Behawioryzm – ambitna próba odkrycia w laboratorium ogólnych praw uczenia się ludzi i zwierząt i zastosowania tych praw w szkole, w pracy w więziennictwie i całym społeczeństwie.

Wyróżniamy 3 założenia:

-enwironmentalizm – wszystkie organizmy żywe,także człowiek są kształtowane przez środowisko, o przyszłości decydujemy na podstawie skojarzeń z przeszłością,dlatego nasze zachowanie zależy od kar i nagród. Jeśli pracodawca da nam podwójną stawkę za pracę w nidzielę,to w następną niedzielę przyjdziemy chętnie do pracy.

-eksperymentalizm – za pomocą eksperymentu możemy przekonać się jaki aspekt środowiska wywołuje nasze zachowanie i jak można je zmienić. Jeśli podstawowy element zostanie wyeliminowany to istiejąca cecha zaniknie,jeśli zostanie przywrócony to cecha pojawi się na nowo.

-optymizm- przekonanie ,że człowiek może się zmieniać.

Jeśli jednostka jest wytworem środowiska i jeśli przez eksperymentowanie możemy poznać elementy środowiska , które ją ukształtowały to jednostka zmieni się gdy zmieni się środowisko.

Warunkowanie pawłowskie – inaczej klasyczne – uczymy się tego co z czym idzie w parze

Warunkowanie instrumentalne – sprawcze – uczymy się co robić ,żeby uzyskać to,czego chcemy i uchronić się przed tym czego nie chcemy.

Warunkowanie pawłowskie :

Iwan Pawłow ,rosyjski fizjolog rozpoczął pracę nad zjawiskiem,które miało zmienić oblicze psychologii. Pawłow badał system trawienny psów,szczególnie odruch ślinienia się.

W 1904 r otrzymał nagrodę Nobla.

Podczas eksperymentów wkładał sproszkowany pokarm do pyska psa i mierzył ilość śliny za pomocą wprowadzonej chirurgicznie rurki do pyska psa. W trakcie tych badań Pawłow zauważył jednak,że psy zaczynają się ślinić, gdy tylko eksperymentator wchodził do pokoju. Nie mógł to być odruch ponieważ nie występował po wejściu Pawłowa podczas kilku pierwszych doświadczeń,lecz dopiero wtedy,gdy pies nauczył się,że widok badacza sygnalizuje jedzenie. Oznacza to,że pojawienie się Pawłowa zostało skojarzone z przyszłym zdarzeniem, czyli z pokarmem. Pawłow nazwał to zjawisko odruchem psychicznym lub warunkowym,ponieważ było uwarunkowane wcześniejszym doświadczeniem. Później otrzymało nazwę reakcji warunkowej (RW). Typowy eksperyment z warunkowaniem pawłowskim ma następujący przebieg:

Wiemy,że pokarm (bodziec bezwarunkowy , BB) wywołuje ślinienie (reakcję bezwarunkową RB)

BB(pokarm) ---> RB (ślinienie)

Tuż przed podaniem pokarmu prezentujemy dźwięk. Ponieważ sam dźwięk nie powoduje ślinienia jest bodźcem obojętnym. Jednak po kilkakrotnym połączeniu dźwięku z pokarmem przekonujemy się,że wydzielanie śliny następuje po prezentacji dźwięku. Dźwięk można teraz nazwać bodźcem warunkowym (BW),ponieważ powoduje wydzielanie śliny,czyli reakcję warunkową RW. Zatem:

BW (dźwięk) -----> BB (pokarm) ----> RB(ślinienie)

Po kilkakrotnym połączeniu BW z BB :

BW (dźwięk) ---> RW (ślinienie)

Tego rodzaju eksperyment przeprowadzono z różnymi gatunkami (syjamskie latające ryby,szczury,psy,ludzie) , z różnymi bodźcami warunkowymi (dźwięk, światło,smak) i reakcjami bezwarunkowymi (ślinienie strach wymioty). Zjawisko warunkowania można wykorzystać w sytuacjach terapeutycznych ,aby wyeliminować niepożądane zachowania.

Podstawowe zjawiska w warunkowaniu pawłowskim:

Nabywanie : jest uczeniem się reakcji na podstawie zgodności pomiędzy bodźcem warunkowym a bodźcem bezwarunkowym. W zależności od tego jakiej reakcji trzeba się nauczyć nabywanie zwykle wymaga od 3 do 15 połączeń.

Wygasanie: jest utratą zdolności bodźca warunkowego do wywołania uprzednio nabytej reakcji. Wygasanie następuje wskutek prezentowania bodźca warunkowego bez następującego po nim bodźca warunkowego.Można np. uwarunkować strach u człowieka.

Terapie pawłowskie :

-terapia ekspozycji : pacjent na kilka godzin wprowadzany jest w sytuację fobiczną (rzeczywistą lub wyobrażoną). np. osobę z klaustrofobią zamyka się w komórce, gdy pierwotny uraz nie następuje to lęk przed zamknięciem słabnie.

-systematyczne odwrażliwianie : inaczej desentyzacja – polega na tym,że pacjent wyobraża sobie kolejno coraz straszniejsze sceny związane z przedmiotem fobii i w tym samym czasie reaguje w sposób niezgodny z lękiem.

Warunkowani sprawcze:

Zależy od 3 czynników :

-czynnik wzmacniający (zjawisko którego występowanie zwiększa prawdopodobieńtstwo,że poprzedzająca je reakcja pojawi się ponownie )

-reakcja sprawcza (reakcja, w której prawdopodobieństwo może wzrastać wskutek wzmocnienia pozytywnego lub wskutek usunięcia wzmocnienia negatywnego)

-bodziec różnicowy ( sygnał oznaczający dostępność wzmocnienia po reakcji sprawczej)

Terapie sprawcze opierająsię na założeniu ,że ludzie dobrowolnie nabywają nawyki wskutek pozytywnego i negatywnego wzmacniania oraz karania. Do takich terapii należą : selektywne wzmacnianie pozytywne, selektywne karanie i wygaszanie.

Terapia warunkowania sprawczego:

Terapeuta posługuje się zasadami warunkowania sprawczego odpowiadając na 3 pytania :

1. Jakie niepożądane zachowania lub nieprzystosowane reakcje wykazuje pacjent?

2. Jakie czynniki wzmacniające podtrzymują te nieprzystosowane reakcje?

3. Jakie zmiany środowiskowe mogą spowodować zmianę nieprzystosowanego zachowania w zachowanie adaptacyjne?

Pozytywny czynnik wzmacniający – występowanie zwiększa prawdopodobieństwo,że poprzedzająca je reakcja pojawi się ponownie

Negatywny czynnik wzmacniający – usunięcie zwiększa prawdopodobieństwo ponownego wystąpienia reakcji,która je poprzedza.

Czynniki karzące – występowanie zmniejsza prawdopodobieństwo ponownego pojawienia się reakcji,która je poprzedza.

Selektywne wzmocnienie pozytywne - zachowanie docelowe, którego prawdopodobieństwo ma się zwiększyć. Wskutek systematycznego wzmacniania pozytywnego, zależnego od wystąpienia pożądanych zachowań.

TABELA : Terapia warunkowania sprawczego

Nieprzystosowane zachowanie: Czynniki wzmacniające: Terapia: Reakcja:

Niejedzenie w anoreksji Zachowanie szczupłej sylwetki Selektywne wzmocnienie Jedzenie

pozytywne(np.pozwolenie

anorektyczce na oglądanie

telewizji po posiłku

Samookaleczenie Autostymulacja Selektywne karanie Zaprzestanie

u dziecka autystycznego ( np.uszczypnięcie ,klaps samookaleczenia

zimna woda)

Przeszkadzanie pielęgniarkom Uwaga ze strony Wygaszanie (ignorowanie Niezakłócanie

w dyżurce pielgniarek pacjenta przez pielęgniarki) spokoju

Selektywne karanie : celem oddziaływanie terapeutycznego jest nieprzystosowane zachowanie pacjenta. Stosując czynnik awersyjny po wystąpieniu takiego zachowania, terapeuta sprawia,że jego prawdopodobieństwo się zmniejsza.

Wygaszanie : strategia eliminowania nieprzystosowanych zachowań : zachowanie można wyeliminować nie dopuszczają aby następowało po nim coś bardzo pożadanego przez pacjenta.

Podejście poznawcze: wywodzi się z podejścia behawiowalnego jako reakcja na jaego założenia. Psychologowie poznawczy uważają,że to ,co człowiek mysli ,w co wierzy ,czego oczekuje ,ku czemu się skłania i jak interpretuje fakty- czyli jego życie umysłowe wpływa na jego zachowanie.