83. ZNAKI INTERPUNKCYJNE I ICH FUNKCJE
W języku polskim używamy dziesięciu znaków interpunkcyjnych. Są to: kropka, średnik, przecinek, dwukropek, myślnik (pauza), wielokropek, znak zapytania (pytajnik), znak wykrzyknienia (wykrzyknik), nawias i cudzysłów.
Podstawową funkcją języka jest funkcja komunikatywna, dlatego też za podstawowy cel interpunkcji należy uznać zapewnienie tekstowi pisanemu jednoznaczności i ułatwienie jego poprawnego odbioru. Oznacza to, że w razie wątpliwości związanych z przestankowaniem należy przede wszystkim uwzględnić zasadę zrozumiałości (komunikatywności) i zastosować takie przestankowanie, które zapewni maksymalną przejrzystość tekstu.
Druga funkcja znaków interpunkcyjnych polega na tym, że służą one do wyrażania niektórych właściwości mowy, które w inny sposób w pisanej odmianie języka nie mogłyby zostać zakomunikowane. I tak na przykład przecinek i kropka sygnalizują przerwy w mówieniu, myślnik — m.in. zawieszenie głosu, pytajnik bywa, a wykrzyknik z reguły jest — znakiem emocji.
Stąd wynika funkcja trzecia: znaki przestankowe umożliwiają poprawne zrozumienie i wygłoszenie tekstu, inaczej mówiąc: pozwalają go właściwie interpretować.
Szczegółowe funkcje polskich znaków interpunkcyjnych podajemy w tabeli.
|
Znaki interpunkcyjne i ich funkcje |
||
|
Charakter znaku |
Znak interpunkcyjny |
Podstawowe funkcje |
|
Znaki oddzielające |
kropka |
zamykanie wypowiedzeń |
|
średnik, przecinek |
oddzielanie mniejszych całości w obrębie wypowiedzenia |
|
|
Znaki prozodyczne |
wielokropek, myślnik, pytajnik |
oznaczanie przerwania, zawieszenia głosu, szczególnej intonacji |
|
Znaki emocji |
wykrzyknik, pytajnik, myślnik, wielokropek |
oznaczanie stanów uczuciowych mówiącego |
|
Znaki opuszczenia |
wielokropek, myślnik |
zaznaczanie pominięć w tekście |
|
Znaki wyodrębniające |
dwukropek |
wprowadzenie wyliczenia, cytatu, uzasadnienia, wyniku, wyjaśnienia |
|
cudzysłów, nawias, dwa przecinki (otwierający i zamykający), dwa myślniki (otwierający i zamykający) |
wydzielanie fragmentów tekstu |
|
Warto również nadmienić, że większa przejrzystość i zrozumiałość tekstu może zostać osiągnięta poprzez takie czynniki graficzne, jak: odpowiedni podział na akapity (obok samej wielkości akapitu istotne jest również wprowadzanie wcięć pierwszej linii akapitu lub — stosowane zamiast wcięcia — poszerzanie odstępów między akapitami, odpowiedni odstęp między liniami tekstu, czyli interlinia itd.), użycie odpowiedniego kroju czcionek połączone z wyodrębnianiem pewnych partii tekstu za pomocą kursywy, pogrubienia, rozstrzelenia liter i innych sposobów.