurgii koni

• Techniki szycia tkanek i szwy stosowane w chirurgii koni

•  Premedytacja stosowana u koni

• Materiały szewne, nominały, wskazania do stosowania u koni

• Znieczulenie miejscowe głowy koni

1. Metody kastracji koni.

• W pozycji stojącej – po podaniu środków uspokajających, w znieczuleniu miejscowym

• W pozycji leżącej – w znieczuleniu ogólnym

• Z całkowitym odjęciem osłon

• Z częściowym odjęciem osłon

• Bez odjęcia osłon

1. Metoda z całkowitym odjęciem osłon

- u koni o małym rozmiarze jąder

- ustalenie jądra: klęcząc od strony grzbietu, rozwartą lewą dłoń posuwamy od przodu pod oba jara i przesuwamy je do tyłu

- ściskamy obydwa powrózki nasienne, przesuwamy skórę moszny, by szew moszny ułożył się po środku między jądrami

- podłużne nacięcie skóry na całej długości jądra, 1 cm od szwu moszny, równolegle do niego

- wyłowione jądro otoczone powięzią nasienna wewnętrzną i blaszką ścienną osłonki pochwowej

- powięź nasienna zewnętrzna zsuwana jest z powięzi nasiennej wewnętrznej i blaszki ściennej osłonki pochwowej aż odsłonięty zostanie odpowiednio długi odcinek powrózka

- na cały powrózek zakładany jest emaskulator, zaciśnięty na 2 minuty

( część miażdżąca w kierunku konia, tnąca w stronę jądra, prostopadle do powrózka)

- delikatne zdjęcie emaskulatora by nie otworzyć zamkniętych na skutek zmiażdżenia naczyń

- oglądanie powrózka – pod kątem krwawień

- puszczamy powrózek – cofnięcie do rany

- rana pooperacyjna pozostawiona do zagojenia przez ziarninowanie

2. Metoda z częściowym odjęciem osłon

- u koni dojrzałych i starszych

- nad jądrem, 1 cm od szwu moszny, podłużne cięcie skóry, błony kurczliwej i osłonki pochwowej wspólnej

-wyłonione jądro otoczone powięzią nasienną wewnętrzną i blaszką ścienną osłonki pochwowej

- powięź nasienna zewnętrzna zsuwana z powięzi nasiennej wewnętrznej i blaszki ściennej

- u koni o małym rozmiarze jąder cały powrózek może zostać zmiażdżony jednocześnie

- konie z większymi jądrami – w krezce jądra może być wykonany otwór - nasieniowód, blaszka ścienna osłonki pochwowej, m. dźwigacz jądra może być zmiażdżone niezależne od fałdu naczyniowego powrózka

c) Metoda bez odjęcia osłon

- najlepsza metoda do kastracji w pozycji stojącej, skuteczna w pozycji leżącej

- podłużne nacięcie przez całą grubość skóry i blaszki ściennej osłonki pochwowej, 1 cm od szwu moszny

- jądro uwalniane z przyczepów do blaszki ściennej osłonki pochwowej przez przecięcie więzadła ogona najądrzy

- wyłonienie jądra powoduje zerwanie pozostałych przyczepów do blaszki ściennej

-powrózek nasienny miażdżony jest bez osłonki pochwowej

• rana pozostawiona do zagojenia przez ziarninowanie

2.Laparotomia u koni. Wskazania i technika operacyjna.

Wskazania:

- wycięcie guzów w obrębie jamy brzusznej

- usunięcie jajników

- usunięcie jąder u wnętrów

- mechaniczna niedrożność jelit

Technika operacyjna:

1. Cięcie boczne ściany brzucha

- dostęp w prawej słabiźnie do: dwunastnicy, j. czczego, j. biodrowego, j. ślepego

- dostęp w lewej słabiźnie do : j. czczego, okrężnicy wstępującej i zstępującej, przestrzeni śledzionowo – nerkowej

Zastosowanie metody:

• Wnętrostwo

• Ovariektomia

• Nefrektomia

• splenektomia

- ułożenie na boku, trzy kończyny złączone pętami, górna tylna kończyna odciągnięta do tyłu

Etap I cięcie skóry w dole przylędźwiowym

• Cięcie skórne do małego otwarcia w dole przylędźwiowym

- dł. 15 – 20 cm na szerokość dłoni poniżej guza biodrowego, na środku przestrzeni między guzem a ostatnim żebrem – prostopadle w dół

• Cięcie skórne do dużego otwarcia

- dł. 20 – 30 cm,

-12 cm poniżej guza biodrowego -> skośnie do przodu i do dołu, do lini poziomej przeprowadzonej wzdłuż fałdu kolanowego

Etap II cięcie mięsni i otrzewnej

• Małe otwarcie

- wszystkich mięśni wzdłuż ich włókien

• Duże otwarcie

- m. skośny brzucha zewnętrznego i jego rozcięgno – jak cięcie skórne

- m. skośny brzucha wewnętrzny - rozdzielany na tępo

-m. poprzeczny brzucha i powieź poprzeczna - wzdłuż włokien

- otrzewna

Etap III właściwy zabieg

Etap IV zszywanie ściany brzusznej

- otrzewna i m. poprzeczny – szew ciągły

- m. skośny brzucha wewnętrzny – szew ciągły

- rozcięgno m. skośnego brzucha zewnętrznego i skóra – szew materacowy

II. Cięcie obok linii białej ( dostęp brzuszny przypośrodkowy)

Dostęp:

- do tylnej części jamy brzusznej w przypadku wnętrostwa, cystotomii

• Cięcie skórne – równolegle do linii białej, w kierunku pępka

- dł. 20 cm, na szerokość dwóch dłoni od chrząstki mieczykowatej

- 10 cm na prawo lub na lewo od linii białej

- powieź żółtą brzucha - wzdłuż cięcia skórnego, bliżej linii białej

• Rozcięcie otrzewnej i m. prostego brzucha, wzdłuż jego 4. Otrzewna wraz powięzią i m. poprzecznym brzucha – szew ciągły

• Powięź żółta – szew węzełkowy lub materacowy

• Skóra – szew węzełkowy

III. Cięcie w linii białej ( dostęp brzuszny pośrodkowy)

- metoda z wyboru przy laparotomii diagnostycznej

Dostęp:

- jelita cienkie

- jelito ślepe

- okrężnica wstępująca i zstępująca

• Położenie w pozycji grzbietowej

• cięcie ściany brzucha na kilka cm doogonowo od pępka, do przodu przez pępek

• przedłużenie cięcia do przodu i /lub do tyłu w zależności od potrzeb

• Odseparowanie tłuszczu około otrzewnowego i nacięcie otrzewnej

Szycie:

- otrzewna

- tkanki linii białej

- tkanka podskórna - szew ciągły

- skóra – szew ciągły

Przemieszczenie i skręt okrężnicy u koni. Przyczyny, diagnostyka i leczenie chirurgiczne.

Budowa przewodu powodu pokarmowego jako czynnik predysponujący:

- długa krezka jelitowa

- silna motoryka przewodu pokarmowego

- skośne ujście wpustu do żołądka – brak możliwości odbijania gazów z żołądka i jelit

- skręt o 180 – 270 st. Znacznie ogranicza pasaż treści pokarmowej i upośledza krążenie krwi w obrębie ściany jelita

- skręt o 360 st. I więcej – całkowite zamknięcie światła naczyń

1. Skręt okrężnicy grubej wokół osi długiej

- okrężnica wstępująca – pokłady grzbietowe i brzuszne – obrót wokół długiej osi ( krezki okrężnicy)

-skręt w stronę przyśrodkową i boczną

• 90 stopni – fizjologicznie

• 90 – 180 stopni – może nastąpić samoistna repozycja

• >180 stopni – brak możliwości samoistnej repozycji

Miejsce skrętu:

- przejście lewych pokładów w pokład poprzeczny

- obszar pokładu poprzecznego

- przejście w pokłady prawe

Przyczyny:

- nieregularna perystaltyka

- zatkanie górnego pokładu okrężnicy

- zatkanie pokładu grzbietowego i zgięcia miednicznego ( gromadzenie gazu w pokładach brzusznych; ciężkie pokłady grzbietowe opadają na dół a brzuszne unoszą się do góry)

Rozpoznanie:

- nagła ostra kolka, rzucanie się na ziemię, tarzanie

- tętno 80-120/min

-oddechy 60-80 min

- uwypuklone słabizny

-błony śluzowe brudnoczerwone

-badanie rektalne:

• Skręt o 360 stopni – mocno obrzęknięta okrężnica , niekiedy niedostępna do badania

• Duże wzdęcie jelit – pętle okrężnicy wchodzą do jamy miednicznej

Leczenie:

- skręt o 180 stopni – leczenie zachowawcze ( leki przeczyszczające i rozkurczowe)

- skręt > 180 stopni – leczenie operacyjne:

• Laparotomia pośrodkowa, przed pępkiem

• Lokalizacja skrętu, jego kierunku i stopnia

• Odszukanie zgięcia miednicznego i wyjęcie poza obręb jamy brzusznej

• Nacięcie zgięcia miednicznego, opróżnienie i wypłukanie z zawartości

• Repozycja jelita ( ułatwione przez napełnienie jelita płynem fizjologicznym)

2.Zgięcie okrężnicy grubej

-obustronne zgięcie i zwężenie na skutek dogłowowowego przemieszczenia zgięcia miednicznego

• Na bok

• Do środka

• Do góry

• Do dołu

-zgięciu ulegają zazwyczaj pokłady poprzeczne

Rozpoznanie:

- łagodne objawy kolkowe

- badanie rektalne:

• Okrężnica wypełniona gazem

• Zgięcie miedniczne niedostępne do badania

Leczenie:

- przy wtórnym wzdęciu jelita ślepego i braku zaburzeń stanu ogólnego – punkcja jelita ślepego

-podanie neostygminy

- pogarszający się stan ogólny – laparotomia pośrodkowa, repozycja

3.Prawostronne dogrzbietowe przemieszczenie okrężnicy wstępującej

Rozpoznanie:

- objawy jak przy łagodnym skręcie okrężnicy

- badanie rektalne:

• Wyczuwalna wzdęta okrężnica zamiast j. ślepego

• J. ślepe otoczone przez brzuszne i grzbietowe pokłady okrężnicy

• Przy zgięciu wokół długiej osi – krezka okrężnicy zwrócona w stronę badającego

Leczenie:

• Zachowawcze – głodówka, środki przeczyszczające

• Leczenie chirurgiczne – laparotomia pośrodkowa i repozycja jelita

4.Przemieszczenie okrężnicy do środka i ku tyłowi

- u klaczy w wysokiej ciąży

- przemieszczenie prawych pokładów do środka

- zastój treści między jelitem ślepym i zgiętym prawym brzusznym pokładem okrężnicy oraz rozszerzenia żołądkowatego w okrężnicę poprzeczną

-pusta okrężnica poprzeczna i wstępująca

Rozpoznanie:

Badanie rektalne :

• po środku jamy brzusznej – obszerne, zatkanie rozszerzenie żołądkowate ( gładka powierzchnia, brak taśm)

• Jelito ślepe wypełnione gazem

Leczenie:

-leczenie operacyjne

5.Pzemieszczenie Okrężnicy wstępującej w przestrzeń śledzionowo – nerkową

- sprzyja nadmierne rozszerzenie żołądka, wypełnienie gazem okrężnicy dużej

- przemieszczenie powyżej i doogonowo od więzadła śledzionowo – nerkowego

Typy schorzenia:

- przemieszczenie lewych pokładów między śledzionę, a ścianę jamy brzusznej

- uwięźnięcie zagięcia miednicznego

-wtórne przemieszczenie do przestrzeni śledzionowo – nerkowej, pokładów okrężnicy zablokowanych między wątrobą a aparatem zawieszającym żołądek

Rozpoznanie:

- rozwój wtórnego rozszerzenia żołądka

- wstrząs

- nadmierna ilość płynu w jamie otrzewnowej

-badanie rektalne:

• Pusta bańka prostnicy / niewielkie ilości odwodnionej treści

• Przemieszczenie śledziony

-usg:

• Niewidoczna dogrzbietowa krawędź śledziony i lewa nerka ( w ich miejscu okrężnica wypełniona gazem/treścią

Leczenie:

- laparotomia w linii białej

3.Niedrożność i skręt jelit cienkich u koni. Przyczyna, diagnostyka i leczenie chirurgiczne.

1.Skręt wokół krezki jelita cienkiego

-długa krezka jelit

-wzmożona perystaltyka przewodu pokarmowego

- wytwarzanie nadmiernej ilości gazu w jelitach

Objawy:

-szybko narastające zaburzenia stanu ogólnego

-podwyższone tętno i liczna oddechów

- objawy wstrząsu

-wtórne przeładowanie żołądka, wzdęte powłoki brzuszne

Badanie rektalne:

-pętle jelit cienkich wypełnione gazem i płynem, napięte, obrzękłe

- wzmożone bóle kolkowe przy pociąganiu za pętle jelit

Punkcja jamy brzusznej:

-płyn o krwistym zabarwieniu

Leczenie chirurgiczne:

- ustalenie kierunku skrętu, próba manualnej repozycji

- nakłucie rozszerzonych pętli jelit przed i za miejscem niedrożności ( gdy brak możliwości repozycji)

- ocena stanu jelit –resekcja zmienionych odcinków

2.Zawęźlenie jelit cienkich

- zazwyczaj doogonowe odcinki jelit cienkich, rzadziej jelito ślepe i część okrężnicy małej

- zacisk zawęźlenia na skutek ruchów perystaltycznych i postępującego wzdęcia za miejscem skrętu

2.Skręt dwunastnicy wstępującej wokół długiej osi

- część zstępująca dwunastnic z długą krezką skręca się w przejściu w zgięcie dwunastnicy

-zatrzymanie pasażu treści i wtórne rozszerzenie żołądka

Objawy:

- szybko postępujące objawy kolkowe

-w badaniu rektalnym: napięta, taśmowata , pusta dwunastnica w obszarze tylnego zagięcia

Leczenie chirurgiczne:

- lokalizacja skrętu – repozycja skręconego odcinka jelita

- sonda nosowo –żołądkowa – opróżnienie przepełnionego żołądka

4.Powikłania pokastracyjne u koni. Sposoby ich leczenia.

Powikłania pokastracyje:

1.Obrzęk

- obrzęk, któremu towarzyszy wysięk ropny, utrudnione oddawanie moczu, kulawizna, niechęć do poruszania

- obrzęk utrzymujący się powyżej 5 dni

Leczenie:

- umożliwienie odpływu wydzieliny – poszerzenie cięcia

- zwiększenie aktywności ruchowej w okresie pooperacyjnym

- leki przeciwzapalne

2. Zakażenie kikuta powrózka nasiennego

- nadmierny obrzęk

- podwyższenie ciepłoty ciała

- ropny wysięk

- podwyższona ilość białych krwinek

Leczenie:

- wczesne stadium – antybiotyki, odpływ z rany

- stan przewlekły – wycięcie zakażonego fragmentu powrózka nasiennego, antybiotykoterapia

3. Zapalenie otrzewnej

- gorączka

-osowiałość

- brak łaknienia

- biegunka

- utrata masy ciała

- bóle morzyskowe

Leczenie:

- antybiotykoterapia ogólna

- leki przeciwzapalne

- terapia wspomagająca

- płukanie jamy otrzewnowej

5.Nadmierne krwawienie z naczyń powrózka nasiennego

- krwawienie kroplami bezpośrednio po kastracji – prawidłowe

- ciągły krwotok, cienkim strumieniem – ustanie po 15 – 20 min

Leczenie :

- wydobycie i podwiązanie powrózka, lub założenie kleszczy

- transfuzja krwi

6.Wypadnięcie sieci

- przez pierścień pachwinowy i ranę moszny

Leczenie:

- usunięcie fragmentu wypadniętej sieci ( odcięcie emaskulatorem lub podwiązanie i odcięcie nożyczkami)

7.Wypadnięcie jelit

- przez pierścień pachwinowy lub ranę moszny

Leczenie:

- znieczulenie ogólne

- położenie w pozycji grzbietowej

- sprawdzenie stanu jelit

- prawidłowy wygląd jelit – opłukanie i próba odprowadzenia do jamy brzusznej

• Nacięcie pierścienia pachwinowego

• Założenie podwiązki na osłonki i kikut powrózka nasiennego

• Zaszycie zewnętrznego pierścienia pachwinowego

8. Przetrwałe zachowania samcze

9.Wodniak

- zrośnięcie brzegów osłonki pochwowej i nagromadzenie płynu z jamy brzusznej

Leczenie:

- ze względów kosmetycznych – chirurgiczne usunięcie osłonki pochwowej

10. Morzysko

11. wypadnięcie prącia,

- powstawanie ran na skutek uszkodzeń mechanicznych, wtórne zakażenia drobnoustrojami ropotwórczymi

- obrzęki zastoinowe i opadowe

Leczenie:

- zmniejszenie obrzęku, zapobieganie uszkodzeniom prącia

- NLPZ, antybiotykoterapia, witaminy z grupy B

- masaż wypadniętego prącia

- ciepłe natryski i ruch

- odprowadzenie prącia i zamknięcie napletka szwem kapciuchowy

5.Wnętrostwo u koni. Diagnostyka i leczenie.

Wnętrostwo – niezstąpienie jednego lub obu jąder do moszny

• Brzuszne całkowite – jądro i najądrze w jamie brzusznej

• Brzuszne niecałkowite – jądro w jamie brzusznej, najądrze w wyrostku pochwowym

• Pachwinowe – jądro i najądrze w wyrostku pochwowym

Rozpoznanie:

- dokładny wywiad

- typowe dla ogiera zachowanie i wygląd

- oglądanie i omacywanie okolicy moszny i pierścienia pachwinowego

- po kastracji

• worek mosznowy – forma podwójnego fałdu skórnego

• obecność blizny pokastracyjnej

• Wyczuwalny powrózek nasienny grubości palca ( gdy nacięcie skóry bez usunięcia jądra – brak wyczuwalności powrózka)

- badanie okolicy pierścienia pachwinowego na obecność owalnego, miękkiego lub elastycznego tworu

- badanie przez prostnicę

• Jądro zatrzymane w jamie brzusznej

- miękki twór w okolicy wewnętrznego pierścienia pachwinowego

- pierścień pachwinowy wewnętrzny pusty

• Wnętrostwo pachwinowe lub niecałkowite brzusznej

- powrózek nasienny biegnący do pierścienia pachwinowego

- usg przez skórę

- oznaczenie poziomu hormonów

• Stymulacja HCG ( 6 000 – 10 000 j.m i.v )

- pobranie krwi przed podaniem hormonu i 1h po podaniu

- oznaczenie poziomu testosteronu w surowicy ( wałach : 40 pg/ ml testosterony, obecność jądra : >100 pg/ml)

Leczenie operacyjne:

1. Dostęp pachwinowy

- cięcie skóry nad zewnętrznym pierścieniem pachwinowym, równolegle do wewnętrznej powierzchni uda

- odpreparowanie na tępo powięzi i tkanki łącznej

- otwarcie wyrostka pochwowego – lokalizacja jądra i najądrza

- niecałkowite wnętrostwo brzuszne:

• Nacięcie szczątkowego wyrostka pochwowego

• Ujęcie najądrza i pociągając za nie wyciągnięcie jądra

- całkowite brzuszne

• Cienki powrózek nasienny ( przedłużenie jądrowowdu)

• Pociaganie za powrózek i wydobycie wyrostka pochwowego

- Otwarcie wyrostka pochwowego , ujęcie za jądrowód i wyciągnięcie najądrza i jądra

- Podwiązanie i odcięcie jądra

- zamknięcie zewnętrznego pierścienia pachwinowego

II. Dostęp z cięcia bocznego

- zazwyczaj u kucyków

-cięcie w dole przylędźwiowym, nacięcie skóry i tkanki podskórnej ( 10 – 15 cm)

-przecięcie ku przodowi rozcięgna mięśnia skośnego brzucha zewnętrznego

- Rozdzielenie na tępo mięśnia skośnego brzucha wewnętrznego

- przecięcie powięzi poprzecznej brzucha i otrzewnej ściennej

- odszukanie i odjęcie jądra

- zamknięcie jamy brzusznej

7.Pierwsza pomoc w urazach i obrażeniach mnogich u koni. Doraźne unieruchomienie kończyny u koni.

Urazy:

- czystość pola operacyjnego

- ocena stanu zwierzęcia, leczenie ran mogących być przyczyną zgonu ( krwotok, wstrząs, urazy głowy)

- ustabilizowanie stanu zwierzęcia

- ocena rozległości ran

- częste zranienia jam stawowych, pochewek ścięgnowych( obrażenia ścięgien, więzadeł, nerwów, naczyń krwionośnych), gałka oczna, klatka piersiowa , jama brzuszna

Szycie ran:

- golenie skóry wokół miejsca zranienia

- przemycie środkiem odkażającym, płukanie płynem fizjologicznym

- usunięcie zanieczyszczeń,ciał obych, zmian martwicowych, odświeżenie brzegów rany

- szycie pierwotne: prowadzi do rychłozrostu , po operacji lub w ciągu 6 h od powstania rany

-szycie pierwotne odroczone: w ciągu 3-5 dni od urazu, po chirurgicznym opracowaniu ranu i bez wytworzenia tkanki ziarninowej

- kleje tkankowe – zazwyczaj małe rany

- ograniczenie martwych przestrzeni przez piętowe szycie ran , zakładanie opatrunków uciskowych, zastosowanie drenów

Unieruchomienie doraźne kończyny:

- w celu niedopuszczenia do przemieszczenia odłamków kostnych z wykorzystaniem opatrunków miękkich i szyn

- metoda zależna od okolicy

- wykonanie zdjęcia rtg

- założenie zewnętrznego opatrunku stabilizującego

- założenie szyny

Podział kończyny na odcinki zależnie od miejsca złamania:

Odcinek 1:

- dystalna część kończyny, brzeg korony kopyta a ¼ dalsza śródręcza/ śródstopia

- założenie od strony dogrzbietowej usztywnienia ( połączenie szyny i opatrunku usztywniającego) na cienką warstwę bandaża

- założenie od poziomu podłoża do wysokości poniżej kości nadgarstka

- podczas zakładania szyny, kończyna zgięta w nadgarstku, umocowana taśmą samoprzylepną nieelastyczną

- kończyna tylna j.w – zgięta w stawie pęcinowym

Odcinek 2:

-kończyna przednia: dalszy koniec śródręcza i dalszy odcinek kości promieniowej

- kończyna tylna: okolica środkowa i koniec bliższy śródstopia

- gruby opatrunek z wielu warstw materiału wyścielającego ( wata bawełniana – 2 -3 cm grubości)

- średnica opatrunku większa 2-3 krotnie od średnicy kończyny

- opatrunek założony ściśle, bez miejscowego nadmiernego ucisku

- założenie szyny od strony dłoniowej i bocznej, od poziomu podłoża do stawu łokciowego

Odcinek 3

- kończyna przednia: złamania trzonu i końca bliższego kości promieniowej

• Zasada jak w odcinku 2

• Boczna szyna musi wystawać poza opatrunek, oparta o powierzchnię skry w okolicy obręczy barkowej

• Zapobiega odwodzeniu odcinka dalszego oraz przebiciu skóry przez końce zlamania po stronie przyśrodkowej

- kończyna tylna: kości stępu i kość piszczelowa

• Opatrunek jak w odcinku 2

• Sięga on do wysokości rzepki

• Szyna powinna wystawać poza opatrunek, oparta o boczną powierzchnię uda i biodra, uniemożliwiając odwodzenie kończyny

Odcinek 4

- kończyna przednia: kość łokciowa i kość promieniowa

• założenie cienkiego opatrunku od poziomu podłoża do stawu łokciowego

• szyna na powierzchni doogonowej kończyny ( utrzymanie w pozycji wyprostowanej)

- kończyna tylna: koniec bliższy kości piszczelowej i udowej

• bez zastosowania szyny

8.Zasady osteosyntezy stabilnej w leczeniu złamań kości długich u koni. Metody leczenia

9.Wrodzone i nabyte przykurcze ścięgien u źrebiąt. Przyczyny i leczenie chirurgiczne

(Praktyka kliniczna koni str. 1074 -1075)

Szczudłowatość/ koślawość/ stromość kończyn – wada postawy , w której dochodzi do stromego stawienia kości palców przykurcz palców kończyn przednich – przykurcz ścięgna mięśnia zginacza głębokiego palców.

Może być wrodzona lub nabyta ( koślawość pochodzenia ścięgnowego)

1. Wrodzona:

- wrodzona koślawość nowonarodzonych źrebiąt ( tuz po porodzie lub w pierwszych dniach życia)

Przyczyny:

-osłabienie mięsni prostowników

- zerwanie mięśnia prostownika wspólnego palców

-zaburzenie stosunku mięsni prostowników do zginaczy

- różnica między tempem wzrostu kości i ścięgien

- niedobory mineralno-witaminowe

-przyczyny zakaźne

-podłoże genetyczne

-nieprawidłowe ułożenie w macicy

Objawy:

- silne zgięcie dłoniowe wszystkich stawów palca jednej lub obu kończyn piersiowych

-obarczanie w ruchu tylko przedniej ściany kopyta lub grzbietową część pęciny

-ciężar ciała przeniesiony na kończyny miedniczne ( ustawione pod tułowiem)

Leczenie:

-przypadki umiarkowane : suplementacja składników mineralno-witaminowych

-silne zmiany:

• opatrunki ochronne ( bandażowanie), opatrunki szynowe, ( zwiotczenie mięsni zginaczy na drodze odruchowej) skrócenie ścian przedkątnej i przyklejenie ortopedyczne buty kopytowe,

• oksytetracyklina i.v – wiąże Ca i powoduje zwiotczenie mięśni

• desmotomia więzadeł podporowych ścięgna zginacza głębokiego

1. Przecięcie więzadła dodatkowego m. zginacza głębokiego palców

2. Przecięcie więzadła dodatkowego m. zginacza powierzchownego palców

b) Nabyta

- nabyta koślawość źrebiąt ze skróceniem ścięgna zginacza głębokiego palców

Nabyta stromość ścięgnowa źrebiąt z kopytem stromym

Objawy:

- palce kończyn przednich – pionowe ustawienie i wykształcenie kopyta szczudłowatego ( załamanie osi palca w kierunku dogrzbietowym )

a) stadium I

- kąt ściany przedniej powyżej 60 stopni

- stosunek ściany przedniej do wsporowej 1:1

b) stadium II

- kąt ściany przedniej powyżej 90 stopni

Przyczyny:

- zbyt miękkie podłoże ( wbijanie się ściany przedniej kopyta w podłoże -> przykurcz zginacza kości kopytowej)

-brak ruchu – zaburzenia proporcji między rozwojem ścięgien zginaczy a wzrostem kości na długość

-błędy żywieniowe – nadmiar energii i białka w paszy

Leczenie:

- podkucie ortopedyczne

- korekcja kopyt

- ruch na twardym podłożu, kilkakrotnie w ciągu doby

- desmotomia więzadeł pomocniczych mięśnia zginacza głębokiego palców

- sprawdzenie i korekcja diety ( ograniczenie pasz wysokoenergetycznych)

10.Przecięcie więzadła pierścieniowego. Wskazania i technika operacyjna.

Zabiegi chirurgiczne koni str. 72-76

Wskazania:

- przykurcz więzadła pierścieniowego spowodowany pierwotnym zapaleniem więzadła pierścieniowego

- przykurcz wtórny spowodowany zapaleniem ścięgna lub ropnym zapaleniem pochewki maziowej ścięgna

Technika operacyjna:

1. metoda otwarta

- nacięcie w skórze dł. 6 – 8 cm nad boczną stroną ścięgna zginacza powierzchownego palców ( na wysokości więzadła pierścieniowego dłoniowego)

- niewielkie nacięcie na końcu bliższym pochewki ścięgnowej lub więzadła powierzchniowego

-wprowadzenie kleszczyków pod więzadło pierścieniowe

- cięcie wzdłuż całego końca bliższego więzadła pierścieniowego

- tkanka podskórna szyta szwem ciągłym na okrętkę lub węzełkowym pojedynczym

-skóra węzełkowy pojedynczy

b) metoda zamknięta

- gdy brak potrzeby odsłaniania ścięgien leżących w kanale pęcinowym

- nacięcie w skórze dł. 2 cm nad więzadłem pierścieniowym dłoniowym

- niewielkie nacięcie na końcu bliższym pochewki ścięgnowej i prowadzenie kleszczyków pod dalszy koniec więzadła

- przecięcie dalszego przyczepu więzadła pierścieniowego

- jeżeli nacięcie w końcu bliższym pochewki jest duże – zaszyć

-zamknięcie tkanki podskórnej i skóry

c) przecięcie poza pochewką maziową

- przecięcie bez wejścia do pochewki ścięgna

- metoda oparta na istnieniu niewielkiej przestrzeni poza pochewką, między ścięgnem mięśnia zginacza powierzchownego palców a więzadłem pierścieniowym dłoniowym

- nacięcie skóry dł. 2 cm w centralnej części między końcem bliższym a ostrogą ( pośrodkowo na powierzchni podeszwowej lub dłoniowej)

- cięcie prowadzone przez tkankę podskórną aż do włókien poprzecznych więzadła pierścieniowego

- cięcie dł.5 mm kontynuowane przez więzadło pierścieniowe

11.Zwichnięcie rzepki u koni. Sposoby leczenia operacyjnego.

Praktyka kliniczna konie str. 999- 1002, Zabiegi chirurgiczne u koni str. 82-85

Zwichnięcie rzepki ( dislocatio patellae)

- okresowe lub stałe przemieszczenie rzepki ze stawu udowo – rzepkowego w kierunku bocznym, przyśrodkowym ( rzadko). Proksymalne zadzierzgnięciu rzepki ( dogrzbietowe.) Sporadycznie - dystalne zadzierzgnięcie rzepki.

Leczenie:

1. trwałe zadzierzgnięcie rzepki w położeniu proksymalnym

- może mieć charakter wrodzony lub urazowy, nawykowy

- zatrzymanie rzepki nad przyśrodkowym grzebieniem kości udowej

1.spontaniczna repozycja podczas cofania lub schodzenia po pochyłości

- ustanie objawów klinicznych ( blokady stawu skokowego i kolanowego)

2.w razie niepowodzenia – wyciągnięcie kończyny maksymalnie do przodu i nieco do góry -> zmuszenie zwierzęcia do poruszenia , a lekarz naciska od góry na rzepkę -> powrót do rowka rzepkowego

3. Repozycja w znieczuleniu ogólnym + leki zwiotczające mm.

4. Przecięcie więzadła przyśrodkowego rzepki

- konie po zakończeniu wzrostu i dojrzewania

- nacięcie poziome skóry, dł 2 cm, doczaszkowo i bocznie od końca dalszego więzadła przyśrodkowego rzepki

- głęboko pod więzadło wprowadzane są zakrzywione kleszczyki, po nich wprowadzamy pod więzadło, skierowane w dół ostrze skalpela

- ostrze przy tylnej krawędzi więzadła, obrócenie ostrza i i przecięcie więzadła

- zamknięcie skóry szwem pojedynczym węzełkowym

b) Zwichnięcie i zadzierzgnięcie rzepki do boku

- charakter wrodzony

- konie ras małych

- przemieszczenie i zatrzymanie rzepki nad bocznym grzebieniem kości udowej

1. repozycja chirurgiczna i stabilizacja za pomocą nici syntetycznych , namarszczenie torebki stawowej

- kończyna w pełni obciążona staw kolanowy wyprostowany

- nacięcie w skórze dł. 2 cm, doczaszkowo do końca dalszego więzadła przyśrodkowego rzepki

- przecięcie w tylnej części , odcinka dystalnego więzadła przyśrodkowego rzepki

- zamknięcie skóry

c) Zadzierzgnięcie przyśrodkowe

- podłoże urazowe

- zatrzymanie rzepki na przyśrodkowym grzebieniu kości udowej

12.Leczenie chirurgiczne złamań kości rysikowej u koni.

Kości rysikowe – kości śródręcza/śródstopia II i IV, znajdujące się dobocznie i przyśrodkowo od kości śródręcza/śródstopia III.

Złamania:

- kończyna piersiowa i miedniczna

- złamania otwarte zamknięte w bliższej 1/3 kości rysikowej

-zamknięte złamania dalsze kości rysikowej

Leczenie:

1.Złamanie 1/3 dalszej kości rysikowej

• zachowawcze – założenie opatrunku sztywnego

• operacyjne – usunięcie fragmentu złamanej kości ( brak zrostu, nadmierne tworzenie kostniny, tworzenie martwaków, ropne zapalenie kości)

- koń stojący, znieczulenie miejscowe

- pozycja grzbietowa lub boczna, znieczulenie ogólne

Leczenie operacyjne:

- miejsce złamania golone, myte, dezynfekowane

- nacięcie nad miejscem złamania, nacięcie przedłużone :

• w dół, do nasady kości rysikowej,

• w górę 2- 4 cm ( aż do okostnej – nie nacinając jej )

- wypreparowanie dalszego końca kości rysikowej

-odpreparowanie na ostro od przyczepu więzadła bliższego ostrogi i powięzi dłoniowej

- odcięcie przyczepu kości rysikowej do kości III śródręcza/śródstopia

- odcięcie kości rysikowej - 2 cm nad miejscem złamania

- usunięcie odłamów kostnych,

-uformowanie pozostałego koniuszka kości na kształt stożka, wygładzenie, sprawdzenie czy nie ma odłamów i wypłukanie rany

- szycie tkanki podskórnej i skóry

- duży wysięk – dren na 3 dni

- jałowy opatrunek uciskowy na ranę

-leki przeciwzapalne, antybiotyki

- utrzymanie w boksie ok. 10 dni ; po tym czasie spacery 2 x na dobę

2. Złamanie odcinka bliższego ( ½ lub 1/3 dalszej)

• zachowawcze – niepowikłane zakażenia bakteryjne

• operacyjne

- osteosynteza

- wycięcie końca dalszego kości rysikowej przy braku zrostu, nadmiernym tworzeniu kostniny, powstawaniu martwaków, ropnym zapaleniu kości

Osteosynteza:

- nacięcie na powierzchnią złamanej kości rysikowej

- stabilizacja odłamanego fragmentu płytką grubości ok. 3, 5 mm do nasady bliższej kości rysikowej

Wycięcie:

- podłużne nacięcie skóry - początek : 4 cm powyżej miejsca zlamania aż do 2 cm od dalszego końca kości rysikowej

- pogłębienie cięcia do powierzchni okostnej

- odpreparowanie na ostro od dalszego przyczepu do powięzi dłoniowej i więzadła bliższego ostrogi

- przecięcie przyczepów do kości III śródręcza/śródstopia

- usunięcie za pośrednictwem osteotomu, kości rysikowej, 2 cm od miejsca złamania w kierunku bliższym

- usunięcie wyciętego fragmentu, zaokrąglenie na kształt stożka pozostałego fragmentu kości rysikowej

- szycie tkanki podskórnej i skóry

13.Wycięcie nerwów dłoniowych lub podeszwowych palców u koni. Wskazania i technika operacyjna

Zabiegi chirurgiczne u koni str. 115 - 118

Wskazania:

- znaczna kulawizna ustępująca po znieczuleniu nerwów dłoniowych lub podeszwowych palców, przy braku poprawy po innych metodach leczenia

- choroby zwyrodnieniowe trzeszczki dalszej

- złamania trzeszczki dalszej

- złamania wyrostków podeszwowych kości kopytowej

- ból w okolicy opuszki palcowej pochodzenia idiopatycznego

-uszkodzenie podeszwowej powierzchni kopyta

Technika operacyjna:

- nad oddaloną od osi kończyny, krawędzią ścięgna mięśnia zginacza głębokiego palców, w okolicy środkowej i dalszej kości pęcinowej – nacięcie skóry dł 3 cm

- pogłębienie cięcia przez tkankę podskórną

- preparowanie na tępo nerwu dłoniowego palca

- uwolnienie z otaczających tkanek 2- 3 cm odcinka nerwu

- przecięcie końca bliższego, jak najbliżej wyizolowanego odcinka

- przecięcie dalszego końca nerwu

- sprawdzenie okolicy wykonywanego zbiegu pod katem obecności gałęzi dodatkowej nerwu -> wycięcie j.w

- szycie tkanki podskórnej nie jest obowiązkowe

- skóra – prosty ciągły / pojedyncze węzełkowe

14.Złamanie kości kopytowej i trzeszczek pęcinowych u źrebiąt i młodych koni. Przyczyny, diagnostyka i leczenie chirurgiczne

Przyczyny:

- uderzenie o twardy materiał ( ściana boksu, kamień, wystające podłoże)

- ciężki wysiłek,

-uszkodzenia i rany puszki kopytowej

- predysponuje : przebyty ochwat – rozrzedzające zapalenie kości

Diagnostyka:

- badanie rtg w pozycji przednio dłoniowej ( AP) z wypełnioną strzałką

- nie należy wykonywać znieczulenia diagnostycznego

Objawy:

- nagła kulawizna

- kończyna podparta na przodku

- poruszanie o trzech kończynach

- ciepła puszka kopytowa

- obrzęk koronki

- wzmożone tętnienie na t.śródręcznej

- bolesność przy opukiwaniu kopyta, zginaniu lub skręcaniu stawu kopytowego

Rodzaje złamań:

1. Pozaosiowe pozastawowe( pozastawowe wyrostka dłoniowego)

- najczęstsze u źrebiąt

- wyrostek dłoniowy boczny w kończynach piersiowych

- ograniczenie ruchu na 2-3 tyg, umieszczenie na głębokiej ściółce, niskie dawki NLPZ

2.Pozaosiowe śródstawowe

Leczenie chirurgiczne 1 i2

• Gips na puszkę kopytową ( do pęciny w przypadku śródstawowego)

• Podkowa do ściany przekątnej ( odciązenie mechanizmu zawieszającego kopyto)

3.Strzałkowe śródstawowe

- stabilizacja kopyta

4.Złamanie wyrostka wyprostnego

- małe odłamki – usunięcie artroskopowi -> opatrunek na 3 tyg

- większe odłamki – założenie gipsu lub artroskopia

5. Złamanie wieloodłamowe śródstawowe

- źle rokuje

- założenie gipsu nie gwarantuje zrośnięcia i powrotu do sprawności

- nefrektomia lub eutanazja

6.Złamanie powierzchni dłoniowej

- zazwyczaj samoistne zrośnięcie

Złamanie trzeszczki pęcinowej

Przyczyny:

-u źrebiąt

• napięcie mięśnia międzykostnego przyczepiającego się na trzeszczkach

• zapalenie kości i szpiku trzeszczek

• nadmierne naprężenie trzeszczek podczas biegu

Rodzaje złamań:

1.wierzchokowe – w 1/3 bliższej trzeszczki

2.horyzontalne – na dwie połówki,

3.podstawne – z oderwaniem dolnej podstawy i więzadeł dystalnych

4.śródstawowe odosiowe – w miejscu przyczepu mięśnia międzykostnego

5.strzałkowe – wzdłuż długiej osi

6.wieloodłamowe

Diagnostyka:

- badanie palpacyjne

- zdjęcie rtg w projekcji L-M i P-A oraz skosne / zdjęcie w zgiętym stawie pęcinowym

Metody leczenia:

- artroskopowe usunięcie odłamów – 2- 3 latki

- osteosynteza z zastosowaniem śruby ciągnącej

- przeszczep autogennej tkanki gąbczastej

-tenotomia ramienia mięśnia międzykostnego

- artrodeza stawu pęcinowego w złamaniu obu trzeszczek

- źrebaki: ograniczenie ruchu na 3-4 tyg-> ruch 3-4 tyg na małym wybiegu, niskie dawki NLPZ, opatrunek usztywniający

15.Atrezja przewodu nosowo-łzowego i zaćma u koni. Przyczyny, diagnostyka i leczenie chirurgiczne

I.Atrezja przewodów nosowo – łzowych

- wrodzona niedrożność łzowych dróg odprowadzających

- dotyczy punktów łzowych lub dalszych odcinków przewodów nosowo – łzowych

Rozpoznanie:

1.Objawy:

- silny przewlekły, surowiczy, później śluzowy lub ropny wypływ z jednego, rzadziej z obu oczu

- stan przewlekły – wypadanie włosów poniżej przyśrodkowego kata oczu

- brak wykształconego ujścia dolnego przewodu nosowo – łzowego – gromadzenie łez, uwypuklenie błony śluzowej jamy nosowej w okolicy otworu nosowego

- zanik punktów łzowych - łzotok

- Omacywanie:

• fluktuacja powyżej przedsionka jamy nosowej

• ucisk powoduje wypływ łez przez punkty łzowe ( gromadzenie łez -> namnożenie bakterii -> zapalenie worka łzowego )

2.Płukanie diagnostyczne roztworami zawierającymi barwniki ( fluoresceina)

3.Podanie substancji kontrastujących ( kontrastowe badanie rentgenowskie )

Leczenie chirurgiczne:

1. Zarośnięcie ujścia przewodu nosowo – łzowego

- wprowadzenie cewnika przez punkt łzowy

- wycięcie uwypuklonego obszaru błony śluzowej przedsionka jamy nosowej

- wytworzenie ujścia kanału nosowo –łzowego do przedsionka nosa

- w celu uniknięcia zarośnięcia ujścia – okrężne obszycie brzegów rany

2. Atrezja dystalnej części przewodu nosowo – łzowego

- wprowadzenie cewnika przez punkt łzowy

- brak wyczucia końcówki cewnika – przecięcie ściany bocznej nozdrzy aż do wcięcia nosowo – siekaczowego i lokalizacja końcówki cewnika

- wytworzenie ujścia kanału nosowo –łzowego do przedsionka nosa

3. Atrezja punktów łzowych

- po uwypukleniu zarosłych punktów, wprowadzenie od strony przewodu nosowo – łzowego płynu

- ścięcie nożyczkami wierzchołek uwypuklenia ( wytworzenie szerokiego ujścia)

- na kilka dni wprowadzenie rurki z miękkiego plastiku i umocowanie do skóry

II.Zaćma – zmętnienie soczewki

1. Zaćma wrodzona ( cataracta congenita)

- obecna w momencie urodzenia lub w trakcie pierwszych miesięcy życia ( zaćma młodzieńcza)

- jedno lub obustronna

Podział ze względu na lokalizację:

- całkowita

- jądrowa

- korowa

Przyczyny:

- zaburzenia rozwojowe gałki ocznej ( przetrwała tętnica ciała szklistego, brak tęczówki, małoocze)

- dziedziczenie wady

- urazy okołoporodowe, niedożywienie klaczy, zakażenia macicy, zatrucia ciążowe

-składowa wrodzonego zespołu chorobowego

b) Zaćma nabyta ( cataracta aquisita)

- postać dominująca ze względu na gatunkową podatność na zapalenie błony naczyniowej

Przyczyny:

- stany zapalne struktur wewnętrznych oka ( zaburzenia przemiany białek)

- urazy tępe – wstrząśnięcie wewnętrznych struktur oka , mikrourazy soczewki, rozluźnienie struktury kory soczewki

- ostre ciała obce – przerwanie ciągłości rogówki i twardówki, urazy nabłonka i kory soczewki

Diagnostyka:

1.Objawy:

a)Zaćma całkowita

- zmętnienie całego zrębu soczewki

b) Zaćma jądrowa

- zmętnienie jądra soczewki

- warstwa korowa lub część jądra przejrzyste

c) zaćma korowa

- zmętnienie kory lokalizują się podtorebkowo

2.Oftalmoskopia

3.ultrasonografia

4. Elektroetinografia

5. ultrasonografia w projekcji B

6. Badanie neuroooftalmologiczne

Leczenie chirurgiczne:

- tylko gdy brak stanu zapalnego

1. Aspiracja zrębu rogówki

- jedynie u młodych zwierząt ( 6 my – 12 mcy), u których zrąb soczewki jest jeszcze płynny lub galaretowaty

- dostęp do gałki ocznej przez nacięcie rogówki dł. 5-10 cm

- usunięcie pęsetą i cystotomem przedniej ściany torebki soczewki

- odsłonięcie kory i jądra soczewki i ich odessanie za pomocą tępo zakończonej kaniuli o szerokim świetle podłączonej do urządzenia próżniowego

- wypełnienie powstałej przestrzeni zbilansowanymi płynami

2. Fakoemulsyfikacja

Zastosowanie:

• zaćma każdego stopnia

• ablacja zwichniętej soczewki

- dostęp twardówkowo – rogówkowy o dł. 3-4mm do wnętrza gałki ocznej

-otwarcie torebki soczewki

- oddzielenie kory soczewki od torebki za pomocą hydrodyssekcji

- rozdrobnienie zręb soczewki

- emulsyfikacja zrębu falami ultradźwiękowymi

- odessanie upłynnionego zręb soczewki

- jeśli konieczne – usunięcie resztek torebki soczewki

Ekstyrpacja gałki ocznej u koni, wskazania i techniki operacyjne

Wskazania:

Gdy szanse na zachowanie wzroku są bardzo małe lub zerowe, gdy pozostawienie gałki ocznej może prowadzić do

odczuwania ciągłego bólu, lub stwarzać ryzyko powikłań układowych

Częste wskazania to:

• pęknięcia ściany gałki ocznej

• nowotworzenie w obrębie oczodołu

• zapalenie całej gałki ocznej

• przewlekłe zapalenie błony naczyniowej oka

• jaskra

przezspojówkowe: mniejsze krwawienie, lepsze efekty kosmetyczne po zabiegu

przezpowiekowo: z całkowitym zaszyciem powiek przed wyłuszczeniem, wskazany jest przy zanieczyszczeniu lub zakażeniu gałki ocznej, gdy pożądane jest ograniczenie ryzyka potencjalnego zakażenia oczodołu za pośrednictwem spojówkowej flory bakteryjnej.

Techniki operacyjne

a. ) wyłuszczenie przezspojówkowe

* rozcięcie bocznego kąta oka za pomocą nożyczek typu Metzenbaum – spojówkę delikatnie chwyta się w miejscu jej przylegania do rąbka i przytrzymuje za pomocą ząbkowanych kleszczy ( kleszcze tkankowe typu Bishop – Harmon ) , a następnie 2 mm od rąbka odcina przy użyciu nożyczek do cięcia ścięgien typu Stevens

* preparowanie tkanek na ostro i na tępo, koliste cięcie ( 360 stopni ) 2mm od rąbka tak aby umożliwić manipulacje gałką oczną za pomocą kleszczy

* przyczepy z tkanki łącznej należące do pochewki gałki ocznej chwyta się i przecina

* pochewka gałki ocznej przecinana jest blisko przyczepu wzdłuż jej obwodu , a mięśnie gałki ocznej i przyczepy włókniste przecinane są za pomocą odgiętych nożyczek typu Metzenbaum

* izolowany jest nerw oczny ( unikając pociągania gałki ocznej ku przodowi ) , następnie zaciskany około 4 mm tylnie w stosunku do twardówki

* nerw wzrokowy przecinany jest między twardówką a zaciskiem – przy wyłuszczanej gałce ocznej pozostawiany jest odcinek o długości 2-3mm

* usuwana jest spojówka, trzecia powieka, gruczoł trzeciej powieki

* krawędzie powiek odcinane są około 4 mm od ich brzegu ( nożyczki Mayo )

* krwawienie hamowane jest za pomocą kleszczyków hemostatycznych lub elektrokautera

* rana zamykana jest trójwarstwowo:

- powięź i tkanka łączna przylegające do brzegu oczodołowego – szew ciągły na okrętkę, nic wchłanialna 3-0 – tworzony jest rodzaj błony ktorej celem jest zminimalizowanie powstałej wklęsłości

- tkanka podskórna – szew ciągły na okrętkę

• skóra – nylon 3-0 , szwy pojedyncze węzełkowe

b.) wyłuszczenie przezpowiekowe

- w celu wykonania tymczasowego całkowitego zszycia szpary powiekowej zakładamy szew ciągły na okrętkę

- wokół szpary powiekowej – eliptyczne cięcie skory tak by zostawić 5mm odcinek skory przylegającej do krawędzi powiek

- preparowanie na tępo tylnie w stosunku do sklepienia spojówki aż do wyeksponowania twardówki , należy uważać by nie przebić się do worka spojówki

- przecięcie mięśni gałki ocznej i nerwu wzrokowego jak przy wyłuszczaniu przezspojowkowym

- usunięcie gałki ocznej wraz z przylegającą do niej spojówką, trzecią powieką i jej gruczołem

• rana zamykana trójwarstwowo

Postępowanie pooperacyjne:

- przez tydzień – opaska ochronna

- niesteroidowe leki przez 3-7 dni

- zdjęcie szwów 14 dni po operacji

Powikłania:

- bolesny obrzęk okołooczodołowy – leczenie przeciwzapalne

• jeżeli spojówka nie została całkowicie wycięta, po kilku tygodniach, a nawet miesiącach od operacji może dojść do powstania torbieli oczodołu lub torbieli śluzowej – w takich przypadkach konieczne est całkowite usuniecie pozostałości spojówki

• ponieważ przewód nosowo łzowy nie został podwiązany i po operacji jest drożny, nierzadko w okresie pooperacyjnym obserwowany jest surowiczo krwisty wypływ z nozdrza znajdującego się po stronie usuniętej gałki – nie jest to powikłanie ale niepokoi właściciela

Martwica chrzęstno-kostna u młodych koni ,przyczyny ,lokalizacja zmian,

diagnozowanie, leczenie chirurgiczne

Martwica chrzęstno-kostna ( osteochondroza )

Przyczyny:

- zaburzenie w kostnieniu śródchrzęstnym prowadzące do osteochondritis dissecans ( OCD ) lub do kostnych torbieli podchrzęstnych

- genetyczne

- żywieniowe – obfitość fosforu i pokarmów wysokoenergetycznych w diecie, niska zawartość miedzi

- endokrynne

- biomechaniczne

- urazowe

- toksyczne

• zbyt szybki wzrost

Diagnozowanie

1. Objawy

- obecność wysięku w stawie, kulawizna

- ważne jest zbadanie stawu przeciwległego pod kątem obecności uszkodzeń chrzęstno-kostnych ponieważ często występują obustronnie

2. Badanie rentgenowskie stawów

- zmiany chrzęstno-kostne, kraterowaty ubytek kości, obecność fragmentów kostnych

3. Badanie ultrasonograficzne potwierdzi obecność odłamka chrzęstnego

Rozpoznanie osteochondrozy stawu barkowego:

- RTG:

*spłaszczenie głowy kości ramiennej w części doogonowej

* zmiana zarysu panewki łopatki

*występowanie osteofitów w doogonowej i doczaszkowej części panewki stawu

*stwardnienie warstwy podchrzęstnej kości

*przebudowa głowy kości ramiennej i panewki łopatki

*myszy stawowe

- artrografia – zobrazowanie uszkodzeń chrząstki stawowej , dzięki wnikaniu w nie środka kontrastowego

Lokalizacja zmian

Staw pęcinowy:

- grzebień strzałkowy bloczka kości śródręcza/śródstopia III

- krawędź grzbietowa bliższa przyśrodkowa/boczna kości pęcinowej

• strona dłoniowa/podeszwowa kości pęcinowej

Staw stępu:

- grzebień ślimaka kości piszczelowej

- kostka przyśrodkowa

- grzebień boczny bloczka

• grzebień przyśrodkowy bloczka

Staw kolanowy:

- grzebień boczny, przyśrodkowy bloczka

• koniec dalszy rzepki

Staw ramienny:

- wydrążenie stawowe łopatki

• głowa kości ramiennej

Staw łokciowy:

• boczny/przyśrodkowy kłykieć kości ramiennej ( rzadko)

Leczenie chirurgiczne

- usunięcie wolnych fragmentów i oczyszczenie ich łoża

• podchrzęstne torbiele kostne – oczyszczenie, przeszczepieniu chrząstki , wypełnienie torbieli szpikiem kostnym albo wstrzyknięcie kortykosteroidów

Artroskopia stawu skokowego

- artroskop wprowadza się do grzbietowo- przyśrodkowego zachyłka stawu

- przed nacięciem skory należy wykonać punkcję stawu za pomocą igły

- odłamy kostno-stawowe najpierw uwalnia się za pomocą sondy palcowej, następnie usuwa odgryzaczem Ferrisa-Smitha

- po usunięciu wszystkich odłamków należy wyłyżeczkować ubytek kostny lub wyfrezować go za pomocą frezu o napędzie mechanicznym

• przepłukuje się staw, zaszywa skórę i nakłada się opatrunek ochronny na staw stępu

Osteochondroza prowadzi w konsekwencji do OCD – osteochondritis dissecans

Kostnienie śródchrzęstne występuje wewnątrz nasady, chrząstki nasadowej i małych kości nadgarstka i stepu. Kostnienie śródchrzęstne polega na wzroście chrząstki, która jest systematycznie zastępowana przez kość. Chrząstka nasadowa składa się z kilki stref albo warstw: spoczynkowa, proliferacyjna, przerostowa i zwapniała.

W chrząstce stawowej jest podobnie ale powierzchnia stawowa jest strefa powierzchniowa chrząstki.

Obok zaburzeń procesu kostnienia śródchrzęstnego wskazuje się na inne przyczyny takie jak:

• niedostateczne zaopatrzenie w krew,

• genetyczne,

• płeć,

• żywieniowe (dieta wysokoenergetyczna, hiperinsulinemia, mało Cu (Cu jest ważna w tworzeniu sieci kolagenowej w chrząstce kości). Antagoniści czyli cynk i molibden mogą wpłynąć na tworzenie się dysplazji chrząstki),

• endokrynne,

• biomechaniczne (stres biomechaniczny – siły biomechaniczne mogą być powodem tych zmian o charakterze osteochondrozy, które kończą się oddzieleniem chrząstki (ocd). Uszkodzenia mogą się cofać, uważa się, że mogą do 5 miesiąca życia

• urazowe,

• toksyczne,

• rozmiary i wielkość ciała,

• zbyt dużo lub zbyt mało ruchu

Objawy:

• wysięk w stawie i kulawizna

• badać obustronnie

• rtg

• usg

Leczenie:

• zachowawcze u młodych źrebiąt i u tych, u których nie występuje wysięk w stawie lub kulawizna spowodowana jest ocd. Polega na ograniczeniu ruchu i podawaniu środków osłaniających chrząstkę.

• chirurgiczne przy ocd: usuniecie wolnych fragmentów i oczyszczenie ich łoża. Ingerencja chirurgiczna w przypadku podchrzęstnych torbieli kostnych polega na ich oczyszczaniu, przeszczepieniu chrząstki, wypełnieniu torbieli szpikiem albo wstrzyknąć kortykosterydy.

• Rozważne chirurgiczne postępowanie u źrebiąt z wysiękiem stawowym i kulawizna. Profilaktyczne wycięcie oddzielonych fragmentów chrząstki uwzględniać można także u młodych koni do sprzedaży

Rokowanie: przy odc i podchrzęstnych torbielach kostnych waha się zależnie od umiejscowienia zmian, liczby chorych stawów, rozmiaru uszkodzenia, obecności zapalenia kostnostawowego i stopnia kulawizny.

Staw pęcinowy: zachowawcze, chirurgiczne u koni do 18 mz, jeżeli jest wysięk. Uszkodzenia cz dłoniowej/podeszwowej pierwszego członu palcowego rzadko wymagają postępowania chirurgicznego

Staw stępu: dalszy grzebień pośrodkowy kości piszczelowej jest najczęstszym miejscem zmian, w którym sporadycznie występuje wysięk i kulawizna. Uszkodzeniom kostki przyśrodkowej częściej towarzyszy obecność wysięku w stawie i kulawizna. Chirurgiczne! Większość zmian na przyśrodkowym grzebieniu bloczka jest odkrywana przypadkowo i nie wymaga leczenia.

Kolano (staw udowo rzepkowy): boczny grzebień mostka jest najczęstszym miejscem uszkodzeń w stawie udowo rzepkowym, wiele uszkodzeń o charakterze ocd może się wygoić przy leczeniu zachowawczym. Chirurgicznie zaleca się leczenie uszkodzeń większych niż 2 cm i 5 mm głębokości. Jeżeli w wysięku stawowym jest gruz kostny tez chirurgicznie. Nie zalecane chirurgiczne przed 8 mz.

76.Znieczulenia miejscowe głowy koni

Najczęściej znieczulane nerwy głowy:

- nadoczodołowy

- uszno-powiekowy

- podoczodołowy

- zębodołowy dolny

Znieczulenie górnej powieki i czoła

Obszar blokady: gorna powieka bez przyśrodkowego i bocznego kąta

Blokada nerwow: nadoczodołowy ( lub czołowy )

Miejsce: otwor nadoczodołowy

Anestetyk: 5ml 2% lidokainy

Metoda:

- zlokalizować przez omacywanie otwor nadoczodołowy 5-7 cm ponad przyśrodkowym kątem oka , gdzie nerw przechodzi przez wyrostek nadoczodołowy kości czołowej

- wprowadzić igłę do otworu na głębokość 1,5-3 cm , zdeponować 2ml lidokainy do otworu

( 1ml po wycofaniu igły, 2ml podskornie wokoł otworu )

Zastosowanie:

- do znieczulenia gornej powieki

- nerwy ruchowe powieki są odgałęzieniem nerwu uszno-powiekowego

Akinezja powiek

Obszar blokady: porażenie mięśni okrężnych oka; brak znieczulenia

Blokada nerwow: nerw uszno-powiekowy

Miejsce: doogonowo od tylnej krawędzi ramienia żuchwy

Anestetyk: 5ml 2% lidokainy

Metoda:

- wprowadzić igłę do zagłębienia doogonowo od żuchwy na dobrzusznej krawędzi części skroniowej łuku jarzmowego

- zdeponować anestetyk pod powięź, wycofać igłę

Zastosowanie: badanie oka

Znieczulenie górnej wargi i nosa

Obszar blokady: gorna warga, nozdrza, sklepienie jamy nosowej i otaczającej skory do otworu podoczodołowego

Blokada nerwow: nerw podoczodołowy

Miejsce: zewnętrzne ujście kanału podoczodołowego

Anestetyk: 5ml 2% lidokainy

Metoda:

- w kanale podoczodołowym, w połowie linii łączącej wcięcie nosowo-szczękowe z donosowym końcem grzebienia twarzowego, 2,5 cm ponad tą linią

- uchwycić palcami płaski mięsień unosiciel wargi gornej, ktory przebiega ponad otworem i umieścić końcowkę igły w otworze

Zastosowanie: proste zabiegi u spokojnych lub uspokojonych farmakologicznie koni

Znieczulenie dolnej wargi i zębów przedtrzonowych

Obszar blokady: dolna powieka, wszystkie części żuchwy od końca dogłowowego włącznie z trzecim zębem przedtrzonowym

Blokada nerwow: nerw zębodołowy dolny

Miejsce: w kanale żuchwy

Anestetyk: 10ml 2% lidokainy

Metoda:

- wymacać boczną granicę otworu brodkowego jako krawędź wzdłuż bocznej części ramienia pośrodku w przestrzeni bezzębnej

- wprowadzić igłę do otworu jak najgłębiej w kierunku brzuszno-przyśrodkowym

- zdeponowanie wymaga wytworzenia ciśnienia, a płyn może częściowo wypływać z kanału pod skorę

Zastosowanie: nieskomplikowane rany u spokojnych koni

Technika jest trudna, lepiej zatem wykonywać ekstrakcję zęba w znieczuleniu ogolnym

77.Znieczulenia regionalne ( okołonerwowe ) kończyn i stawów koni

przygotowanie pacjenta i interpretacja

Główne zasady

• Przygotowanie pacjenta

• oczyszczenie

• wygolenie

• rozmiar igły- 0,6, 0,7, 0,8 mm

• sterylne procedury przy znieczuleniu stawów

• premedykacja?

• opatrunek

• Przy ocenie kulawizny po znieczuleniu należy zawsze stworzyć jak najbezpieczniejsze warunki dla pacjenta!

1. Znieczulenie nerwów dłoniowych palca 1,5 ml

   Cała podeszwa

Aparat trzeszczkowy

Tkanki miękkie piętek

Staw kopytowy

Dystalna cześć DDFT- ścięgna zginacza palców głębokiego

(Staw koronowy)

Znieczulenie u podstawy trzeszczek pęcinowych 2ml

Kopyto

Kość koronowa

Staw koronowy

SDFT- ścięgno zginacza palców powierzchownego

DDFT- ścięgno zginacza palców głębokiego

DSL- więzadła dalsze trzeszczek

DAL- więzadło pierścieniowe

(Staw pęcinowy)

Niskie cztery punkty

Staw pęcinowy

Struktury dystalne od stawu pęcinowego

SDFT

DDFT

SL- mięsień międzykostny

1. Znieczulenie nerwu dłoniowego lub podeszowego palca

Obszar blokady: dalsza dłoniowa i podeszwowa trzecia cześć palca, włącznie z trzeszczką kopytową

Blokada nerwow: nerwy palca ( nerw grzbietowy, pośrodkowy palca, dalsze nerwy palca dłoniowe i podeszwowe )

Miejsce: dłoniowy/podeszwowy obszar stawu pęcinowego

Anestetyk: 1-2 ml 2% lidokainy w każde z miejsc

Metoda:

- wymacać dłoniowy lub podeszowy nerw tuż za dłoniową/podeszwową żyłą i tętnicą palca, dogrzbietowo od ścięgna mięśnia zginacza

- wprowadzić igłę w obszarze dłoniowym/podeszowym stawu pęcinowego, po stronie bocznej i przyśrodkowej przy nodze podniesionej lub na obarczonej kończynie

Zastosowanie: Diagnostyka kulawizn u koni

2. Znieczulenie nerwów trzeszczek pęcinowych

Obszar blokady: cały palec dystalnie od miejsca wkłucia , włącznie z tyłem obszaru pęciny i dalszymi więzadłami trzeszczek pęcinowych

Blokada nerwow: przednie i tylne nerwy palca

Miejsce: dłoniowy obszar stawu pęcinowego ponad odosiową powierzchnię trzeszczek pęcinowych

Anestetyk: 3ml 2% lidokainy po każdej stronie

Metoda:

- wymacać nerwy dłoniowe w obszarze dłoniowym stawu pęcinowego ponad odosiową powierzchnią trzeszczek pęcinowych, tuż dłoniowo/podeszwowo od tętnicy i żyły palca

- wprowadzić igłę podskornie

Zastosowanie: diagnostyka kulawizn u koni

3. Znieczulenie dalsze nerwów dłoniowych lub podeszwowych

Obszar blokady: prawie wszystkie struktury dystalne od pęciny i stawu pęcinowego, z wyjątkiem małego obszaru grzbietowo od stawu pęcinowego, zaopatrywanego przez włokna czuciowe nerwu łokciowego i skorno-mięśniowego

Miejsce: przyśrodkowo i bocznie na poziomie dalszego końca kości środręcza II i IV i środstopia II i IV ( kości rysikowe )

Anestetyk: 2-3ml 2% lidokainy po każdej stronie

Metoda:

a.) umiejscowienie: dystalnie tuż za końcami kości rysikowych

b.) znieczulenie nerwow dłoniowych przez zdeponowanie środka znieczulającego między ścięgnem mięśnia zginacza a mięśniem międzykostnym

c.) znieczulenie dłoniowych nerwow środręcza i środstopia przez zdeponowanie anestetyku między mięśniem międzykostnym a kością rysikową

Zastosowanie: diagnostyka kulawizn u koni

4. Bliższe znieczulenie nerwów dłoniowych lub podeszwowych

Obszar blokady: obszar dłoniowy środręcza lub podeszwowy środstopia i wszystkie struktury dystalnie od stawu pęcinowego

Miejsce: bliższa cwiartka środręcza lub środstopia nad gałęzią łączącą nerwow przyśrodkowego i bocznego dłoniowego lub podeszwowego

Anestetyk: 5ml 2% lidokainy po obu stronach

Metoda:

- zdeponowanie lidokainy podpowięziowo do rynienki między mięśniem międzykostnym a mięśniem zginaczem głębokim po obu stronach przyśrodkowej i bocznej

Zastosowanie: diagnostyka kulawizn u koni

5. Znieczulenie nerwu łokciowego

Obszar blokady: obszar skory po stronie dłoniowej, bocznej lub grzbietowej

Miejsce: 10cm powyżej kości dodatkowej nadgarstka

Anestetyk: 5-10ml 2% lidokainy

Metoda:

- na głębokości 1,5cm po powięzią między mięśniem zginaczem nadgarstka łokciowym a mięśniem łokciowym bocznym

Zastosowanie: znieczulenie części kończyny przedniej

6. Znieczulenie nerwu pośrodkowego

Obszar blokady: obszar skory po stronie bocznej, przyśrodkowej, dłoniowej i grzbietowej

Miejsce: przyśrodkowa część kończyny dobrzusznie 5cm poniżej stawu łokciowego

Anestetyk: 10ml 2% lidokainy

Metoda:

- między tylną granicą kości promieniowej a brzuścem zginacza promieniowego nadgarstka

Zastosowanie: znieczulenie części dalszej kończyny przedniej

7. Znieczulenie nerwu mięśniowo-skórnego

Obszar blokady: obszar skory po stronie przyśrodkowej, dłoniowej, grzbietowej

Blokada nerwow: gałąź skorna nerwu mięśniowo-skornego

Miejsce: część przednio- przyśrodkowa kończyny przedniej w połowie odległości między łokciem a nadgarstkiem

Anestetyk: 10ml 2% lidokainy

Metoda:

- podskornie, nerw mięśniowo-skorny wyczuwalny tuż dogłowowo od żyły odpromieniowej

Zastosowanie: znieczulenie części kończyny przedniej

8. Znieczulenie nerwu piszczelowego

Miejsce: przyśrodkowa strona podudzia, na szerokości dłoni od guza piętowego

Metoda:

- igłę wbijamy w kierunku prostopadłym do powierzchni skory , na głębokości 2cm wstrzykujemy 6-15ml roztworu

Obszar blokady: dalszy odcinek kończyny od miejsca znieczulenia , z wyjątkiem pol unerwionych przez nerw strzałkowy

Znieczulenie skory ograniczone jest do przyśrodkowej strony pęciny, całej koronki i piętki

9. Znieczulenie nerwu strzałkowego wspólnego

Miejsce: tuż poniżej głowy kości strzałkowej

Metoda:

- podnosi się tylną badaną kończynę

- skora ponad nerwem jest bardzo wrażliwa – znieczulenie jej na małym odcinku

• igłę wbija się skośnie podchodząc dość głęboko pod nerw, nastrzykuję się 10-25ml roztworu wszystkie tkanki w otoczeniu nerwu

- znieczula się w ten sposób całą gałązkę nerwu wraz z gałązką ruchową co powoduje,że koń przez krotki czas nie jest

w stanie oprzeć się na tej kończynie

a.) znieczulenie samej gałązki głębokiej nerwu strzałkowego

- nieco ponad stawem skokowym na jego bocznej powierzchni

- gałązka ta leży tu blisko ścięgna mięśnia prostownika długiego palcow ( tuż za nim )

- niewrażliwość skory na przednio-bocznej powierzchni gornej części nadpięcia

Znieczulenia stawów

1. Znieczulenie kaletki kopytowej

Anestetyk: 2-5ml 2% lidokainy

Metoda:

- wprowadzić igłę 1,5cm ponad koronką, około 2cm w bok od linii pośrodkowej koronki i skierować igłę skośnie i dobrzusznie w stosunku do ścięgna idącego do wyrostka wyprostnego

2. Znieczulenie stawu koronowego

Miejsce: bliższy staw międzypalcowy ( koronowy)

Anestetyk: 5-8ml 2% lidokainy

Metoda:

- wprowadzić igłę do bocznego zachyłka dystalnie od kości rysikowej i grzbietowo w stosunku do więzadła pierścieniowego pęciny na głębokość 0,5-1cm

3. Znieczulenie pochewki mięśni zginaczy palca

Anestetyk: 10 ml 2% lidokainy

Metoda:

- wprowadzić igłę przy dalszym końcu kości rysikowych, bocznie lub przyśrodkowo, dogłowowo od mięśni zginaczy powierzchownego i głębokiego i doogonowo od mięśnia międzykostnego

4. Znieczulenie stawu promieniowo-nadgarstkowego

Anestetyk: 5-10ml 2% lidokainy

Metoda:

- przy zgiętym nadgarstku wprowadzić igłę do przestrzeni stawu promieniowo-nadgarstkowego po obu stronach wyczuwalnego ścięgna mięśnia prostownika nadgarstka promieniowego

5. Znieczulenie stawu śródnadgarstkowego

Anestetyk: 5-10ml 2% lidokainy

Metoda:

- przy zgiętym nadgarstku wprowadzić igłę do przestrzeni stawu środnadgarstkowego po obu stronach wyczuwalnego ścięgna mięśnia prostownika nadgarstka promieniowego

6. Znieczulenie kaletki leżącej pod gałęzią przyśrodkową mięśnia piszczelowego przedniego ( kaletki szpatowej )

Miejsce: kaletka po stronie przyśrodkowej stawu stępu

Anestetyk: co najmniej 10ml 2% lidokainy

Metoda:

- wprowadzić igłę około 1,5 cm dystalnie od kaletki szpatowej i zagłębić między kaletką a kością stępu , aby wejść w dystalną część kaletki

• na uzyskanie efektu znieczulenia potrzeba co najmniej dwudziestu minut

7. Znieczulenie stawu stępowo-śródstopowego

Miejsce: staw stępowo-środstopowy w części doogonowo-bocznej stawu skokowego ponad głową bocznej kości rysikowej

Anestetyk: 6-8ml 2% lidokainy

8. Znieczulenie stawu śródstępowego dalszego

Miejsce: po przyśrodkowej stronie stawu stępu

Anestetyk: 6ml 2% lidokainy

Metoda:

- wprowadzić igłę do stawu pod prawidłowym kątem w stosunku do skory dobrzusznie od ścięgna szpatowego

9. Znieczulenie stawu stępowo-piszczelowego

Miejsce: staw stępowo-piszczelowy po dogłowowo-przyśrodkowej części kości piszczelowej

Anestetyk: 15ml 2% lidokainy

Metoda:

- igłę wprowadzić na głębokość mniejszą niż 2cm w głąb skory i powierzchownej torebki, 2-3cm dobrzusznie do przyśrodkowej kostki kości piszczelowej po obu stronach żyły odstrzałkowej

• wprowadzić środek znieczulający miejscowo po aspiracji płynu stawowego

Znieczulenie infuzyjne i inhalacyjne koni

Ketamina,dawka 1,5-2 mg/kg i.v po podaniu ksylazyny lub detomidyny lub romitydyny lub gwajamaru. Ketamina często podawana jest z diazepamem 0,1mg/kg i.v i po wcześniejszym podaniu a2 agonistow. Krotki czas działania 10-15minut. Powoduje chwilowy bezdech. Halucynacje,delirium, drżenia mięśniowe, sztywność, pocenie, nadciśnienie, hipertermie. Zwiększa przepływ krwi przez naczynia mózgowe, Tachypnoe,

Propofol- Nie kumuluje się i wydalany jest w niezmienionej postaci, Dodatkowo należy stosować leki przeciwbólowe lub znieczulenie wziewne, Dawka 2-3mg/kg-dawka inicjująca, 0,15-3mg/kg dawka podtrzymująca. Czas działania ok. 10 minut. Stosować po premedytacji ksylazyną, medotomidyną lub romifidyna. Łączony z eterem gwajakologlicerolowym, ketaminą.

Gwajamar, ośrodkowo działający środek zwiotczający mięśnie, dawka 50-100mg/kg w celu położenia konia i zwiotczenia mięśni. Stosowane są roztwory 5-10% (50-100mg/ml) r-ry w stężeniu 15%mogą powodować hemolizę. Może być podawany w roztworze z ketaminą lub tiopentalem. Czas działania 15-25 minut. Powoduje minimalną bezbolesność sedację. Może powodować przy przedawkowaniu spadek ciśnienia, bezdech, sztywność

mięśni

Diazepam, powoduje zwiotczenie mięśni, dawka 0,04-0,1mg/kg i.v, podawany z etaminą lub przed tiopentalem. Czas działania 5-15minut. Brak działania przeciwbólowego. Minimalna sedacja

Tiopental, dawka w połączeniu z gwajamarem (5mg/ml w 5% gwajamarze), dożylnie według skutku działania. Czas działania 5-15minut.Powoduje depresję układu krążenia i może powodować przejściowy bezdech( w zależności od dawki) Kumuluje się w organizmie co przedłuża fazę wybudzania.

Pentobarbital- stosowany tylko u źrebiąt

Halotan- średnie działanie anastetyczne, silne zwiotczenie mięśni, miopatia poznieczuleniowa,

Izofluran-Dawka 1-3%; depresja układu sercowo-oddechowego, niewielka depresja mięśnia sercowego, szybka indukcja znieczulenia,łagodny i krótkotrwały okres wyburzeniowy. Bezpieczny anastetyk dla pacjentów grupy ryzyka.

Podtlenek azotu(gaz rozweselający) stosuje się go w połączeniu z Izofluranem lub Halotanem. Zmniejsza dawki anestetyków wziewnych,

Sewofluran- Dawka2-5%; szybka indukcja znieczulenia i bardzo szybkie wybudzenie, nie drażni bł. Śluzowych, Silniejszy niż Izofluran,

Podtrzymanie znieczulenia

· Znieczulenie dożylne: mieszanina 500ml 5% gwajamaru i 500mg ketaminy (z ksylazyną lub bez 250-500mg) mogą być łączone podawane według skutku działania.

· Znieczulenie wziewne: Izofluran 1-3%, Sewofluran 2-5%

· Analgezja: Morfina 0,04-0,1 mg/kg i.m

· Monitorowanie

- temperatura ciała- zmiany są niewielkie, ale przeważnie obniża się u dorosłych koni podczas znieczulenia, obniża się u źrebiąt Może wzrosnąć w przypadku słabego zwiotczenia mięśni.

· Zapisywać przebieg znieczulenia i operacji oraz reakcji zwierząt

· Monitorować wszystkie reakcje układow( krążenia, oddechowego), głębokość znieczulenia (stopień utraty przytomności, ustawienie gałki ocznej)

· Mierzyć ciśnienie krwi tętniczej metoda bezpośrednią. Średnie ciśnienie krwi tętniczej powyżej 60mmHg. Przy spadku ciśnienia:

- podaćpłyny

- zmniejszyc podawanie anestetyku (jeśli to możliwe)

• podać dobutaminę (1-3μg/kg/min) lub bolus adrenaliny (0,05-0,1mg/kg) i.v.

Środki znieczulenia inhalacyjnego dostarczane są do płuc

Absorpcja tych środków zależy od ich rozpuszczalności we krwi, wentylacji, wyrzutu serca, różnicy ciśnienia parcjalnego środka we krwi i w pęcherzykach płucnych

Środki inhalacyjne wywołują zależną od dawki depresję oddechową

Podtlenek azotu nie jest stosowany u koni ze względu na słabą siłę działania oraz wywoływanie hipotensji, wzdęć i niedrożności jelit

Znieczulenie inhalacyjne- dawki (koncentracja- %)

Środek	Indukcja	Podtrzymanie
Halotan	3-5	1-3
Izofluran	3-5	1-3.5
Desfluran	9-12	7-9
Sewofluran	4-6	2.5-5

Halotan

• Depresja układu krążenia

• Częstość pracy serca z reguły bez zmian; może nieznacznie wzrosnąć; spadek w głębszych fazach znieczulenia

• Częstość pracy serca wzrasta u koni z hipoksemią

• Efekty naczyniowe mogą być związane z mechanizmem działania środków stosowanych w premedykacji i indukcji znieczulenia

• Rozszerzenie naczyń krwionośnych; zaopatrzenie w tlen gorsze niż przy izofluranie

• Stymulacja z pola chirurgicznego i ból mogą skutkować hipotensją

• Depresja OUN

• Średnie zwiotczenie mięśni

• Depresja oddechowa lepiej znoszona przez młode konie

• Płytkie oddechy

• Spadek motoryki przewodu pokarmowego

• Zwężenie źrenic

• Wysokie ryzyko wystąpienia miopatii poanestetycznej- większe niż przy izofluranie

• Spada napięcie macicy

• Hepatotoksycznośc notowana u innych gatunków jest rzadko stwierdzana u koni, poddanych znieczuleniu trwającemu ok. 2 h. Dłużej trwające znieczulenie halotanowe może upośledzać funkcję wątroby

• Spadek przepływu krwi przez nerki

• Zmniejszenie filtracji kłębuszkowej

• Wzrost poziomu mocznika i kreatyniny we krwi, tuż po wprowadzeniu do znieczulenia

• Leukocytoza i trombocytopenia mogą utrzymywać się przez kilka dni po znieczuleniu halotanem

• Ryzyko hipertermii złośliwej

Izofluran

• Depresja OUN

• Przy prawidłowej wentylacji przepływ krwi przez mózg nie zmienia się

• Większa depresja układu oddechowego niż przy halotanie

• Mniejsza depresja układu krążenia- brak arytmii

• Spadek ciśnienia tętniczego przy głębokim znieczuleniu

• Bardzo dobre zwiotczenie mięśni

• Uznaje się, że jest bezpiecznym środkiem, nawet u koni w grupie ryzyka- z chorobami serca, u bardzo młodych źrebiąt z nie w pełni wykształconym metabolizmem

• Istnieje ryzyko wystąpienia miopatii poanestetycznej ze względu na zmniejszony przepływ krwi przez mięśnie i spadek ciśnienia tętniczego; cześć badań potwierdza, że przepływ krwi przez mięśnie jest większy przy znieczuleniu izofluranem, niż halotanem

• Szybsze wprowadzenie w znieczulenie i szybsze wybudzanie w porównaniu do halotanu; aby wybudzanie przebiegało łagodniej, zaleca się podanie zredukowanej dawki 2-agonistów

Desfluran

• Efekty podobne jak przy izofluranie

• Spadek ciśnienia tętniczego, depresja układu krążenia, jednak rzadziej występująca w porównaniu do halotanu i izofluranu

• Większe ryzyko depresji oddechowej

• Jeszcze szybsza indukcja

• Bardzo dobre zwiotczenie mięśni

• Przepływ krwi przez wątrobę zwiększa się; dopiero wysokie stężenie i głębokie znieczulenie mogą upośledzać ukrwienie wątroby i działać hepatotoksycznie. Przepływ krwi przez nerki nie zmienia się

• Wysoka cena

Sewofluran

• Szybka indukcja, szybkie wybudzanie

• Niedrażniący

• Działanie podobne jak przy izofluranie

• Produkty rozpadu mogą wywołać uszkodzenie nerek

Podtlenek azotu

• U koni stosowany jest wyłącznie w połączeniu z innymi anestetykami inhalacyjnymi

• Przy jego zastosowaniu można zmniejszyć stężenie innych anestetyków, poprzez zwiększenie ich stężenia pęcherzykowego

Szczególnym problemem jest hipoksja rozwijająca się po odłączeniu od znieczulenia inhalacyjnego, kiedy pacjent nagle zaczyna oddychać powietrzem atmosferycznym; konieczność usunięcia dużych ilości podtlenku azotu może się wiązać ze znacznym spadkiem stężenia tlenu w pęcherzykach płucnych

Depresja oddechowa

Wzdęcia

Niedrożność jelit

U koni w zasadzie nie jest stosowany ze względu na słabą siłę działania i ryzyko powikłań

przykładowy prtokół znieczulenia

Przmedykacja

Ksylazyna 0,8 mg/kg i.v. lub romifidyna 0,08 mg/kg i.v.

Acepromazyna 0,03 mg/kg i.v.

Butorfanol 0,02 mg/kg

Indukcja:

Ketamina 2,2 mg/kg i.v.

Midazolam/Diazepam 0,05 mg/kg i.v.

Podtrzymanie

Izofluran

Ksylazyna 0,8 mg/kg/h we wlewi NaCl

Dobutamina 0,02 mg/kg/h

79.Środki farmaceutyczne do znieczulenie dożylnego stosowane u koni

Ketamina,dawka 1,5-2 mg/kg i.v po podaniu ksylazyny lub detomidyny lub romitydyny lub gwajamaru. Ketamina często

podawana jest z diazepamem 0,1mg/kg i.v i po wcześniejszym podaniu a2 agonistów. Krotki czas działania 10-15minut.

Powoduje chwilowy bezdech. Halucynacje,delirium, drżenia mięśniowe, sztywność, pocenie, nadciśnienie, hipertermie.

Zwiększa przepływ krwi przez naczynia mózgowe, Tachypnoe,

Propofol- Nie kumuluje się i wydalany jest w niezmienionej postaci, Dodatkowo należy stosować leki przeciwbólowe lub znieczulenie wziewne, Dawka 2-3mg/kg-dawka inicjująca, 0,15-3mg/kg dawka podtrzymująca. Czas działania ok. 10 minut. Stosować po premedytacji ksylazyną, medotomidyną lub romifidyna. Łączony z eterem gwajakologlicerolowym, ketaminą

Gwajamar, ośrodkowo działający środek zwiotczający mięśnie, dawka 50-100mg/kg w celu położenia konia i zwiotczenia mięśni. Stosowane są roztwory 5-10% (50-100mg/ml) r-ry w stężeniu 15%mogą powodować hemolizę. Może być podawany w roztworze z ketaminą lub tiopentalem. Czas działania 15-25 minut. Powoduje minimalną

bezbolesność bezbolesność sedację. Może powodować przy przedawkowaniu spadek ciśnienia, bezdech, sztywność mięśni

Diazepam, powoduje zwiotczenie mięśni, dawka 0,04-0,1mg/kg i.v, podawany z etaminą lub przed tiopentalem. Czas działania 5-15minut. Brak działania przeciwbólowego. Minimalna sedacja.

Tiopental, dawka w połączeniu z gwajamarem (5mg/ml w 5% gwajamarze), dożylnie według skutku działania. Czas działania 5-15minut.Powoduje depresję układu krążenia i może powodować przejściowy bezdech( w zależności od dawki) Kumuluje się w organizmie co przedłuża fazę wybudzania.

Pentobarbital- stosowany tylko u źrebiąt,

80.Środki farmaceutyczne do premedytacji stosowane u koni

Odpowiednia sedacja i analgezja są jednym z najważniejszych czynników wpływających na pomyślny przebieg znieczulenia ogólnego

Połączenie mniejszych dawek kilku środków znieczulających jest bezpieczniejsze niż stosowanie wysokich dawek jednego środka znieczulającego

Wiele zabiegów może być wykonywanych na koniu stojącym przy zastosowaniu połączenia sedacji i analgezji

Działanie uspakajające i zmniejszenie stresu

Ułatwienie współpracy z pacjentem bez ataksji

Zmniejszenie dawki leków znieczulenia ogólnego

Acepromazyna i 2-agoniści są bardzo dobrymi anksjolitykami i skutecznie zwiotczają mięśnie

2-agoniści wywołują sedację, zwiotczenie mięśni i działają przeciwbólowo; ich zastosowanie zmniejsza ilość środków podawanych do znieczulenia ogólnego

Opioidy w niskich dawkach działają przeciwbólowo i wywołują nieznaczne pobudzenie; w wysokich dawkach powodują pobudzenie, podekscytowanie i zwiększają aktywność lokomotoryczną

Opioidy i 2-agoniści upośledzają aktywność przewodu pokarmowego, wydłużają transport treści pokarmowej, przyczyniając się do wystąpienia niedrożności jelit

Benzodiazepiny działają uspakajająco, powodują bardzo dobrą relaksację mięśni, nie działają przeciwbólowo

Cholinolityki

Atropina 20-40 µg/kg

Glikopyrolat 3-6 µg/kg

Antagonizują acetylocholinę

Zapobieganie bradykardii

Zmniejszenie wydzielania gruczołów przewodu pokarmowego, spowolnienie perystaltyki jelit

Rozszerzenie oskrzeli

Rozszerzenie źrenic

Mogą indukować tachykardię zatokową lub arytmie przedsionkowe

W zasadzie u koni nie są stosowane w premedykacji, ponieważ u tego gatunku nie obserwuje się nadmiernego ślinienia podczas znieczulenia ogólnego, rzadko u koni rozwija się bradykardia indukowana znieczuleniem, natomiast cholinolityki mogą spowodować zastój pracy przewodu pokarmowego, niedrożność jelit i objawy kolkowe utrzymujące się do 24h po ich zastosowaniu

Cholinolityki u koni stosuje się w ostrym napadzie silnych duszności wywołanych RAO

Pochodne fenotiazyny

Trankwilizery wielkie

Chloropromazyna- niestosowana u koni ze względu na nieprzewidywalne efekty i skutki uboczne, silne pobudzenie, ataksję, długotrwałą depresję

Propiopromazyna, prometazyna- niestosowane u koni- j.w., często wywoływały trwałe wypadnięcie prącia

U koni stosuje się promazynę i acepromazynę

Acepromazyna 0,05- 0,1 mg/kg

Działanie antydopaminergiczne- uspokojenie, sedacja, zmniejszenie aktywności lokomotorycznej

Modyfikacja wpływu epinefryny i norepinefryny na CUN- w praktyce oznacza hamowanie pobudzenia wywołanego opioidami; połączenie opioidów z trankwilizerami zapewnia lepsze i bardziej przewidywalne uspokojenie z dobrym efektem przeciwbólowym

Wywołują spadek ciśnienia krwi- NIE stosować u koni z hipowolemią (pacjenci z KOLKĄ!!!)- wywołany jest depresyjnym działaniem na podwzgórze, blokadą receptorów 1-adrenergicznych i bezpośrednim rozszerzeniem naczyń krwionośnych

Spadek ciśnienia krwi może wywołać odruchową tachykardię, szczególnie u koni pobudzonych (zwiększona koncentracja katecholamin), pocenie, przyspieszony oddech- leczenie płynoterapią dożylną

Mogą być stosowane w leczeniu hipertermii złośliwej u koni oraz w ochwacie

Działanie antyarytmiczne

Wysokie dawki- pobudzenie układu ruchu

Brak działania przeciwbólowego

Spadek ilości oddechów- jednak objętość oddechowa ulega zwiększeniu, pH, pO2, pCO2 pozostają bez zmian

Osłabienie perystaltyki, spadek wydzielania gruczołów przewodu pokarmowego, spowolnienie opróżniania żołądka i pasażu treści przez jelita

Spowolnienie przepływu krwi przez wątrobę i nerki wtórne do hipotensji, upośledza metabolizm i eliminację stosowanych leków

Zwiększenie uwalniania prolaktyny, blokowanie cyklu płciowego klaczy, wydłużenie ciąży u niektórych klaczy

Wypadnięcie prącia, porażenie mięśnia wciągacza prącia poprzez blokowanie centralnych i obwodowych receptorów adrenergicznych i dopaminergicznych- leczenie za pomocą masażu, hydroterapii zimną wodą w celu zmniejszenia obrzęku, podawanie leków przeciwbólowych- ksylazyna, opioidy, lub niewielkie dawki benzodiazepin, w ekstremalnych przypadkach amputacja prącia, co szacunkowo zdarza się u 1 na 10.000 koni.

Szczyt działania acepromazyny- podanie i.v. 10 minut, i.m. 20-40 minut, p.o. 60 minut

Czas działania u różnych koni jest inny- niektóre konie wykazują tylko nieznaczne uspokojenie, inne paradoksalne pobudzenie, a u innych działanie sedacyjne trwa nawet ponad 6 godzin

Podanie kolejnej dawki lub jej zwiększenie nie pogłębia sedacji, może jedynie wywołać hipotensję, ataksję lub inne skutki uboczne, np. tachykardię

Przypadkowe podanie dotętnicze może skutkować zapaścią, silnym pobudzeniem lub drgawkami- leczenie za pomocą dożylnego podania diazepamu 0,01 mg/kg, czasami w połączeniu z tiopentalem w celu wprowadzenia konia w znieczulenie ogólne

Pochodne butyrofenonu

Droperidol, lenperon 0,01 mg/kg i.v.

Azaperon 0,1- 0,3 mg/kg i.v.

Wywołują podobne efekty jak pochodne fenotiazyny, jednak bardziej nieprzewidywalne i rzadziej wywołują hipotensję

Nie zaleca się ich stosowania u koni

Po zastosowaniu pojedynczej dawki notowano brak pragnienia i apetytu nawet przez 4 kolejne dni

Notowano ataki paniki, niekontrolowane cofanie, rzucanie się na podłoże, czasami konie przybierały pozycję siedzącego psa, a następnie wyskakiwały do przodu. Wszystkie te zachowania stanowiły niebezpieczeństwo dla pacjenta i personelu

alfa2agoniści

Ksylazyna 1,1 mg/kg i.v.

Romifidyna 0,03-0,05 mg/kg i.v.

Detomidyna 20-40 µg/kg i.v., 60 µg/kg podjęzykowo

Medetomidyna 0,005-0,01 mg/kg i.v

Stosowane są w połączeniu z acepromazyną lub opioidami do wykonywania zabiegów na koniu stojącym

Wykorzystywane są jako wstęp do znieczulenia ogólnego lub jako środki znieczulające podawane nadtwardówkowo i podpajęczynówkowo

Zwiększenie dawki lub jej powtórzenie może nie pogłębić sedacji; przy niewystarczającym efekcie zaleca się podanie opioidów

Sedacja

Zwiotczenie mięśni

Efekt przeciwbólowy

Spadek częstości oddechów, spadek objętości oddechowej, spadek pO2, wzrost pCO2, wywołane częściej detomidyną i medetomidyną, niż ksylazyną i romifidyną

U niektórych koni notuje się odgłos chrapania spowodowany obniżeniem głowy i relaksacją mięśni krtani i nozdrzy

Detomidyna może zmniejszyć zdolność odwodzenia lewej chrząstki krtaniowej (istotne przy badaniu endoskopowym krtani)

2-agoniści osłabiają odruch kaszlu (istotne po zabiegach w obrębie zatok nosowych i krtani)

Powodują spadek akcji serca, bloki przedsionkowo-komorowe, zmniejszenie pojemności minutowej oraz spadek ciśnienia tętniczego

Bradykardia (tętno poniżej 25/min podczas znieczulenia ogólnego) powinna być leczona za pomocą cholinolityków, bo wiąże się ze zmniejszoną objętością wyrzutową serca

Po podaniu dożylnym obserwuje się krótkotrwały (10-15 min) wzrost ciśnienia tętniczego przechodzący w nieznaczną hipotensję

Osłabienie perystaltyki i spowolnienie opróżniania przewodu pokarmowego może trwać 3 godziny po ksylazynie i dłużej po detomidynie i romifidynie

2- agoniści mogą maskować objawy kolkowe, dlatego u pacjentów kolkujących zaleca się stosowanie ksylazyny lub medetomidyny ze względu na ich szybszy metabolizm i krótszy czas działania w porównaniu do romifidyny i detomidyny

U dorosłych koni wywołują hiperglikemię utrzymującą się ok. 3 godzin; podobnego zjawiska nie obserwuje się u źrebiąt

Zwiększają filtrację kłębuszkową i produkcję moczu, co wskazuje na konieczność kateteryzacji pęcherza moczowego podczas znieczulenia ogólnego

Po podaniu 2- agonistów zwiększa się temperatura wewnętrzna ciała i obserwuje się pocenie

Zwiększa się napięcie macicy, mogą wywołać ronienie, choć nie jest to w pełni udokumentowane

Po przypadkowym podaniu podskórnym może pojawić się miejscowa odpowiedź zapalną

Mogą być bezpiecznie stosowane u źrebiąt powyżej 3 tygodnia życia, choć efekty uboczne mogą wystąpić częściej niż u koni dorosłych- depresja oddechowa, bradykardia, hipotermia, blade błony śluzowe- ci pacjenci wymagają terapii tlenowej

Nie należy ich stosować u źrebiąt poniżej 3 tygodnia życia- nie w pełni rozwinięty współczulny układ nerwowy nie jest w stanie przeciwdziałać bradykardii

Mogą być bezpiecznie stosowane u źrebiąt powyżej 3 tygodnia życia, choć efekty uboczne mogą wystąpić częściej niż u koni dorosłych- depresja oddechowa, bradykardia, hipotermia, blade błony śluzowe- ci pacjenci wymagają terapii tlenowej

Nie należy ich stosować u źrebiąt poniżej 3 tygodnia życia- nie w pełni rozwinięty współczulny układ nerwowy nie jest w stanie przeciwdziałać bradykardii

Zmniejszone dawki 2- agonistów (ksylazyny lub romifidyny)mogą być podawane podczas wybudzania się konia ze znieczulenia ogólnego; wydłuża to czas wstawania, jednak sprawia, że proces ten przebiega łagodniej, bez pobudzenia i ataksji i bez negatywnego wpływu na krążenie i oddychanie

Nie podawać detomidyny równolegle z sulfonamidami!!- wstrząs

2-antagoniści:

-yohimbina, tolazolina- często nieprzewidywalne efekty (działanie na rec. 1- adrenergiczne), hipotensja

-atipamezol 0,05-0,2 mg/kg i.v.- bardziej selektywny względem rec. 2- adrenergicznych; podawany u koni, które nie wstają po narkozie wziewnej w ciągu 60-90 min.

-doxapram- pobudzenie ośrodka oddechowego

Benzodiazepiny

Diazepam 0,05- 0,1 mg/kg i.v.

Midazolam 0,05- 0,1 mg/kg i.v.- działa krócej i bardziej efektywnie niż diazepam

Zwiększają aktywność inhibitorów neurotransmiterów w OUN

Działanie zwiotczające mięśnie

Działanie przeciwdrgawkowe

Średni efekt uspokajający

Brak efektu przeciwbólowego

Kilka minut po podaniu i.v. może wystąpić pobudzenie, jednak po ok. 15 minutach powinno ono ustąpić

Stosowane klinicznie dawki nie wpływają na częstość oddechów, objętość oddechową, pH, pO2, pCO2, tętno, objętość wyrzutową serca, ciśnienie krwi tętniczej

Wysokie dawki mogą wywołać hipotensję i depresję oddechową, położenie się konia

Stosuje się je często w połączeniu z ketaminą przy znieczuleniu ogólnym, co zmniejsza ryzyko wystąpienia drgawek i ogranicza dawkę środka inhalacyjnego nawet do ok. 30%

Jako antagonistę stosuje się flumazenil 0,01- 0,1 mg/kg i.v. Po jego podaniu obserwowano drgawki i pobudzenie u ludzi; nie zaobserwowano tego zjawiska u koni

Opioidy

Agonista- morfina 0,15 mg/kg i.v.

Agonista-antagonista- butorfanol 0,01-0,04 mg/kg i.v.

Częściowy agonista- buprenorfina

Antagonista- nalokson

Bezbolesność

Niewielka sedacja lub pobudzenie

Zwiększona aktywność lokomotoryczna

Depresja sercowo-naczyniowa

Zmniejszona perystaltyka przewodu pokarmowego- zwiększone jest napięcie mięśniówki gładkiej przewodu pokarmowego, przez co przesuwanie treści pokarmowej jest osłabione (butorfanol ma najsłabszy wpływ na pracę jelit)

Nieznaczny wzrost temperatury wewnętrznej ciała

Efekt przeciwbólowy jest wzmocniony przy połączeniu opioidów z NLPZ lub 2-agonistami

W leczeniu bólu trzewnego większą skuteczność wykazuje BUTORFANOL, ze wzgl. na większe powinowactwo do rec. Kappa

Butorfanol zmniejsza poziom kortyzolu we krwi i ułatwia wybudzanie się koni ze znieczulenia ogólnego po zabiegach na jamie brzusznej

Morfina lepiej zwalcza powierzchowny i głęboki ból somatyczny, jednak może sprzyjać powstaniu niedrożności jelit i zaparć

Morfina w dawce 0,15 mg/kg i.v. działa dobrze przeciwbólowo, zmniejsza zapotrzebowanie na środki znieczulenia ogólnego i ułatwia wybudzanie z narkozy wziewnej; dawki powyżej 0,25 mg/kg i.v. nie są tak skuteczne

Po podaniu opioidów może zmniejszyć się częstotliwość oddechów, jednak objętość oddechowa pozostaje bez zmian, więc pH, pCO2 i pO2 pozostają niezmienione

Depresja oddechowa może się pojawić w momencie podania opioidów koniom w głębokiej sedacji i koniom chorym, wyraźnie osłabionym

Opioidy obniżają odruch kaszlu, co jest istotne po zabiegach na górnych drogach oddechowych

Zastosowanie klinicznych dawek nie ma wpływu na układ krążenia, jednak u koni poddanych wcześniej sedacji może nieznacznie zmniejszyć się częstość pracy serca i ciśnienie tętnicze

Podanie opioidów jako monoterapia może dawać nieprzewidywalne zachowania pacjenta, dlatego zaleca się ich łączenie z 2-agonistami lub jako uzupełnienie protokołu znieczulenia ogólnego

Nalokson- dożylne podanie odwraca zarówno ośrodkowe, jak i obwodowe efekty agonistów, tj.: zmiany w zachowaniu, efekty krążeniowo-oddechowe, lokomotoryczne i przeciwbólowe

Nalokson również w pewnym stopniu odwraca działanie środków sedacyjnych i inhalacyjnych znieczulenia ogólnego

Dożylne podanie naloxonu, naltreksonu lub diprenorfiny hamuje zachowania stereotypowe- konie przestawały łykać na okres ok. tygodnia

Znieczulenie ogólne infuzyjne

Środki infuzyjne stosowane są jako indukcja i utrzymanie znieczulenia pełnego infuzyjnego, lub jako dodatek do znieczulenia inhalacyjnego

Znieczulenie infuzyjne może być bezpieczniejsze od znieczulenia inhalacyjnego

Efekt działania tiopentalu i propofolu jest szybki i krótkotrwały

Ketamina powoduje głęboką utratę przytomności i bezbolesność

Guajfenezyna (gwajamar) wywołuje bardzo dobre zwiotczenie mięśni

Prowadzenie znieczulenia ogólnego infuzyjnego przez ponad 3 godziny skutkuje akumulacją środków i przedłużonym czasem wybudzania

Barbiturany

Długo działające- 8-12 h- fenobarbital

Średnio długo działające- 2-6 h

Krótko działające- 45-90 min- pentobarbital

Ultrakrótko działające- 5-15 min- tiopental (5-8 mg/kg), metoheksytal

Pentobarbital nie jest stosowany u koni; bolus dożylny powoduje znaczną depresję krążeniowo-oddechową, hipowolemię, hipotensję i przedłużone, nieskoordynowane wybudzanie

Metoheksytal również nie jest stosowany u koni; powoduje drżenia mięśni i silne pobudzenie, szczególnie u koni słabo spremedykowanych

Depresja OUN- senność, sedacja, śpiączka

Zmniejszony przepływ krwi przez mózg, spadek metabolizmu tkanki mózgowej- związane ze zmniejszonym poziomem K+, Na+, Ca˛+ i zmniejszonym Cl-

Zależna od dawki depresja oddechowa- hipowentylacja i kwasica oddechowa

Osłabienie reakcji ośrodka oddechowego na wzrost poziomu CO2

Depresja układu krążenia; podanie dożylne tiopentalu może skutkować wzrostem częstości pracy serca, spadkiem ciśnienia tętniczego, powrotu żylnego i siły skurczu serca; obwodowy opór naczyniowy pozostaje bez zmian lub jest zwiększony

Zmniejsza się przepływ krwi przez wątrobę, nerki i mięśnie szkieletowe, jednak po podaniu barbituranów metabolizm w tych tkankach jest zmniejszony. Oznacza to, że stosunek zużycia tlenu do jego dostarczania nie ulega zmianie i nie wpływa to na funkcjonowanie narządów.

Po podaniu klaczom ciężarnym notowano silną depresję oddechową płodu i zatrzymanie oddechu u nowonarodzonych źrebiąt

Indukcja i wybudzanie po podaniu tiopentalu może przebiegać gwałtownie i bez koordynacji, dlatego ważna jest wcześniejsza skuteczna premedykacja

Znieczulenie trwa krótko i nie ma dobrego działania przeciwbólowego

Po podaniu może pojawić się bezdech, trwający ok. 20 sek., jeśli trwa dłużej konieczna może się okazać wspomagana wentylacja

Znieczulenia dysocjacyjne

Ketamina 1,5-2 mg/kg i.v.

Tiletamina 0,1-0,5 mg/kg i.v.

Depresja wzgórza i ośrodkowych centrów bólowych

Głęboka utrata przytomności

Bezbolesność związana m.in. z interakcją z receptorami opioidowymi w CUN

Katalepsja, napięcie mięśni, drgawki związane z wyładowaniami elektrycznymi w hipokampie

Ketamina zwiększa koncentrację serotoniny i dopaminy w mózgu, co najprawdopodobniej jest przyczyną napięcia mięśniowego

Kliniczne dawki nie wpływają znacząco na układ oddechowy; rzadko może dochodzić do pojawienia się bezdechu

pO2 krwi tętniczej nieznacznie spada; pCO2 pozostaje z reguły bez zmian

Częstość pracy serca, wyrzut serca, ciśnienie tętnicze wzrastają

Wzrasta temperatura wewnętrzna ciała

Wzrost ciśnienia śródczaszkowego wyklucza stosowanie ketaminy u pacjentów z urazami głowy i chorobami CUN

Ketamina przechodzi przez łożysko i może powodować depresję oddechową u nowonarodzonych źrebiąt

W praktyce łączone jest ze środkami sedacyjnymi, środkami zwiotczającymi mięśnie, przeciwbólowymi, lub jako wprowadzenie do znieczulenia inhalacyjnego

Nie podawać domięśniowo- wolna absorpcja, nieprzewidywalne efekty i ciężkie wybudzanie

Po położeniu się konia może utrzymywać się odruch krtaniowy i przełykania, co utrudnia intubację

Odruch powiekowy nie jest zniesiony i nie może być wyznacznikiem głębokości znieczulenia

Widoczny oczopląs

Czas znieczulenia po jednorazowej dawce ok. 5-15 minut, w zależności od wieku konia i głębokości wcześniejszej premedykacji

Gwajafenezyna

Gwajafenezyna- 80-100 mg/kg i.v.

Podanie roztworu 5-15% trwa kilka minut

Podanie pełnej dawki może skutkować silną ataksją, dlatego należy łączyć ją z ketaminą lub tiopentalem, co pomoże zredukować dawkę i ułatwi kładzenie się konia

Centralna relaksacja mięśni

Blokada polisynaptycznych odruchów w rdzeniu kręgowym

Brak działania przeciwbólowego

Stężenia 5-15%

Wyższe stężenia powodują hemolizę, hemoglobinurię

Przygotowany roztwór należy zużyć w ciągu tygodnia

Stężenie 10% ma osmolalnośc zbliżoną do osmolalności końskiej plazmy

Wysokie dawki mogą spowodować paradoksalną sztywność mięśni lub okresowe bezdechy

Nieznaczny spadek ciśnienia tętniczego i wzrost oporu naczyniowego

Wlewy ciągłe mogą wywołać depresję oddechową

Przepływ krwi przez narządy wewnętrzne i mięśnie szkieletowe pozostaje bez zmian

Łączona jest ze środkami sedacyjnymi, ketaminą, tiopentalem i środkami znieczulenia inhalacyjnego- w zależności od protokołu znieczulenia

Przechodzi do łożyska, jednak nie zaobserwowano negatywnego wpływu na płód

Odruch powiekowy i krtaniowy są zachowane, jednak silna relaksacja mięśni szyi i krtani ułatwia intubację

propofol

4 mg/kg i.v.

Ultrakrótkie działanie

Szybka biotransformacja w wątrobie i szybka eliminacja

Słaba kumulacja

Działanie z receptorami GABA

Słabe działanie przeciwbólowe

Bardzo dobre działanie nasenne

Relaksacja mięśni

Spokojne wprowadzenie do znieczulenia ogólnego

Działanie przeciwdrgawkowe

Wywołuje depresję oddechową i bezdechy podczas wprowadzania do znieczulenia ogólnego, lub podczas podtrzymywania znieczulenia inhalacyjnego

Wybudzanie przebiega szybko i tylko z minimalną ataksją

Ma niewielki wpływ na akcję serca

Może powodować spadek ciśnienia tętniczego

Jego zastosowanie u koni jest ograniczone ze względu na wysokie koszty oraz ze względu na duże ryzyko wywołania silnej depresji oddechowej

Premedytacja-podawanie pewnych substancji ułatwiających przeprowadzenie znieczulenia oraz zmniejszającym ryzyko wystąpienia powikłań w trakcie anastezji i operacji i budzenia się pacjęta ze znieczulenia oraz ułatwiających przeprowadzenie znieczulenia

I.Parasympatykolityki( antycholinergiczne)

Atropina 0,005-0,01mg/kg i.v przeciwdziała bradykardii 1-2 mg /koń 500kg, spadek wydzielania wewnętrznego, blokada wpływu n. błędnego, zahamowanie efektow parasympatycznych, rozszerzenie źrenic, porażenie przewodu pokarmowego, zmniejsza aktywność nabłonka rzęskowego- zaleganie śluzu w dr. Oddechowych,

Glikopyrrolat 0,005mg/kg i.v dłużej hamuje wydzielanie śliny, słabiej działa na ukl. Sercowo naczyniowy

II. Leki o działaniu sedacyjnym

1.Trankwilizatory duże

*Pochodne fenotiazyny: słabe działanie przeciwbolowe, łączymy je z narkotycznymi lekami

analgetycznymi(np.metadon), leki podajemy per os lub parenteralnie, Działanie ok. 6h.

Działania uboczne: sztywność, drżenie,katalepsje, przedłużają fazę budzenia, hipotermia, reakcje paradoksalne( pobudzenie) wypadnięcie prącia,

Acepromazyna, dawka 20-80μg/kg i.m, 10-40 μg/kg i.m. i.v, początek działania 10-20 minut, czas działania 2-3h, spadek ciśnienia może trwać 12h. Działa przeciw-arytmicznie, podanie dawki 0,0003-0,0005mg/kg przed operacja znacznie zmniejsza liczbę śmiertelnych powikłań. Propionylopromazyna- 0,05-0,08mg/kg i.v

2. Trankwilizatory małe (benzodiazepiny)

Diazepam 0,1 mg/kg i.v, po podaniu ksylazyny+ etaminy

Midazolam 0,1mg/kg

Słabe działanie sedacyjne i nasenne, stosowane są z α2 agonistami lub ketaminą, pozwalają na zmniejszenie dawki anestetyków wziewnych, nasilają działanie barbituranow, Działają przeciwdrgawkowo, Działania uboczne: pobudzenie, zmiany zachowania,

III.Leki o działaniu sedacyjnym/nasennym

Α2 agoniści

*Ksylazyna(wywołanie sedacji, bezbolesności, zwiotczenia mięśni)

Dawka:1-2mg/kg i.m, lub 0,4-1mg/kg i.v. Początek działania po 1-2 miuntach od podania dożylnego i 10-15 minut po

podaniu domięśniowym. Czas trwania:30 minut po podaniu dożylnym i 60 minut po podaniu domięśniowym. Może wystąpić: bradykardia zatokowa, blok przedsionkowo komorowy I stopnia i II stopnia

*Detomidyna, dawka 20-40μg/kg i.m, 10-20 μg/kg i.v., 60μg/kg podpajęczynówkowo. Czas trwania 2x dłużej niż ksylazyna. Można wykonywać zabiegi na zwierzęciu stojącym.

*Medetomidyna, dawka 10-40μg/kg i.m., 5-20μg/kg i.v., Bardzo wyraźny i dłuższy efekt działania niż ksylazyna, ale nie krótszy niż detomidyna.

*Romifidyna. Dawka 80-120μg/kg i.m i.v. Mniejsza ataksja niż przy ksylazynie i dłuższy czas działania

IV Inne.

Wodzian chlorku-20mg/kg nasenny, podaje się go doustnie lub i.v w bardzo dużym rozcieńczeniu ( zakrzepica żył)

Barbiturany- Pentobarbital 0,5-1,1 mg/kg

81. Środki sedacyjne i infuzyjne stosowane u koni

1.Trankwilizatory duże

*Pochodne fenotiazyny: słabe działanie przeciwbolowe, łączymy je z narkotycznymi lekami

analgetycznymi(np.metadon), leki podajemy per os lub parenteralnie, Działanie ok. 6h.

Działania uboczne: sztywność, drżenie,katalepsje, przedłużają fazę budzenia, hipotermia, reakcje paradoksalne( pobudzenie) wypadnięcie prącia,

Acepromazyna, dawka 20-80μg/kg i.m, 10-40 μg/kg i.m. i.v, początek działania 10-20 minut, czas działania 2-3h, spadek ciśnienia może trwać 12h. Działa przeciwarytmicznie, podanie dawki 0,0003-0,0005mg/kg przed operacja znacznie zmniejsza liczbę śmiertelnych powikłań.

Propionylopromazyna- 0,05-0,08mg/kg i.v

Trankwilizatory małe (benzodiazepiny)

Diazepam 0,1 mg/kg i.v, po podaniu ksylazyny+ etaminy

Midazolam 0,1mg/kg

Słabe działanie sedacyjne i nasenne, stosowane są z α2 agonistami lub ketaminą, pozwalają na zmniejszenie dawki anestetyków wziewnych, nasilają działanie barbituranów, Działają przeciwdrgawkowo, Działania uboczne: pobudzenie, zmiany zachowania,

2.Leki o działaniu sedacyjnym/nasennym

Α2 agoniści

*Ksylazyna (wywołanie sedacji, bezbolesności, ziotczenia mięśni)

Dawka:1-2mg/kg i.m, lub 0,4-1mg/kg i.v. Początek działania po 1-2 minutach od podania dożylnego i 10-15 minut po podaniu domięśniowym. Czas trwania:30 minut po podaniu dożylnym i 60 minut po podaniu domięśniowym. Może wystąpić: bradykardia zatokowa, blok przedsionkowo komorowy I stopnia i II stopnia

*Detomidyna, dawka 20-40μg/kg i.m, 10-20 μg/kg i.v., 60μg/kg podpajęczynówkowo. Czas trwania 2x dłużej niż ksylazyna. Można wykonywać zabiegi na zwierzeciu stojącym.

*Medetomidyna, dawka 10-40μg/kg i.m., 5-20μg/kg i.v., Bardzo wyraźny i dłuższy efekt działania niż ksylazyna, ale nie krótszy niż detomidyna.

*Romifidyna. Dawka 80-120μg/kg i.m i.v. Mniejsza ataksja niż przy ksylazynie i dłuższy czas działania

82. Artroskopia technika zabiegowa i wskazania.

Rozpoznanie i leczenie uszkodzeń stawów.

• Artroskopia operacyjna wprowadzenie narzędzi przez dwa odrębne porty (met triangulacji)

• Techniki artroskopowe: wprowadzenie kaniuli artroskopowej z trokarem przez niewielkie nacięcie, wprowadzamy artroskop przez kaniulę.

• Wypełnienie jamy stawowej płynem uwidacznia staw.

• Zmiany w stawach badane są najpierw dotykowo unoszone lub oddzielane na mniejsze części i usuwane szczypcami kostnymi, ubytki opracowane są chirurgicznie co prowadzi do przywrócenia zdrowej chrząstki i kości.

Najważniejsze choroby przy których stosuje się artroskopie.

• Zapalenie błony maziowej

• Uszkodzenie więzadeł

• Zmiany dotyczące chrząstek stawowych

• Artroskopia nadgarstka

• Usunięcie oddzielonych fragmentów chrzęstno-kostnych.

• Chirurgiczne opracowanie zmian w chrząstce stawowej i warstwie podchrzęstnej

• Rozpoznanie i leczenie uszkodzeń więzadła międzynadgarstkowego dłoniowego.

• Zespolenie złamań brzeżnych w płaszczyźnie czołowej kk.nadgarstka za pomocą śrub ciągnących

• Artroskopia stawu pęcinowego

• Fragmentacja bliższej, dogrzbietowej części kości pęcinowej (paliczka bliższego, dostęp od strony zachyłka dogrzbietowego.)

• Przewlekły przerost dogrzbietowego fałdu bł. maziowej

• OCD grzebienia pośrodkowego kości środrecz/środstopia III.

• Artroskopia stawów międzypaliczkowych

• Fragmentacja kości stawu międzypaliczkowego bliższego i dalszego.

• Fragmentacja chrzęstno-kostna w dłoniowym zachyłku stawu międzypaliczkowego bliższego bliższego i dalszego.

• Usuwanie zew. torbieli podchrzęstnych paliczka dalszego.

• Artroskopia stawu ramiennego

• OCD panewki łopatki, głowy k. ramiennej, 50% na zlikwidowanie kulawizny u koni sportowych.

• Artroskopia stawu łokciowego

• OCD

• Usuwanie fragmentów chrzęstno kostnych.

• Artroskopia stawu stępowo-goleniowego

• OCD części grzebienia pośrodkowego dalszej nasady k.piszczelowej,bocznego i przyśrodkowego grzebienia bloczka k. skokowej, kostki przyśrodkowej piszczeli.

• Artroskopia stawu udowo-rzepkowego i udowo piszczelowego.

• Fragmentacja rzepki

• Osteochondroza oddzielająca

• Torbiele podchrzęstne kłykcia przyśrodkowego kości udowej.

• Uszkodzenie łąkotek, więzadła krzyżowego, chrząstek stawowych.

• Wziernikowanie pochewek ścięgnowych

• Leczenie kostniało-chrzęstniaka kanału nadgarstka

• Przecięcie głowy dodatkowej mięśnia zginacza powierzchownego palców.

• Usuwanie zrostów

• Uszkodzenie pochewek ścięgnowych m.zginacza głębokiego palców.

86.Przepukliny pępkowa, mosznowa i pachwinowa u źrebiąt. Przyczyny,

rozpoznawanie oraz leczenie operacyjne

· Przepukliny pępkowe

są częstym wrodzonym defektem budowy ściany brzuchu. pojawia się u około 2 procent źrebiąt pełnej krwi angielskiej.

U młodych ogierków występuje też przepuklina pachwinowa lub mosznowa, pojawiająca się po urodzeniu lub w ciągu kilku następnych dni. Spowodowana jest szerokim pierścieniem pachwinowym, urazem oraz zwiększonym ciśnieniem w jamie brzusznej i parciem. Przepukliny pachwinowe zazwyczaj są jednostronne ale mogą być także obustronne i powszechnie występują u rasy Tennesse Walking Horse i kłusakow amerykańskich. Większość wrodzonych przepuklin pachwinowych to przepukliny wewnątrzpochwowe, w których jelita przechodzą przez nieuszkodzony pierścień pochwowy i znajdują się wewnątrz warstwy ściennej osłonki pochwowej. Przepuklina wewnątrzpochwowa zazwyczaj jest odprowadzona lecz nie stanowi zagrożenia dla życia i cofa się po normalnym jej odprowadzeniu w ciągu kilku dni.

Przepuklina zewnątrzpochwowa występuje wtedy gdy dochodzi do rozerwania ściany osłonki pochwowej lub otrzewnej w okolicy pierścienia pachwinowego i jelita znajdują się pod skorą. Przepuklina ta jest zazwyczaj nieodprowadzalna, zawiera duży odcinek jelita, zagraża życiu i uważana jest za wymagającą szybkiej interwencji chirurgicznej.

Rozpoznanie: ustala się na podstawie badania klinicznego oraz badania palpacyjnego przepukliny jeżeli jest możliwe należy odprowadzić zawartość przepukliny. Obecność jelit wewnątrz worka przepuklinowego nie jest znaczącym problemem, jeśli można je odprowadzić.

Badanie usg pozwala odróżnić przepuklinę nieodprowadzalną od ropnia i określić zawartość worka przepuklinowego.

Objawy sugerujące uwięźnięcie przepukliny; niemożność odprowadzenia, powiększanie się rozmiarów, wystąpienie objawów bólowych, podwyższenie miejscowej ciepłoty, obrzęk, ból , twardnienie deformacji. Należy podejrzewać uwięźnięcie u wszystkich źrebiąt mających przepuklinę , u których pojawiły się objawy morzyskowe.

Leczenie: w pierwszej kolejności podejmowane jest leczenie zachowawcze. Małe przepukliny zazwyczaj znikają w pierwszych kilku tygodniach życia. Należy nauczyć właściciela monitorowania wielkości przepukliny i częstego odprowadzania jej zawartości. Bandażowanie lub klamrowanie można stosować w celu utrzymania odprowadzonej

zawartości w jamie brzusznej, umożliwia ono spontaniczne zamknięcie się wrót przepuklin. Leszczotki czy pierścienie gumowe mogą ułatwiać zamknięcie się wrót przepukliny przez stymulowanie tworzenia się tkanki bliznowej. Potencjalnym powikłaniem bandażowania przepuklin pachwinowych są odleżyny. Przy dużych przepuklinach o średnicy ponad 5 cm występuje skłonność do pojawienia się powikłań i mniejsze prawdopodobieństwo do cofnięcia się-interwencja chirurgiczna.

leczenie operacyjne (Kulczycki)

metody postępowania z przepuklinami pępkowymi może my podzielić na łagodzące i radykalne, które dzieli się z kolei na metody postępowania 1) bez przecięcia skory 2) z odsłonięciem worka otrzewnowego nałożenie leszczotek- zakłada się na cały worek przepuklinowy bez przecięcia skory. Leszczotki drewniane zgniatają szeroki pas tkanek, wywierają równomierny ucisk. Są lekkie nie wymagają więc pasów pomocniczych do utrzymywania we właściwym położeniu, leszczotki metalowe zwierane są śrubami, można je dokręcać jednak wymagają dodatkowego przytrzymywania pasami lub szwami.

Odprowadzenie przepukliny zwykle następuje samoistnie po ułożeniu pacjenta na grzbiecie. Trzymając jedną ręką dobrze odciągnięty worek za pomocą kleszczy haczykowatych, drugą nakładamy leszczotki na jego podstawę, u klaczy wzdłuż ciała u ogierów w poprzek. Między końce leszczotek a skórę wkładamy kawałki zwiniętej gazy aby uniknąć odgniecenia skory. Odgraniczony od ciała worek przepuklinowy ulega zgorzel. aby zapobiec jego gniciu i doprowadzić do suchej zgorzeli nasączamy worek przepuklinowy podskórnie kilkoma milimetrami formaliny. Leszczotki same odpadają (po 2-3 tyg) Radykalne metody leczenia przepukliny pępkowej. Operacja stosowana jest rzadko u koni poniżej 1. roku życia) konieczne znieczulenie ogólne. Konia układamy w pozycji na grzbiecie. Wykonuje się cięcie skory przebiegające w linii strzałkowej w części przedniej i tylnej przepukliny. W okolicy blizny na wierzchołku worka przepuklinowego cięcie skory rozdwaja się obejmując wrzecionowato wspomnianą bliznę. Częściowo na tępo częściowo przy użyciu nożyczek należy teraz odpreparować skórę od wewnętrznej warstwy worka

przepuklinowego wychodząc z preparowaniem poza pierścień przepuklinowy. Po odpreparowaniu wrzecionowatego płata skory z wierzchołka worka przepuklinowego wychodząc z preparowaniem poza pierścień przepuklinowy. Po odpreparowaniu wrzecionowatego płata skory w wierzchołku worka przepuklinowego rozcina się jego wewnętrzną warstwę w linii strzałkowej. Kolejną czynnością jest odpreparowanie otrzewnej od łącznotkankowej części worka wewnętrznego. Najłatwiej to zrobić w pobliżu pierścienia przepuklinowego, ze względu na występowanie tam tłuszczu pozaotrzewnowego. Od tego miejsca rozpoczyna się preparowanie. Po rozpreparowaniu ściany worka szwem ciągłym łączy się brzegi otrzewnej. włóknistą część worka wewn. szyje się następująco: najpierw trzeba przeszyć jeden płat worka do krawędzi wrót przepuklinowych strony przeciwnej. Ponieważ zazwyczaj płat jest za szeroki wskazane jest zwinąć go we wrota przepukliny, a do przeciwnej- w stosunku do podstawy płata-krawędzi pierścienia przyszyć przylegającą do niej ścianę zwoju powstałego przez zwinięcie płata. Drugą , rozprostowaną i lekko naciągniętą częścią worka wewnętrznego pokrywa się wrota przepukliny ponad poprzednio zaszytymi warstwami a jego krawędź przeszywa się szwem ciągłym do ściany brzucha.

· przepukliny pachwinowe

u koni spotyka się dwa rodzaje przepuklin pachwinowych;

-przepuklinę pachwinową (mosznową) wewnątrzpochwową, w której wysunięte z jamy brzusznej twory znajdują się w jamie osłonki pochwowej wspólnej

-przepuklinę pachwinową (mosznową) zewnątrzpochwową, w której wpadnięte twory znajdują się w mosznie lecz z zewnątrz osłonki pochwowej (hernia intestinalis) ta występuje bardzo rzadko.

U osesków i bardzo młodych źrebiąt można odłożyć operację na jakiś czas jeżeli przepuklina ma skłonność do zmniejszania się. Później jednak operacja jest wskazana i lepiej ją wykonać we wcześniejszym wieku. W przypadku przepukliny zewnątrzpochwowej zwierzę trzeba zaraz operować.

operacja przepukliny wewątrzpochwowej. konieczne znieczulenie ogólne i ułożenie grzbietowe.

• Operacja polega na odprowadzeniu przepukliny i zamknięciu na stałe wejścia do wyrostka pochwowego.

• Najlepiej prowadzi do tego odcięcie całego wyrostka pochwowego i zabliźnienie się pozostałego kikuta.

• Odłączenie skory od osłonek pochwowych. rozcinamy skórę moszny i torując sobie drogę na tępo w płaszczyźnie błony kurczliwej zsuwamy skórę moszny z osłonek pochwowych dochodząc do zewnętrznego powierzchownego pierścienia pachwinowego.

odprowadzenie przepukliny:

jeżeli odprowadzenie nie nastąpiło samoistnie cięcie rozpoczynamy na jądrze i przedłużamy je włożywszy zgłębnik rowkowy do jamy pochwowej. Na brzegi rozciętej jamy pochwowej nakładamy cztery kleszczyki naczyniowe . Operujący jedną ręką podciąga do góry i ku sobie jądro natomiast palec drugiej ręki wkłada do wnętrz worka pochwowego i bada okolice pierścienia. Jeśli treścią worka pochwowego jest tylko sieć to jej część będąca w kanale pochwowym pozostawiamy na miejscu, części wystającą z kanału podwiązujemy katgutem i obcinamy, jeśli są zrosty krezki jelita rozdzielamy je palcami. W operacjach zaciśniętej przepukliny przed odprowadzeniem jelita musimy przekonać się o jego stanie a następnie stwierdzić na czym polega główna przyczyna zaciśnięcia jelita. Jeśli pętla jest wzdęta to upuszczamy gaz. W tym celu

okładamy jelito ciepłymi wilgotnymi chustami i nakłuwamy je igłą punkcyjną. Miejsce wkłucia obszywamy szwem kapciuchowym. Następnie jelito wyciągamy po wypuszczeniu z kanału pochwowego pociągając raz za wstępującą drugi

raz za zstępującą część pętli jelit. (miejsca podejrzane o zgorzel podwija się do środka i obszywa rzędem szwów Lemberta, jeśli cała pętla jest objęta procesem martwiczym to wycina się ją i zszywa końce. Przeszkody utrudniające odprowadzenie to powiększenie objętości jelita(przesuwamy małymi partiami treść jelita),absolutna wąskość szyjki worka przepuklinowego (szyjkę należy wówczas rozciąć) i zrosty(rozdzielamy palcami gdy to niemożliwe pozostawiamy na jelicie miejsce jego zrośnięcia z osłonką pochwową wycinając z tej ostatniej płatek odpowiadający wielkością i kształtem zrostowi).

U młodych źrebiąt przepuklina pachwinowa często połączona jest z wnętrostwem. U takich wydobywamy jądro przez kanał pachwinowy i usuwamy

zamknięcie otworu przepukliny:

• Wykonuje się je albo za pomocą leszczotek albo przez podwiązanie i odcięcie worka przepuklinowego.

• Leszczotki nakładamy na wyrostek pochwowy zawierający powrozek nasienny, przed nałożeniem skręcamy worek osłonki pochwowej o pól obrotu dookoła osi zamykając w ten sposób światło szyjki w kanale pachwinowym końce leszczotek stykające się z udem owija się gazą, oprócz tego leszczotki umocowuje się do skory szwem z grubego jedwabiu.

Przepuklina pachwinowa zewnątrz pochwowa:

Zwana też przepukliną rzekomą gdyż nie ma worka otrzewnowego. Otwór przepukliny znajduje się zwykle w ścianie brzusznej obok wewnętrznego pierścienia pachwinowego przyśrodkowo i nieco do przodu od niego. Jego rozmiary są niewielkie na jeden lub dwa końce palców kształt nieregularny. Otwór prowadzi do przestrzeni pachwinowej lecz nie do worka pochwowego tylko obok niego potem dalej pod skorą do moszny. Worek przepuklinowy z

zewnątrz utworzony jest przez skórę moszny.

Operacja przepuklina zewnątrzpochwowej- cięcie podobnie jak przy trzebieniu lecz przedłużamy je dalej w kierunku pierścienia pachwinowego na przednio-bocznej stronie moszny. Ostrożnie odpreparowujemy skórę, starając się

zachować w całości wewnętrzny worek przepuklinowy (otrzewnowy). Następnie odprowadzamy. pierścień pachwinowy musi dać się wyraźnie namacać palcem. Po odprowadzeniu zamykamy pierścień dużym tamponem. Zbliżanie do siebie

twardych brzegów nie jest możliwe dlatego półokrągłą igłą zbiera się tkankę łączną następnie naciąga się nią na otwór przepuklinowy i przyszywa do jego krawędzi. Do zakrycia wykorzystuje się najbliżej leżące ściany pochwówki.

Nakładamy na okrętkę parę ściegów najgłębszych, ściągamy je i związujemy jednym węzłem. Poniżej w drugim piętrze zbieramy jeszcze okrężnie tkanki i zamknięcie otworu zabezpieczamy szwem kapciuchowatym. Potem odcina się

emaskulatorem jądra wraz z osłonkami. Do rany wkładamy tampon. skórę łączymy. tampon i szwy usuwamy po tygodniu.

Atlas chorób źrebiąt:

Przepukliny brzuszne są skutkiem przebytych operacji lub urazów

U młodych ogierków występuje tez przepuklina pachwinowa lub mosznowa. Pojawiająca się po urodzeniu lub w ciągu kilku następnych dni. Spowodowana jest szerokim pierścieniem pachwinowym, urazem oraz zwiększonym ciśnieniem w jamie brzusznej i parciem. Przepukliny pachwinowe są zazwyczaj jednostronne, mogą być tez obustronne i powszechnie występują u rasy Tenesse Walking Horse i kłusaków amerykańskich.

Większość wrodzonych przepuklin to przepukliny wewnatrzpochwowe, w których jelita przechodzą przez nieuszkodzony pierścień pachwinowy i znajdują się wewnątrz warstwy ściennej osłonki pochwowej. Przepuklina wewnatrzpochwowa jest zazwyczaj odprowadzalna lecz nie stanowi zagrożenia dla życia i cofa się po normalnym jej odprowadzeniu w ciągu kilku dni. Przepuklina zewnatrzpochwowa występuje gdy dochodzi do rozerwania ścianki osłonki pochwowej lub otrzewnej w okolicy pierścienia pachwinowego i jelita znajdują się pod skora. Ta jest nieodprowadzalna zawiera duży odcinek jelita i zagraża życiu i uważana jest za wymagającą szybkiej interwencji chirurgicznej.

Za przepuklinę niepowikłaną uważa się każdy typ przepukliny która nie zawiera jelit lub zawiera jelita nieuwięźnięte. Przepuklina powikłana zawiera jelita uwięźnięte lub zaciśnięte.

Objawy:

• widoczne i stwierdzane palpacyjnie

• pępkowe i pachwinowej – brak zaburzeń w ogólnym stanie klinicznym

• pachwinowa zew: pod skora wyczuwalne poszczególne pętle jelit. Skora w okolicy pachwiny cienka i naprężona, co może doprowadzić do przerwania lub uszkodzenia unaczynienia

• jeżeli doszło do zaciśnięcia jelita, czesto obserwuje się objawy morzyskowe wywołane postępującym niedokrwieniem jelita i narastaniem jego wzdęcia.

DR: ropnie, krwiaki, nagromadzenie płynu surowiczego

rozpoznanie:

• badanie kliniczne i palpacyjne przepukliny

• odprowadzić zawartość przepukliny

• obecność jelit wewnątrz worka nie jest znaczącym problemem, chyba ze nie można ich odprowadzić

• badanie usg: pozwala odróżnić przepuklinę nieodprowadzalną od ropnia i określić zawartość worka przepuklinowego

• objawy sugerujące uwięźniecie przepukliny to: niemożność jej odprowadzenia, powiększanie się jej rozmiarów, wystąpienie objawów bólowych, podwyższenie miejscowej ciepłoty, twardnienie deformacji, jej obrzęk i ból przy omacywaniu. Wszystkie co maja objawy morzyskowe podejrzewać o uwięźniętą przepuklinę.

Leczenie:

• leczenie zachowawcze: małe przepukliny znikają w kilku pierwszych tygodniach życia, należy nauczyć właściciela monitorowania wielkości przepukliny i częstego odprowadzania jej zawartości. Każda zmiana stanu klinicznego źrebięcia ma być zgłaszana lekarzowi. Bandażowanie lub klamrowanie można stosować w celu utrzymania odprowadzonej zawartości w jamie brzusznej, umożliwia spontaniczne zamkniecie się wrot przepukliny. Leszczotki czy pierścienie gumowe mogą ułatwić zamkniecie się wrot przepukliny poprzez stymulowanie tworzenia tkanki bliznowatej. Potencjalnym powikłaniem bandażowania przepuklin pachwinowych są odleżyny.

• Duże przepukliny: np. pępkowe o średnicy przekraczającej 5 cm, występuje większa skłonność do pojawienia się powikłań i mniejsze prawdopodobieństwo ich samoistnego cofnięcia.

• Chirurgiczna metoda jak pępkowa ma wrota większe niż 7-10 cm lub te co się nie cofnęły w ciągu 7-9 miesięcy życia źrebięcia

• jak podejrzenie uwięźniętej to niezbędna jest interwencja chirurgiczna, pachwinowe i mosznowe żeby zamknąć pierścień pachwinowy należy usunąć jadro.

Zabiegi poza-szpitalne (książka):

pachwinowe wewnatrzpochwowe – jelita przechodzą przez nieuszkodzony pierścień pochwowy i znajdują się zazwyczaj w kanale pachwinowym i przestrzeni pomiędzy ścienną a trzewną blaszka osłonki pochwowej. Dojście znajduje się bezpośrednio nad uszkodzonym kanałem pachwinowym. Ciecie o długości 10 cm wykonywane jest bezpośrednio nad zewnętrznym pierścieniem pachwinowym, zaczynając od jego krawędzi dogłowowej i wydłużając doogonowo w kierunku moszny. Obecność jelit stwierdza się zwykle w osłonce pochwowej. Czasem blaszka ścienna osłonki pochwowej lub sama otrzewna w okolicy pierścienia ulegają rozerwaniu i jelita znajdują się bezpośrednio pod skóra. Przerwanie osłonki pochwowej lub ściennej może być bardzo duże i w takich wypadkach istnieją wskazania do zszycia tych struktur. Skora bardzo młodych źrebiąt jest cienka, naciąganie jej i scieńczanie może doprowadzić do zaburzeń w ukrwieniu, martwicy niedokrwiennej i w konsekwencji do oddzielenia martwych fragmentów skory. Jeżeli osłonka pochwowa zostaje nieuszkodzona, tkanki są preparowane na tępo i ostro w celu oddzielenia osłonki pochwowej i wewnętrznej powięzi nasiennej od powięzi nasiennej zewnętrznej. Osłonka pochwowa i jadra są w takim przypadku skręcane w celu odprowadzenia jelit z powrotem do jamy brzusznej. Tkanki utrzymywane są w skręceniu i następnie w obrębie kanału pachwinowego zakładana jest pętla kastracyjna. Jadra i osłonki odcinane są za pomocą emaskulatora obwodowo w stosunku do przewiązki. W przypadku przerwania osłonki pochwowej odnajdywane jest miejsce uszkodzenia i jelita odprowadzane są do jamy brzusznej. Należy przestrzegać zasady, aby odprowadzając jelita do jamy brzusznej, wprowadzić najpierw te pętle jelit które jako ostatnie je opuściły. Zależnie od stanu może być konieczne rozszerzenie pierścienia pochwowego. Należy uważać aby nieumyślnie nie rozerwać delikatnej krezki jelitowej. Następnie, za pomocą emaskulatora, w rutynowy sposób odcinane są jadra i osłonka pochwowa.

Powierzchowny pierścień pachwinowy zamykany jest przy użyciu nici wchłanialnych przy czym najpierw wszystkie szwy są zakładane a dopiero później zawiązywane. Do zamknięcia powierzchownego pierścienia pachwinowego zaleca się użycie nici jednowłóknowych wchłanialnych nr 1 lub 2 i założenie szwów węzełkowych. Zastosowanie tępo zakończonej igły do operacji przepuklin obniża ryzyko nieumyślnego przebicia dużych naczyń. Szwy należy zakładać w rożnej odległości od brzegów kanału pachwinowego co pozwala na unikniecie nadmiernego naprężania powięzi w jednej płaszczyźnie. Tkankę podskórna i skore można zszyć za pomocą nici wchłanialnych. W przypadku wystąpienia dużej przestrzeni martwej warto rozważyć założenie drenów pozwalających na bierne odprowadzenie płynów. Skora i tkanka podskórna mogą być pozostawione do zagojenia przez ziarninowanie, zwłaszcza kiedy przed zabiegiem doszło do znacznego rozwarstwienia w tkance podskórnej, gdy występuje duża przestrzeń martwa lub tez nastąpiło przerwanie ciągłości otaczającej skory.

(tekst ze zdjęcia: w przypadku przepukliny pachwinowej wewnatrzpochwowej możliwe jest odprowadzenie przez skręcenie osłonki pochwowej zaczynając od jader w celu wymuszenia przemieszczenia się jelit do j brzusznej.)

przepuklina pępkowa:

Leczenie wrodzonych przepuklin pępkowych przeprowadza się w przypadkach przepuklin przetrwałych do 5-6 miesiąca życia, ulegających stopniowemu powiększeniu lub gdy leczenie zachowawcze jest nieskuteczne.

a) metoda zamknięta: nad pępkiem wykonywane jest wrzecionowate cięcie długości 10 cm. Jelito zazwyczaj wyczuwalne jest wewnątrz worka przepuklinowego, przepuklina może być z łatwością odprowadzona. Cięcie prowadzone jest przez tkankę podskórną. Należy uważać, aby nie przebić worka przepuklinowego. Skora i tkanka podskórna odpreparowywane są od worka przepuklinowego. W miejscu przyczepu pępka worek est bardzo cienki i może łatwo się przebić. W przypadku naderwania worka uszkodzenie można zszyć nićmi wchłanialnymi. Następnie worek przepuklinowy jest odprowadzany do jamy brzusznej. W obrębie pierścienia włóknistego zakładane są szwy ( w zależności od wielkości źrebięcia są nici nr 1 lub 2). Należy uważać aby w linii zakładanego szwu nie znalazły się jelita. Najczęściej stosuje się szwy węzełkowe krzyżowe i daleki – bliski – bliski -daleki.

Zalety metody zamkniętej: łatwy zabieg, ograniczone ryzyko wystąpienia zapalenia otrzewnej lub wytrzewienia po operacji

wady: niemożność pełnego oszacowania zawartości worka i potencjalna możliwość przyszycia jelita w linii szwu

Metoda zamknięta polecana jest w przypadku leczenia niepowikłanych przepuklin pępkowych.

b) metoda otwarta: dojście jest podobne jak przy zamkniętej do momentu, w którym worek jest wyeksponowany. Wówczas worek jest rozcinany do poziomu pierścienia przepuklinowego. Delikatne wykonanie badania palpacyjnego pierścienia umożliwi odnalezienie zwężającego się trójkątnego obszaru wyznaczonego odpowiednio przez do-głowowy i do-ogonowy brzeg pierścienia oraz włóknistej część linii białej – całość kształtu wrzecionowatego. Tkanki znajdujące się w obrębie tego obszaru mogą zostać osunięte.

Zamknięcie ściany jamy brzusznej polega na założeniu szwów z nici wchłanialnych. Zaleca się zastosowanie podobnych szwów jak w przypadku metody zamkniętej. Nie jest wskazane zakładanie poziomego szwu materacowego czy typu Mayo, ponieważ mogą one powodować przesadny ucisk lub nadmierne naprężenia w linii szwu, zamiast po prostu doprowadzić do zamykania przestrzeni pomiędzy włóknistymi częściami pierścienia pachwinowego.

Zalety; możliwość oceny zawartości worka

wady: wysokie ryzyko wytrzewienia pooperacyjnego, powstanie zrostów w obrębie jamy brzusznej i rozwiniecie zapalenia otrzewnej

Zaleca się w przypadku dużych przepuklin, przepuklin nieodporwadzalnych lub tez powikłanych powstaniem przetoki jelitowo skórnej.

87.Diagnostyka i chirurgiczne leczenie nieprawidłowości osi kończyn u źrebiąt.

1)kończyny ukośne:

źrebię z kończynami ukośnymi ma obydwie przednie albo obydwie tylne kończyny, ukształtowane w ten sposób, że ich osie są załamane w płaszczyźnie czołowej (zniekształcenie kątowe) w tym samym kierunku np. źrebię z koślawym lewym nadgarstkiem miałoby jednocześnie szpotawy prawy nadgarstek. ten typ zmian dotyczy częściej nadgarstka i stępu niż pęcin. Spowodowany jest często ułożeniem płodu w macicy i wiotkością tkanek miękkich. zmiany są bardziej widoczne tuż po urodzeniu i wyraźnie zmniejszają się przez pierwsze 14-21 dni źrebięcia rozpoznanie; oglądanie, rtg,

leczenie; ograniczenie ruchu, w większości przypadkow poprawa po 3 tyg.,

rtg w celu kontrolowania właściwego przebiegu kostnienia kości nadgarstka i stępu. Pielęgnacja kopyt zaczyna się po około 2-3 tygodniach; korekcja; delikatne obniżanie wewnętrznej strony kopyta w przypadku szpotawości, delikatne obniżanie zewnętrznej strony kopyta w przypadku koślawości

-podkuwanie przy koślawości wydłuża się wewnętrzną, natomiast w przypadku szpotawości wydłużeniu podlega zewnętrzna strona kopyta.

postępowanie chirurgiczne stosowane w ciężkich i skomplikowanych przypadkach

-połokrężne cięcie okostnej i odpreparowanie okostnej

-mostowanie nasadowo-przynasadowe

<klamra nasadowo-przynasadowa

<śruby i druty

<pojedyncza śruba przez kostkę nasadową.

2)wrodzony przykurcz ścięgien:

Wrodzone deformacje zgięciowe uważa się za następstwo złego ułożenia w macicy, wad genetycznych oraz czynników toksycznych i zakaźnych oddziałujących na klacz w czasie ciąży, przyczyną może być także wrodzona niewydolność tarczycy. Występuje dysproporcja między względnymi długościami kości i tkanek miękkich. objawy kliniczne tj. zgięcie nadgarstka, stawu pęcinowego czy kopytowego zależą od dotkniętej chorobą struktury.

-następstwem przykurczu mięśnia zginacza powierzchownego jest wyprostowanie dalszej części kończyny ale kontakt kopyta z podłożem jest normalny,

-w przykurczu mięśnia zginacza głębokiego mamy do czynienia z postawą " na wierzchołku palca"

-wynikiem przykurczu mieszanego jest spionizowanie pęciny i kopyta

Choroba może występować oddzielnie albo łącznie z przykurczem stawowym

rozpoznanie

-badanie przez oglądanie

-omacywanie może być niezbędne w celu odrożnienia przykurczu ścięgnowego od trwałego wrodzonego zgięcia stawu

leczenie

-u niektórych źrebiąt widoczna jest samoistna poprawa w wyniku ograniczenia ruchu, ruch powinien ograniczać się do 30-minutowych spacerów na padoku.

_Źrebięta z niewielkim uniesieniem tylnej części kopyta dobrze reagują na pojedyncze dawki oksytetracykliny z jednoczesnym zastosowaniem opatrunku.

-korzystna może fizykoterapia polegająca na delikatnym biernym prostowaniu

-umiarkowane zniekształcenia mogą reagować na oksytetracyklinę

-w większości ciężkich przypadków w celu leczenia przykurczu można użyć rożnych typów łupek i opatrunków z tworzyw sztucznych. Ten sposób jest niezbędny u źrebiąt, u których przykurcz jest tak duży, że dochodzi do opierania się kończyny grzbietową ścianą kopyta o podłoże. leczenie to jest łączone z dożylnym podawaniem oksytetracykliny.

Wiele źrebiąt z dużym przykurczem może nie być zdolna do stania bez opatrunku unieruchamiającego i może doświadczyć bólu przy próbach doprowadzenia kończyny do normalnego ustawienia

interwencja chirurgiczna nie jest konieczna, ale w niektórych ciężkich przykurczach nadgarstka , pomocne może być chirurgiczne przecięcie mięśnia prostownika łokciowego nadgarstka lub powięzi nadgarstkowej.

3)wrodzony przykurcz stawowy

wrodzone trwałe zgięcie stawu nadgarstkowego i pęcinowego spowodowane jest przykurczem torebki stawowej, jest przypadłością niezwykle rzadką. W większości przypadków znacznego zgięcia torebka stawowa wykazuje włókniste

zgrubienie. choroba przeważnie jednostronna.

rozpoznanie

-trudno odróżnić przykurcz stawowy od ścięgnowego

-badanie palpacyjne

-rtg

Leczenie:

-operacyjne wycięcie włókien

-w ciężkich przypadkach eutanazja

-ciężkie przypadki powodują zaburzenia porodowe wskazanie do fetotomii albo cięcia cesarskiego.

-w przypadkach łagodnych kiedy kończyna jest obciążana źrebięta są leczone za pomocą konsekwentnego bandażowania i ćwiczeń.

4)Wiotkość zginaczy

występuje stosunkowo często. Powodem jest słabość mięśni i ścięgien. Źrebię porusza się na tylnej powierzchni kopyta a jego wierzchołek "kołysze się". Wiotkość występować może w dalszym stawie międzyczłonowym albo w stawie

środręczno-łokciowym, nadgarstkowym i stępkowym.

Rozpoznanie: oglądanie i omacywanie

leczenie:

-w łagodnych przypadkach kontrolowany ruch zmniejsza luźność u nowonarodzonych źrebiąt. Poprawę powinno przynieść chodzenie po małym padoku.

-w ciężkich przypadkach pomocne jest wydłużenie ścienno-wspornych kątow kopyta do tyłu. bandażowanie jest przeciwwskazane.

-starsze źrebięta mogą mieć korygowane kopyta tak aby posiadały płaską powierzchnię nośną.

5)wrodzone zwichnięcie rzepki

Sporadycznie występuje jeśli jest już obserwowane to przede wszystkim u ras miniaturowych. Zwichnięcie może być jedno-lub obustronne i mieć charakter nawykowy albo być zwichnięciem zupełnym. najczęściej dochodzi do zwichnięcia rzepki na stronę boczną. U źrebiąt z nawykowym zwichnięciem rzepki można zaobserwować okresową kulawiznę i charakterystyczny trzask nad stawem kolanowym. źrebięta z trwałym zwichnięciem bocznym mają zgięte kolano i zgięty stęp. Źrebięta z obustronnym zwichnięciem mają trudności ze staniem, w tej pozycji miednica znajduje się często poniżej lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Przyczyną choroby jest niezaburzenie dojrzewania grzebieni bloczka kości udowej i luźność tkanek miękkich stawu

udowo- rzepkowego. rozpoznanie-obserwacja, badanie palpacyjne i rtg.

Leczenie;

jeżeli grzebień bloczka jest normalnie wykształcony wykonywana jest chirurgiczna stabilizacja rzepki, w utrzymaniu rzepki w normalnej pozycji pomoc może uwolnienie struktur z tkanek miękkich ściągających rzepkę po stronie przeciwnej do zwichnięcia

-dobrze opisano metodę nawarstwienia torebki stawowej po stronie przyśrodkowej i uwolnienie tkanek miękkich na stronie bocznej w przypadku bocznego zwichnięcia rzepki.

-jeśli grzebienie bloczka kości udowej są niedostatecznie wykształcone i istnieje minimalna głębokość rowka bloczka zalecana jest trochleoplastyka

-w ciężkich przypadkach wymagane trzy powyższe procedury.

6)przerwanie ścięgna mięśnia prostownika wspólnego palców

Większość chorych źrebiąt ma normalną postawę, ale bywa ,że nadgarstki są zgięte. Charakterystyczne jest falujące uwypuklenie na grzbietowo-bocznej stronie nadgarstka.

Rozpoznanie: palpacyjnie,usg

leczenie;

- po założeniu opatrunku pozostawia się w boksie.

-źrebięta upadające na pęciny te u których występuje równocześnie zniekształcenie w postaci utrwalonych zgięć stawów jak i te z zaburzeniami w rozwoju kości nadgarstka i nadgarstkowych powinny mieć założone łupki

unieruchamiające. Po zdjęciu łupek polecane jest bandażowanie przez kilka tygodni.

7)złamanie stepu i niezupełne skostnienie

leczenie

-ograniczenie ruchu

-badanie rtg co 10-14dni

-po pełnym skostnieniu źrebięta przyzwyczajają się do ruchu.

-zapewnienie odpowiedniego żywienia przy podejrzeniu posocznicy-antybiotykoterapia

8)nabyty przykurcz ścięgien

często jest następstwem urazów. Staw pęcinowy i nadgarstkowy urażonej kończyny są zgięte co prowadzić może do przykurczu. uszkodzenie kości kopytowej źrebiąt mogą spowodować powstanie trwałego zgięcia dalszego stawu międzyczłonowego. Nabyte deformacje to efekt dysproporcji między wzrostem długości kości a wydłużaniem się ścięgna zginacza.

leczenie zachowawcze: NSAID (plus leki przeciwwrzodowe) obniżenie poziomu białka w diecie, stopniowe obniżanie piętek, rozszerzenie kopyta postępowanie chirurgiczne;

*przykurcz dalszego stawu międzyczłonowego-przecięcie więzadła dodatkowego m. zginacza głębokiego palcow

-przecięcie ściegna mięśnia zginacza głebokigo palcow

*przykurcz pęcinowy-przecięcie więzadła dodatkowego mięśnia zginacza powierzchownego palcow

*przykurcz nadgarstkowy-przecięcie ścięgna m. łokciowego bocznego

7)złamania osi kończyn (zniekształcenia kątowe)

złamania osi kończyny są spowodowane wieloma czynnikami; są cechą wrodzoną, rozwijają się po urodzeniu u źrebiąt wcześniakow albo u noworodków niedojrzałych , u których zaburzone jest kostnienie kości nadgarstka i stępu lub które wykazują nadmierną wiotkość okołostawowych struktur wspomagających. Etiologia może być związana z miejscowym przeciążeniem chrząstki nasadowej, urazem albo zapaleniem chrząstki nasadowej.

rozpoznanie;

Na odstawie klinicznego wyglądu koniczyny w spoczynku jak i w ruchu , rtg

leczenie ;postępowanie chirurgiczne opiera się na dwóch podstawowych zasadach ;przyspieszeniu lub opóźnieniu wzrostu( w obrębie chrząstki nasadowej). Powszechnie stosowanym przez wielu chirurgów sposobem przyspieszenia wzrostu jest połokrężne cięcie okostnej i jej odpreparowanie. Zabieg jest wykonywany około 2-4 tygodnia życia źrebięcia.

-opóźnienie wzrostu osiągnąć można przez zastosowanie powszechnie używanej techniki mostowania nasadowo-przynasadowego,( za pomocą klamry, śrub i drutów, płytki albo pojedynczej śruby) obecnie takie mostowanie wykonuje się za pomocą pojedynczej śruby lub śrub i drutów. Techniki wymagają kolejnej operacji do usunięcia implantu. Kiedy płytka wzrostowa jest zamknięta lub zwapniała żadna z wymienionych technik nie doprowadzi do poprawy.

Przecięcie okostnej i jej odwarstwienie:

Zabieg stosowany jest samodzielnie w leczeniu kątowym deformacji kończyn źrebiąt z nieznacznym do łagodnych deformacjami lub w połączeniu z zahamowaniem wzrostu chrząstki nasadowej (mostkowaniem) u źrebiąt z większymi deformacjami. Najczęściej stosowany jest w leczeniu koślawości nadgarstka i koślawości stępu ale także w deformacji szpotawych lub koślawych stawow środręczno-palcowego i środstopowo-palcowego.

instrumentarium; zakrzywione ostrze chirurgiczne i podważka okostnej.

Zwierzę układa się w pozycji leżącej grzbietowej w przypadku zabiegu wykonywanego po obu stronach i mostkowania lub w pozycji bocznej przy zabiegach jednostronnych.

Przeprowadzenie zabiegu: przy leczeniu koślawości przecięcie okostnej o odwarstwienie przeprowadzone jest po stronie bocznej kończyny a w przypadku szpotawości po stronie przyśrodkowej. wykonywane jest pionowe cięcie skory i

tkanki podskornej o długości od 3 do 4 cm, rownolegle do osi długiej kończyny, rozpoczynające się od1 do 2 cm od chrząstki nasadowej. Nacięcie wykonywane jest aż do okostnej. zakrzywione kleszczyki hemostatyczne stosowane są

do oddzielenia na tępo tkanek miękkich od okostnej począwszy od końca dalszego nacięcia w płaszczyźnie doczaszkowo-doogonowej. Tkanka podskórna i więzadła podniesione są za pomocą zakrzywionych kleszczyków

hemostatycznych . Za pomocą zakrzywionego ostrza chirurgicznego wykonywane jest nacięcie okostnej wzdłuż bocznej połowy obwodu gości. Przy operacji koślawości nadgarstka szczątkowa chrzęstna kość łokciowa również powinna zostać przecięta. jeżeli doszło już do skostnienia należy użyć odgryzacza kostnego. Następnie okostna nacinana jest podłużnie w kierunku bliższym na odcinku 3-4 cm. Powstaje w wyniku tych nacięć trójkątny płat okostnej unoszony jest za pomocą podważki okostnej. Tkankę podskórna zszywa się szwem ciągłym na okrętkę natomiast skorę zamyka się szwem śródskórnym lub pojedynczym węzełkowym. Na ranę zakładany jest standardowy opatrunek.

Koślawy valgus boczne odchylenie niższych odcinków kończyn

Szpotawy varus odchylenie niższych odcinków kończyn w stronę przyśrodkową.

Zniekształcenia pojedyncze i mnogie, dotyczą nadgarstka, stepu i pęciny

załamania osi mogą być wrodzone lub nabyte

średnie i znaczne kątowe zniekształcenia jeśli nie są leczone, mogą prowadzić do zapalenia kostno stawowego i do choroby zwyrodnieniowej stawu.

Przypadki załamań osi kończyny spowodowane są: cecha wrodzona – rozwijają się u wcześniaków lub niedojrzałych noworodków u których zaburzone jest kostnienie nadgarstka i stepu lub które wykazują nadmierna wiotkość okołostawowych struktur wspomagających.

Załamanie osi kończyny u noworodka występuje pod wpływem ciężaru ciała źrebięcia i niezgodności w tempie wzrostu między przyśrodkową a boczna stroną kończyny. Niezgodności najczęściej obejmują chrząstkę nasadowa, nasadę i przynasadę. Etiologia może być związana z miejscowym przeciążeniem chrząstki nasadowej, urazem albo zapaleniem chrząstki nasadowej. Przyczynami są np. zaburzenia równowagi mineralnej, czynniki żywieniowe, środowiskowe i genetyczne.

Rozpoznanie na podstawie klinicznego wyglądu kończyny, w spoczynku i w ruchu aby ocenić sposób przemieszczania kończyn i kontakt poszczególnych kopyt z powierzchnia podłoża.

Badanie rtg można wykonać aby określić wielkość kata załamania. Bardzo ważne jest aby w czasie wykonywania zdjęcia zapewnić źrebięciu utrzymanie pozycji stojącej.

Leczenie:

zachowawcze i chirurgiczne

(młode z rozluźnionymi stawami to ograniczyć ruch i ma zostać w stajni aż do ustąpienia wiotkości skostnienia kości nadgarstka i stepu

zachowawcze to: ćwiczenia, bandażowanie, zmiana żywienia, nlpz, korygowanie kopyta i wydłużanie ściany kopyta

jak koślawość: skraca się delikatnie zew ścianę kopyta albo wydłuża wewnętrzna

szpotawość: obniżana powinna być wewnętrzna ściana kopyta lub wydłużana boczna ściana kopyta.

Chirurgicznie: przyspieszyć lub opóźnić wzrost. Polega to na przyspieszeniu wzrostu w obrębie chrząstki nasadowej po stronie wklęsłej złamania osi kończyny lub o jego spowolnienie po stronie wypukłej

przyśpieszanie; pół okrężne cięcie okostnej i jej od-preparowanie w 2-4 tz źrebięcia. Może to być wykonywane po stornie przyśrodkowej lub bocznej (zależnie od charakteru zniekształcenia), na dalszym końcu kości promieniowej, na dalszym końcu kości śródstopia/ śródręcza albo na dalszym końcu kości piszczelowej

opóźnienie: mostowanie nasadowo przynasadowe, np. za pomocą śrub. Zależnie od charakteru zniekształcenia, wykonuje się mostowanie przyśrodkowo lub bocznie nad dalsza chrząstką nasadową kości promieniowej, dalsza śródręcza/śródstopia albo w dalszym piszczeli.

Kiedy płytka wzrostowa jest zamknięta lub zwapniała, żadna z tych metod nie działa. Wtedy może pomoc osteotomia/ostektomia.

Półokrężne cięcie okostnej/odpreparowanie okostnej:

1. powyżej odpowiedniej chrząstki nasadowej, na stronie bocznej lub przyśrodkowej

2. ciecie ok 10 mm powyżej chrząstki nasadowej

3. ostrze skalpela rozmiar 15, dokonać małego 10 mm przycięcia skory, tnąc głębiej rozcina się powięź głęboką i okostną

4. podłużne ciecie okostnej powinno mieć długość 20-30 mm i zaczynać się 10-20 mm powyżej chrząstki nasadowej

5. ostrze ustawia się przy dalszym końcu podłużnego ciecia okostnej i prostopadle do niego. Wykonuje się wtedy drugie ciecie okostnej, tak aby powstała odwrócona litera T

6. preparatorem do okostnej, wprowadzonym przez przeciętą skórę, umieszczonym w pionowym cieciu okostnej, odpreparowuje się od kości przedni i tylne trójkątne płaty okostnej.

7. U młodych szczątkowa kość łokciowa przecina się z okostna za pomocą ostrza skalpela. U starszych lub tych ze skostniała kością łokciową przecina się odgryzaczem.

8. Ciecie skory nie jest zamykane, nakłada się bandaż na 2-3 dni

9. Zamknąć źrebię w stajni na 1 dzień, później dozwolony ruch na padoku lub pastwisku

10. leki p/bakteryjne 3-5 dni, bandaż zdjąć po 5-7 dniach

11. zapobiegać tężcowi jeżeli klacz nie była uodparniana

88.zahamowanie wzrostu chrząstki nasadowej (mostkowanie)

wskazania do zabiegu: leczenie kątowych deformacji kończyn w obrębie stawów nadgarstkowego stępu, środręcznopalcowego, lub środstopowo-palcowego o młodych źrebiąt poniżej 3msca lub u źrebiąt z silnie wyrażonymi

deformacjami w wieku w którym zanikła zdolność do szybkiego wzrostu.

instrumentarium;

śruby samo-gwintujące, uchwyt do wiertła wiertła drut ortopedyczny,aparat do wykonywania środoperacyjnych zdjęć rentgenowskich. Niezależnie od stosowanej techniki zabiegu mostkowania konieczne jest wszczepienie implantu ortopedycznego w nasadę operowanej kości.

W leczeniu koślawości mostkowanie wykonuje się po stronie przyśrodkowej kończyny, natomiast przy szpotawości zabieg wykonuje się po stronie bocznej. Wykonywane jest łukowate nacięcie skory i tkanki prowadzonej wzdłuż osi

długiej kości promieniowej. Nacięcie rozpoczyna się na wysokości stawu promieniowo-nadgarstkowego i biegnie ku trzonowi kości w celu uwidocznienia nasady, chrząstki nasadowej. Tkanki miękkie są odpreparowywane na tępo i

rozsuwane. W stawie promieniowo nadgarstkowym i chrząstce nasadowej umieszczone są igły. W celu umieszczenia śruby w nasadzie w połowie odcinka pomiędzy igłami wykonywane jest za pomocą skalpela nacięcie 1cm przez

więzadło poboczne. Wywiercany jest otwór prowadzący , następnie zostaje założona śruba samogwintująca. Śruba nasadowa umieszczona jest przeważnie prawie równolegle do chrząstki nasadowej. W okostnej nad częścią przynasadową wykonywane jest nacięcie o długości 1cm. Okostna jest odwarstwiana a następnie w podobny sposób zostaje wprowadzana śruba korowa, nie jest całkowicie dokręcana. Wokół dwóch łbów śrub owijany jest drut w kształcie cyfry 8, drugi kawałek drutu w ten sam sposób. Oba druty zostają skręcone. Śruby dokręca się za pomocą śrubokrętu, poczym następuje szycie- tkanka podskórna szwem ciągłym na okrętkę, skora szwem węzełkowatym.

89.Artrodeza

zwana również sztuczną ankylozą jest operacyjnym wytworzeniem w stawie osteogenezy pomiędzy dwiema kośćmi wskutek interwencji chirurgicznej i ma na celu trwałe usztywnienie stawu uniemożliwiając jego późniejsze zginanie.

Artrodezę stosuje się w celu wyeliminowania niewyleczalnego bólu stawów, który nie może być usunięty przez analgetyki zastosowanie protezy lub innych klasycznych metod. wskazania m.in.:

-pourazowe pęknięcia i rozszczepienia kości w obrębie torebek stawowych ,

-zapalenie stawów także tła reumatoidalnego

-u koni jest metodą leczenia szpatu (włogacizny)

Operacja włogacizny metodą Kulczyckiego - artrodeza ,(spowodowanie zesztywnienia stawu stępowego metodą Kulczyckiego)

Samoistne lub sztuczne zesztywnienie (ankylosis) odcinkow stawu stępowego jest bezsprzecznie jedynym możliwym sposobem by zmiany włogacizny unieczynniły się. Metoda powoduje wciągnięcie tkanki kostnej stawu do współudziału w tworzeniu się zesztywnienia aby nadać mu charakter zrostu prawdziwego kości. Za pomocą dłuta odrywa się podokostnowo małe ilości tkanki kostnej powierzchni stawu, przerywając przy tym również w małych ograniczonych miejscach łączność części miękkich jak torebki ,więzadeł okostnej i chrząstek przybrzeżnych. Powstająca po małych uszkodzeniach dłutem blizna kostna łączy ze sobą zranione kości i w ten sposób przyczynia się do zesztywnienia tych odcinków stawu.

Zabieg przeprowadza się w trzech etapach:

1. Zrobienie otworów w skórze. Robi się dwa otwory nożem ostrokończystym, przecinając skórę i okostną. Każdy otwór ma długość 1cm i kierunek poziomy. Oba leżą poniżej guzka więzadłowego kości środstopia, pierwszy-zaraz za żyłą

środstopową, drugi o 3cm dalej do tyłu.

2. Dłutowanie. droga, którą robi dłuto wchodząc do każdego z otworów skórnych i posuwając się ku gorze stawu, ma kształt litery V, zachodzi pod żyłę odpiszczelową na przednią powierzchnię stawu. Każde ramię tej litery wyryte jest dwukrotnie zagłębieniem dłuta. Pierwszy raz posuwamy dłuto uderzeniami drewnianego młotka pod okostną i wtedy ostrze przyciśnięte płasko do kości toruje sobie drogę między porowatą i chropowatą z powodu narośli powierzchnią kości stawu a ich głębszą twardą substancją.

Drugi raz idąc tym samym śladem, ustawiamy dłuto trochę bokiem, tak ,że jeden bok dłuta przecina włókniste warstwy na powierzchni kości. długość tak wyżłobionych pod skorą i okostną kanałów stanowiących ramiona litery V wynosi 4,5 cm.

3. Nasmarowanie całej okolicy jodyną i nałożenie aseptycznego opatrunku

90.klasyfikacja pacjentów według ASA

Skala ASA to stosowana powszechnie w anestezjologii klasyfikacja oceniająca ryzyko operacyjne związane z wystąpieniem poważnych powikłań lub zgonu pacjenta w czasie znieczulenia albo po nim. Została opracowana przez

American Society of Anaesthesiology.Im niższa grupa ASA tym ryzyko powikłań okołooperacyjnych mniejsza.

ASA 1 Stan kliniczny bardzo dobry

Brak problemow klinicznych jak i podklinicznych poddany małemu lub średniemu zabiegowi

ASA 2 Dobry

Niewielkie problemy np. otyłość, kontrolowane nadciśnienie, wyrownana cukrzyca

ASA 3 Średni

Ryzyko np. pacjent z chorym sercem

ASA 4 Zły

Konieczna operacja np. w przypadku morzyska. Pacjent z bardzo ciężką chorobą układową np. niewydolność nerek, zastoinowa, niewydolność krążenia, wada serca z cechami ostrej niewydolności krążenia, niewydolność wątroby

ASA 5 Krytyczny/zejściowy

Pacjent ma nikłe szanse na przeżycie ponad 24 godz. , bardzo duże prawdopodobieństwo zgonu niezależnie od interwencji

Dobranie całkowitej dawki ułatwia stopniowy system oceny statusu pacjenta;

1. prawidłowy

2. 2a. nadwaga 2b. Koń pociągowy

3. 3. szczupły

4. 4. wychudzony

Badania dodatkowe w zależności od stopnia ASA

Standardowo wykonuje się badania kliniczne zwracając szczególna uwagę na układ oddechowy i krążeniowy. ( temperatura, jakość i częstość tętna, ukrwienie obwodowe, stan nawodnienia, częstość i typ oddechu, osłuchanie płuc i serca, aktywność oun) jest wystarczające w grupie ASA 1 i 2, w przypadku dłużej trwającego zabiegu lub operacji pacjentowi ASA 2 zaleca się wykonanie badanie uzupełniające morfologia krwi (bez konieczności wykonywania rozmazu leukocytow) , badanie poziomu cukru we krwi, badanie moczu. ASA 3 i ASA 4 badanie krwi -morfologia biochemia krwi, (elektrolity AST, ALT)gazometria. RTG ,EKG, fenokardiagram, usg

92. Pulsoksymetria, kapnografia w anestezjologii koni.

Pulsoksymetria określa wysycenie tlenem hemoglobiny w sposób ciągły i nieinwazyjny. Tkanki są prześwietlane światłem czerwonym i podczerwonym. Rożnice pochłaniania światła czerwonego występują tylko w naczyniach krwionośnych są przeliczane na wysycenie (saturację) pod względem pochłaniania światła czerwonego. Jednocześnie

jest mierzona plezymograficznie częstość tętna. Najlepszy do pomiaru jest zmodyfikowany czujnik na przegrodę nosową. Dokładność jest zależna od ukrwienia tkanki, a nie jej rodzaju. Kapnografia czyli wysycenie krwi dwutlenkiem węgla.

30.Gazometria krwi tętniczej, zakresy średniego ciśnienia tętniczego koni

W czasie znieczulenie ogolnego jednym z parametrów kontrolowanych jest wentylacja płuc. Najdokładniejszą kontrolę zapewnia gazometria krwi tętniczej – mierzy wysycenie krwi tlenem. Badanie to wykonuje się poprzez nakłucie tętnicy twarzowej lub śródstopowej igłą motylkową lub cewnikiem dotętniczym (może on służyć również do pomiaru ciśnieni

tętniczego). Możliwe jest jedynie w warunkach klinicznych przy użyciu aparatu do gazometrii.

Tab. 1. Prawidłowe wartości gazometryczne

Wartości referencyjne

Ciś. Parcjalne tlenu / paO2 12,6-14,2 kPa

80-110 mmHg

Ciś. Parcjalne CO2 / paCO2 4,7-6,0 kPa

35-45 mmHg

Ciśnienie tętnicze krwi u koni określa się przez minutową objętość wyrzutową serca (HMV) i opor przepływu krwi przez naczynia czyli całkowity opór obwodowy (TPR) co daje średnie ciśnienie krwi =HMV*TPR. Ciśnienie mierzy się poprzez wprowadzenie cewników do naczyń krwionośnych. W trakcie wysiłku ciśnienie u koni znaczeni wzrasta i dotyczy to szczegolnie ciśnienia systolicznego. Ciśnienie diastoliczne wzrasta w niewielkim stopniu, co prowadzi do zwiększenia amplitudy ciśnień w naczyniach koni.

Tab. 2. Średnie ciśnienie krwi u koni

spoczynek stęp kłus galop

Częstotliwość skurczów serca (n/min) 42 92 125 169

Ciś. Rozkurczowe 83 80 88 99

Ciś. Skurczowe 115 122 139 178

Ciś średnie 97 101 113 136

W czasie wysiłku MHV wzrasta nawet ośmiokrotnie, jednak ciśnienie krwi wzrasta tylko trzykrotnie i to w warunkach ekstremalnych. Dzieję się tak dzięki zmniejszeniu oporow przepływu na skutek otwarcia i rozszerzeniu wielu naczyń w pracujących mięśniach. Wg. Prawa Hagena –Poiseuille’a opor przepływu przez naczynie jest odwrotnie proporcjonalne do czwartej potęgi poronienia naczynie. Nawet znikome rozszerzenie naczynia prowadzi do znacznego spadku oporu

Znaczenie pomiaru ciśnienia w czasie znieczulenia:

Nadciśnienie: zbyt płytkie znieczulenie, ból, hiperkarbia, gorączka, działanie leków np. katecholaminy, ketaminy

Niedociśnienie: zbyt głębokie znieczulenie, rzekoma lub prawdziwa hipowolemia, sepsa, wstrząs, działanie leków np. bolus tiobarbiyuranów, anestetyków wziewnych.

31. Pulsoksymetria, kapnografia w anestezjologii koni.

Pulsoksymetria określa wysycenie tlenem hemoglobiny w sposob ciągły i nieinwazyjny. Tkanki są prześwietlane światłem czerwonym i podczerwonym. Rożnice pochłaniania światła czerwonego występują tylko w naczyniach krwionośnych są przeliczane na wysycenie (saturację) pod względem pochłaniania światła czerwonego. Jednocześnie jest mierzona plezymograficznie częstość tętna. Najlepszy do pomiaru jest zmodyfikowany czujnik na przegrodę nosową. Dokładność jest zależna od ukrwienia tkanki, a nie jej rodzaju.

Pulsoksymetria jest używana do pomiaru akcji serca oraz pośredniej oceny procentowego wysycenia krwi tętniczej tlenem. Poprzez pomiar absorbcii lub odbicia światła (emitowanego przez pulsoksymetr) przez tkanki. Wartości powyżej 90% uważane są za prawidłowe ( co odpowiada 7g/dl w pomiarze inwazyjnym-gazometria). Niestety większość pulsoksymetrów zaniża wyniki w przypadku koni szczególnie kiedy wysycenie tlenem jest niższe od prawidłowego.

Kapnografia czyli wysycenie krwi dwutlenkiem węgla poprzez mierzenie ciśnienie parcjalnego CO2 (mg Hg) w wydychanym powietrzu, co teoretycznie powinno być adekwatne do stężenia CO2 w krwi tętniczej. Używana do oceny wentylacj ( hipo- lub hiperwentylacja). Jednak użycie tej metody u koni jest kontrowersyjne, ponieważ ciśnienie CO2 w drogach oddechowych może buć do 10-15 mm hg niż stężenie CO2 w krwi tętniczej mierzonej metodą gazometri. Różnice mogą też wynikać z wentylacji, pozycji ciała oraz przedłużający się czas znieczulenia. Wartości od 35-45 mm hg uważane jest za prawidłowe u zdrowych koni. Kapnografia nie jest równie dokładna jak gazometria krwi jednak może być używana w celu zmniejszenia ilości próbek krwi pobieranych od pacjęta.

32.Cele predykacji i kategorie środków stosowanych w przedznieczuleniu u koni.

Premedykacji dokonuje się w celu:

-unieruchomienia zwierzęcia przez zmianę zachowania (ułatwienie pracy, brak zainteresowania otoczeniem, brak możliwości poruszania się)

-zmniejszenia stresu

-zapobiegania i zmniejszania bólu przed, podczas i po operacji.

-zwiotczenie mięśni

-zmniejszenia ilości potencjalnie niebezpiecznych środków potrzebnych do sedacji, zwiotczenia mięśni, bezbolesności lub znieczulenia ogólnego.

-minimalizacji potencjalnie toksycznych skutków równocześnie podawanych leków

-umożliwienia bezpiecznej indukcji, podtrzymania i wybudzenia ze znieczulenia

-osłabienie odruchów autonomicznych zarówno pochodzenia współczulnego jak i przywspółczulnego.

W celu wywołania u koni sedacji- jako premedykacji przed znieczuleniem ogólnym, przed badanem diagnostycznym lub przed leczeniem- stosowane są różne substancje czynne.

Parasympatykolityki, cholinolityki - (atropina, glikopyrrolat) antagoniści acetylocholiny, leki rozkurczowe

Atropina

Cel: zmniejszenie wydzielania wewnętrznego, zapobieganie bradykardii, blokada hamującego wpływu nerwu błędnego na pracę serca, zahamowanie wpływów innych substancji parasympatycznych.

Atropina (najczęściej stosowany siarczan atropiny 1%) ze względu na działanie rozszerzające oskrzela wskazana jest przy rozedmie u koni oraz przy zabiegach na głowie i szyi ze względu na hamowanie wpływu nerwu błędnego na pracę serca.

Anestetyki wziewne nie powodują wzrostu oporu w drogach oddechowych oraz wzrostu wydzielania śliny i wydzieliny oskrzelowej i dlatego przy tym znieczuleniu podawanie atropiny jest zbędne. Wskazaniem jest natomiast potrzeba zniesienia bradykardii (<20 uderzeń serca/min) i niedociśnienia (< 60 mmHg) w czasie znieczulenia wziewnego (w dawce 1-2mg/konia o masie 500kg i.v.).

U źrebiąt do 1 m-ca niskich dawek atropiny, ponieważ u nich rzut minutowy jest zależny od szybkości pracy serca a nie od jego kurczliwości. Atropina zabezpiecza u nich prawidłową objętość minutową i utrzymuje częstość pracy serca.

Działania uboczne atropiny:

- mydriasis (rozszerzenie źrenicy) i zaburzenia widzenia u koni niepoddanych znieczuleniu (przytomnych),

- porażenie przewodu pokarmowego (nawet podana do worka spojowkowego) – niepożądane przy operacjach na jelitach, może również powodować kolkę u koni, zwiększają pH żołądka

- zmniejszenie aktywności nabłonka rzęskowego – spadek szybkości transportu śluzu w kierunku krtani, problem przy zapaleniu oskrzeli z zaleganiem wydzieliny

- niewielki wzrost oporu naczyń odwodowych i płucnych, co prowadzi do gwałtownego wzrostu ciśnienia krwi u koni nie poddanych anestezji

-wzrost częstotliwości pracy serca ( połączony ze wzrostem zużycia tlenu przez mięsień sercowy) i spadek objętości wyrzutowej bez zmian objętości minutowej.

-przy podaniu dożylnym może powodować bradykardię, blok przedsionkowo-komorowy i arytmie komorowe

Dawkowanie:20-40 mikrog/kg, działanie 60-90min

Bromek glikopyronium – środek drogi o przedłużonym działaniu hamuje wydzielanie śliny, ma mały wpływ na układ

krążenia. Przy znieczuleniu ogolnych powoduje wzrost częstości pracy serca i poprawę ciśnienia krwi. Nie przechodzi

przez barierę krew-mozg i łożyskową.

Dawkowanie: 3,3-6,6mikrog/kg, działanie 2-4g

Leki o działaniu sedacyjnym

Trankwilizery (neuroleptica):

a) Pochodne fenotiazyny: acepromazyna (0,01-0,04mg/kg) i propionylomazyna (trankwilizery duże)

Działają ośrodkowo (depresja ukł siatkowatego, działanie antyDOPA) i obwodowo – powodują spadek aktywności motorycznej i rożny stopień sedacji (hamująco na ukł współczulny). Działanie przeciwbólowe jest niewielkie. Podawane doustnie i parenteralnie. U koni ciężkich i narowistych działanie jest niewielkie. U tych sedacja może zostać przełamana. Działają stosunkowo długo – do 6 godzin. Działają przeciw arytmicznie (spadek wrażliwości m. sercowego na katecholaminy) lub uwrażliwiając na działanie halotanu lub epinefryny.

Stosowanie w niskiej dawce (0,0003-0,0005mg/kg) zmniejszają liczbę śmiertelnych powikłań anestezji.

Działania uboczne:

- alfa-lityczne powoduje niedociśnienie(hipotensja), szczególnie niebezpieczne przy krwotokach, powoduje brak wyrównawczego skurczu naczyń a w obrębie trzewi powoduje gromadzenie krwi z niewystarczającym odpływem żylnym i spichrzanie erytrocytów w śledzionie,

- hipotermia

- przedłużają fazę wybudzania i powoduję hipotermię oraz zaburzenia koordynacji ruchowej

- chloropromazyna może działać paradoksalnie tzn. powodować pobudzenie, zapobiega się temu podając leki przeciwhistaminowe np.: promatazynę

- u samców powoduje wypadnięcie prącia utrzymujące się do kilku godzin, może dojść do porażenia prąci przy wystąpieniu erekcji krotko przed lub po podaniu dożylnym fenotiazyny

-mogą powodować halucynacje

b) Pochodne butyrofenonu np. droperidol – obecnie już niestosowane

c) Benzodiazepiny (trankwilizery małe) np. diazepam (0,02-0,1mg.kg)

Niewielkie działanie sedacyjne i nasenne. Działanie przeciwdrgawkowe wykorzystano w leczeniu drgawek spontanicznych lub po podaniu leków (np. ketaminy). I leczeniu stanów padaczkowych. Prawdopodobnie wzmacniają wpływ hamującego kwasu gamma-aminomasłowego na receptory w mózgowiu. Zmniejszają napięcie ukł limbicznego. Zwiotczające.Niewielkie działanie sedacyjne powoduje ich łączenie z alfa2-agonistami lub anestetykami o działaniu typowo nasennym (np. ketamina, tiletamina). Nasilają działanieznieczulające barbituranow i pozwalają zmniejszyć dawkę anestetykow wziewnych. Zmniejszają uwalnianie katecholamin przez co przeciwdziałają arytmii.

Działanie uboczne:

- wysokie dawki powodują niezborności osłabienie siły mięśniowej

- ekstremalnie wysokie dawki powodują zaburzenia układu krążenia

- preparaty zawierające diazepam i glikol propylenowy mogą powodować zaburzenia rytmu serca i jego depresję, nie wolno go mieszać z innymi rozpuszczalnymi w wodzie np. ketaminą

-mogą powodować spaczony apetyt

Stosowane:

Midazolam (0,02-0,1mg/kg) w połączeniu z benzodiazepiną rozpuszczalną w wodzie z methortrimeprazyną z ketaminą lub bez do indukcji znieczulenia.

Zlimazolam w zmniejszeniu działania niepożądanych ketaminy po indukcji znieczulenia ketaminą z ksylazyną.

Temazepam do przedłużenia znieczulenia ksylazyną i ketaminą.

Zolazepam w postaci proszku z tiletaminą jest środkiem nasennym i znieczulającym ogólnie.

Wszystkie mogą być stosowane, jako składowe znieczulenia dożylnego.

Leki uspokajająco/nasenne:

alfa2-agoniści

Pochodne imidazolu działające na pre i postsynaptyczne receptory alfa2 w OUN i na odwodzie powodując blokowanie wydzielania noradrenaliny. Obecnie stosowane: ksylazyna (1mg/kg), detomidyna(0,01mg/kg) i romifidyna(0,08mg/kg). Rożnią się selektywnością dla alfa1 i alfa2 dając rożne efekty.

Alfa2 działają szybko, przeciwbólowo i zwiotczająco na mięśnie szkieletowe (ataksja). Stosowane i.v. oraz i.m. Deomidyna stosowana jest z powodzeniem przy zabiegach na koniu stojącym. Wykazują lepsze działanie przeciwbólowe dla narządów wewnętrznych (np. na bóle kolkowe) niż obwodowo. Mogą powodować nadwrażliwość kończyn tylnych, która możne znieść podając leki narkotyczna np. metadon. Alfa-agoniści w TIVA – technika znieczulenia dożylnego – występują w

połączeniu z eterem gwajakolowym i ketaminą. Ksylazynę i detomidynąę można stosować nadoponowo i podpajęczynowkowo – osiąga się w ten sposób sedację z efektami ubocznymi, ale z mniejszą niezbornością ruchową.

Skutki uboczne:

- silny skurcz naczyń obwodowych po podaniu i.v. powoduje nagły, ale przemijający, wzrost ciśnienia, nasilone przy jednoczesnym stosowaniu atropiny, mogą być niebezpieczne przy uszkodzonych naczyniach tętniczych po np. ciężkim porodzie prowadząc do skrwawienia zwierzęcia

- ksylazyna u młodych zwierząt powoduje ograniczoną arytmię

- niewielkie uwrażliwienie mięśnia sercowego na katecholaminy

- wyraźny wzrost oporu oddechowego w jamie nosowej i krtani, spadek częstości oddychania, spadek ciśnienia parcjalnego O2 i wzrost ciśnienie parcjalnego CO2

- zwalniają perystaltykę przewodu pokarmowego, przyczyniając się do objawów kolkowych po operacji, szczególnie przy łączeniu z atropiną. Ksylazyna powoduje obniżenie żywotności jelita czczego wskutek wzrostu oporu naczyniowego i minutowego zużycia tlenu. U koni mających wkrótce po sedacji dostęp do siana obserwowano zatkanie przełyku. Do momentu całkowitego ustąpienia sedacji konieczne jest wstrzymanie podawania karmy.

- powodują hipoinsulinemię blokując produkcję i uwalnianie insuliny w komórkach beta trzustki, nie obserwuje się tego u nowo narodzonych źrebiąt

-działanie diuretyczne (do 5h)

- ze względu na możliwe powikłania nie należy łączyć z sulfonamidami

Stosowanie w połączeniach:

- z opioidami w zabiagach na koniu stojącym oraz w znieczuleniu dożylnym i wziewnym

Tolazolina, johimbina i atipemazol jako alfa-antagoniści stosowane są w przypadku przedawkowania. Mogą powodować pocenie się, tachukardię i pobudzenie.

Wodzian chlorku

Środek nasenny, metabolizowany w wątrobie do substancji czynnej 2-trojchloroetanolu. Małe dawki stosowane do sedacji, duże z eterem gwajakolowym w celu wywołania snu podstawowego bez analgezji. Podawany doustnie lub sondą rozcieńczony w 1:20 z ciepłą wodą ze względu na właściwości drażniące. Podanie i.v. 10% roztworu może powodować ciężkie zakrzepowe zapalenie żył. Stosowany w połączeniu z analgetykami i lekami zwiotczającymi.

Barbiturany

Stosowane jako leki znieczulenia ogólnego. Jedynie podawanie pentobarbitalu w małych dawkach stosowane jest jako metoda sedacji, podobnie doustne stosowanie fenobarbitalu (Luminal) jednak przynosi to niewielki efekt.

Leki przeciwbólowe patrz pyt. 33.

33.Narkotyczne leki przeciwbólowe i alfa-2 agoniści w chirurgi koni.

alfa-2agoniści-> pytanie 32

Opioidy

Narkotyczne środki znieczulenia koni, alkaloidy opium, działają w OUN na receptory opioidowe 1,2,3 (mi, delta, kappa). Stosowane w celu zmniejszenia bólu przed i po operacji oraz w połączeniu z innymi środkami, do sedacji. Dzielimy je na agonistów częściowych i całkowitych. Pobudzone receptory kappa powodują analgezję rdzeniową, zwężenie źrenicy i sedację.

Środki działające na receptory mi: morfina (tylko niskie dawki 0,1mg/kg i.v. słabe działanie sedacyjne, w połączeniu z innymi), metadon(silne działanie analgetyczne), petydyna (słabsze działanie niż morfina, silne działanie spazmolityczne, i.m., podana dożylnie może powodować pobudzenie) –mają działanie przeciwbolowe zależne od dawki.

Fenantyl stosuje się w zwalczaniu długotrwałego bólu trzewnego.

Karfenantyl, jako wybiorczy agonista receptorów mi stosuje się w znieczulani koni dzikich na odległość.

Etorfina, jako silnie i długo działający lek przeciwbólowy stosuje się w połączeniu z acepromazyną i.m. oraz i.v.

Skutki uboczne:

- niskie dawki mają niewielkie działanie uboczne i mogą być stosowane przed, w trakcie i po zabiegach,

- w większych dawkach powodują depresję oddechową i przechodzą przez barierę łożyskową

- bradykardia po pobudzeniu nerwu błędnego

- przy utracie krwi mogą powodować niedociśnienie

- obniżenie motoryki przewodu pokarmowego i zahamowanie wydzielania kwasu solnego

-etorfina powoduje pocenie się, pobudzenie oraz duszność, niskie ciśnienie parcjalne tlenu, tachykardię i zmniejszenie pojemności wyrzutowej, możliwe niedotlenieni mięśnia sercowego przy niedokrwieniu wieńcowym -

antidota przy przedawkowaniu: diprenorfina, nalokson, nalorfina .

Częściowi agoniści oraz preparaty agonistyczno-antagonistyczne

Substancje o słabszym działaniu przeciwbólowym, charakteryzują się tzw. ceiling effect – brak działanie przeciwbólowego przy przekroczeniu dawki. Nalbufina w połączeniu z acepromazyną i detomidyną daje wyraźną sedację i ograniczone skutki uboczne. Buprenorfina – długo i silnie działająca antagonistycznie z częściowym działaniem agonistycznym. Jej wyłączne stosowanie powoduje niezborność i nadciśnienie. Stosowana w połączeniu z alfa2-agonistami i pochodnymi fenotiazyny daje dobrą sedację i mało skutków ubocznych. Butorfanol daje niewielki skutki uboczne, niewielki wzrost ciśnienia krwi. Łączony z alfa2-agonistami.

Nie powodują depresji narządów ani zmysłowy.

Dawkowanie

*Morfina 0,04-0,1 mg/kg

*Metadon 0,05-0,1 mg/kg

*fentanyl 0,07-0,15 mg/kg

Dawka im stanowi jedno- lub dwukrotność dawki doąylnej

34.Omówić znieczulenie nasiękowe, donerwowe i okołonerwowe, podpajęczynówkowe, sposoby znieczulenia oraz środki farmakologiczne stosowane u koni.

Znieczulenie nasiękowe – znieczulenie końcówek nerwów w obrębie pola operacyjnego. Wykonuje się wstrzyknięcie anestetyku w tkankę podskórna i głębsze, które będą przecięte w trakcie zabiegu. Aby zapobiec odruchom obronnym w czasie podawania należy wstrzyknąć niewielką ilość anestetyku śródskórnie przy użyciu cienkiej igły. W przypadku rany można podawać lek wkłuwając się na krawędzi rany (nie kłuć skory). Przy usuwaniu guzów należy ostrzykać pole kształtu romboidalnego. Nie należy używać środków obkurczających naczynia – mogą powodować martwicę. Okrężne ostrzykanie kończyny powoduje znieczulenie obwodowe od miejsc wstrzyknięcia. Nie stosuje się znieczulenia dożylnego.

Znieczulenie regionalne, okołonerwowe/przewodowe (około- i donerowowe, blok liniowy i mejscowy, blokada przykregowa, blok nerwowy) – wyłączenie nerwu lub nerwów zaopatrujących pole operacyjne za pomocą wstrzyknięcia małej ilości anestetyku jak najbliżej nerwu. Nie ma wpływu na gojenie rany miejsca znieczulonego. Stosowana przy nerwach łatwo dostępnych i

w diagnozowaniu kulawizn.

1. Znieczulenie nerwu dłoniowego lub podeszowego palca

Obszar blokady: dalsza dłoniowa i podeszwowa trzecia cześć palca, włącznie z trzeszczką kopytową

Blokada nerwow: nerwy palca ( nerw grzbietowy, pośrodkowy palca, dalsze nerwy palca dłoniowe i podeszwowe )

Miejsce: dłoniowy/podeszwowy obszar stawu pęcinowego

Anestetyk: 1-2 ml 2% lidokainy w każde z miejsc

Metoda:

- wymacać dłoniowy lub podeszowy nerw tuż za dłoniową/podeszwową żyłą i tętnicą palca, dogrzbietowo od ścięgna

mięśnia zginacza

- wprowadzić igłę w obszarze dłoniowym/podeszowym stawu pęcinowego, po stronie bocznej i przyśrodkowej przy

nodze podniesionej lub na obarczonej kończynie

Zastosowanie: Diagnostyka kulawizn u koni

2. Znieczulenie nerwów trzeszczek pęcinowych

Obszar blokady: cały palec dystalnie od miejsca wkłucia , włącznie z tyłem obszaru pęciny i dalszymi więzadłami

trzeszczek pęcinowych

Blokada nerwow: przednie i tylne nerwy palca

Miejsce: dłoniowy obszar stawu pęcinowego ponad odosiową powierzchnię trzeszczek pęcinowych

Anestetyk: 3ml 2% lidokainy po każdej stronie

Metoda:

- wymacać nerwy dłoniowe w obszarze dłoniowym stawu pęcinowego ponad odosiową powierzchnią trzeszczek

pęcinowych, tuż dłoniowo/podeszwowo od tętnicy i żyły palca

- wprowadzić igłę podskornie

Zastosowanie: diagnostyka kulawizn u koni

3. Znieczulenie dalsze nerwów dłoniowych lub podeszwowych

Obszar blokady: prawie wszystkie struktury dystalne od pęciny i stawu pęcinowego, z wyjątkiem małego obszaru

grzbietowo od stawu pęcinowego, zaopatrywanego przez włokna czuciowe nerwu łokciowego i skorno-mięśniowego

Miejsce: przyśrodkowo i bocznie na poziomie dalszego końca kości środręcza II i IV i środstopia II i IV ( kości rysikowe )

Anestetyk: 2-3ml 2% lidokainy po każdej stronie

Metoda:

a.) umiejscowienie: dystalnie tuż za końcami kości rysikowych

b.) znieczulenie nerwow dłoniowych przez zdeponowanie środka znieczulającego między ścięgnem mięśnia zginacza a

mięśniem międzykostnym

c.) znieczulenie dłoniowych nerwow środręcza i środstopia przez zdeponowanie anestetyku między mięśniem

międzykostnym a kością rysikową

Zastosowanie: diagnostyka kulawizn u koni

4. Bliższe znieczulenie nerwów dłoniowych lub podeszwowych

Obszar blokady: obszar dłoniowy środręcza lub podeszwowy środstopia i wszystkie struktury dystalnie od stawu

pęcinowego

Miejsce: bliższa cwiartka środręcza lub środstopia nad gałęzią łączącą nerwow przyśrodkowego i bocznego dłoniowego

lub podeszwowego

Anestetyk: 5ml 2% lidokainy po obu stronach

Metoda:

- zdeponowanie lidokainy podpowięziowo do rynienki między mięśniem międzykostnym a mięśniem zginaczem

głębokim po obu stronach przyśrodkowej i bocznej

Zastosowanie: diagnostyka kulawizn u koni

5. Znieczulenie nerwu łokciowego

Obszar blokady: obszar skory po stronie dłoniowej, bocznej lub grzbietowej

Miejsce: 10cm powyżej kości dodatkowej nadgarstka

Anestetyk: 5-10ml 2% lidokainy

Metoda:

- na głębokości 1,5cm po powięzią między mięśniem zginaczem nadgarstka łokciowym a mięśniem łokciowym bocznym

Zastosowanie: znieczulenie części kończyny przedniej

6. Znieczulenie nerwu pośrodkowego

Obszar blokady: obszar skory po stronie bocznej, przyśrodkowej, dłoniowej i grzbietowej

Miejsce: przyśrodkowa część kończyny dobrzusznie 5cm poniżej stawu łokciowego

Anestetyk: 10ml 2% lidokainy

Metoda:

- między tylną granicą kości promieniowej a brzuścem zginacza promieniowego nadgarstka

Zastosowanie: znieczulenie części dalszej kończyny przedniej

7. Znieczulenie nerwu mięśniowo-skórnego

Obszar blokady: obszar skory po stronie przyśrodkowej, dłoniowej, grzbietowej

Blokada nerwow: gałąź skorna nerwu mięśniowo-skornego

Miejsce: część przednio- przyśrodkowa kończyny przedniej w połowie odległości między łokciem a nadgarstkiem

Anestetyk: 10ml 2% lidokainy

Metoda:

- podskornie, nerw mięśniowo-skorny wyczuwalny tuż dogłowowo od żyły odpromieniowej

Zastosowanie: znieczulenie części kończyny przedniej

8. Znieczulenie nerwu piszczelowego

Miejsce: przyśrodkowa strona podudzia, na szerokości dłoni od guza piętowego

Metoda:

- igłę wbijamy w kierunku prostopadłym do powierzchni skory , na głębokości 2cm wstrzykujemy 6-15ml roztworu

Obszar blokady: dalszy odcinek kończyny od miejsca znieczulenia , z wyjątkiem pol unerwionych przez nerw strzałkowy

Znieczulenie skory ograniczone jest do przyśrodkowej strony pęciny, całej koronki i piętki

9. Znieczulenie nerwu strzałkowego wspólnego

Miejsce: tuż poniżej głowy kości strzałkowej

Metoda:

- podnosi się tylną badaną kończynę

- skora ponad nerwem jest bardzo wrażliwa – znieczulenie jej na małym odcinku

- igłę wbija się skośnie podchodząc dość głęboko pod nerw, nastrzykuję się 10-25ml roztworu wszystkie tkanki w

otoczeniu nerwu

- znieczula się w ten sposob całą gałązkę nerwu wraz z gałązką ruchową co powoduje,że koń przez krotki czas nie jest

w stanie oprzeć się na tej kończynie

a.) znieczulenie samej gałązki głębokiej nerwu strzałkowego

- nieco ponad stawem skokowym na jego bocznej powierzchni

- gałązka ta leży tu blisko ścięgna mięśnia prostownika długiego palcow ( tuż za nim )

- niewrażliwość skory na przednio-bocznej powierzchni gornej części nadpięcia

Znieczulenia stawów

1. Znieczulenie kaletki kopytowej

Miejsce:kaletka kopytowa

Anestetyk: 2-5ml 2% lidokainy

Metoda:

- wprowadzić igłę 1,5cm ponad koronką, około 2cm w bok od linii pośrodkowej koronki i skierować igłę skośnie i

dobrzusznie w stosunku do ścięgna idącego do wyrostka wyprostnego

2.Znieczulenie stawu kopytowego

Miejsce: dalszy staw międzypalcowy (kopytowy)P2-P3

Anestetyk: 5-10 ml 2% lidokainy

Metoda: wprowadzić igłę 1,5 cm ponad koronką , ok. 2cm w bok od linii pośrodkowej koronki i skierować igłę skośnie i dobrzusznie w stosunku do ścięgna idącego z wyrostka wyprostnego.

3. Znieczulenie stawu koronowego

Miejsce: bliższy staw międzypalcowy ( koronowy)

Anestetyk: 5-8ml 2% lidokainy

Metoda:

- wprowadzić igłę do bocznego zachyłka dystalnie od kości rysikowej i grzbietowo w stosunku do więzadła

pierścieniowego pęciny na głębokość 0,5-1cm

4.Znieczulenie stawu pęcinowego:

Miejsce: staw śródręczno-palcowy lub śródstopowo-palcowy(pęcinowy)

Anestetyk: 5-10 ml 2% lidokainy

Metoda: wprowadzić igłę do bocznego zachyłka dystalnie do kości rysikowej i grzbietowo w stosunku do więzadła pierścieniowego pęciny na głębokości 0,5-1 cm.

5.Znieczulenie pochewki mięśni zginaczy palca

Miejsce:pochewka miejscy zginaczy palca

Anestetyk: 10 ml 2% lidokainy

Metoda:

- wprowadzić igłę przy dalszym końcu kości rysikowych, bocznie lub przyśrodkowo, dogłowowo od mięśni zginaczy powierzchownego i głębokiego i doogonowo od mięśnia międzykostnego

6. Znieczulenie stawu promieniowo-nadgarstkowego

Anestetyk: 5-10ml 2% lidokainy

Metoda:

- przy zgiętym nadgarstku wprowadzić igłę do przestrzeni stawu promieniowo-nadgarstkowego po obu stronach

wyczuwalnego ścięgna mięśnia prostownika nadgarstka promieniowego

7. Znieczulenie stawu śródnadgarstkowego

Anestetyk: 5-10ml 2% lidokainy

Metoda:

- przy zgiętym nadgarstku wprowadzić igłę do przestrzeni stawu środnadgarstkowego po obu stronach wyczuwalnego

ścięgna mięśnia prostownika nadgarstka promieniowego

8. Znieczulenie kaletki leżącej pod gałęzią przyśrodkową mięśnia piszczelowego przedniego ( kaletki szpatowej )

Miejsce: kaletka po stronie przyśrodkowej stawu stępu

Anestetyk: co najmniej 10ml 2% lidokainy

Metoda:

- wprowadzić igłę około 1,5 cm dystalnie od kaletki szpatowej i zagłębić między kaletką a kością stępu , aby wejść w dystalną część kaletki

• na uzyskanie efektu znieczulenia potrzeba co najmniej dwudziestu minut

9. Znieczulenie stawu stępowo-śródstopowego

Miejsce: staw stępowo-środstopowy w części doogonowo-bocznej stawu skokowego ponad głową bocznej kości rysikowej

Anestetyk: 6-8ml 2% lidokainy

Metoda:igła łatwo wchodzi do stawu w części doogonowo-bocznej stawu skokowego ponad wyczuwalną głową bocznej kości rysikowej. Końcówkę igły należy nieco oddalić od kości, aby umożliwić zdeponowanie anestetyku.

10. Znieczulenie stawu śródstępowego dalszego

Miejsce: po przyśrodkowej stronie stawu stępu

Anestetyk: 6ml 2% lidokainy

Metoda:

- wprowadzić igłę do stawu pod prawidłowym kątem w stosunku do skory dobrzusznie od ścięgna szpatowego

11. Znieczulenie stawu stępowo-piszczelowego

Miejsce: staw stępowo-piszczelowy po dogłowowo-przyśrodkowej części kości piszczelowej

Anestetyk: 15ml 2% lidokainy

Metoda:

- igłę wprowadzić na głębokość mniejszą niż 2cm w głąb skory i powierzchownej torebki, 2-3cm dobrzusznie do

przyśrodkowej kostki kości piszczelowej po obu stronach żyły odstrzałkowej

- wprowadzić środek znieczulający miejscowo po aspiracji płynu stawowego

Nadoponowe – u koni wykonuje się tylko doogonowe – tylne- (między C1 i C2) ze względu na zrośnięcie C1 z S5.

>obszar blokady: ogon, krocze, odbyt,prostnica,srom, pochwa, cewka moczowa i pęcherz moczowy.

>blokada nerwów ogonowych, i 3 ostatnich par nerwów krzyżowych

>zastosować odpowiednie środki poskramiające, wygolić i zdezynfekować miejsce iniekcji, znieczulić nasiękowo skórę do więzadła międzyłukowego 1-3 ml 2% lidokainy,

>miejsce wkłucia przestrzeń nadoponowa w przestrzeni między 1 a2 kręgiem ogonowym, igła do punkcji rdzeniowej z mandrynem

wykonanie

1. Unosząc i poruszając ogonem znaleźć zagłębienie między C1 i C2.

2. Igłę i dł. 10 lub 17,5cm z mandrynem należy wkłuć pod kątem 45-60 stopni na głębokość 2-8cm, dokładnie w linii pośrodkowej

3. Zaaspirować w celu sprawdzenia czy igła nie znajduje się w naczyniu. Zdeponować lidokaine.

Przedawkowanie może spowodować utratę koordynacji, porażenie kończyn miednicznych i w rezultacie urazy.

> anestetyk: najczęściej lidokaina 2% 6-10ml

Środki farmakologiczne

Dwie grupy – estry (szybko metabolizowane acetylocholinoesterazą krwi) i amidy (stosunkowo stabilne, metabolizm w wątrobie) w zależności od struktury chemicznej. Działanie zależne od rozpuszczalności w tłuszczach. Przeznaczenie zależne jest od stężenia substancji.

Prokaina (2-4%) (preparaty to nowokaina, polokaina, etokaina) działa porażająco na cienkie włokna rozgałęzień końcowych i zakończeń nerwowych już w niskich stężeniach. W nerwach mieszanych pierwsze ulegają jej działaniu włokna wspołczulne i czuciowe, potem ruchowe. Wystarcze 2%, prz nerwach posiadających otoczkę wymagane stężenie 4-5%.

Tania, mało toksyczna – toksyczność wzrasta wraz ze stężeniem, krotkie działanie, mała zdolność przenikania.Miejscowe rozszerzenie naczyń, metabolizm we krwi. Stężenie >4% powoduje miejscowe obrzęki. Tylko znieczulenie nasiękowe. Adrenalina przedłuża jej działanie. Przypadkowe wstrzyknięcie do żyły lub nadmiar w kanlane rdzenia kręgowego spowoduje zaburzenie układow krążenie, oddechowego i nerwowego. Do zapobiegania zatruć stosuje się preparaty barbituranowe.

Lidokaina (głownie 2%, wyższe w maściach i żelach 10% bł. śluzowe) – (ksylokaina, lignokaina) silniejsze działanie 3-4 krotnie, dużo lepsze przenikanie, znieczulenie nasiękowe, nie powoduje odczynow alergicznych: nie rozszerza naczyń, metabolizm w wątrobie, akumulacja w tkance płucnej. Bardziej toksyczna niż prokaina ale stosowana w mniejszych stężeniach. Dodatek adrenaliny wydłuża jej działanie. Stosowana też do defibrylacji chemicznej i w znieczuleniu ogolnym.

Mepiwakaina 2% - mniej toksyczna niż lidokaina, słabszy skurcz naczyń krwionośnych, dłuższe działanie, nie działa drażniąco, znieczulenia przewodowe i środstawowe

Bupiwakaina 0,25-0,5% - 4X silniejsza od lidokainy, działa do 3-5h, stosowana w znieczuleniu przewodowe

Ropiwakaina – jw. plus wykazuje silniejsze działanie na nerwy czuciowe a mniejszy wpływ na nerwy motoryczne.

Ksylazyna – 0,2-0,4mg/kg uzupełnione do 6-10 ml objętości sterylnym r-rem soli fizjologicznej, podane do przestrzeni zewnątrzoponowej między pierwszym a drugim kręgiem ogonowym, wywołuje bezbolesność w okolicy odbytowej i kroczowej, przy minimalnej ataksji. Może powodować ślinienie, diurezę i utratę perystaltyk, hipotensję, bradykardię, hiposkemię, depresję krążeniową i oddechową dgy podane przy znieczuleniu wysokim .

Detomidyna- 0,06 mg/kg uzupełnione do 10ml sterylną solą fizjologiczną,podana do przestrzeni zewnątrzoponowej między 1 a 2 kręgiem ogonowym wywołuje różny stopień bezbolesności, która może obejmować obszar od kręgu ogonowego do 3 kręgu krzyżowego i od kręgu ogonowego do 14 segmentu rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym.

Znieczulenie zewnątrzoponowe tylne indukowane detomidyną działania uboczne\:znaczna sedacja, opuszczona głowa, bradykardia z blokiem przedsionkowo-komorowym serca 2 stopnia,hipotensja,hiperkarbią,wzmożoną diurezą.

35.Omówić środki miejscowego znieczulenia stosowane w diagnostyce ortopedycznej koni.

Patrz wyżej

Leki znieczulające miejscowo mogą być łączone z innymi substancjami czynnymi

• Hialuronidażą (5j/ml) silnie zwiększa możliwość penetracji leków miejscowo znieczulających. Dodanie do anestetyku wskazane przy znieczulaniu tk. Łącznej włóknistej oraz znieczuleniu nerwów słabo dostępnych.

Lub lekami przedłużającymi działanie leków miejscowo znieczulających

• leki zwężające naczynia krwionośne (adrenalina, noradrenalina,ornityna-wazopresyna), opóźniają wchłanianie anestetyku miejscowego, przedłużają jego działanie, oraz osłabiają jego ewentualną toksyczność. Dodatkowo zmniejszają krwawienie w polu operacyjnym.

• Adrenalina, noradrenalina 5 mikrogram/ml.

Wady znieczulenia miejscowego:

• wstrzyknięcie dużej ilości środka miejscowo znieczulającego niesie ze sobą ryzyko wchłonięcia toksycznych ilości leków o działaniu zwężającym naczynia.

• Mogą opóźniać gojenie ran pooperacyjnych

• utrzymująca się przez dłuższy czas hipoksja tkanek może prowadzić do martwicy i rany i jej zakażenia.

36. Znieczulenie inhalacyjne u koni.

U koni do znieczulenia inhalacyjnego stosuje się halotan, izofluran lub sewofluran i desfluran. Zalety: szybkie i głębokie

wada – konieczne ciągłe podawanie anestetyku i posiadanie aparatury.

Aparatura:

-butle z gazami: tlen i podtlenek tlenek azotu w odpowiednim kolorze

-reduktor ciśnienia bądź reduktory, ktore z ciśnienia w butlach (ok 50atm.) zmienią je na ciśnienie robocze (4-5 atm.)

-przepływomierz (rotamer) – w zależności od rodzaju użytego gazu pokazujące przepłyty danego gaz i umożliwiające jego odczyt, mogą być cześcią reduktora ale wtedy są mniej dokładne, u koni stosowane do 15l/min w kolorze butli zgazem ktory obsługuje

-szybki dopływ tlenu (baypass) umożliwia szybki dostaw tlenu w il. 50l/min.

-parownik – do uwalniania stałej ilości anestetyku, są częściowi regulowane przez oddech pacjenta, w odpowiednich kolorach w zależności od gazu: czerwony=halotan, fioletowy=izofluran, zołty=sewofluran, niebieski=desfluran.

Układ anestetyczny:

a) Bezzwrotny – gaz wydychany zawierający dużą ilość CO2 jest wypierany przez podaż świeżych gazow.

b) Zwrotny – wydychany gaz jest oczyszczany z CO2 przez pochłaniacz i jest wzbogacany w świeże gazy, wraca do układu. Stosowane są rożne pochłaniacze, np.: zaw. Krzemionkę i wapno sodowane

Systemy:

a) Otwarty – praktycznie niestosowany u koni

b) Połzamknięty i zamknięty działające w układzie oddechowym okrężnym lub wahadłowym. W uładzie połzamkniętym dopływ gazu jest większy niż zapotrzebowanie pacjenta i jego nadmiar uwalnia się do otoczenia i powinien być odsysany , pochłaniacz zużywa się wolniej. W ukł. Zamkniętym gaz i środek znieczulającym musi byś w absolutnej rownowadze a układ musi być dokładnie szczelny, gazy sa nawilżane pooprawijąc działanie rzęsek drog oddechowych, gazy uwalniają się do otoczenia w śladowych ilościac.

Układy oddechowe

a) Okrężny – posiada dwie zastawki – wdechową i wydechową – z małym oporem oddechowym umożliwiającym

krążenie gazu w jednym kierunku, średnica aparatury powinna być na tyle duża by ten opor był jak

najmniejszy: np. dla koni >150kg średnica musi wynościć ok. 50mm, systemy ludzkie o średniczy ok. 22mm mogą byś stosowane u koni o masie 20-150kg, worek oddechowy powinien napełniac się do 2/3 – . swojej objętości i dla koni powinien mieścić 20-30l.

b) Wahadłowy – brak w nim zastawek oddechowych i jest prostszy, gaz przepływa przez pochłaniacze umieszczone powiędz workiem w zwierzęciem tam i z powrotem, posiada wady: pochłaniacz szybko ulega zużyciu, a gazy są ogrzewane w pochłaniaczu w momencie wychwytu CO2, oraz istnieje niebezpieczeństwo wdychania szkodliwego wapna z pochłaniacza

Połączenie pacjent – układ anestetyczny

Za pomocą maski twarzowej (mało szczelne) lub rurki dotchawiczej. Maska używana głownie do indukcji znieczulenia źrebiąt i małych koni po premedykacji. Do uzyskania jak najmniejszych oporow stosuje się u dorosłych koni o masie ok. 500kg rurki o średnicy 28-30mm, wykonane z gumy lub silikonu, proste lub zagięte.

Intubacja na ślepo, położeniu bocznym, przy wyprostowanej głowie. Należy założyć rozwieracz do jamy ustnej i wyciągnąć język, rurka pokryta powinna być środkiem poślizgowym. Możliwa jest rownież intubacja przez nos – przydatna u źrebiąt stojących. U dorosłych rzadko, przy zabiegach na gardle i j. ustnej. Stosuje się rurki o średnicy 22-24mm.

Anestetyki:

MAC- minimalne stężenie pęcherzykowe, miara efektywności anestetycznej – stężenie anestetyku w pęcherzyku płucnym przy stężeniu 1atm. Zapobiegające u 50% pacjentow reakcji na konkretny bodziec bolowy.

Halotan – obecnie nie stosowany w UE

Izofluran –(1,31) powoduje zależną od dawki depresję ukł sercowo-oddechowego, powoduje mniejszą depresją niż halotan i mniej wpływa na przepływ Ca++, powoduje korzystne rozszerzenie oskrzeli, wzrost czynności objętości zalegającej, Powoduje wzrost oporu oddechowego, zwężenie naczyń krwionośnych w tarczycy, trzustce, nerkach oraz jelit cienkiego i grubego, rozszerzenie naczyń mozgu i nadnerczy. Długotrwałe podawanie powoduje wzrost objętości minutowej oraz ciśnienia tętniczego. Metabolizowany w niewielkim stopniu, szybko indukuje znieczulenie i daje łagodne wybudzanie. Bezpieczny dla koni z chorobami serca i zwierząt młodych.

Podtlenek azotu (205 MAC) – (gaz rozweselający, N2O) działa szybko i wyraźnie przeciwbolowo, stosowany tylko w połączeniu z halotanem lub izofluranem. Przyczynia się do obniżenia dawki innych gazow stosowanych do znieczulenia. Łatwo przenika, początkowo większe zapotrzebowanie, potem spada. Jako gaz drugiego efektu powoduje szybki wzrost stężenia innych gazow oraz ich szybsze wchłanianie. Przez zastosowaniem zaleca się denitrogenizację krwi poprzez kilkakrotne oprożnienie worka oddechowego wypełnionego tlenem.

Powoduje: niewielką stymulację m. sercowego, wzrost objętości minutowej bez wzrostu ciśnienia krwi, niewielką hipoksemię i depresję oddechową. W czasie znieczulenia z użyciem N2O konieczna jest jednoczesna gazometria.

Przeciwwskazania: odma płucna i niedrożnośc jelit. Dyfuzja N2O jest 35 razy większa

w takich miejscach niż do krwi. U kni nie poddanych głodowce przed zabiegiem rozwija się wzdęcie.

Sewfluran(2,4) i desfluran(7,1) – o niskim wspołczynniki gaz/krew co prowadzi do ich szybkiej koncentracji w pęcherzyku płucnym. Szybka indukcja i krotkotrwałe budzenie. Mnie drażniące od izofluranu – brak odruchu ze strony ukł. Oddechowego. Powodują zależną od dawki depresję ukł. Krążeniowo0oddechowego. Słabsze działanie arytmogenne. Metabolity ich w połączeniu z CO2 mogę teoretycznie działać szkodliwie na nerki i wątrobę, jednak nie stwierdzono takiego działania mimo powszechnego stosowania u ludzi. Są drogie, stosowane głownie u źrebiąt.

37. Znieczulenie infuzyjne u koni.

Środki znieczulające podawane i.v. mogą być stosowane do farmakologicznego obezwładniania i indukcji znieczulenia ogolnego. Żaden z dostępnych iniekcyjnych anestetykow stosowanych do znieczulenia ogolnego nie posiada wszystkich cech idealnego leku znieczulającego. Dlatego też są one zawsze stosowane w połączeniu z innymi lekami. Odpowiedni dobor lekow w przedznieczuleniu jest niezbędnym warunkiem właściwego działania środka anestetycznego

przy jak najmniejszych skutkach niepożądanych. Głowną wadą jest brak możliwości kontrolowania ich działania po podaniu i szybka eliminacja. Stopień depresji O.U.N. może obejmować stan od senności i średniej sedacji do znieczulenia i śpiączki. Większość iniekcyjnych środkow znieczulających wywołuje utratę przytomności przez wywołanie depresji kory mozgowej.

Większość lekow iniekcyjnych jest podawana i.v.; ketamina i tiletamina – zolazepam mogą być aplikowane i.m. Sole sodowe barbituranow mogą być wstrzykiwane w roztworach do 10%, gwajamar w roztworze do 10% i wodzian chloralu w roztworze do 7%. Z powodu dużej zasadowości roztworow barbituranow iniekcje okołonaczyniowe powodują

martwicę i oddzielenie martwiczej tkanki – barbituranow nie podaje się i.m. ani s.c.

Dawkę powinno obliczać się na podstawie beztłuszczowej masy ciała (waga ciała minus tłuszcz).

1. Znieczulenie barbituranami .

- barbiturany dzielą się w zależności od czasu działania na: długo działające (8 – 12h, np. fenobarbital), średnio długo działające (2 – 6h), krotko działające (45 – 90 min, np. pentobarbital) i ultrakrotko działające (5 – 15 min, np. tiopental, metoheksytal);

- depresja O.U.N. na skutek interakcji z kompleksem receptorowym kw. gamma aminomasłowego A (GABAA) w O.U.N.;

- barbiturany krotko lub ultrakrotko działające są stosowane do znieczulenia, a średnio długo lub długo działające są stosowane jako leki przeciwdrgawkowe;

- zmniejszają przepływ krwi przez mozg i ogolne zużycie tlenu przez mozg;

- wywołują depresję oddechową; hipowentylacja i kwasice oddechową

- wywołują znaczną depresję sercowo – naczyniową, zarowno ośrodkowo, jaki i obwodowo, z przejściowym spadkiem ciśnienia tętniczego krwi przy szybkim podaniu dużej dawki w postaci bolusa;

- mogą powodować arytmie sercowe; po podaniu tiopentalu mogą pojawić się dodatkowe skurcze komorowe i komorowy rytm bliźniaczy;

- mogą powodować przejściowy spadek ciśnienia tętniczego krwi;

- barbiturany powinny być podawane wolno i w zmniejszonych dawkach u zwierząt chorych, osłabionych lub w stanie depresji;

- barbiturany krotko działające są przeciwwskazane u zwierząt w okresie okołoporodowym, ponieważ łatwo przedostają się przez łożysko do krążenia płodu; dawki barbituranow, ktore nie wywołują znieczulenia u matki mogą całkowicie zatrzymać ruchy oddechowe płodu;

- barbiturany krotko działające wywołują maksymalny efekt w O.U.N. po 5 – 10 min, a barbiturany ultrakrotko działające po 30 sekundach od podania;

- barbiturany ultrakrotko działające ulegają redystrybucji do mięśni; w mięśniach i skorze maksymalne stężenie osiągane jest po upływie 15 – 30 min po podaniu; maksymalne stężenie w tkance tłuszczowej osiągane jest po kilku godzinach;

- powtarzane dawki kumulują się; otyłość wydłuża czas eliminacji leku z powodu dużej lipofilności

barbituranow;

- „ostra tolerancja” (minimalny efekt przy normalnej dawce) występuje rzadko przy podaniu tiobarbituranow, mechanizm nie jest poznany, ale prawdopodobnie wiąże się z poziomem pobudzenia pacjenta i dystrybucji pojemności minutowej serca; jeśli wystąpi należy zastosować alternatywne techniki znieczulenia;

- metabolizowane są w wątrobie i usuwane z moczem;

- dawkowanie: tiopental 8,8 – 15,4 mg/kg (czas działania 10 – 30 min); do indukcji i intubacji stosowana jest dawka 6 – 12 mg/kg w roztworze do 10%, kolejne dawki ulegają kumulacji, powodując wydłużony czas odzyskiwania przytomności po znieczuleniu; znieczulenie przeważnie pojawia się po 20 – 60 sekundach; przy przedawkowaniu najlepiej stosować kontrolowaną wentylację O2 oraz stosować płyny roztwory alkalizujące i diuretyki;

- dawkowanie: metoheksytal 6 mg/kg (czas działania 5 – 10 min); często pojawia się depresja oddechowa i bezdech; okres odzyskiwania przytomności charakteryzuje się drżeniem mięśniowym i pobudzeniem, które mogą wystąpić mimo premedykacji; nie jest stosowany rutynowo.

2. Środki znieczulające niebarbituranowe

A. Propofol

- natychmiastowo działający, ultrakrotki i w niewielkim stopniu kumulujący się anestetyk dożylny;

- wywołuje sedację podobną do indukowanej tiopentalem i metoheksytalem;

- wspołdziała z receptorami GABAA w O.U.N.;

- wywołuje zależną od dawki depresję kory mozgowej i odruchow polisynaptycznych O.U.N.;

- może wzmacniać działanie lekow z grupy niedepolaryzujących lekow zwiotczających mięśnie

szkieletowe;

- działa minimalnie przeciwbolowo w dawkach mniejszych niż nasenne;

- szybki początek działania i budzenia;

- nie kumuluje się;

- depresja oddechowa (przejściowa);

- depresja sercowo – naczyniowa (przejściowa);

- przechodzi przez łożysko i może powodować depresję płodu, zależnie od wielkości dawki;

- redystrybucja z tkanek o dobrej perfuzji (np. mozgu) do mięśni i tkanki tłuszczowej;

- wywołuje dobre i bardzo dobre zwiotczenie mięśni;

- może wywoływać bol przy wprowadzeniu do znieczulenia;

- ze względu na właściwości chemiczne może sprzyjać namnażaniu się bakterii i produkcji endotoksyn;

- stosowany przy wprowadzeniu do znieczulenia ogolnego, do podtrzymywania znieczulenia ogolnego w połączeniu z opioidami działającymi przeciwbolowo lub innymi lekami sedacyjno – przeciwbolowymi;

- dawkowanie: 2 – 8 mg/kg (czas działania 16 – 49 min); ogolnie niepolecany do stosowania u koni.

B. Wodzian chloralu

- nie jest już sprzedawany jako środek znieczulający do użytku weterynaryjnego, ale niekiedy jest

kupowany w postaci kryształkow i rozpuszczany w wodzie do wlewow dożylnych jako środek uspakajający, nasenny lub do eutanazji;

- działa uspokajająco i nasennie, wywołuje depresję kory mozgu i osłabienie odruchow;

- dawki mniejsze od dawek wystarczających do znieczulenia działają depresyjnie na nerwy motoryczne i czuciowe i wywołują średnią sedację;

- ilość potrzebna do wywołania znieczulenia jest bliska najmniejszej dawce śmiertelnej; śmierć następuje na skutek pogłębiającej się depresji ośrodkow oddechowych (wąski margines bezpieczeństwa);

- dawki znieczulające wywołują głęboki sen, trwający kilka godzin; odzyskiwanie przytomności jest wydłużone (6 – 24h);

- działa słabo przeciwbolowo w dawkach mniejszych niż dawki nasenne; wywołuje pobudzenie lub delirium na skutek stymulacji bolowej;

- działa drażniąco na skorę i błony śluzowe;

- wywołuje depresję oddechową i krążeniową; obserwowano arytmie nadkomorowe i migotanie komor;

- wydzielanie i perystaltyka przewodu pokarmowego są zwiększone, po znieczuleniu mogą pojawić się ślinienie, biegunka;

- łatwo przechodzi przez łożysko;

- może być podawany p.o., rektalne, i.v. lub sondą nosowo – żołądkową; bardzo drażniący przy

wprowadzeniu okołonaczyniowym, i.m. lub środotrzewnowym;

- małe ilości są wydalane niezmienione w moczu, większość jest redukowana do trichloroetanolu;

- dawkowanie: sedacja 2 - 3 g/45kg i.v., znieczulenie do 10 g/45kg i.v. (czas działania 1 – 4h).

C. Gwajamar (eter glicerynowy gwajakolu)

- biały proszek w postaci granulek rozpuszczalny w wodzie;

- obkurcza śluzowkę i działa przeciwkaszlowo, ma silne działanie ośrodkowe zwiotczające mięśnie;

- w niewielkim stopniu działa na przeponę w dawkach powodujących miorelaksację mięśni;

- zwiotcza mięśnie krtani i gardła, co ułatwia intubację;

- wspołdziała z lekami stosowanymi w przedznieczuleniu i znieczuleniu właściwym;

- powoduje indukcję i budzenie bez okresu podniecenia;

- w dużych dawkach wywołuje paradoksalną sztywność mięśni;

- duże dawki powodują okresowe bezdechy;

- powoduje zwiększenie motoryki przewodu pokarmowego;

- ulega metabolizmowi do glukuronianu w wątrobie i jest usuwany z moczem;

- stosowany do poskramiania i zwiotczenia mięśni, do krotkich (30 – 60 min) procedur anestetycznych;

- stosowany w postaci 5 lub 10% roztworu → roztwor 5% przygotowuje się rozpuszczając gwajamar w 5% roztworze glukozy, w celu zminimalizowania hemolizy pojawiającej się po jego podaniu; 10% roztwor uzyskuje się po rozpuszczeniu gwajamaru w sterylizowanej wodzie;

- dawkowanie: 50 – 100 mg/kg; może być podawany z 2g tiopentalu lub jako mieszankę 500 mg ketaminy, 500 ml 5% gwajamaru i do 500 mg ksylazyny w celu pełnego znieczulenia dożylnego.

3. Dysocjacyjne środki znieczulające

- środki te zawierają arylcykloheksylaminy: ketaminę, tiletaminę;

- znieczulenie charakteryzuje się głęboką utratą przytomności, bezbolesnością i katalepsją;

- odruchy w obrębie gardła, oka i odruch połykania pozostają niezmienione, zwiększa się ogolne napięcie mięśni oddechowych;

- duże dawki mogą wywołać drgawki, ktore można kontrolować małymi dawkami tiopentalu, propofolu, diazepam;

- sztywność mięśni można ograniczyć poprzez uprzednie podanie trankwilizerow, lekow uspokajających i pochodnych benzodiazepiny;

- ketamina stosowana jest do poskramiania i indukcji znieczulenia i mniejszych zabiegow chirurgicznych;pozostają zachowane odruchy: powiekowy, spojowkowy, rogowkowy i odruch połykania, częsty oczopląs;

- telazol – połączenie 1:1 zolazepamu i tiletaminy, jest dysocjacyjnym lekiem mieszanym; nie jest powszechnie stosowany przy znieczulaniu koni;

- może pojawić się silne łzawienie i ślinienie;

- po podaniu dużych dawek mogą pojawić się drżenia, rotacja gałki ocznej, spastyczne napięcie mięśni szkieletowych i drgawki;

- zwiotczenie mięśni jest słabe, dlatego środki te powinny być stosowane z lekami powodującymi zwiotczenie mięśni (np. pochodne benzodiazepiny);

- podczas budzenie zwierzęta mogą wykazywać nadmierne reakcje i ataksję (skutek nagłego delirium);

- wybiorcza bezbolesność, najlepsza w warstwach powierzchownych, nie zapewnia bezbolesności narządow wewnętrznych;

- miejscami działania tych środkow są zlokalizowane ośrodkowo receptory N – metylo – D – asparaginianu (NMDA), ponadto działanie przeciwbolowe może być częściowo związane z oddziaływaniem na receptory opioidowe;

- występują okresy bezdechu, częstość oddechow może się zwiększyć;

- zwiększają akcję serca, ciśnienie krwi, liczbę uderzeń serca, zmniejszają kurczliwość serca, mogą

powodować obrzęk płuc lub ostrą niewydolność serca u zwierząt z chorobą serca;

- są metabolizowane w wątrobie i wydalane przez nerki;

- dawkowanie: ketamina 1,5 – 2 mg/kg i.v., telazol 1 – 1,5 mg/kg po uprzednim podaniu 1 mg/kg ksylazyny.

Przykładowe schematy znieczulenia infuzyjnego u koni:

Leki Dawka w mg/kg

Ksylazyna 1

Ketamina 2,2

Ksylazyna 1,1

Ketamina 2,2-2,75

Butorfanol 0,02

Ksylazyna 1-1,1

Telazol 1 – 2,2

Detomidyna 0,02

Ketamina 2 – 2,2

Romifidyna 0,08-0,12

Ketamina 2 – 2,2

Diazepam 0,1

Ketamina 1,5 - 2

Midazolam 0,02

Ksylazyna 1

Propofol 3

Gwajamar 50-100

Tiopental 4 - 6

Gwajamar 50-100

Ketamina 1,2 – 2,2

Ksylazyna do 500

Gwajamar 500ml 5% r-ru

Ketamina 500

Monitorowanie konia będącego w znieczuleniu ogolnym infuzyjnym:

• odpowiedni nadzor nad funkcjonowaniem układu krążenia i oddechowego → mierzenie tętna, obserwowanie ruchow klatki piersiowej i koloru błony śluzowej; u zdrowych koni liczba tętna wynosi od 25 do 50 uderzeń na minutę, a liczba oddechow od 6 do 12/minutę;

• głębokość znieczulenia oceniana jest na podstawie zachowania odruchu powiekowego i rogowkowego oraz obserwowania pojawiania się oczopląsu.

38. Rany i ich leczenie z uwzględnieniem specyfiki gatunkowej koni.

• Rany u koni powstają w wyniku skaleczenia, przebicia, nakłucia, pocierania itd. Głównie powstają na kończynach i te rany goją się najtrudniej ze względu na małą podściółkę mięśniową oraz dużą ruchomość tych odcinków.

• Wszystkie rany do 8h po zranieniu, o ile nie ma za dużych ubytków skóry, należy szyć. Przed szyciem należy bardzo dokładnie oczyścić ranę, usunąć wszystkie części martwicze. Jeżeli powierzchnia rany jest zbytnio wysuszona należy ją odświeżyć ścierając ostrzem skalpela lub nożyczek. Do oczyszczenia najlepiej używać płynu fizjologicznego lub wieloelektrolitowego. Zabrudzoną ranę można przemywać pod niewielkim ciśnieniem, a na rany świeże nie wolno stosować żadnych środków przyżegających lub płynów zawierających roztwory spirytusowe – jodyna, pioktanina itp. Preparaty takie niszczą powierzchowne tkanki, przez co hamują gojenie.

• Jeżeli rany nie można zszyć ze względu na zbyt duży ubytek skóry albo znajduje się ona w miejscu zgięcia stosuje się leczenie zachowawcze. W taki sposób postępuje się też z ranami starymi, powyżej 8h od zranienia, których szycie nie ma już sensu.

• Rany po oczyszczeniu opatruje się środkami przyspieszającymi gojenie (jodoform, hitopan itp.) oraz jeśli występują one na dolnych odcinkach kończyn, to na kilka dni zakłada się opatrunek uciskowy.

• Po kilkudniowym leczeniu pod opatrunkiem ranę pozostawia się odwiniętą, stosując zasypki antyseptyczne (np. z dodatkiem jodoformu). Jeżeli dojdzie do bujania ziarniny, można ją przypalić np. vagotylem lub kauterem, uważając aby nie przypalić brzegów rany, gdyż na nich powstaje nowy naskórek. Jeżeli rana znajduje się na dolnych odcinkach kończyny to dobrze jest zastosować opaskę żelową, która po stwardnieniu stanowi dobrą ochronę i uniemożliwia nadmierne rozrastanie się ziarninie. Opaskę wykonuje się ze 100 g żelatyny spożywczej rozpuszczonej w małej ilości ciepłej wody z dodatkiem pudodermu (całe opakowanie), i po wymieszaniu nakłada się na ranę, którą zawijamy dodatkową opaską gazową. W trakcie zawijania przygotowanym żelem smaruje się poszczególne zwoje opatrunku. Przed założeniem opatrunku ranę można zasypać jodoformem.

• W przypadku ran nadających się do szycia należy je odpowiednio przygotować. Przede wszystkim należy ograniczyć ryzyko ich zakażenia, gdyż przedłuża to proces gojenia. Przed przygotowaniem rany do szycia należy ją zabezpieczyć, umieszczając na ranie sterylne, rozpuszczalne w wodzie, nawilżające opatrunki żelowe lub sterylne, wilgotne gaziki. Konieczne jest też ogolenie szerokiej strefy wokół rany. Okolica rany powinna zostać delikatnie oczyszczona za pomocą środka odkażającego (np. jodowany powidon, chlorheksydyna) i jałowych gazików, a następnie obficie spłukana 0,9% roztworem fizjologicznym w celu zneutralizowania działania detergentu zawartego w środku odkażającym.

• Przed przystąpieniem do szycia ranę należy opracować chirurgicznie, co ma na celu uzyskanie świeżych i czystych ścian oraz krawędzi rany. Polega na usunięciu martwych i uszkodzonych tkanek, ciał obcych oraz bakterii. Chirurgiczne opracowanie rany może być przeprowadzane w całości, warstwowo lub etapami. Wycięcie w całości polega na wycięciu całej rany wraz z otaczającymi ją uszkodzonymi i zakażonymi tkankami. Metoda ta jest przeznaczona, przede wszystkim, do przetok oraz obszarów, w których utrata znacznej części tkanek nie będzie miała istotnego wpływu na ich funkcjonowanie. Przy warstwowym wycinaniu ran usuwanie tkanek rozpoczyna się od najbardziej powierzchniowych pokładów i jest prowadzone w głąb rany. Pozwala to na uniknięcie zakażenia głębszych warstw w wyniku kontaktu z fragmentami tkanek bardziej powierzchownych, z jednoczesnym zachowaniem tkanek zdrowych. Usuwanie pozostałości martwych tkanek etapami jest wykonywane warstwowo i pozwala zachować jak najwięcej tkanek żywych. Ma to zastosowanie w przypadku większości ran obwodowych części kończyn, aby uniknąć nieuważnego wycięcia żywej tkanki.

• Gdy ranę opracowuje się etapami ważnym kryterium jest ocena koloru tkanek oraz stopnia związania z podłożem. Tkanki o zabarwieniu białym, jasnobrązowym, czarnym i zielonym, a także te, które są słabo związane z podłożem, powinny zostać usunięte. Tkanki koloru różowego lub ciemnopurpurowego dobrze przylegające do podłoża nie powinny być wycinane.

• Wszystkie rany z niewielkimi ubytkami skóry należy szyć. Sposób zakładania i rodzaj szwów zależą od miejsca zranienia i napięcia szytych odcinków skóry. Jeżeli występują w miejscu, gdzie napięcie skóry jest nieduże używa się szwu węzełkowego. Tam, gdzie napięcia skóry mogą być większe – szwu materacowego. Przy szyciu ran niechirurgicznych należy pamiętać o pozostawieniu niewielkiego ścieku. Jeżeli w szytej ranie pozostaje kieszeń skórna, to trzeba wykonać przeciwcięcie tak, aby umożliwić ściekanie wydzieliny zapalnej.

• Priorytetem podczas zamykania ran jest ograniczenie stanu zapalnego lub zakażenia, zminimalizowanie ubytków skórnych oraz doprowadzenie do jak najmniejszego naprężenia w linii szwów. Najlepiej jeśli rana zamykana jest poprzez pierwotne jej szycie – do ran zamykanych w ten sposób należą rany głowy i górnych partii ciała, oderwane, dobrze ukrwione płaty tkanek oraz świeże, w minimalnym stopniu zakażone rany kończyn. Rany ze znacznym ubytkiem skóry lub silnie zanieczyszczone czy zakażone nie powinny być zamykane szwem pierwotnym. Mogą zostać zamknięte później, przy zastosowaniu odroczonego pierwotnego lub wtórnego szwu, bądź pozostawione do wygojenia przez ziarninowanie.

• Szew pierwotny prowadzący do wygojenia się rany przez rychłozrost zakładany jest po zabiegach operacyjnych lub tuż po powstaniu rany. Odroczone pierwotne szycie może zostać przeprowadzone w okresie od 3 do 5 dni od wystąpienia urazu, kiedy ryzyko zakażenia zostało ograniczone przez podanie środków przeciwzapalnych oraz rana została chirurgicznie opracowana, nie doszło natomiast do wytworzenia tkanki ziarninowej. Technika ta wykorzystywana jest w przypadku ran zanieczyszczonych, miażdżonych, znacznie obrzękniętych, a także tam, gdzie uszkodzeniu uległy również jamy maziowe. Jest szczególnie przydatna przy ranach obwodowych odcinków kończyn, przy których często dochodzi do zakażenia.

• Odroczone wtórne szycie wykonywane jest przy ranach później niż 5 dni od ich powstania, kiedy zaczęła się już tworzyć tkanka ziarninowa. Stosowane jest po kilku dniach leczenia zakażonych, słabo ukrwionych ran. Tuż przed zamknięciem rany ziarnina jest usuwana, aby umożliwić zbliżenie brzegów skóry. Może to doprowadzić do wytworzenia martwej przestrzeni o znaczących rozmiarach albo sączenia się krwi lub surowicy z rany

• . Wskazaniem do gojenia się rany przez ziarninowanie jest znaczne jej zanieczyszczenie lub zakażenie, istotne ubytki skóry, nadmierne napięcie skóry, uniemożliwiające zastosowanie pierwotnego szycia oraz występowanie w danym obszarze niemożliwych do uniknięcia ruchów (np. w okolicy klatki piersiowej lub pośladków). Ten sposób gojenia jest odpowiedni dla ran, które nie są zlokalizowane w okolicy stawów, znajdują się w miejscach dobrze unaczynionych, z odpowiednią ilością ruchomej skóry, co umożliwia prawidłowe obkurczanie się rany.

• Istnieje również pojęcie ran letnich – są to zaniedbane, źle leczone rany kończyn. Występują u koni na dolnych odcinkach nóg, szczególnie w okolicy stawów pęcinowych kończyn tylnych. Najczęściej zdarzają się w stajniach stanowiskowych o słabej higienie. W okresie letnim rozwój bakterii jest łatwiejszy, wydzielanie amoniaku większe, rany łatwo się zakażają, a amoniak powoduje zaostrzenie stanów zapalnych, a więc świąd i pieczenie rany. Ze względu na świąd konie pocierają zranione miejsca, co doprowadza do pogłębienia zapalenia i utrudnia gojenie. Przy tego typu ranach należy zmienić warunki w stajni i zapewnić jak najdłuższe przebywanie na pastwisku lub suchym wybiegu.

• Rany należy zabezpieczyć przed zanieczyszczeniem i zdrapywaniem powstającego strupa.

39. Materjały opatrunkowe stosowane w chirurgii koni.

Funkcje opatrunku:

• unieruchomienie i odciążenie;

• uciśnięcie rany; - regulacja otoczenia rany;

• nośnik leków;

• aplikacja zimna lub ciepła;

• funkcja podporowa.

Materiały opatrunkowe i ich postać

1. Opatrunki na rany

Materiał opatrunkowy na rany musi być sterylny i obojętny dla rany. Zarówno wata, jak i lignina nie nadają się do tych celów, gdyż przyklejają się do rany i przy zdejmowaniu rozdzielają się. Dobrym materiałem opatrunkowym jest gaza i opaska gazowa. Specjalne kompresy na rany posiadają warstwę, która wchłania wysięk i zapobiega przyklejaniu się do rany. Takie kompresy i opaski służą jednocześnie jako nośniki leków. Opatrunki na bazie celulozy lub bawełny należą do pasywnych opatrunków. Ich zadaniem jest wchłonięcie wysięku i osłona rany. Nie mają znaczenia w procesie leczenia. Hydroaktywne opatrunki na rany należą do interaktywnych i bioaktywnych opatrunków umożliwiających wilgotne leczenie rany. Współdziałają one z substancją komórkową oraz komórkami matecznymi (lub wzorcowymi) rany. Tamujące lub półtamujące opatrunki na rany działają chemoaktywnie na czynnik wzrostu tworzących się komórek. Przebieg zapalny i jego okres proliferacyjny w gojeniu się rany ulegają wsparciu. Autolityczne działanie jest ułatwione w wilgotnym środowisku. Opatrunki hydroaktywne mają pozytywny wpływ na angiogenezę, proliferację fibroblastów i keratynocytów, ściąganie rany, syntezę kolagenu oraz migrację keratynocytów. Prowadzą też do zmniejszenia liczby patogennych drobnoustrojów w obrębie rany. Tamujące opatrunki rzadko są zatem powodem infekcji, w porównaniu do tradycyjnych metod opatrunkowych. Efekt ten bazuje na uniknięciu kontaminacji z zewnątrz i stworzeniu optymalnego środowiska, przez co poprawia się efektywność obojętnochłonnych granulocytów, wzrasta ilość globulin i lizozymu. Kwasowość w obrębie rany spada od 5,6 do 6,8. Do okrycia wilgotnej rany nadają się też cienkie materiały poliuretanowe, preparaty hydrokoloidalne, gąbki poliuretanowe, Ca – alginalne, polisacharyd – kopolimery, żel Jodosorb, świńska skóra, koński amnion, preparaty hydrożelowe, żel kolagenowy i inne. Gąbkę poliuretanową stosuje się do leczenia przewlekłych ran u koni. Przy trudnych okaleczeniach kończyn dobrym materiałem jest celuloza bakteryjna. Jednak w praktyce leczenie ran u koni metodą hydroaktywną jest niewielkie.

2. Opatrunki wyścielające

Drugą warstwę opatrunku stanowi materiał elastyczny wchłaniający, ocieplający i umożliwiający odparowanie. Jako opatrunek ochronny stosuje się najczęściej watę i ligninę. Wata dopasowuje się do anatomii ciała i można ją lepiej modelować. Lignina nie nadaje się na opatrunki wilgotne, gdyż maleje jej objętość i utrzymanie dobrego opatrunku jest zagrożone. Do opatrunków utrzymywanych przez wlewy w stanie wilgotnym nadaje się higroskopijna wata bawełniana lub celulozowa. Syntetyczna wata jest bardzo elastyczna i nie wiąże wody. Przy opatrunkach unieruchamiających używa się gąbki, natomiast przy opatrunkach kopyt – pakuły konopi lub juty.

3. Opaski

Stanowią warstwę opatrunku, która daje odpowiednią stabilizację i sztywność. Wybór zależy od tego, jaką rolę ma spełniać opatrunek. Należy ocenić jak mocna, szeroka i długa ma być opaska. Opaska muślinowa jest nieelastyczna i najtańsza. Staranne wykonanie zapobiega jej zsunięciu i ewentualnemu zasznurowaniu oraz umożliwia poprawne krążenie krwi. Opaski elastyczne posiadają dużą elastyczność podłużną. Można je dopasować do konturów ciała, dzięki czemu pozostaje jeszcze znikoma możliwość zgięcia stawów. Opaski elastyczne są mocniejsze od muślinowych, dlatego w weterynarii używa się ich do wielu opatrunków kończyn. Elastyczne samoprzylepne opaski są drobniej tkane aniżeli opaski muślinowe. Dzięki dodatkowi lateksu są samoprzylepne, co sprawia, że wszystkie zwoje są spójne i nie ulegają obsunięciu, a stawy mają możliwość zginania. Do opatrunków podtrzymujących i unieruchamiających używa się opasek gipsowych lub z tworzyw sztucznych. Zaletą opasek gipsowych lub szyn jest ich niski koszt, dobre modelowanie oraz ekologiczna produkcja i utylizacja. Wadą natomiast jest 24 – godzinne zupełne utwardzenie. Poza tym są bardziej łamliwe. Opaski z

tworzyw sztucznych zawierają niepolimeryzujące tworzywo – poliuretan, który w połączeniu z wodą polimeryzuje i staje się twardy. Jego przewaga nad gipsem to duża elastyczność, niełamliwość i wytrzymałość na długo trwające obciążenia, szybkie twardnienie (kilka minut), lepsza wymiana powietrza, ciepła i wilgoci oraz mniejsza waga, co jest szczególnie ważne u źrebiąt. Minusem jest wysoka cena, ograniczony termin ważności i konieczność używania rękawiczek jednorazowych.

4. Szyny

Do unieruchamiania i stabilizacji złamań mogą być przeznaczone różne rodzaje szyn z różnych materiałów (drewna, rur PCV lub płaskowników metalowych). Szyny stosuje się w nagłych wypadkach do usztywnienia i stabilizacji złamań, na okres transportu do kliniki. Szynę należy dobrze wyścielić, aby uniknąć odgnieceń i otarć. Przecięte wzdłuż twarde opatrunki mogą być wielokrotnie używane jako szyny.

5. Opatrunki przylepne (plastrowe)

Można je zakładać niezależnie od usytuowania rany. Oprócz plastrów i przylepnych opasek elastycznych są stosowane szerokie folie muślinowe. Dzięki nim dookoła rany można przyklejać na dużych powierzchniach kompresy gazowe lub inne osłony. Do osłony szwów skórnych istnieją kleje w płynie lub w sprayu. naniesione na skórę tworzą cienką, osłaniającą warstwę. Dodatkowo można na tę warstwę nałożyć inny materiał osłaniający. Zaletą tej metody jest oszczędność materiału, brak ingerencji w krwiobieg i obieg limfy, łatwa kontrola gojenia oraz wymiany opatrunku.

40.Techniki szycia tkanek i szwy stosowane w chirurgi koni.

Zakładanie szwów wpływa na gojenie się rany. Szwy powinny być zakładane w taki sposób, aby ich rola polegała na zbliżeniu brzegów rany do siebie. Luźno zbliżone do siebie brzegi rany powodują, że zrost jest silniejszy niż w przypadku ran, które zostały mocno zamknięte, co spowodowane jest zakłóceniem mikrokrążenia. Z czasem brzegi rany ulegają osłabieniu z powodu rozpadu włókien kolagenowych, dlatego szwy powinny być zakładane co najmniej 0,5 cm od krawędzi rany. Szwy można podzielić na to, czy ich rolą jest zbliżenie brzegów ran, czy też zmniejszenie naprężenia tkanek. Szwy: pojedynczy węzełkowy, ciągły na okrętkę, ciągły przekładany, krzyżowy i podskórny lub śródskórny klasyfikowane są jako służące do zbliżenia brzegów ran. Szew materacowy poziomy i pionowy oraz szwy bliski – daleki – daleki – bliski i daleki – bliski – bliski – daleki, a także inne szwy tego typu stosowane są w celu ograniczenia naprężenia tkanek. Są one często wykorzystywane w połączeniu ze szwami zbliżającymi brzegi ran, aby wykorzystać zalety obu rodzajów szycia.

Szew pojedynczy węzełkowy

Służy do zbliżania tkanek spoistych, będących pod pewnym napięciem oraz do skóry. Zapewnia bezpieczne zamknięcie rany, zgodnie z budową anatomiczną, przy jednoczesnym odpowiednim naprężeniu nici chirurgicznych

Szew ciągły na okrętkę

Wykorzystywany jest przy szyciu tkanek elastycznych, które nie są poddawane znaczącym naprężeniom. Pozwala na odpowiednie zbliżenie brzegów ran i powoduje, że jest ona szczelna w stosunku do powietrza i wody. Nadmierne naprężenie może powodować marszczenie i niedokrwienie skóry. Igła przekłuwa się oba brzegi rany prostopadle do jej osi, w wyniku czego odcinki nici znajdujące się na zewnątrz przebiegają ukośnie. Można też prowadzić wkłucie pod

kątem 45°, dzięki czemu odcinki znajdujące się na powierzchni rany będą przebiegać prostopadle do jej osi.

Szew materacowy poziomy

przerywany może wywijać bądź zbliżać brzegi, w zależności od głębokości, na której jest zakładany oraz odległości od krawędzi rany. Jest odpowiedni dla rozległych ran skóry o zwiększonym naprężeniu. Przy jednoczesnym użyciu kawałków gumowych rurek może służyć jako szew odprężający. Tego rodzaju szew powoduje ograniczenie dopływu krwi do brzegów rany. Igłę wkłuwa się w bliższym brzegu rany, wykłuwa po stronie przeciwnej, po czym w odległości ok. 1 cm wkłuwa ponownie, aby wykłuć ją symetrycznie po stronie przeciwnej. Szew materacowy poziomy ciągły zapewnia odpowiednie zbliżenie krawędzi ran nie powodując jednocześnie wzmożonego ich napięcia. Zakłada się go często w celu zmniejszenia naprężenia brzegów rany. Igłę wkłuwa się po stronie poprzedniego wkłucia, wykłuwa zaś po stronie przeciwnej rany.

Szew materacowy pionowy

także może wywijać bądź zbliżać brzegi ran, w zależności od głębokości, na której jest zakładany lub odległości od brzegów rany. Jest mocniejszy w przypadku tkanej silniej napiętych i w mniejszym stopni ogranicza dopływ krwi do brzegów ran niż szew materacowy poziomy przerywany. Szew ten może być używany przy jednoczesnym szyciu skóry i tkanki podskórnej w celu ograniczenia martwej przestrzeni wewnątrz rany.

Inne szwy odprężające

W chirurgii koni szwy bliski – daleki – daleki – bliski i daleki – bliski – bliski – daleki, a także inne szwy tego typu używane są sporadycznie. Mają świetne właściwości ograniczające naprężenie, ale wymagają długiego czasu do ich założenia.

Szew typu „zetka”

Igłę wkłuwa się po jednej stronie rany i prowadzi się ją w tkankach pod kątem 45°, po czym wykłuwa się po przeciwnej stronie rany. Następnie wkłuwa się ją po przeciwnej stronie rany, tak aby nić układała się prostopadle do rany i ponownie prowadzi się ją w tkankach pod kątem 45° w stronę pierwszego wkłucia. Tą techniką szyje się zarówno skórę, jak i błony surowicze.

Szwy podskórne lub śródskórne

Używane są do zbliżania tkanki podskórnej lub tkanek leżących pod naskórkiem przed ostatecznym zamknięciem rany skóry. Szew śródskórny może być również wykorzystywany jako typowy szew do zamykania rany skóry. Pierwsze wkłucie wykonuje się w przybliżeniu od 8 do 10 mm od końca rany w tkance podskórnej, przy wkłuciu igła kierowana jest w stronę szczytu nacięcia, a następnie, w zależności od rodzaju zakładanego szwu, wykłuwana jest w tkance podskórnej lub pod naskórkiem. Kolejne wkłucie wykonywane jest w szczycie nacięcia, a igła wykłuwana jest ok. 8 do 10 mm od niego, w tkance podskórnej. Zawiązuje się następnie węzeł, który w ten sposób zostaje zatopiony. Trzecie wkłucie szwu jest wykonywane powierzchownie w stosunku do węzła i bliżej szczytu nacięcia, aby jeszcze mocniej zatopić węzeł. Pozostałe szwy zakładane są w podobny sposób jak w szwie materacowym ciągłym poziomym, tak aby igła krzyżowała się z nacięciem pod kątem prostym lub została wkłuta delikatnie „za” miejscem, w którym na powierzchni wyprowadzony był poprzedni szew. Dwa ostatnie wkłucia wykonywane są w tkance podskórnej, a igła kierowana jest bardziej powierzchownie w stronę szczytu nacięcia. Ostatnie wkłucie wykonywane jest igłą ułożoną odwrotnie do dotychczasowego kierunku, na tej samej wysokości, na której zostało zrobione poprzednie wykłucie, igła skierowana jest w stronę tkanki podskórnej ok. 8 do 10 mm od szczytu nacięcia. Zawiązuje się węzeł i ucina wolny koniec nici. Igła jest wkłuwana w tkankę podskórną na wysokości węzła i wykłuwana przez skórę od ok. 10 do 15 mm prostopadle w stosunku do linii nacięcia. Następnie pociąga się mocniej za igłę i nici, aby ułatwić zatopienie węzła, i nić ucina się na poziomie skóry

Postępowanie w przypadku nadmiernego naprężenia skóry

Nadmierne naprężenie występujące w linii szwu może negatywnie wpływać na proces gojenia się rany poprzez powodowanie miejscowego niedokrwienia, przecięcie tkanek przez nić i rozejście się rany. Wśród technik pozwalających na obniżenie naprężeń powstających w linii szwu wyróżnia się: uruchomienie krawędzi skóry, wykonywanie nacięć odprężających oraz stosowanie szwów zmniejszających naprężenie w tkankach. Nacięcia odprężające mogą zostać zszyte po tym, gdy zostanie zamknięta pierwotna rana, lub można je zostawić do zagojenia przez ziarninowanie. Szwy ograniczające naprężenie tkanek, stosowane w celu obniżenia naprężeń w podstawowej linii szwu, zakładane są z dala od brzegów rany, tak by nie ograniczać dopływu krwi. Po ich założeniu, aby zbliżyć do siebie brzegi rany, zakładana jest podstawowa linia szwu. Szwy zmniejszające naprężenie z zastosowaniem podkładek z gazy bądź z zastosowaniem gumowych lub polietylenowych rurek, zakładane są w okolicach, które nie mogą być odpowiednio chronione przez opatrunek (np. górne okolice ciała, szyja). Nie należy natomiast stosować podkładek pod szwy, gdy rana osłaniana jest opatrunkiem uciskowym lub usztywniającym, ponieważ nacisk wywierany na podkładki może powodować martwicę tkanek.

Zdejmowanie szwów

Szwy skórne, zależnie od grubości, naprężenia i ruchomości skóry oraz od wielkości rany, zdejmuje się po upływie 5 – 10 dni, przeciętnie 7 dnia. Szwy odprężające usuwa się po upływie 4 do 10 dni, w zależności od stanu rany. Rozluźnione szwy zdejmuje się natychmiast, gdyż nie przyczyniają się do ustalenia brzegów rany, ale ułatwiają ropienie.

Zszywanie ściany brzusznej

Szew piętrowy Polega na łączeniu w pierwszym piętrze otrzewnej wraz z powięzią poprzeczną, w drugim – mięśni, w trzecim – skóry. Otrzewną łączy się szwem ciągłym, mięśnie zaś i powięzie najlepiej szyć szwem węzełkowym lub materacowym.

Szew przepuklinowy Ma za zadanie silnie złączyć brzegi otworu przepuklinowego, stykając ze sobą na dość szerokim odcinku powierzchnie ściany brzusznej leżące najbliżej otworu. Każdy ścieg tego szwu najpierw zgłębia się na prawie całą grubość, z wyjątkiem otrzewnej, w pewnej odległości od otworu, i wychodzi tuż przy brzegu otworu przepukliny. Następnie, przekroczywszy przepuklinę, wchodzi na przeciwległym jej brzegu do ściany i wychodzi znowu na wierzch w pewnym oddaleniu od brzegu. Te ściegi nakłada się na przemian raz na jednym, raz na drugim końcu otworu przepukliny i w tym porządku zaczyna się je stopniowo związywać, gdy zbliża się już z szyciem do środkowej, najszerszej części otworu, gdzie naprężenie brzegów jest największe.

Zszywanie ścięgien

Szwy mają tylko za zadanie zbliżyć brzegi i unieruchomić końce ścięgna, nie mogą one przywrócić ścięgnu wytrzymałości. Czynność ścięgna musi być wyłączona przez odpowiedni opatrunek ustalający. Końce kikutów mogą być połączone różnego rodzaju szwami materacowymi lub szwem pętlowym.

Zszywanie jelit

Jelita muszą być zszyte w ten sposób, aby szew łączył dokładnie brzegi i nie przepuszczał cieczy, zaciskał naczynia w ścianie jelita, zbliżał powierzchnie otrzewnowe ściany jelit i stykał je ze sobą bez przerw oraz umożliwiał jak najszybsze zlepienie się ich i zrośnięcie.

Do szycia wyjmuje się jelito z jamy brzusznej i zwilża płynem fizjologicznym. Z odcinka, który ma być przecięty, wygniata się treść jelitową i przesuwa ją w dalsze miejsca, po czym odgranicza się ten opróżniony odcinek jelita po obu stronach klemami jelitowymi. Najczęściej szyje się jelito szwem ciągłym, pamiętając że cały szew jest tak silny, ja jego najsłabsze miejsce, które, jeśli się trafi, należy wzmocnić dodatkowymi ściegami przerywanymi. W ogóle nie robi się za długiej linii szwu ciągłego, lecz co kilka ściegów zawiązuje się węzełki. Jedną z głównych zasad szycia jelit jest nakładanie dwu lub więcej szwów.

Pierwszy rząd łączy brzeg z brzegiem, drugi błonę surowiczą z błoną surowiczą, trzeci dubluje rząd poprzedni, w celu zapewnienia szczelności i wytrzymałości złączenia. Pierwszy rząd szwu jelitowego może stanowić: - szew ciągły na okrętkę, przebijający wszystkie warstwy brzegu jelita, - szew Connela (na rysunku), który jest szwem materacowym przerywanym lub ciągłym – przebija wszystkie warstwy i podgina trochę brzegi.

Drugi rząd szwu jelitowego nakłada się ściegiem surowicówkowo – mięśniówkowym. Szwy drugiego rzędu mogą być następujące:

• szew Lemberta – wkłucie w pewnej odległości od brzegu jelita, wykłucie tuż przy brzegu po tej samej stronie, kolejne wkłucie tuż przy brzegu jelita po stronie przeciwnej i wykłucie w pewnej odległości od niego. Może być szwem przerywanym bądź ciągłym.

• - szew Halsteda – jest to szew materacowy przerywany lub ciągły. Wkłucie wykonuje się podobnie do poziomego szwu materacowego, z tym że wkłuwa się i wykłuwa w pobliżu obu brzegów jelita.

• szew Cushinga – przenika tylko do błony podśluzowej, przy czym wkłucia robi się równolegle do linii cięcia, nitkę zaś przeciąga się prostopadle do linii cięcia.

• szew kapciuchowy (na rysunku E) – stosuje się, gdy chodzi o okrężne obszycie, np. przy zamykaniu światła przeciętego jelita.

Trzy rzędy szwów zakłada się rzadko, zwykle zamiast całego trzeciego rzędu wystarczy założyć ponad miejscem niepewnym tylko kilka pojedynczych szwów węzełkowych. Po wycięciu fragmentu jelita można mu przywrócić ciągłość albo przez łączenie końca jelita z końcem jelita, albo przez boczne złączenie jelit.

41.Premedykacja stosowana u koni.

Patrz pytanie 32.

42.MateriałY szewne, nominały, wskazania do stosowania u koni.

Wszystkie współczesne materiały szewne dzielą się na wchłanialne oraz na niewchłanialne naturalne i syntetyczne. Większość z nich produkowana jest w postaci nici atraumatycznych, lecz niektóre dostępne są również w formie samych nitek - do nawlekania na konwencjonalne igły chirurgiczne lub używanych jako podwiązki. Konfekcjonowane są one fabrycznie w odpowiednich długościach, wyjaławiane i pakowane, najczęściej jednostkowo. Na opakowaniu znajduje się pełny opis nici znajdującej się wewnątrz, a w przypadku nici atraumatycznych - graficzny symbol wtopionej w nić igły. Zwykle znajduje się tam również data produkcji nici, sposób jej sterylizacji i data ważności.

W zależności od potrzeby, podczas zabiegu operacyjnego stosuje się materiały szewne o różnych grubościach. Ogólnie przyjęte są dwie miary grubości: metryczna - podawana w dziesiątych częściach milimetra (przyjęta w Farmakopei europejskiej i amerykańskiej) oraz odpowiadająca jej miara chirurgiczna (znacznie częściej stosowana w klinice). Nici o rozmiarze 7 – 0 i mniejsze są stosowane w okulistyce i mikrochirurgii, nici 6 – 0 i 5 – 0 używane są w chirurgii głowy, szyi i naczyń krwionośnych, nici 4 – 0 przy szyciu błon śluzowych, szyi, kończyn, ścięgien, naczyń krwionośnych, nici 3 – 0 przy szyciu kończyn, tułowia i naczyń krwionośnych, nici 2 – 0 przy szyciu tułowia, powięzi, błon surowiczych i naczyń krwionośnych, nici 0 i większe do szycia ściany brzusznej, powięzi, obszycia drenów i w ortopedii. Przy dokonywaniu wyboru materiałów szewnych należy wziąć pod uwagę ich właściwości biologiczne i fizyczne, rodzaj rany oraz reakcję skóry na założone szwy. Idealne nici chirurgiczne powinny odznaczać się dobrą jakością przy posługiwaniu się nimi, a zawiązany na nich węzeł musi mieć odpowiednią wytrzymałość. Powinny charakteryzować się odpowiednią siłą naciągu, być wykonane z materiałów niealergizujących, niemających właściwości elektrolitycznych, kapilarnych i kancerogennych. Powinny powodować minimalny odczyn tkankowy i nie wywoływać żadnych reakcji ubocznych w przypadku zakażenia rany, a także być łatwe do sterylizacji, wydajne, a po spełnieniu swojej roli jak najszybciej się wchłaniać. Najłatwiejsze do stosowania są nici z jedwabiu. Plecione, wielowłóknowe syntetyczne nici chirurgiczne są zazwyczaj łatwiejsze do zakładania niż nici jednowłóknowe. Najtrudniejsza w zastosowaniu jest stal nierdzewna. Nici chirurgiczne powinny być wykonane z materiału równie wytrzymałego jak tkanki, do których zszycia są używane. Skóra i powięzi są stosunkowo mocne, podczas gdy tkanka tłuszczowa i mięśnie są dość miękkie. Wszystkie rodzaje nici chirurgicznych, jako ciało obce w zakażonej ranie, mogą nasilać zakażenie. Nici jednowłókowe wywołują najmniej odczynów i w mniejszym stopniu przyczyniają się do rozprzestrzeniania zakażenia w ranie niż nici wielowłóknowe. Nici wielowłóknowe wykazują właściwości kapilarne, działając na zasadach podobnych do knota świecy umożliwiają bakteriom przemieszczanie się wzdłuż nici. Materiały naturalne (jedwab, katgut, bawełna, len, kolagen) wywołują zazwyczaj największe odczyny, są mniej wytrzymałe i wchłaniają się w zróżnicowanym tempie. Syntetyczne, wchłaniane nici chirurgiczne maja przewagę nad innymi materiałami z uwagi na to, że dzięki hydrolizie wchłaniają się w stałym tempie. Dodatkowo nici jednowłóknowe wywołują mniej odczynów niż nici skręcone lub plecione. Syntetyczne, niewchłanialne nici przyczyniają się zwykle do powstawania mniejszych odczynów niż nici wchłaniane.

Materiały wchłaniane

Stopniowo ulegają one rozpadowi w tkankach, znacznie szybciej jednak tracą swą wytrzymałość. Podzielić je można na trzy grupy: 1. o krótkim 2. o średnim 3. o długim okresie zdolności utrzymania swego napięcia w tkankach.

Grupa 1

• o krótkim okresie zdolności utrzymania swego napięcia w tkankach

• katgut (Softcat - B, Softgut - D&G, Plain catgut - E, Catgut super - mth, Catgut plain - S, Surgigut plain - USSC) - jest to materiał naturalny o jedynie kilkunastodniowej zdolności utrzymywania swego napięcia w tkankach. Stosowany jest w celu krótkotrwałego zbliżania tkanek głębszych i tkanki podskórnej, z reguły przy braku napięcia brzegów rany oraz jako materiał na podwiązki. Obecnie wycofywany z użycia. -

• poliglaktyna 910 o małej masie cząsteczkowej (Vicryl rapide - E) jest syntetyczną plecionką niewywołującą praktycznie żadnego odczynu tkankowego. Wytrzymałość na napięcie utrzymuje przez około 12 dni i pod tym względem porównywalny jest z katgutem, lecz jego pierwotna wytrzymałość na rozciąganie (przy tej samej grubości nici) jest dwukrotnie większa. Zastosowanie ma podobne do katgutu. Powoduje nieznaczne odczyny. Rozkłada się na drodze hydrolizy.

• glikomer 631 (Biosyn - USSC) - jednowłóknowy trójskładnikowy szew wchłanialny. Utrzymuje swe napięcie w tkankach przez okres około 2 tygodni, rozkłada się na drodze hydrolizy.

Grupa 2

• o średnim okresie zdolności utrzymania swego napięcia w tkankach

• poliglekapron 25 (Monocryl - E) - jednowłóknowa syntetyczna nić wchłanialna o średnim 21 dniowym (postać niebarwiona) i 28 dniowym (postać barwiona) okresie utrzymywania napięcia w tkankach. Rozkłada się stopniowo na drodze hydrolizy. Całkowitemu wchłonięciu ulega w ciągu 110 dni. Powoduje nieznaczne odczyny.

• katgut chromowany (Softcat chromic - B, Softgut chromic - D&G, Chromic catgut - S, Surgigut chromic - USSC) - utrzymuje swe napięcie dłużej, przez około 28 dni. Używany jest przede wszystkim do zbliżania tkanki podskórnej. Obecnie wycofywany z użycia. Rozkłada się w sposób enzymatyczny. Powoduje odczyny zapalne.

• kwas poliglikolowy (Dexon - P, Dexon - D&G) - jest syntetyczną plecionką, czas wchłaniania to 60-90 dni. Porównywalny jest katgutem chromowanym, lecz jego wyjściowa wytrzymałość na rozciąganie jest ponad dwukrotnie większa. Służy do zbliżania większości tkanek będących nawet pod miernym napięciem. Rozkłada się na drodze hydrolizy. Powoduje nieznaczne odczyny.

• poliglaktyna 910 o dużej masie cząsteczkowej (Coated Vicryl - E) - jest syntetyczna plecionką, czas wchłaniania to 56- 70 dni.

• laktometr 9 – 1 (Polysorb - USCC) - ma właściwości i zastosowanie podobne do kw. poliglikolowego i poliglaktyny 910 o dużej masie cząsteczkowej i jest nicią plecioną.

Grupa 3

• o długim okresie zdolności utrzymania swego napięcia w tkankach

• polidioksanon (PDS - E) - jest jednowłóknowym materiałem syntetycznym o długim, sięgającym 2 miesięcy okresie utrzymywania swego napięcia w tkankach. Używany jest wszędzie tam, gdzie konieczne jest czasowe, lecz długotrwałe zbliżenie tkanek. Ze względu na swą bezodczynowość oraz łatwość zakładania szwów i wiązania węzłów stosowany jest również do szycia skóry. Całkowicie wchłania się po 180 dniach. Ulega rozpadowi na drodze hydrolizy.

• poliglikonat (Maxon - D&G) ma postać, właściwości oraz zastosowanie kliniczne zbliżone do polidioksanonu, jest także monofilamentem. Całkowicie wchłania się po 180 dniach. Ulega rozpadowi na drodze hydrolizy. Powoduje nieznaczne odczyny.

Materiały niewchłanialne:

A. Naturalne

- z materiałów naturalnych pozostały w użyciu jedynie jedwab i len, z których szersze zastosowanie w klinice maja nici jedwabne. Jedwab jest nicią wielowłóknową, ulega proteolizie i powoduje umiarkowane odczyny zapalne.

B. Syntetyczne wielowłóknowe

• poliestry - produkowane są w formie zwykłej plecionki (Estafil - P, Dagrofil - B, Dacron - D&G, Mersilene - E, Sutulene - S) lub pokrywane są dodatkową warstwą ułatwiającą poślizg podczas szycia i (lub) zmniejszają odczyn tkankowy (Synthofil - B, Ticron - D&G, Ethibond - E, Medtek - mth, Surgibond - S, Surgidac – USSC).

• poliamidy (Amfil - P, Supramid - B, Surgilon - D&G, Nurolon - E, Supramid - mth, Supramid - S, Bralon - USSC). - spolimeryzowany kaprolaktam (Supramid, Braunamid). Powoduje umiarkowane odczyny.

100. Syntetyczne jednowłóknowe

• poliestry (Miralene - B, Novafil - D&G, Mersilene - E). - polipropyleny (Surgilene - D&G, Prolene - E, Cardiolene - mth, Prodek - S, Surgipro - USSC). Powodują minimalne odczyny zapalne.

• stal nierdzewna, nie powoduje odczynów.

• nylon (Ethilon), ulega rozpadowi chemicznemu, nie powoduje odczynów.

• amifil M może być stosowany wszędzie tam, gdzie stosuje się szwy i podwiązki niewchłanialne, we wszystkich zabiegach chirurgicznych wymagających stosowania nici o dużej wytrzymałości na czas gojenia rany. W szczególności do szycia powięzi i skóry, także jako szew zabezpieczający "przez wszystkie warstwy".

Typy igieł

• igła stożkowa – szycie tkanek miękkich, nie stawiających oporu, a jednocześnie mogących łatwo ulegać uszkodzeniu (np. mięśnie, jelita, wątroba);

• - igła tnąca – szycie tkanek twardych, mało wrażliwych na uszkodzenia (np. ścięgna, powięzie mięśniowe).

Kleje tkankowe

Do pierwotnego zamykania ran używane są różnorodne kleje tkankowe, takie jak cyjanoakrylat, żelatyna kolagenowa i klej włóknikowy. Do ich zalet należą szybkie i bezbolesne nakładanie, właściwości hemostatyczne i bakteriostatyczne, tworzenie powłoki nieprzepuszczalnej dla wody, brak konieczności usuwania szwów oraz zadowalające efekty kosmetyczne. Istnieje ogólne przekonanie, że kleje tkankowe mogą być stosowane do małych nacięć lub ran, w których zalecane jest pierwotne szycie, podczas gdy nie mają zastosowania przy zamykaniu dużych ran. W przypadku ran gojących się przez ziarninowanie możliwe jest stosowanie klejów tkankowych w postaci aerozoli, stosowanych po wypełnieniu rany ziarniną.

43. Znieczulenia miejscowe głowy koni.

Najczęściej znieczulane nerwy głowy to: n. nadoczodołowy, n. uszno – powiekowy, n. podoczodołowy, n. zębodołowy dolny.

Znieczulenie górnej powieki i czoła:

• obszar blokady to górna powieka bez przyśrodkowego i bocznego kąta;

• blokadą objęty jest n. nadoczodołowy (lub czołowy);

• Miejsce: otwór nadoczodołowy

• anestetyk: 5 ml 2% lidokainy;

• igłę kieruje się do otworu nadoczodołowego – zlokalizować otwór poprzez omacywanie 5 – 7 cm ponad przyśrodkowym kątem oka, gdzie nerw przechodzi przez wyrostek nadoczodołowy kości czołowej. Igłę wprowadzić na głębokość 1,5 – 2 cm zdeponować 2 ml lidokainy do otworu, 1 ml po wycofaniu igły i 2 ml podskórnie wokół otworu;

• zastosowanie: znieczulanie górnej powieki (nerwy ruchowe powieki są odgałęzieniami n. uszno – powiekowego).

Akinezja powiek:

• blokada n. uszno – powiekowego → porażenie mięśni okrężnych oka (brak znieczulenia);

• Miejsce:doogonowo od tylnej krawędzi ramienia żuchwy

• Anestetyk: 5ml 2% lidokainy

• igłę wprowadzić do zagłębienia doogonowo od tylnej krawędzi ramienia żuchwy na dobrzusznej krawędzi części skroniowej łuku jarzmowego. Zdeponować 5 ml 2% lidokainy pod powięź, wycofując igłę;

• prawidłowa blokada nerwów zapobiega zamykaniu powiek przez konia, dzięki czemu możliwe jest zbadanie oka.

Znieczulenie górnej wargi i nosa:

• obszar blokady to górna warga i nozdrza, sklepienie jamy nosowej i otaczającej skóry do otworu podoczodołowego;

• blokada nerwu podoczodołowego;

• Miejsce: zewnętrzne ujście kanału podoczodołowego

• anestetyk: 5 ml 2% lidokainy;

• - igłę należy umieścić w kanale podoczodołowym. Otwór podoczodołowy znajduje się w połowie linii łączącej wcięcie nosowo – szczękowe z donosowym końcem grzebienia twarzowego, 2,5 cm ponad tą linią. Należy uchwycić palcami płaski mięsień unosiciel wargi górnej, który przebiega ponad tym otworem i umieścić w nim końcówkę igły;

• znieczulenie to znajduje zastosowanie przy prostych zabiegach u spokojnych lub uspokojonych farmakologicznie koni.

  Znieczulenie dolnej wargi i zębów przedtrzonowych:

• - obszar blokady to dolna powieka, wszystkie części żuchwy od końca dogłowowego włącznie z trzecim zębem przedtrzonowym (PM3);

• blokada nerwu zębodołowego dolnego;

• Miejsce:w kanale żuchwy

• anestetyk: 10 ml 2% lidokainy;

• wymacać boczną granicę otworu bródkowego jako krawędź wzdłuż bocznej części ramienia pośrodku w przestrzeni bezzębnej. Wprowadzić igłę do otworu jak najgłębiej w kierunku brzuszno – przyśrodkowym. Zdeponowanie wymaga wytworzenia ciśnienia, a płyn może częściowo wypływać pod skórę;

• - znieczulenie to znajduje zastosowanie przy nieskomplikowanych ranach u spokojnych lub uspokojonych farmakologicznie koni. Technika jest trudna, dlatego wykonywanie ekstrakcji zęba zalecane jest w znieczuleniu ogólnym.

M.M-K 93